NAD NIEMNEM

start

W 1894 r. wyszyła po raz drugi za mąż za Stanisława Nahorskiego. W 1904 r. była wraz z Henrykiem Sienkiewiczem nominowana do Literackiej Nagrody Nobla, którą ostatecznie otrzymał Sienkiewicz. W 1906 r. otrzymała lwowską Nagrodę Fundacji Franciszka Kochamana. Była teozofką, członkiem Rosyjskiego Towarzystwa Teozoficznego, należała do loży "Alba". Zmarła wskutek ciężkiej choroby serca, 18 maja 1910 r. w Grodnie, gdzie pochowano ją na cmentarzu farnym.

Eliza Orzeszkowa urodziła się 6 czerwca 1841 r. w Milkowczyznie na Białorusi, jako Elżbieta Pawłowska z herbu Korwin. Była drugą córką adwokata Benedykta Pawłowskiego i jego drugiej żony Franciszki z Kameńskich. Jej mama zwała ją w dzieciństwie po francusku "Lisą". Stąd wziął się później jej pseudonim Eliza. Po ojcu, miłośniku literatury i sztuki, który zmarł w 1844 r., odziedziczyła zamiłowanie do literatury. Bardzo szybko ujawnił się także jej talent literacki. W 1852 r. wyjechała w towarzystwie swojej babci Elżbiety Kamieńskiej do Warszawy. Tam, w latach 1852-1857 kształciła i zaprzyjaźniła się z Marią Wasiłkowską, późniejszą Marią Konopnicką na pensji sakramentek. 21 stycznia 1858, w wieku niespełna 17 lat, Eliza wyszła za mąż za 16 lat od siebie starszego Piotra Orzeszkę i zamieszkała w Ludwinowie, gdzie wraz ze swoim szwagrem, Florentynem, prowadziła szkołę wiejską i brała udział w powstaniu styczniowym (1863) w służbie pomocniczej. W 1869 r. przeniosła się do Grodna. Orzeszkowa poza pisaniem, angażowała się społecznie zgodnie z nurtem pozytywizmu. Walczyła m. in. antysemityzmem i była inicjatorką emacypacjikobiet, będąc współwłaścicielką księgarni w Wilnie.

Eliza Orzeszkowa jedna z najwybitniejszych pisarek doby poztywizmu, zgodnie z duchem haseł: "rasy", środowiska i momentu historycznego Hipolita Taina, realizuje w swojej twórczości koncepcję roli społecznej pisarza, wyjaśniając splot potrzeb ideowych polskiego życia społecznego chłopstwa, ziemiaństwa, szlachty i inteligencji. O rozwoju i tematyce pisarstwa Orzeszkowej decyduje zatem zasób idei społecznych i moralnych, który jest wynikiem wnikliwej analizy sytuacji politycznej i socjalnej społeczeństwa po klęsce powstania styczniowego, która odcisnęła piętno na sposobie recepcji i kierunku przemian ideologii "wieku nauki". Twórczość Elizy Orzeszkowej zalicza się zatem do nurtu realizmu krytycznego, a zwłaszcza jej największą i najsłynniejszą powieść "Nad Niemnem". Społeczno-obyczajowe dzieło pozytywistyczne autorki powstało na zamówienie redaktora "Tygodnika IIustrowanego" Mariana Gawalewicza. Intencją powieści było ukazanie konfliktu pomiędzy postawą romantyczną a programem pozytywistycznym. Utwór miał nosić tytuł "Mezalians", który miał od razu nawiązać do mezaliansu Justyny i Jana i ukazać wątek romansowy w celu uatrakcyjnienia utworu dla czytelnika. Nie mniej jednak w trakcie powstania dzieła uczyniła w świetle swojej epoki, powstanie styczniowe i etnografię - przyrodę nadmieńską i na panujące na Białorusi zwyczaje, źródłem i tematem swojej trzytomowej powieści. Arcydzieło Elizy Orzeszkowej ukazało się po raz pierwszy w częściach od stycznia do grudnia 1887 r. na łamach "Tygodnika Ilustrowanego".

W którym roku ukazała się trzytomowa wersja książkowa powieści?

1888

1897

1890

Pytanie 1/15

Do opisu krajobrazu jakiego dzieła porównuje się opis przyrody w "Nad Niemnem" ?

do opisu krajobrazu w "Chłopach" Władysława Reymonta

do opisu krajobrazu w Wiernej Rzece Stefana Żeromskiego

do opisu krajobrazu w Panu Tadeuszu Adama Mickiewicza

Pytanie 2/15

Które hasło polskiego pozytywizmu zostało nie podjęte w "Nad Niemnem?

