LO - 1. Ziemia we Wszechświecie prezentacja

Wszechświat i Ziemia

Czym jest wszechświat i jak powstał? Dlaczego gwiazdy świecą? Czy Ziemia to jedyne miejsce we wszechświecie, na którym istnieje życie? Na wiele podobnych pytań naukowcy wciąż poszukują odpowiedzi. Jednak wszechświat, nazywany też kosmosem, ciągle jeszcze skrywa przed nami wiele fascynujących tajemnic.

Z czego składa się wszechświat? Wszechświat to wszystko, co nas otacza, czyli przestrzeń wraz z wypełniającą ją energią i materią. Przypuszcza się, że powstał on 13,8 mld lat temu podczas gigantycznego wybuchu materii i energii, nazywanego przez naukowców Wielkim Wybuchem.

Od tego momentu wszystko we wszechświecie się od siebie oddala. Naukowcy przyjmują, że wszechświat tworzą różne galaktyki - znacznych rozmiarów skupiska gwiazd wraz z materią międzygwiazdową (głównie z pyłem i gazem kosmicznym). Resztę stanowi rozpychająca wszechświat ciemna energia oraz niewidoczna dla ziemskich obserwatorów ciemna materia.

Układ Słoneczny znajduje się w naszej Galaktyce - tej zapisywanej wielką literą i czasem nazywanej Drogą Mleczną. Nasza Galaktyka (Droga Mleczna) jest zbiorem niemal 400 mld gwiazd. Ma kształt dysku z wieloma wychodzącymi ze środka ramionami - w jednym z jej ramion znajduje się Słońce.

Gwiazda - kuliste ciało niebieskie, które jest zbudowane z gazów, głównie z wodoru i helu, i które na skutek reakcji jądrowych zachodzących we wnętrzu świeci własnym światłem.

Jeszcze 100 lat temu uważano, że Droga Mleczna to cały wszechświat. Obecnie dzięki Kosmicznemu Teleskopowi Hubble'a można obejrzeć najdalsze zakątki kosmosu. W 1995 r. sfotografowano z pozoru pusty jego obszar, który nazwano Głębokim Polem Hubble'a. Ukazał on różnorodność kształtów, kolorów oraz rozmiarów galaktyk i innych obiektów odległego wszechświata.

Budowa Układu Słonecznego Układ Słoneczny tworzą gwiazda centralna, czyli Słońce, a także krążące wokół niej 8 planet. Obiegają one Słońce po eliptycznych (prawie kolistych) drogach zwanych orbitami. Pozostałe, zdecydowanie mniejsze obiekty Układu Słonecznego to: planety karłowate, księżyce, planetoidy, meteoroidy oraz komety.

Planety karłowate (np. Pluton) mają kształt zbliżony do kuli, a od planet różnią się tym, że na swoich orbitach mają inne obiekty.

Wokół niekórych planet krążą księżyce - ciała niebieskie, które świecą światłem odbitym.

Planetoidy charakteryzują się niewielkimi rozmiarami - ich średnica nie przekracza 1000 km.

Jeszcze mniejsze od planetoid są meteoroidy - okruchy skalne krążące w przestrzeni kosmicznej. Kiedy docierają one do Ziemi, stają się meteorytami. Jeśli nie ulegną spaleniu w atmosferze, uderzają o ziemię i tworzą kratery.

Położony w Stanach Zjednoczonych Krater Barringera to jeden z największych kraterów meteorytowych na Ziemi. Szacuje się, że utworzył go meteoryt o średnicy około 25 m i wadze blisko 70 tys. t.

Niewielkie ciała niebieskie zbudowane z lodu, zamrożonych gazów i okruchów skał to komety. Osiągają one średnicę kilkunastu kilometrów. Niektóre z nich, na przykład kometa Halleya, pojawiają się okresowo.

Kometa Halleya jest widoczna raz na 76 lat. Gdy się zbliża do Słońca, to tak jak inne komety silnie się rozgrzewa - z jej jądra uwalniają się wówczas gazy i pyły, które tworzą bardzo długi warkocz.

