(NIEDO)RZECZNE POSZUKIWANIE

Start

(NIEDO)RZECZNE POSZUKIWANIE

WPROWADZENIE

ZADANIE 1

Gessner i in. (2018) Plan działania HELCOM na rzecz ochrony i restytucji jesiotra bałtyckiego Acipenser oxyrinchus na obszarze Morza Bałtyckiego.

Cykl życia

W jaki sposób cykl życia jesiotra uzależniony jest od środowiska?

• Acipenser oxyrinchus (jesiotr ostronosy, bałtycki) jest gatunkiem dwuśrodowiskowym, który wykorzystuje wiele siedlisk w całym cyklu życia.

• Jesiotr ostronosy rozmnaża się w żwirowych korytach rzek, gdzie odbywa się również embrionalny rozwój larw w stadium woreczka żółtkowego.
• W dalszych stadiach juwenilnych osobniki rozwijają się najlepiej w częściach rzek, których koryta wyściełają drobnofrakcyjne osady i w których występuje wiele bezkręgowców.
• Wędrówka do wód słonych odbywa się stopniowo, w miarę wzrostu zdolności osobnika do regulacji osmolalności jego ciała.

• Po okresie spędzonym w morzu, który może wynieść do 20 lat, dorosły jesiotr powraca do rzeki, w której się wylęgł, aby wiosną odbyć pierwsze tarło w warunkach wysokiego przepływu.
• Po pierwszym okresie rozrodu jesiotry natychmiast opuszczają rzekę po zakończeniu tarła, ale powracają co 2–5 lat aż do końca życia w celu przystąpienia do kolejnych tarł.
• Cykl pokoleniowy jesiotra ostronosego jest długi (ponad 50 lat) ze względu na późną dojrzałość i długi okres życia.

Gessner i in. (2018) Plan działania HELCOM na rzecz ochrony i restytucji jesiotra bałtyckiego Acipenser oxyrinchus na obszarze Morza Bałtyckiego.

Cykl życia

Krótko odpowiedz na karcie odpowiedzi do zadań na poniższe pytanie:"W jaki sposób cykl życia jesiotra uzależniony jest od środowiska?".Nie zapomnij uzasadnić odpowiedzi!

Podsumowanie

Które rzeki w Polsce wpływają do Morza Bałtyckiego?

Zadanie bonusowe

NAJDŁUŻSZE RZEKI POLSKI:

• Wisła - zaczyna bieg na stokach Baraniej Góry w Beskidzie Śląskim, płynie przez Kraków, Warszawę i Toruń, uchodzi do Zatoki Gdańskiej, jej ujście ma formę delty.
• Odra - źródła ma w Czechach i płynie przez zachodnią cześć Polski, jej fragment wyznacza granicę z Niemcami, uchodzi do Zalewu Szczecińskiego.

• San - zaczyna bieg na granicy polsko-ukraińskiej, tworzy meandry w Bieszczadach, wpada do Wisły mniej więcej w połowie drogi między Krakowem a Warszawą.
• Bug - źródła ma na Ukrainie i płynie przez wschodnią część Polski, wyznacza częściowo granicę z Ukrainą i Białorusią, zanim ujdzie do Wisły, zbiera wody Narwi.
• Bzura - wypływa pod Łodzią, uchodzi do Wisły już za Warszawą.

Zapoznaj się z poniższymi informacjami i wyciągnij wnioski.

DOPŁYWY ODRY:

• Nysa - jej źródła leżą w Czechach, tworzy granicę polsko-niemiecką, na tej granicy wpływa do Odry.
• Kłodnica - zaczyna bieg pod Katowicami, omija Gliwice (w tym mieście zbudowano kanał, by dostarczał mieszkańcom wodę), i uchodzi do Odry przed Opolem.
• Warta - płynie przez Częstochowę i Poznań, zbiera wody Noteci i uchodzi do Odry na granicy z Niemcami.

• Łeba - uchodzi do Bałtyku obok miasta o tej samej nazwie.
• Słupia - przepływa przez Słupsk i Ustkę.
• Wieprza - jej ujście znajduje się w Darłowie.
• Parsęta - uchodzi do morza w Kołobrzegu.
• Rega - zanim ujdzie do Bałtyku, płynie przez Trzebiatów i Gryfice.

Zapoznaj się z poniższymi informacjami i wyciągnij wnioski.

Do Morza Bałtyckiego wpływa tylko Wisła i Odra.

Wszystkie rzeki w Polsce uchodzą do Morza Bałtyckiego.

