Antyczni Filozofowie

start

FilozofiaAntyku

Tales z Miletu – grecki uczony: filozof, matematyk i astronom okresu przedsokratejskiego, przedstawiciel jońskiej filozofii przyrody. Powszechnie uznawany za pierwszego filozofa i matematyka cywilizacji zachodniej oraz za inicjatora badań nad przyrodą jako nauki. Należy też do kanonu siedmiu mędrców.

Najważniejszym jednak osiągnięciem dla matematyki jest twierdzenie Talesa, które mówi, że: jeżeli proste równoległe przecinają ramiona kąta, to wyznaczone przez nie odcinki na jednym ramieniu są proporcjonalne do odpowiednich odcinków wyznaczonych przez te same proste na drugim ramieniu. Również jednym z głównych zajęć greckiego uczonego było badanie ciał niebieskich. Bazując na osiągnięciach babilońskich i egipskich, zdołał przewidzieć zaćmienie słońca w 585 r. p.n.e. Co istotne jednak, Tales prawdopodobnie nie znał bezpośredniej przyczyny zaćmienia, a przewidzenie oparł na długotrwałych obserwacjach. Drugim ważnym dokonaniem autorstwa Talesa, jest wykorzystanie gwiazdozbioru Małej Niedźwiedzicy w celach nawigacyjnych.

Matematyka i astronomia

Poza filozofią, sporą część życia Tales poświęcił na badanie zagadnień matematycznych i astronomicznych. Do Talesa należy wykazanie, że średnica dzieli okrąg na połowy, a także podanie twierdzenia o równości kątów przy podstawie trójkąta równoramiennego, twierdzenia o równości dwóch trójkątów mających równe 1 bok i 2 kąty oraz odkrycie, że przy przecięciu się 2 prostych otrzymuje się równe kąty.

Uważany jest za jednego z siedmiu mędrców antycznych i ojca nauki greckiej. Już w starożytności nazywany był pierwszym filozofem, matematykiem, fizykiem i astronomem. Podczas licznych podróży handlowych zapoznał się z osiągnięciami matematyki i astronomii Egiptu, Fenicji i Babilonii.

Tales z miletu

Uważany jest za jednego z siedmiu mędrców antycznych i ojca nauki greckiej. Już w starożytności nazywany był pierwszym filozofem, matematykiem, fizykiem i astronomem. Podczas licznych podróży handlowych zapoznał się z osiągnięciami matematyki i astronomii Egiptu, Fenicji i Babilonii. Tales uważał wodę za początek wszystkiego. Jako swego rodzaju rzeczywistość samą w sobie, która trwa, pomimo zachodzących w przyrodzie i na świecie zmian. Zapoczątkował filozoficzne poszukiwanie pierwszej zasady (gr. physis), z której powstała wszelka natura. Jest także uważany za pioniera w poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie początek i sens wszechświata oraz użytkowania wiedzy w rozwiązywaniu problemów praktycznych.Jest zaliczany do grupy twórców jońskiej filozofii przyrody. Tales wysnuł cztery główne tezy:- zasadą jest woda,- magnes posiada duszę,- wszystko jest pełne bogów,- dusze są nieśmiertelne.

grecki filozof, uważany za najbardziej wszechstronnego przed Arystotelesem – interesował się m.in. kosmologią, fizyką, psychologią, matematyką, etyką, estetyką, gramatyką, medycyną; współtwórca atomistycznej teorii budowy świata (uważał, że świat składa się z materialnych, niepodzielnych cząstek – atomów); człowiek to ciało i dusza, które są układami atomów

Demokryt z Abdery

Filozofia

Według Demokryta stan szczęśliwości można osiągnąć poprzez wewnętrzny spokój i pogodę ducha. Filozof głosił etyczny postulat zachowania umiaru. W etyce racjonalistycznej powoływał się na wstyd moralny, który jest rdzeniem cnoty. Nie zachowało się żadne z dzieł Demokryta, a jego nauki były przez lata przekazywane jedynie ustnie.

