Klejnoty z papieru

W mieszkaniu na pierwszym piętrze, szesnastoletni Bernard Manecki znalazł arcydzieło Mickiewicza.

Po 1945 roku we wsi pojawili się pierwsi polscy osadnicy. I niemal natychmiast zaczęli znosić do władz gromadzkich znalezione gdzieś egzemplarze polskich książek. Polskie książki – rzecz niezwykła we wsi na niemieckim jeszcze do niedawna Niederschlessien. Wieść o nich rozniosła się po kraju.

Zniszczenie lub zaginięcie tych klejnotów kultury byłoby ogromną stratą dla naszego dziedzictwai. Około 60 km na północ od Krzeszowa leży wieś gdzie znaleziono bezcenne druki – skarby polskiej kultury: dzieła pisane ręką Mickiewicza, Słowackiego, Fredry czy Chopina! Co wydarzyło się 90. lat temu w ówczesnym Adelinie, co poprzedziło to odkrycie i jakie są dziś jego następstwa?

Skarby i wojenne łupy sprzed dziesięcioleci nadal rozpalają wyobraźnię nie tylko poszukiwaczy, ale i turystów przemierzających szlaki Dolnego Śląska. Mieszkańcy powinni pamiętać jak wiele bezcennych pamiątek kultury faktycznie odkryto po wojnie na tych terenach. Nie zawsze były to skrzynie wyładowane błyskotkami i złotem.

Klejnoty z papieru

Więcej w artykule

Wieść o nich rozniosła się po kraju. Informacje były tym ciekawsze, że współbrzmiały z pogłoskami, jakoby pod koniec wojny uciekający przed sowiecką ofensywą Niemcy ukryli gdzieś na Dolnym Śląsku księgozbiory Biblioteki Jagielońskiej oraz Biblioteki Publicznej Miasta Stołecznego Warszawy.

Latem 1945 roku do Adelina przyjechała wspólna ekspedycję warszawskich i krakowskich bibliotekarzy z profesorem Stanisławem Sierotwińskim na czele. W pożółkłym ze starości egzemplarzu Dziennika Polskiego z września 1945 roku znajdziemy opis tej wyprawy spisany przez dr Irenę Barową:

+INFO

„Za Lignicą, zjeżdżając z głównej autostrady drogą wysadzaną jabłoniami, na których rumieni się owoc, ekipa biblioteczna minęła czarodziejskie, jakby żywcem ze starych sztychów zdjęte miasteczko – Złotorię (Goldberg) i dotarła do Ziemi Obiecanej, t.j. Adelina. Wioska rozbudowana wzdłuż rzeki, w wąskiej kotlinie, była niegdyś zamożna, jak świadczą obszerne dwory i murowańce, zelektryzowane warsztaty, piekarnie, mleczarnia – obecnie świeci niemal pustką, zamieszkana przez kilka rodzin niemieckich i szesnaście polskich. Repatrianci – osadnicy przeważnie z tarnopolszczyzny i członkowie milicji z kieleckiego gospodarzą nienajgorzej, bo w polu pełno zboża i okopowizn, w sadach późnojesiennych gruszek i jabłek, a kiście winogron wychylają się z gęstwy listowia, osłaniającego południowe wystawy domów”.

I niemal natychmiast zaczęli znosić do władz gromadzkich znalezione gdzieś egzemplarze polskich książek. Polskie książki – rzecz niezwykła we wsi na niemieckim jeszcze do niedawna terenie.

Pod jedną z liter ukryte jest przejście do kolejnego slajdu.

czytaj więcej w artykule

W połowie czerwca 1945 roku wieś dopiero zajmowali pierwsi polscy osadnicy. Bernard Manecki miał 16 lat. Rosyjskich żołnierzy, którzy na dziedzińcu szkoły palili książki, pamięta jakby to było wczoraj. – Ogień buchał ogromny. Można w nim było konia usmażyć – wspomina.Wślizgnął się do opuszczonego przez Niemców domu nauczyciela. Talerze ze spleśniałą, niedojedzoną zupą jeszcze stały na stołach. Porozrzucane sprzęty walały się pod nogami. Chodził po otwartych na oścież pokojach, szukając papieru, z którego dałoby się skręcić papierosy.

Uwaga: Jedna z liter nie pasuje do nazwy miejscowości.

Zadanie:

Odnalezienie rękopisu "Pana Tadeusza wspomina pan Bernard Manecki:

Czy już wiesz jak nazywa się wieś na Dolnym Śląsku, gdzie odnaleziono cenne zbiory Biblioteki Ossolińskich zrabowane przez Niemców we Lwowie?Jeśli tak, to ułóż nazwę miejscowości z rozsypanych liter.

Więcej o samym Zagrodnie w filmie z cyklu Echa przeszłości

• 200 lat Ossolineum

Manuskrypt "Pana Tadeusza" Adama Mickiewicza

• Klejnoty z papieru – czyli o skarbie z Zagrodna

• Skarb znaleziony w Zagrodnie

O odnalezieniu rękopisu "Pana Tadeusza i innych cennych zbiorów w artykułach poniżej:

• Bezcenne rękopisy znalezione w oborze w Zagrodnie

Zapraszamy do obejrzenia kolejnych zagadek

Oprac. Edyta KilianDolnośląska Biblioteka Pedagogiczna we Wrocławiu