Wszystkie polskie wody powierzchniowe spływają do Bałtyku. Większość wód uchodzi do morza za pośrednictwem Wisły i Odry.

Które rzeki w Polsce wpływają do Morza Bałtyckiego?

To prawidłowa odpowiedź.

BRAWO!!!

ZADANIE 2

WPROWADZENIE

Historyczny obszar występowania jesiota bałtyckiegoPierwsze ślady bytności jesiotra na obszarze Morza Bałtyckiego sięgają wczesnego neolitu (5000 lat temu). Jesiotry występowały licznie w Odrze i jej dopływach, szczególności w Warcie, Noteci, Prośnie i niektórych rzekach Śląska. Główne tarliska znajdowały się w środkowym biegu Odry. W Warcie w pobliżu Poznania i jej górnym odcinku w pobliżu Konina znajdowały się obszary gromadzenia ryb w okresie tarła.

Gessner i in. (2018) Plan działania HELCOM na rzecz ochrony i restytucji jesiotra bałtyckiego Acipenser oxyrinchus na obszarze Morza Bałtyckiego.

Udokumentowane tarliska znajdowały się również w takich dopływach jak Prosna i Drawa. Jesiotra odłowiono m.in. w Dunajcu w pobliżu Nidzicy a także w Rabie i Sanie, gdzie zawędrowały w górę rzeki aż do Przemyśla, a także w Wisłoku i Wisłoce. Jedne z największych tarlisk jesiotra w dorzeczu dolnej Wisły znajdowały się w dolnym i środkowym biegu Drwęcy.

Gessner i in. (2018) Plan działania HELCOM na rzecz ochrony i restytucji jesiotra bałtyckiego Acipenser oxyrinchus na obszarze Morza Bałtyckiego.

Krótko odpowiedz na karcie odpowiedzi do zadań na poniższe pytanie:"Gdzie występował jesiotr bałtycki?".Nie zapomnij uzasadnić odpowiedzi!

Podsumowanie

ZADANIE 3

WPROWADZENIE

WPROWADZENIE

Na tym etapie już trochę poznałeś jesiotry ostronose. Jednakże to nie koniec. Musisz dowiedzieć się co wpłynęło na wyginięcie jesiotrów bałtyckich. Pomogą Ci w tym kolejne zadania. Uważnie przyglądaj się materiałom załączonym do zadań. Staraj się wyciągać jak najwięcej wniosków.

POŁÓW JESIOTRÓW

ZADANIE 3

• Połów jesiotra w Wiśle był najważniejszym komercyjnym źródłem dochodów Gdańska w XVI i XVII w.
• W Elblągu, położonym między Zalewem Wiślanym a Wisłą, jesiotr odpowiadał za 70% spożywanego białka.

• Liczebność migrujących do morza osobników młodocianych spowodowała, że narybek jesiotra wykorzystywano jako nawóz i paszę dla trzody chlewnej.

https://polona.pl/item/w-sprawie-zachowania-jesiotra-w-rzekach-polskich,Njc4NjM1Mzk/8/#info:metadata

• Wielkość połowu drastycznie zmalała, kiedy w 1894 r. przekopano nowe ujście Wisły, a następnie odcięto Zalew Wiślany poprzez budowę śluz na Nogacie, który niegdyś był główną odnogą Wisły prowadzącą do Zalewu. Połów komercyjny stad prowadzono do 1930 r.
• Ostatnie jesiotry wędrujące na tarło w górę Wisły były obserwowane w latach 60., przed wybudowaniem tamy we Włocławku. Gatunek ten wymarł w Polsce i na terenie całego Morza Bałtyckiego.

https://polona.pl/item/w-sprawie-zachowania-jesiotra-w-rzekach-polskich,Njc4NjM1Mzk/8/#info:metadata

Narysuj wykres przedstawiający połowy jesiotra w Zatoce Gdańskiej i ujściu Wisły w latach 1892-1894 i 1900-1912 (miejsce na wykres jest wyznaczone na karcie odpowiedzi do zadań). *Masę możesz zaokrąglić do liczb całkowitych.

https://polona.pl/item/w-sprawie-zachowania-jesiotra-w-rzekach-polskich,Njc4NjM1Mzk/8/#info:metadata

Odpowiedz na karcie odpowiedzi do zadań na poniższe pytanie:"Czy połów jesiotra bałtyckiego mógł wpłynąć na spadek jego liczebności?".Nie zapomnij uzasadnić odpowiedzi!