W zagadnieniach teologicznych, Demokryt głosił pogląd, jakoby bogowie byli złożeni z atomów, które w teorii podlegają skończoności, jednak dzięki umiejętności kierowania ruchem tych atomów, cieszą się bardzo długim życiem. Co najistotniejsze, nie są twórcami świata, ale mogą wpływać na losy ludzi.

Demokryt był zwolennikiem determinizmu. Uważał, że konkretny ruch ma zawsze konkretną przyczynę. Sformułował teoriopoznawczą koncepcję tzw. idoli, tj. obrazów form rzeczy przenikających do narządów zmysłowych i umożliwiających poznanie. Był przedstawicielem mimetycznej teorii sztuki, a do poglądów na kulturę wprowadził ideę rozwoju, jako realizacji potrzeb.

Demokryt pojmował naturę jako ciągły ruch materialnych, niepodzielnych i wiecznych cząstek (atomów), których połączenie daje w efekcie różnorodne ciała. Atomy poruszają się w próżni. Jedynymi cechami, dzięki którym cząsteczki odróżniają się od siebie wedle tej koncepcji, to kształt, położenie i porządek. Stanowczo sprzeciwiał się tezie, mówiącej, że przyroda jako taka dąży do konkretnego celu. Był zwolennikiem wyjaśniania zjawisk przyczynowo.

Doprowadził także do rozwoju aksjologii (nauki o wartościach). Wg greckiego filozofa najwyższą wartością jest zadowolenie i radość ducha, nad którymi panuje rozum oraz nad rozkoszami zmysłowymi pierwszeństwo winny mieć rozkosze umysłowe.

Demokryt głoszonymi przez siebie tezami, przyczynił się do rozwoju kilku dziedzin w filozofii. Dzięki niemu rozwinęła się ontologia, czyli dziedzina zajmująca się problematyką bytu oraz istnienia. Demokryt wysnuł tezę o nieciągłości materii oraz próżni, jako jedynym, co nieskończone.

Wpływ

Głównym celem w życiu filozofa było poszukiwanie mądrości. Sam miał świadomość własnej niewiedzy – stąd też jego najbardziej znana maksyma wiem, że nic nie wiem. Podkreślał jedynie własne umiłowanie mądrości, nie dając sobie prawa do jej posiadania. W obecnej nauce istnieje problem jasnego określenia spójnego nurtu jego filozofii, znanego pod nazwą kwestia sokratejska/problem Sokratesa. Wynika ona z braku jakichkolwiek pism czy dzieł pozostawionych przez mędrca. Istnieją jedynie przesłanki zapisane przez jego uczniów: Platona, Ksenofonta i Arystofanesa. Są one jednak niespójne, a w przekazywanych treściach znajdują się np. osobiste przekonania autorów (tak jest w przypadku dzieł Platona). Filozof wskazywał też na duszę jako istotę człowieczeństwa i coś, co odróżnia nas od świata zwierząt. Cnota była dla niego najwyższą wartością w życiu, utożsamianą z wiedzą i mądrością. Wiedza o tym, co jest dobre, a co nie i przyjęcie tego przez człowieka, sprawia, że samoistnie wybiera on moralnie dobre życie.

grecki filozof; nie zostawił po sobie żadnego pisma – wolał rozmowę; jego wyidealizowany obraz przetrwał w pismach jego ucznia Platona; Sokrates unikał polityki, ale był patriotą, brał udział w wojnie peloponeskiej; odważny i bezkompromisowy, często głosił niewygodne dla władzy poglądy; został oskarżony o bezbożność i skazany na śmierć przez wypicie trucizny (cykuty); posługiwał się ironią, udawał niewiedzę, skłaniając w ten sposób rozmówcę do wywyższenia się, po czym serią pytań wskazywał braki w jego argumentacji – chciał, aby rozmówca uświadomił sobie swoją niewiedzę i następnie prowadził go kolejną serią pytań od faktów jednostkowych aż do definicji, którą rozmówca sam formułował; Sokrates uważał, że wiedzę należy z siebie wydobyć; zło jest rezultatem niewiedzy, a tzw. sokratejska cnota to wiedza, czym jest dobro i wysiłek zmierzania do niego

