Interactive image

Сынок - з – кулачок Жылі дзед і баба. І быў у іх сынок. Ды такі малы, што з-пад шапкі не відаць. Ня большы за кулак. Так дзед з бабай яго і звалі: сынок-з-кулачок.Паехаў аднойчы дзед араць, а бабе сказаў, каб згатавала абед ды прынесла яму на поле.Баба згатавала абед ды кажа да сына:— Каб ты быў большы, дык занёс бы бацьку абед за мяне. А так мне самой трэба ісьці.А сынок падхрабрыўся і кажа:— Давай, мама, занясу абед.— Дзе табе данесьці яго? — ня верыць маці.— Данясу!Узяў сынок-з-кулачок абед, паставіў у дзедаў лапаць, сам ззаду сеў і паехаў.Едзе сабе і песенькі сьпявае. Прыехаў на поле, гукае бацьку:— Тата, я табе абед прывёз!Убачыў яго бацька, зарадаваўся:— Малайчына, сынок!Сеў ён абедаць, а сын кажа:— Тата, пасадзі мяне на саху, я араць буду.— Як жа ты будзеш араць?— А паглядзіш, — кажа сын.Пасадзіў яго бацька на саху. Сынок-з-кулачок узяў лейцы ў рукі і крыкнуў на каня:— Но, сівы-буры!І пачаў араць.Ехаў дарогаю пан у брычцы. Убачыў ён такое дзіва.— Прадай, дзед, мне свайго аратага, — кажа пан.— Не, пане, не прадам: гэта мой сынок.А пан прычапіўся, як смала: прадай ды прадай!— Я табе, — кажа пан, — дам шмат грошай.Пачуў гэта сынок, падбег да бацькі і шэпча яму:— Прадавай, тата, толькі вазьмі ў пана за мяне жменю золата. Не бойся, я ад яго ўцяку...Згадзіўся дзед і прадаў пану сына за жменю золата.Узяў пан хлопчыка, пасадзіў у кішэню і паехаў. "Вось, — думае, — добрага аратага нажыў. Гэдакага ні ў кога няма. Няхай зайздросьцяць усе паны!"Тым часам хлопчык прадраў панскую кішэню, цішком вылез зь яе ды выскачыў з брычкі. Пан нават і не пачуў. Паехаў сабе дамоў хваліцца дзіўным аратым.Агледзеўся хлопчык, аж кругом яго густы лес.Пахадзіў ён, пахадзіў па лесе і заблукаў.А тут і вечар настаў. Сеў хлопчык пад елкаю і плача.Ні адсюль, ні адтуль — галодны воўк. Ухапіў ён хлопчыка і праглынуў яго.Апамятаўся хлопчык, пачаў брыкацца ў воўчым жываце, пачаў крычаць:— Гэй, воўк, нясі мяне дахаты!— Не панясу, — кажа воўк.— Нябось, панясеш, як надакучу табе.— Паглядзім, — агрызнуўся воўк і пабег у поле шукаць авечак.Прыбягае да чарады авечак, а хлопчык як крыкне з воўчага жывата:— Гэй, пастухі, воўк па авечкі крадзецца!Пачулі гэта пастухі, прагналі злодзея. Ды яшчэ і сабак нацкавалі на яго.Прыбег воўк у лес і кажа хлопчыку:— Вылазь вон!— Не, ня вылезу, — адгукаецца хлопчык. — Нясі мяне дадому.— Не панясу! — злуецца воўк.Выгаладаўся воўк ды зноў пайшоў шукаць спажывы. Але куды ні прыйдзе, усё няўдача: не дае яму хлопчык усё сваё права правіць:— Нясі мяне дадому!Бачыць воўк — няма рады: панёс хлопчыка дадому.Прынёс да двара і кажа:— Вылазь. Вунь твая хата.— Не, — адказвае хлопчык, — нясі на двор.Прынёс яго воўк на двор і зноў крычыць:— Вылазь!— Не, нясі ў сенцы.Прынёс воўк яго ў сенцы.Тут хлопчык выскачыў вон ды як закрычыць:— Тата, хадзі ваўка біць!Выбег бацька з качаргою і забіў ваўка. Шкуру злупіў і бабе футра пашыў. А баба сасмажыла за гэта дзеду і сынку гуся.Тут і казка ўся.