Asymilacja Żydów

Emancypacja kobiet

Scientyzm

Pytanie 3/15

Jaki rodzaj idei miłości łączy Justynę Orzelską i Jana Bohatyrowicza?

miłości niespełnionej

miłości platonicznej

miłości idealnej i spełnionej

Pytanie 4/15

Dlaczego Marta Korczyńska odrzuciła oświadczyny ukochanego Anzelma Bohatyrowicza?

z powodu jegoubóstwa

z powodu lęku przed pracą fizyczną i ludzkich drwin

z powodu jego braku wykształcenia

Pytanie 5/15

Czyją pierwszą młodzieńczą miłośćią była Justyna Orzelska?

Jana Bohatyrowicza

Teofila Różyca

Zygmunta Korczyńskiego

Pytanie 6/15

Jak mają na imię protoplaści rodu Bohatyrowiczów?

Jan i Cecylia

Jan i Justyna

Jan i Jadwiga

Pytanie 7/15

Jak mają na imię protoplaści rodu Bohatyrowiczów?

Jan i Cecylia

Jan i Justyna

Jan i Jadwiga

Pytanie 7/15

Które postaci powieści "Nad Niemnem" nie są przedstawicielami "etosu pracy" ?

Jan Bohatyrowicz, Benedykt Korczyński, Maria Kirłowa

Starzyńska, Marynia Kirlanka,Jadwiga Domuntówna

Teofil Różyc, Zygmunt Korczyński, Ignacy Orzelski

Pytanie 8/15

W co wierzy Witold Korczyński jako prawdziwy pozytywista najbardziej?

w scientyzm

w utylitaryzm

w pracę u podstaw

Pytanie 9/15

Kogo Klotylda ma na myśli stawiając sobie pytanie: "Podejść do niego czy nie podejść? "Przemówić czy nie przemówić?"

Benedykta Korczyńskiego

Zygmunta Korczyńskiego

Witolda Korczyńskiego

Pytanie 10/15

Ilu powstańców spoczywa w mogile zbiorowej?

40

25

50

Pytanie 11/15

Kogo opisuje narrator następującym zdaniem: "Ładna, trzydziestoletnia brunetka w białym negliżu , w postawie objawiającej znudzenie i znużenie, siedziała na wygodnej ogrodowej ławce..."?

Leonię Korczyńską

Klotyldę Korczyńską

Emilię Korczyńską

Pytanie 12/15

Kim jest Teresa Plińska?

byłą guwernantką i towarzyszka Emilii Korczyńskiej

nanią Witolda Korczyńskiego

Pytanie 13/15

towarzyszką Teofila Różyckiego

Kto wypowiedział w rozmowie z Teofilem Różycem następujące zdanie: ...dotąd jeszcze nie doszedłem, do zrozumienia jakim sposobem pośród tych stodół, obór i tak zwanych interesów wyżyć potrafię...?

związany z ziemią Benedykt Korczyński

znudzony życiem dandys i kosmopolita Zygmunt Korczyński

pasożyt i nierób Bolesław Kirło

Pytanie 14/15

Kto powiedział następujące zdanie: ."..Może też Justynka będzie szczęśliwsza w tym mezaliansie, niż moja siostra cioteczna była w małżeństwie z panem... zupełnie przecież stosownym" ?

Benedykt Korczyński

Ignacy Orzelski

Anzelm Bohatyrowicz

Pytanie 15/15

Gratulacje!

Ojejku!

odpowiedź, którą wybrałeś / wybrałaś, nie jest prawidłową

Wróć

Bibliografia

1. E. Orzeszkowa, "Nad Niemenem". Lektura z opracowaniem, oprac. A, Popławska, Wydawnictwo GREG, Kraków 2008.2. E. Orzeszkowa, O sobie... wstępem oparzył Jan Krzyżanowski, Czytelnik, Warszawa 1974.3. E. Jankowski, Eliza Orzeszkowa. Ludzie żywi 6, PIW, Warszawa 1980.4. M. Żmigrodzka, Orzeszkowa. Młodość Pozytywizmu. Historia i teoria literatury. Studia Historia Literatury 14, PIW, Warszawa 1965. Netografia: Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej na: https://www.bryk.pl (dostęp: 30.07.2023)Źródła zdjęć:POLONAWIKIPEDIA

Miejska Biblioteka Publiczna w JaworznieFilia SzczakowaOpracowanie: Karin Wawrzynek2023