Filozofia

Sokrates

Metoda nauczania

Sokrates w przeciwieństwie do sofistów (wędrownych nauczycieli) nie pobierał opłat za prowadzone przez siebie nauki. Wypracował również szereg indywidualnych sposobów uczenia, nazwanych zbiorczo jako metody sokratejskie. Chodząc po ulicach Aten zaczepiał ludzi, pytając ich o tematy filozoficzne (np. czym jest dobro). Wcielając się w rolę, pokornie szukającego prawdy, prostego człowieka, stosował dwie metody dyskusji z rozmówcami: elenktyczną i majeutyczną. Pierwsza z nich polegała na zbijaniu i przekształcaniu tez i poglądów rozmówcy. Dyskutując w ten sposób, filozof doprowadzał do całkowitego zaprzeczenia początkowego twierdzenia, ukazując jego absurdalność. Miało to pokazać, że domniemana wiedza opiera się jedynie na własnych poglądach. Rozmówca w wyniku dyskusji dochodził do wniosku, że nic nie wie na ów temat. Metoda majeutyczna, zwana też „położniczą”, stosowana była przez Sokratesa na ludziach z potencjałem intelektualnym. Stawiając pytania, kierował rozmową tak, by mądrość sama „urodziła się” w głowach rozmówców. Równocześnie mędrzec sam poszerzał swoją wiedzę.

Arystoteles

jeden z najwybitniejszych greckich filozofów; uczeń Platona; nauczyciel Aleksandra Wielkiego; założył własną szkołę filozoficzną w Likejonie; traktował filozofię jako naukę uniwersalną; stworzył pisma dotyczące m.in. logiki, fizyki, biologii (m.in. opracował klasyfikację gatunków), psychologii, poetyki i retoryki; to pierwszy myśliciel, który w swoich badaniach wykorzystywał doświadczenia i dokumenty; odrzucił większość poglądów swojego mistrza; uważał, że człowiek może poznać świat dzięki wnioskom z obserwacji zmysłowych; postępowaniem człowieka powinna kierować zasada złotego środka

Wraz z innym członkiem Akademii wyjechał z powrotem do Azji Mniejszej, gdzie założyli swoją szkołę filozoficzną. Współpracowali z tamtejszym władcą – królem Hermiasem, który został słuchaczem w tejże, dał również Arystotelesowi swoją córkę za żonę. W późniejszych latach filozof był nauczycielem na dworach różnych władców – m.in. w Macedonii, gdzie przez 3 lata uczył Aleksandra III, późniejszego twórcy imperium. Po 13 latach nieobecności Arystoteles powrócił do Aten. W 335 r. p.n.e. założył Lykejon – swoją szkołę filozofii, która po jakimś czasie przyćmiła słynną Akademię. Co ciekawe, od nazwy tej szkoły powstało słowo „liceum”. Szkołę wspierał mocno Aleksander III Wielki, który przysyłał do Aten liczne okazy roślinne z podbitych przez siebie krajów.

Gdy miał 17 lat, został wysłany do Aten, aby zdobyć wykształcenie w Akademii Platońskiej. Stagiryta spędził tam 20 lat. Najpierw był uczniem, potem asystentem Platona, a w końcu samodzielnym wykładowcą. Nie został jednak prowadzącym akademii po śmierci mistrza, gdyż jego poglądy filozoficzne coraz bardziej odbiegały od myśli Platona.

