Want to make creations as awesome as this one?

Transcript

niepodległości

Matki

kim byli ludzie, którzy przyczynili się do odzyskania przez Polskę niepodległości i budowali II RP?

Ojcowieimatkiniepodległości

Józef Piłsudski, Roman Dmowski, Ignacy Paderewski, Wincenty Witos, Wojciech Korfanty, Ignacy Daszyński to jedni z najwybitniejszych działaczy społecznych i politycznych. Bez wątpienia zasługują na miano ojców niepodległości.

ojcowie niepodległości

O ile wymienienie nazwisk ojców niepodległości nie sprawia problemów, o tyle wskazanie chociażby kilku zasłużonych postaci kobiecych nie jest już takie proste. A było ich naprawdę wiele - od działaczek społecznych i oświatowych, przez posłanki po członkinie organizacji bojowych.

Matki niepodległości

W okresie zaborów kobiety podejmowały się zarówno działalności oświatowej, jak i kulturalnej, przekazując polskie tradycje, zwyczaje i zaszczepiając patriotyzm kolejnym pokoleniom. Oprócz tego, angażowały się w działania organizacji spiskowych i niepodległościowych często podjemując się trudnych zadań, za które groziła kara więzenia bądź zsyłki na Sybir. Niektóre decydowały się na czynny udział w walce zbrojnej w powstaniach.

czasyzaborów

Anna Pustowójtówna - walczyła w powstaniu styczniowym.

Scholastyka Mackiewicz - za działalność kurierską (przenoszenie broni) jako 15 latka została zesłana na Syberię

Wiek XIX to gwałtowny rozwój ruchu sufrażystek i emancypantek. Na ziemiach polskich, do haseł o dopuszczenia kobiet do życia publicznego, przyznania im takich samych praw osobistych i politycznych, jakimi dysponowali mężczyźni, dochodziły postulaty niepodległościowe. Działaczki polskich ruchów kobiecych zdawały sobie sprawę, że tylko wtedy, gdy licznie i aktywnie zaangażują się w działania niepodległościowe, będą w stanie wywalczyć w wolnej Polsce swoje prawa.

emancypantkiisufrażystki

Narcyza Żmichowska - pierwsza polska emancypantka, utworzyła nieformalną grupę "Entuzjastek".

Bibianna Moraczewska - pisarka, działaczka społeczna i niepodległościowa. Była autorką dwóch podręczników o historii Polski.

Wybitna działaczka społeczna. Uczestniczka studiów biologicznych na Uniwersytecie Latającym. Była kierowniczką, założonego przez jej męża, Zakładu Produkcji Szczepionek i Surowic na UJ. Doprowadziła do utworzenia pierwszego na ziemiach polskich gimnazjum dla dziewcząt z programem i maturą równorzędną jak w gimnazjach męskich. Zainicjowała akcję pisania przez kobiety podań o prawo do studiów. Dzięki jej działaniom w 1904 r. zaczęto przyjmować na uczelnie pierwsze studentki (chociaż bez prawa do uzyskania dyplomu ukończenia studiów).

Kazimiera bujwidowa

Malarka, pobierała nauki u Jana Matejki. Nie mogąc studiować w Krakowie (przyjmowano tylko mężczyzn), wyjechała kształcić się w Académie Julian w Paryżu. W 1885 r. podjęła walkę o umożliwienie studiowania kobietom na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Wykorzystując lukę w austriackich przepisach, w 1908 r. kandydowała do Sejmu Krajowego we Lwowie, zdobywając ponad 500 głosów. Ostatecznie jej kandydatura została odrzucona "ze względów formalnych".

Maria dulębianka

I Wojna Światowa to moment, w którym kobiety po raz pierwszy tak licznie angażowały się w działania zbrojne. Były to zarówno indywidualne decyzje o przybieraniu męskich imion i wstępowaniu do Legionów Polskich, jak i próby organizacji kobiecych oddziałów militarnych.

walkazbrojnawczasieI wŚi tuż po

Aleksandra Zagórska

Ochotnicza organizacja wojskowa, powstała w 1918 r. we Lwowie. Za jej twórczynię uważana jest Aleksandra Zagórska. W okresie wojny polsko-bolszewickiej kobiety z OLK służyły praktycznie we wszystkich rodzajach wojsk polskich.

Ochotnicza Legia Kobiet

Paramilitarna organizacja kobieca, powstała w 1923 r. Instruktorki szkolono na specjalistycznych kursach w szkołach wojskowych. Dzięki staraniom PWK w 1937 r. wprowadzono do szkół średnich przedmiot przysposobienie do obrony kraju. Tuż przed II WŚ organizacja liczyła ok.47 tys. członkiń.

Przysposobienie Wojskowe Kobiet

Pracując jako urzędniczka w fabryce wyrobów skórzanych w Warszawie zetknęła się z lewicą i wstąpiła do PPS. Działała w Organizacji Bojowej PPS zajmując się szmuglowaniem broni i amunicji. Brała udział w słynnej akcji pod Bezdanami w 1908 r. W czasie I WŚ służyła w oddziale wywiadowczo - kurierskim 1 Brygady Legionów Polskich, zostając komendantką służby kurierskiej. Członkini POW, internowana w obozie w Szczypiornie.