Układ Słoneczny powstał 4,6 mld lat temu. Tworzą go Słońce, planety oraz inne ciała niebieskie, na przykład planetoidy. Planety ze względu na ich wielkość i budowę dzieli się na planety grupy ziemskiej oraz planety olbrzymy. Do pierwszej grupy należą Merkury, Wenus, Ziemia i Mars, a do drugiej - Jowisz, Saturn, Uran i Neptun. Każda planeta porusza się po orbicie i jednocześnie obraca wokół własnej osi.

Słońce jest największym obiektem Układu Słonecznego. Planety są znacznie mniejsze i różnią się między sobą.

Planeta - ciało niebieskie, które krąży wokół gwiazdy i świeci światłem odbitym.

Cztery planety znajdujące się najbliżej Słońca to planety grupy ziemskiej. Pod względem budowy są podobne do Ziemi. Kolejne cztery to znacznie większe planety olbrzymy zbudowane głównie z gazów i lodu.

W 2017. r. naukowcy z NASA poinformowali o przełomowym odkryciu aż siedmiu planet pozasłonecznych. Ten nowy system planetarny nazwano TRAPPIST-1. Co istotne, wszystkie odkryte planety są podobne do Ziemi. Dodatkowo trzy z nich znajdują się w strefie życia - w konkretnej odległości od gwiazdy, wokół której krążą. To pozwala założyć, że występuje na nich woda w stanie ciekłym. W przyszłości te planety mogą być jednymi z głównych celów poszukiwań oznak innego życia w kosmosie.

Ziemia Ziemia oglądana z kosmosu jest ogromną błękitną kulą okrytą chmurami. Ma nieregularny kształt określany mianem geoidy.

Ziemię, w odróżnieniu od innych planet, aż w 71% pokrywają morza i oceany. Widać to na licznych fotografiach z kosmosu.

Przewaga obszarów wodnych powoduje, że Ziemia bywa nazywana błękitną planetą. Planeta Ziemia jest trzecią w kolejności oraz piątą pod względem rozmiarów planetą Układu Słonecznego.

To jedyna znana obecnie planeta w kosmosie, na której występuje życie. Ten fakt Ziemia zawdzięcza między innymi niezbyt gęstej atmosferze, odpowiedniej temperaturze powietrza na powierzchni (ok. 15°C) oraz wodzie w postaci ciekłej.

Ważniejsze dane dotyczące Ziemi

• Powierzchnia Ziemi - 510 mln km2

w tym: lądy - 149 mln km2 (29%)morza i oceany - 361 mln km2 (71%)

• Promień biegunowy 6357 km
• Promień równikowy 6378 km
• Średni promień 6371 km
• Długość równika 40 075 km
• Długość południka 20 004 km
• Średnia temperatura powietrza 15°C

Obserwacja nieba Obiekty widoczne na niebie od wieków wzbudzały w ludziach ogromną ciekawość. Aby łatwiej było dokonywać obserwacji i orientować się na nocnym niebie, już w starożytności łączono gwiazdy w symboliczne zbiory, którym często nadawano im imiona mitycznych bohaterów - tak powstawały gwiazdozbiory, w tym gwiazdozbiory zodiakalne.

Rozpoczęcie obserwacji nocnego nieba często bywa trudne, ponieważ niełatwo ustalić położenie poszczególnych gwiazdozbiorów. Właśnie z tego powodu warto zacząć od zlokalizowania Księżyca - ten naturalny satelita Ziemi jest bowiem najjaśniejszym obiektem na nocnym niebie.

Dłuższe obserwowanie nieba umożliwia oswojenie oka z ciemnością, co powinno trwać około 15-20 min. Następnie warto odszukać najjaśniejsze planety Układu Słonecznego - Jowisza, Saturna, Wenus i Marsa. Pomocny w tym będzie atlas nieba. Ułatwia on także odszukanie Gwiazdy Polarnej w gwiazdozbiorze Małej Niedźwiedzicy lub innych ciekawych obiektów.

Ponad 3500 lat p.n.e. Sumerowie żyjący w dolinie Eufratu i Tygrysu (dzisiejszy Irak) jako pierwsi pogrupowali gwiazdy w gwiazdozbiory, w tym w znane do dziś 12 gwiazdozbiorów zodiakalnych.