Nauczanie

Przybycie do Aten

Filozof dokonał trychotomicznego podziału nauk: teoretyczne (nauka i wiedza dla niej samej – matematyka, fizyka i metafizyka), praktyczne (wiedza formułowana jest aby zdobyć doskonałość moralną – etyka, polityka) oraz pojetyczne (osiągnięta wiedza ma się przysłużyć do wytwarzania przedmiotów).

Poglądy

Stagiryta w swoim systemie filozoficznym przeciwstawiał się Platonowi, a zwłaszcza na tezie „ukrytej pamięci” o idealnym świecie jaką miał posiadać każdy człowiek. Arystoteles uważał, że człowiek rodzi się z tzw. czystą kartą i jego umysł dopiero kształtuje się na podstawie nabywanych doświadczeń. W nawiązaniu do tego, stwierdzał też, że należy utworzyć dziedzinę zajmującą się prawidłowym wnioskowaniem i oceną, czy procesem myślowym jako takim – jest to dzisiaj znana wszystkim logika.

Życie filozofa można podzielić pod względem poglądów na trzy etapy. Najpierw był uczniem Platona, kolejny etap to kwestionowanie filozofii nauczyciela i kształtowanie własnych poglądów. Trzeci okres to nauczanie ich we własnej szkole. Arystoteles stawiał mocno na empiryczny aspekt nauki i prowadzenie badań zwłaszcza przyrodniczych. Był pierwszym, który zaczął formułować tezy naukowe na podstawie dokonanych wcześniej doświadczeń.

Filozof w trakcie życia stworzył liczne dzieła, w których zawarł swój system filozoficzny. Podzielić je można w zależności od dziedziny nauki jakiej dotyczą. I tak, są to pisma z zakresu logiki, zatytułowane zbiorczo Organon, pisma dotyczące fizyki (najważniejsze: Fizyka). Zoologia i O częściach zwierząt to najważniejsze pozycje dotyczące biologii. Kolejne dzieła dotyczą: psychologii (O duszy), pisma dotyczące nauki samej w sobie i metafizyki, dzieła odnoszące się do polityki, etyki i ekonomii (najważniejsze: Etyka nikomachejska i Polityka) oraz pisma poetyczne dotyczące retoryki i poezji.

Dzieła

System filozoficzny Arystotelesa miał niebagatelny wpływ na późniejszy świat i jego postrzeganie. Jego myśli i wkład w naukę (zwłaszcza w biologię i nauki przyrodnicze), politykę i logikę stanowią podwaliny obecnej nauki, a w niezmienionej formie były obecne w czasach nowożytnych przez długi okres czasu. Św. Tomasz z Akwinu, chrześcijański filozof i uczony na podstawie tez Arystotelesa sformułował własny system nazywany tomizmem. Jest on obecny do tej pory jako oficjalny system filozoficzny w Kościele Katolickim.

Obecność w kulturze i nauce

1. Epikureizm był jako system etyczny z gruntu hedonistyczny, to jest zakładał, że szczęście równa się przyjemności i dlatego życie szczęśliwe to życie, w którym suma doznanych przyjemności jest większa niż suma cierpienia.

4. Hedonizmem nazywamy pogląd filozoficzny, według której najważniejszą cechą życia, jego głównym celem i motywem ludzkiego postępowania jest przyjemność, rozkosz.

3. Sceptycyzm to takie podejście do świata, w którym człowiek z natury wątpi w niektóre zjawiska, jest dociekliwy i zadaje coraz więcej pytań. Zjawisko nie jest nowe, bo nurt powstał już w III wieku przed naszą erą. Sceptycy to według encyklopedycznej definicji ludzie, którzy wyznają szkołę sceptycyzmu

2. Stoicyzm kierunek filozoficzny zakładający, że cnota pojmowana jako życie zgodnie z zasadami rozumu i umiejętność godzenia się z przeciwnościami losu jest najwyższym dobrem, 2. postawa życiowa charakteryzująca się równowagą duchową i umiejętnością zachowania spokoju w każdej sytuacji.

Nowe Systemy poglądów

DZIEKUJĘ ZA UWAGE!