Селянін, мядзведзь і лісіца Араў селянін поле. Не канём, а валом. А вол такі лянівы быў, што проста бяда. Ні голасу не слухае, ні пугі не баіцца. Раззлаваўся селянін на вала ды як крыкне на яго: — Ану, каб цябе мядзведзь задушыў! Толькі ён так сказаў, аж тут і мядзведзь ідзе. — Ну, давай, — кажа да аратага, — свайго вала. Я яго задушу. Пачухаў селянін патыліцу. Шкада стала яму вала. Ды і араць не будзе на чым. Сам жа сахі не пацягнеш. Вось ён і пачаў прасіцца ў мядзведзя: — Дай, — кажа, — хоць загон дакончу. А ты схадзі тым часам за мяжу, у быльнёг, адпачні там. — Добра, — згадзіўся мядзведзь. — Спяшацца мне няма куды. Пайшоў ён за мяжу і лёг адпачываць. Бяжыць з лесу лісіца, спынілася каля селяніна: — Тпру-ру-ру! Гай, чалавеча, ці не бачыў ты тут ваўкоў-медзвядзёў? Стральцы едуць, пра іх пытаюцца. — Не, лісанька, не бачыў, — адказвае ён. А хітрая лісіца пакруцілася, пакруцілася каля воза ды зноў пытаецца: — А што гэта там за мяжою ляжыць? — Калода на лучыну, — кажа селянін. Лісіца намахала хвастом: — Каб гэта была калода, дык яна б на возе ляжала... Сказала так і пабегла ў лес. Пачуў гэта мядзведзь і просіцца ў селяна: — Палажы мяне на воз... Селянін палажыў яго на воз. Зноў прыбягае лісіца. — Тпру-ру-ру! Гэй, чалавеча, ці не бачыў ваўкоў-медзвядзёў? Стральцы едуць, пра іх пытаюцца. — Не, не бачыў... — А што гэта ў цябе на возе ляжыць? — Калода на лучыну. — Каб гэта была калода, яна б вяроўкаю была прывязана. Сказала так і пабегла ў лес. Мядзведзь кажа селяніну: — Прывяжы мяне вяроўкаю. Узяў селянін вяроўку ды так увязаў мядзведзя, што той і не зварухнецца. А лісіца тут як тут: — Тпру-ру-ру! Гэй, чалавеча, не не бачыў ты ваўкоў-медзвядзёў? Стральцы едуць, пра іх пытаюцца. — Не, не бачыў. — А што гэта ў цябе на возе ляжыць? — Калода на лучыну. — Каб гэта была калода, у ёй бы сякера тырчала. Сказала і пабегла ў лес. Мядзведзь дужа напужаўся стральцоў, просіць селяніна: — Зрабі, каб на мне сякера тырчала. — Добра, — кажа селянін. Узяў ён сякеру і ўсадзіў з размаху ў мядзведзя. Мядзведзь трохі паварушыўся — ды і дух з яго вон. А лісіца зноў тут. — Ну, цяпер дай мне гасцінца за вала, — кажа да селяніна. — Якога? — Мяшок курэй. — Добра, — кажа селянін, — дам табе гасцінца. Пачакай трошкі. Пайшоў селянін дахаты па курэй, а тут і сапраўды наехалі стральцы з сабакамі. Убачылі сабакі лісіцу ды за ёю. Лісіца і ад курэй адраклася. Ледзь да сваёй нары дабегла. Ускочыла ў нару, задыхалася. А сабакі стаяць, лісіцу вартуюць, з нары не выпускаюць. Надакучыла лісіцы ў нары сядзець, парашыла яна ад сабак адкупіцца. — Вочы, вочы, — кажа лісіца, — што вы рабілі, як я ад сабак уцякала? — Глядзелі, куды табе бегчы. — А вы, вушы? — Слухалі, ці блізка сабакі. — А вы, ногі? — Хутчэй беглі, цябе ратавалі. — А ты, хвост, што рабіў? — А я ўсё то за пень, то за калоду чапляўся. — Ну, хвасцішча-дурнішча, аддам жа я цябе сабакам! I выставіла хвост з нары: — Наце вам, сабакі, хвост! Сабакі ўхапіліся за хвост ды і лісіцу разам з ім выцягнулі.