ALEKSANDRA PIŁSUDSKA

Jedna z pierwszych kobiet, które osiagneły stopień oficerski (major) w polskim wojsku. Wobec zakazu przyjmowania kobiet do Legionów Polskich, w 1915 r. zgłosiła się do służby przebrana za mężczyznę, jako Kazimierz Żuchowicz. Przez rok służyła w 1. Pułku Artylerii I Brygady Legionów. Po odkryciu jej tożsamości, została oddelegowana do POW, w której zorganizowała Oddział Żeński. W czasie wojny polsko-bolszewickiej działała w Ochotniczej Legii Kobiet. W okresie międzywojennym działała zaś w Przysposobieniu Wojskowym Kobiet.

WANDA GERTZ

W momencie odzyskania niepodległości, kwestia przyznania kobietom praw wyborczych wcale nie była taka oczywista. Decyzja, o przyznaniu zarówno czynnego, jak i biernego prawa wyborczego kobietom w Polsce w 1918 r., postawiła nasz kraj w czołówce postępowych państw na świecie (wyprzedziliśmy chociażby USA, Wlk. Brytanię, Francję, Włochy, Hiszpanię czy Szwajcarię).

prawawyborcze

28 listopada 1918 r. Tymczasowy Naczelnik Państwa, Józef Piłsudski, wprowadził dekret o ordynacji wyborczej. Artykuł 1 tego dekretu głosił, że „wyborcą do Sejmu jest każdy obywatel państwa bez różnicy płci, który do dnia ogłoszenia wyborów ukończył 21 lat". Oznaczało to, przyznanie praw wyborczych kobietom.Artykuł 7 zapewniał bierne prawo wyborcze wszystkim obywatelom i obywatelkom.

dekret o ordynacji wyborczej

Ulotka wyborcza Gabrieli Balickiej

"Kobiety Polki! (...) Wy, które przez 150 lat niewoli umiałyście w domach waszych zachować miłość Ojczyzny, stańcie ławą, gdy głos każdej rozstrzygać będzie o losie Polski.(...) Każda kobieta leniwa, która w dniu 26 stycznia nie da do urny wyborczej swego głosu (...) szerzy anarchię. Kobiety Polki, głosujcie!"

odezwa z końca 1918 r.

26 stycznia 1919 r., zostały przeprowadzone pierwsze wybory do Sejmu Ustawodawczego. Na 442 posłów wybrano 8 posłanek, które reprezentowały niemal wszystkie partie polityczne (od socjalistów po narodową demokrację).

pierwsze parlamentarzystki

"Wszystkie pierwsze parlamentarzystki były doświadczonymi działaczkami społecznymi i w porównaniu ze swoimi kolegami znakomicie wykształcone – ukończyły co najmniej szkołę średnią (…), podczas gdy co czwarty poseł nie miał żadnego wykształcenia lub jedynie szkołę elementarną."

"Brakująca połowa dziejów" A.Kowalczyk

Wraz z pojawieniem się w sejmie kobiet pełniących funkcje posłów, pojawił się problem, jak powinno się je nazywać. Proponowano kilka wersji:- poślica- posełkini- posełka- posłanka.Ostatecznie przyjęto formę posłanka, obowiązującą do dnia dzisiejszego.

problem z nazewnictwem

Jedna z pierwszych Polek z tytułem naukowym doktora. Zajmowała się pracą naukową z zakresu anatomii i cytologii roślin w Monachium. Na początku XX w. przeniosła się do Warszawy. W czasie I WŚ zaangażowała się w działalność Czerwonego Krzyża. Współzałożycielka Nrodowej Organizacji Kobiet. Od 1919 do 1935 r. nieprzerwanie była posłanką, zasiadała m.in. w Komisji Oświatowej.

Gabriela Balicka

Absolwentka Uniwersytetu Latającego, działaczka oświatowa. Założyła ośrodek kształcenia młodzieży wiejskiej w Otrębusach, który działał w oparciu o jej autorskie i nowoczesne metody kształcenia. Od 1918 r. aktywna działaczka PSL "Wyzwolenie", z ramienia którego w 1919 r. zasiadła w sejmie. W trakcie pełnienia funkcji posłanki działała w Komisjach Oświaty, Ochrony Zdrowia i Polityki Społecznej.

Jadwiga Dziubińska

W latach 1905-1908 studiowała, jako wolna słuchaczka, literaturę i historię na Uniwersytecie Lwowskim. Pracowała jako nauczycielka, prowadząc w domu bezpłatny internat. Związana była również z radykalnym, ludowym czasopismem "Zaranie". Zaangażowała się w organizację ruchu niepodległościowego w środowisku ludowym, stając się członkinią zarządu PSL "Wyzwolenie". W Sejmie zasiadała od 1919 do 1930 r.