Podsumowanie

ZADANIE 4

WPROWADZENIE

Wrażliwość siedliskowa

Gessner i in. (2018) Plan działania HELCOM na rzecz ochrony i restytucji jesiotra bałtyckiego Acipenser oxyrinchus na obszarze Morza Bałtyckiego.

• Tarło jesiotra odbywa się w dobrze natlenionych wodach o wartkim nurcie (0,4–1,2 m/s) w kamienistych lub żwirowych korytach rzek.

• Średnia głębokość wody na tarlisku jest różna, ale wynosi zwykle 2–14 m.
• Jak wskazują badania, tarło odbywa się w czasie, gdy przepływ wody zwalnia, a woda osiąga temperaturę 13–22°C.
• Jesiotry są wrażliwe na niską zawartość tlenu rozpuszczonego w wodzie ze względu na niską zdolność ich hemoglobiny do wiązania tlenu i brak strategii kompensacyjnej. Krytycznie niski poziom stężenia tlenu jest osiągany już przy 2 mg/l.

• Na wzrost osobników młodocianych A. oxyrinchus istotny wpływ mają takie czynniki jak temperatura, zasolenie i zawartość tlenu rozpuszczonego w wodzie, przy czym optymalny rozwój następuje przy nasyceniu wody tlenem >70%, temperaturze ok. 20°C i brachicznym zasoleniu (8–15 ppt).
• Tolerancja jesiotrów na zwiększone zasolenie rośnie z czasem i ze wzrostem masy ciała.

Krótko odpowiedz na karcie odpowiedzi do zadań na poniższe pytanie:"W jaki sposób zanieczyszczenia środowiska czy zmiana klimatu mogą wpłynąć na rozwój populacji tego gatunku?".Nie zapomnij uzasadnić odpowiedzi!

Podsumowanie

ZADANIE 5

WPROWADZENIE

Gessner i in. (2018) Plan działania HELCOM na rzecz ochrony i restytucji jesiotra bałtyckiego Acipenser oxyrinchus na obszarze Morza Bałtyckiego.

Gatunki nierodzime

W Europie jedynym gatunkiem częściowo sympatrycznym z Acipenser oxyrinchus w środowisku naturalnym jest A. sturio, którego zakres występowania w wodach morskich częściowo pokrywa się z zasięgiem jesiotra ostronosego. Od końca lat 80. XX wieku w Europie introdukowano wiele egzotycznych gatunków jesiotra i ich krzyżówek, głównie do celów akwakultury, ale również w celu zwiększenia połowów lub do celów rekreacji (wędkarstwo, sektor akwarystyczny). Od początku lat 90. XX wieku w wodach śródlądowych i przybrzeżnych występuje coraz więcej gatunków jesiotra.

Aby umożliwić łatwe rozpoznanie gatunków rodzimych,najłatwiejsze wydaje się określenie wspólnych cech, które odróżniają zarówno A. oxyrinchus, jaki A. sturio od pozostałych gatunków.

Gessner i in. (2018) Plan działania HELCOM na rzecz ochrony i restytucji jesiotra bałtyckiego Acipenser oxyrinchus na obszarze Morza Bałtyckiego.

Krótko odpowiedz na karcie odpowiedzi do zadań na poniższe pytanie:"W jaki sposób gatunki nierodzime mogą wpływać na naturalnie występujące populacje?".Nie zapomnij uzasadnić odpowiedzi!

Podsumowanie

ZADANIE 6

WPROWADZENIE

Tamy budowane na potrzeby elektrowni wodnych i ochrony przeciwpowodziowej mogą mieć ogromny wpływ na gatunki anadromiczne, ponieważ uniemożliwiają dostęp do tarlisk i żerowisk, blokują naturalne nurty rzeki, przekształcając je w zbiorniki wodne, powodują fizyczne obrażenia u ryb wędrujących w górę i w dół rzeki, a także zmieniają przepływ i temperaturę wody w dolnym biegu.To, czy dana rzeka jest odpowiednim siedliskiem do tarła i rozwoju młodych osobników jesiotra bałtyckiego, zależy od rocznej dynamiki przepływów (określanej na podstawie obecności lub braku czystych kamieni na dnie rzeki), która może istotnie zmienić się lub zwolnić wskutek obecności tam, co udowodniono w przypadku jesiotra amerykańskiego (Acipenser transmontanus). Działania związane z utrzymaniem tam, takie jak spuszczanie wody z zalewu, pogłębianie dna i drobne prace wydobywcze na brzegach, mogą powodować nagromadzenie mułu i innych drobnych osadów rzecznych w pobliskich tarliskach.

