poczytaj Szymborską

Poczytaj Szymborską

„Eljanna siedziała na sofce mocno zamyślona. I miała nad czem rozmyślać! Miała dwóch nażeczonych! Ewel oświadczył jej się wczoraj. Prawił jej takie kąplementy, których ona nie znosiła…“. Eljanna i jej dwóch „nażeczonych“ to bohaterowie, uwaga!, romansu kryminalnego pt. „Błysk rewolwru“, którego autorką jest Wisława Szymborska! Dzieło to – najprawdopodobniej pierwsza proza przyszłej noblistki – spoczywało na dnie szuflady razem z obfitym zbiorem innych zupełnie nieznanych skarbów: wierszyków, poematów, opowiadań, listów, limeryków, epitafiów, moskalików, lepiejów, adoraliów, rysunków, laurek, kolaży, karykatur oraz innych zabaw literackich. Odnalezione i uporządkowane przez Michała Rusinka, sekretarza poetki, opatrzone wstępem naukowym Bronisława Maja, złożyły się w książkę niezwykłą i zaskakującą. Tom podzielony jest na cztery podporządkowane chronologii części: Juwenilia; Na Krupniczej, w szufladzie, na rybach; Utwory gatunkowe; W Lubomierzu. Prezentuje utwory Wisławy Szymborskiej od pierwszych próbek pisma kreślonych przez kilkulatkę, poprzez utwory młodzieńcze aż po ostatnią niepublikowaną rymowankę.

"Książka jest wznowieniem ulubionego przez czytelników klasycznego wyboru wierszy Wisławy Szymborskiej, który został ułożony kilka miesięcy przed Nagrodą Nobla. Tytułowy utwór, Widok z ziarnkiem piasku, to liryczna opowieść o ziarenku, które znalazło się na parapecie. ""Na nic mu nasze spojrzenie, dotknięcie"", zauważa poetka, ono ""nie czuje się ujrzane, dotknięte. A to, że spadło na parapet okna, to tylko nasza, nie jego przygoda"". Przepaść pojawiająca się między ludzkimi emocjami a nieprzeniknionymi bytami, nieustannie przypominana przez Szymborską w wierszach, prowadzi do pozornie sprzecznego stwierdzenia, że w różnicach można odkryć niezwykłe podobieństwa. W otaczających nas rzeczach i drobiazgach skrywają się cechy, jakie przypisujemy życiu: krótkotrwałość, przygodność, które jednocześnie są pierwiastkami każdego istnienia. "

Koniec i początek to jeden z najważniejszych tomików Wisławy Szymborskiej, który – wydany w roku 1993 – być może ostatecznie przesądził o przyznaniu poetce w trzy lata później Nagrody Nobla. Stosująca wobec swoich wierszy najwyższe wymagania i surową selekcję autorka kazała czytelnikom czekać na tę książkę aż siedem lat. Znalazły się tu głośne, najbardziej znane i najchętniej omawiane przez krytyków wiersze, takie jak Niektórzy lubią poezję, Nienawiść czy Kot w pustym mieszkaniu. Coraz lepiej słyszalna staje się [tu] wewnętrzna metafizyczna tonacja tej poezji. Szymborskiej – mówiącej o własnej radości pisania, z taką nutą cienkiej i wieloznacznej autoironii, pogodnej goryczy nawet; Szymborskiej – od lat tak radośnie smutnej, poważnie żartobliwej, łagodnie ostrej, z rezerwą serdecznej, sceptycznie ufnej, przewrotnie prostolinijnej, świetliście prostej i tajemniczo skomplikowanej, wzgardliwie dokładnej i kruchej wyniośle. Szymborskiej wciąż pozostającej pytaniem w odpowiedzi na pytanie. Stanisław Balbus