Irena Kosmowska

Uczestniczka strajku szkolnego i rewolucji z 1905 r. Nauczycielka i działaczka oświatowa, związana z Narodowym Zjednoczeniem Ludowym, z ramienia którego zasiadła w sejmie po wyborach z 1919 r. Jako pierwsza kobieta zabrała głos na forum polskiego parlamanetu. Z jej inicjatywy uchwalono tzw. "Lex Moczydłowska" ograniczający sprzedaż alkoholu. Inicjatorka ponadpartyjnej współpracy posłanek.

Maria Moczydłowska

Nauczycielka, zdobyła wykształcenie m.in. w Seminarium Nauczycielskim Żeńskim we Lwowie. Po poznaniu przyszłego męża, Jędrzeja Moraczewskiego (późniejszego premiera II RP), przystapiła do Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej Galicji i Śląska Cieszyńskiego. Prowdziła działania oświatowe w środowiskach robotniczych. W 1919 wybrana do Sejmu z listy PPS. Przewodnicząca Ligii Kobiet Polskich.

Zofia Moraczewska

Ukończyła Wyższą Szkołę Żeńską w Poznaniu. Wybitna działaczka społeczna. Była założycielką i działaczką w kilkudziesięciu organizacjach (m.in. Towarzystwo Kursów Naukowych, Związek Kobiet Pracujących w Przemyśle, Handlu i Służbie Domowej, Towarzystwo Opieki Rodzicielskiej). Była współautorką tajnego podręcznika "Jak uczyć dzieci czytać i pisać po polsku". W okresie I WŚ emisariuszka Endecji do Szwajcarii. W 1919 wybrana została do Sejmu.

Zofia Sokolnicka

Przed I WŚ była działaczką polonijną w zachodnich Niemczech, prowadziła m.in. polską księgarnię. W czasie I WŚ włączyła się aktywnie w działalność Naczelnej Rady Ludowej. W 1918 została posłanką w Sejmie Dzielnicowym w Poznaniu, a po wyborach uzupełniających w czerwcu 1919 r. zasiadła w sejmie Polskim. Była redaktorką miesięcznika "Głos Kobiety"

Franciszka Wilczkowiakowa

Nauczycielka i działaczka społecza. Między 1910 a 1918 r. w Toruniu, w ramach tajnego nauczania, propagowała polską prasę i uczyła j.polskiego. W 1919 r. w swoim domu założyła pierwsze polskojęzyczne przedszkole w Kwidzynie. Była członkinią Zarządu Towarzystwa Polek oraz działaczką Towarzystwa Czytelni Ludowych. Mandat poselski uzyskała w 1920 r. w wyborach uzupełniajacych.

Anna AnastazjaPiasecka

Zrównanie kobiet i mężczyzn wobec prawa potwierdzała Konstytucja Marcowa z 1921 r. Art. 96 stwierdzał, iż wszyscy obywatele są równi wobec prawa. Taki zapis w Konstytucji nie gwarantował jednak kobietom w okresie 20-lecia międzywojennego całkowitej równości (np. ustawa o państwowej służbie cywilnej warunkowała przyjęcie kobiety zamężnej do służby państwowej od zgody jej męża, ustawa o obywatelstwie państwa polskiego głosiła, że kobiety tracą polskie obywatelstwo w momencie zawarcia związku małżeńskiego z obywatelem innego państwa.). Pomimo tych niedogodności kobiety w Polsce wykorzystały nowe możliwości i nową rzeczywistość, na którą również miały wpływ.

II rp

Wanda Grabińska - pierwsza kobieta na stanowisku sędziowskim w Polsce

Stanisława Paleolog - komendantka i organizatorka Policji Kobiecej, komisarz Policji Państwowej, podpułkownik Wojska Polskiego

Helena Willman-Grabowska - pierwsza kobieta wykładowca i profesor w historii Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Zofia Baltarowicz-Dzielińska - pierwsza studentka Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie

Halina Konopacka - pierwsza polska złota medalistka olimpijska

Janina Lewandowska - pierwsza kobieta na świecie, która wykonała skok spadochronowy z wysokości 5 km.

https://zawacka.pl/uploads/katalog_pwk_www.pdfKowalczyk A., "Brakująca połowa dziejów"Frej M., "Dromaderki"

https://niepodlegla.gov.pl/wp-content/uploads/2022/03/KOBIETY-NIEPODLEG%C5%81EJ-ebook-1.pdfhttps://dzieje.pl/aktualnosci/sejm-ustawodawczy-kobiethttps://culture.pl/pl/artykul/poczet-emancypantek-polskichhttps://www.polskieradio.pl/376https://niepodlegla.gov.pl/o-niepodleglej/sto-lat-praw-wyborczych-polek/https://www.historiaposzukaj.pl/wiedza,wydarzenia,463,prawa_wyborcze_kobiet.html

bibliografia

Magdalena Kończewska

Dziękuję