Wpływ energii wodnej

Ogólnie rzecz biorąc, przeprowadzone dotychczas oceny siedlisk wskazują, że w Odrze jesiotr bałtycki ma dostęp do około 60% siedlisk, w Wiśle – jedynie do 35%, w Pregole – 65%, w Niemnie – 40–45%, w Dźwinie – 15%; w Gauji, Irbe, Rindzie i Windawie dostępność siedlisk wynosi jedynie 50%, w Narwie – 100%, a w Newie i Wołchowie – odpowiednio 100% i 65%. Chociaż wydaje się, że dostępnych jest około 50% siedlisk jesiotra bałtyckiego, przydatność pozostałych części siedlisk jako tarlisk i miejsc podchowu narybku jest nieznana, ponieważ dostępność niekoniecznie równa się 100% funkcjonalności. Jest to widoczne na dużych odcinkach Odry, na których rozwinięto żeglugę, co doprowadziło do dużego przemieszczania osadów na głównych odcinkach, jak również utraty tarlisk w tych siedliskach.

Wpływ energii wodnej

Krótko odpowiedz na karcie odpowiedzi do zadań na poniższe pytanie:"W jaki sposób budowa zapór na rzekach przyczyniła się do wygnięcia jesiotra bałtyckiego?".Nie zapomnij uzasadnić odpowiedzi!

Podsumowanie

Zaprojektuj za pomocą ozobotów wędrówkę jesiotra na tarło. Uzasadnij przebieg jego wędrówki. Stwórz historię jego niebywale trudnej drogi!

Zdanie bonusowe

ZADANIE 7

WPROWADZENIE

https://zpe.gov.pl/a/przeczytaj/DVwfd42Eb

Restytucja i reintrodukcja

Czynne metody ochrony przyrody służą zachowaniu istniejących populacji, wraz z ich siedliskami. Działania zmierzające do przywrócenia pierwotnego stanu przyrody, a zaburzonego przez nieracjonalną gospodarkę człowieka, nazywane są restytucją. Jedną ze stosowanych metod jest reintrodukcja, czyli ponowne wprowadzenie gatunku do siedliska, w którym kiedyś występował, ale z różnych powodów wyginął.

Reintrodukcja jesiotra bałtyckiego

https://www.youtube.com/watch?v=9xxfQh2ZgB4

Przywrócenie obecności jesiotra w polskich wodach, z pewnością nie byłoby możliwe bez sztucznej hodowli narybku. Początkowo do odbudowy populacji wykorzystany miał zostać materiał zarybieniowy uzyskany od jesiotra zachodniego. Finalnie jednak, do tego celu, posłużył gatunek występujący w warunkach naturalnych wzdłuż wybrzeża Kanady i Stanów Zjednoczonych. Stało się tak, ponieważ pod względem genetycznym wymarłe bałtyckie jesiotry ostronose są najbardziej zbliżone do jesiotrów kanadyjskich.

Krótko odpowiedz na karcie odpowiedzi do zadań na poniższe pytanie:"W jaki sposób jesiotry ponownie zawitały w wodach polskich rzek i Bałtyku?".Nie zapomnij uzasadnić odpowiedzi!

Podsumowanie

ZADANIE 8

WPROWADZENIE

Dzisiaj odwiedzają Cię Twoi znajomi, którzy są peskatarianami. Chcesz przygotować dla nich danie zawierające rybę. Musisz wybrać się na targ rybny, aby ją zakupić. Jako świadomy konsument możesz wpływać na zmniejszenie przełowienia wybierając ryby ze zrównoważonych połowów.

Targ rybny

Pamiętaj aby uzasadnić swój wybór!

Otwórz Poradnik Rybny WWf i dowiedz się jak robić rozsądne zakupy. Twoim zadaniem jest wybranie najkorzystniejszej z ofert przedstawionych na kolejnym slajdzie.

PORADNIK RYBNY WWF

Krótko odpowiedz na karcie odpowiedzi do zadań na poniższe pytanie:"W jaki sposób jako świadomi konsumenci możemy wpływać na przełowienie?".Nie zapomnij uzasadnić odpowiedzi!

Podsumowanie

Ukończyłeś wszystkie zadania teraz napisz list i zawrzyj w nim zebrane informacje. Jesiotr Johnny czeka na Twoją odpowiedź! :)

Brawo!!!