Як курачка пеўніка ратавала Жылі-былі курачка і пеўнік. Курачка яйкі несла, а пеўнік зярняткі здабываў, курачку частаваў. Выграбе з ямкі зярнятка і кліча курачку: — Ко-ко-ко, Чубатка, знайшоў зярнятка! Вось аднойчы выграб пеўнік вялікую бобінку. «Ну, — думае, — гэтага зярняці курачцы не праглынуць, з’ем хіба сам». Праглынуў — ды і падавіўся. Паваліўся пеўнік, ногі задраў і не дыхае. Падбегла да яго курачка: — Што з табою, Пеця? Чаму ты ляжыш і не дыхаеш? — Ой, — стогне пеўнік, — бобінкай падавіўся… — Як жа цябе ратаваць, Пеця? — пытаецца курачка. — Трэба, — шэпча пеўнік, — масла дастаць, горла змазаць. — А дзе яго дастаць? — У каровы. Пабегла курачка да каровы: — Карова, карова, дай масла! — Нашто табе масла? — Пеўнік ляжыць і не дыхае: бобінкай падавіўся. — Добра, — кажа карова, — дам я табе масла. Але схадзі спярша да касцоў, папрасі сена. Прыйшла курачка да касцоў: — Касцы, касцы, дайце сена! — Нашто табе сена? — Сена — карове. Карова дасць масла. Масла — пеўніку, бо пеўнік ляжыць і не дыхае: бобінкай падавіўся. Касцы кажуць: — Схадзі да пекара, папрасі пірагоў. Пірагі мы з’ядзім, тады і сена накосім. Прыйшла курачка да пекара: — Пекар, пекар, дай пірагоў! — Нашто табе пірагі? — Пірагі — касцам. Касцы накосяць сена. Сена — карове. Карова дасць масла. Масла — пеўніку, бо пеўнік ляжыць і не дыхае: бобінкай падавіўся. Пекар кажа: — Збегай у лес, прынясі дроў, каб было на чым пірагі пячы. Пабегла курачка ў лес і прынесла дроў. Пекар напёк пірагоў. Занесла курачка пірагі касцам. Касцы з’елі пірагі і накасілі сена. Прынесла курачка сена карове. Карова з’ела сена і дала масла. Пеўнік змазаў маслам горла і праглынуў бобінку. Праглынуў і зноў весела на ўвесь двор заспяваў: — Ку-ка-рэ-ку! Чуб-чубатка — маладзец! Тут і казцы канец.

"Пчала і муха" Жылі-былі пчала і муха. Пчала з ранку да вечара па лугах лятала, мёд зьбірала. А муха мёд толькі есьці любіла. Дзе мёдам запахне, там і яна. А дзе мёду не чуваць, там муха ня хоча нават перанаваць.Аднаго разу прысела муха адпачыць на зялёным лузе. Сонейка муху прыгравае, лёгкі ветрык абвявае. Кругом кветкі цьвітуць, шустрыя конікі скачуць. У небе птушкі песенькі сьпяваюць.Задумалася муха: як добра на сьвеце жыць!Думала-думала, ды задрамала.А ў гэты час над лугам пчала пралятала. Ляціць, гудзе, мёд у вулей нясе. Цяжка ёй, аж стогне небарака.Прахапілася муха ды як закрыць пчалу:-- Ах ты сякая-такая! Чаго тут над вухам стогнеш, мне спаць не даеш!-- Выбачай, -- сказала пчала. -- Я шмат мёду нясу, дык і стагну.-- Ха-ха, -- засьмяямлася муха, -- шмат мёду нясеш, а сама, нябось, галодная: вунь якая худая -- адны косьці...-- Праўда, -- адказвае пчала, -- мы, пчолы, зьбіраем пуды, а самі худы.-- А чаму ж вы худы? І мёд у вас, і вашчына ў вас...-- Дык жа мёд мы зьбіраем ня толькі для сябе, а і сваім дзеткам, і гаспадару, які нам хату зрабіў, даглядае нас.-- Чакай, чакай, -- кажа муха, -- я нешта не зусім цябе разумею: як гэта можна зьбіраць мёд для іншых? Мы, мухі, так не робім. Мы толькі гатовага мёду шукаем.-- Ат, -- замахала крыльцамі пчала, -- няма мне калі з табой гаманіць: трэба хутчэй дадому сьпяшацца, мядовую кашку дзеткам варыць.-- А дзе возьмеш ты мядовую кашку?-- На сябе вязу.-- У чым?-- У вазку, у палазку і за пазушкай.Загула пчала ды паляцела ў свой вулей.

Жаронцы — «Беларускія народныя казкі». Жылі дзед ды баба. Нічога ў іх з гаспадаркі не было — толькі пеўнік і жаронцы. Жаронцы (ілюстратар: Вячаслау Валынец) Дзіўныя гэта былі жаронцы: паложыць у іх дзед адно зярнятка, пакруціць раз-другі, і цэлая кадушка мукі намелецца! Добра жылі дзед з бабай самі і пеўніка не крыўдзілі. Дачуўся пра дзіўныя жаронцы пан. Парашыў ён украсці іх. Прыехаў адвячоркам да дзеда і просіцца пераначаваць. «На паляванні,— кажа,— быў: далёка дадому ехаць, а тут ноч надыходзіць…» — Начуй сабе,— кажа дзед,— месца хопіць. Уночы, як дзед і баба заснулі, пан украў жаронцы ды паехаў. Моцна затужылі дзед з бабай па жаронцах. Сядзяць яны галодныя ды плачуць. Пеўнік слухаў, слухаў іх, а потым і кажа: — Не плачце, я вярну вам жаронцы! — Дзе табе вярнуць іх! — кажуць дзед і баба.— Пан цябе і на парог не пусціць. — Нічога,— падхрабрыўся пеўнік,— вярну. Хоць сам загіну, а жаронцы вярну. Развітаўся ён з дзедам і бабай ды паляцеў у панскі двор. Ляціць ён дарогаю, ляціць ён шырокаю, а насустрач яму каршун. — Куды, певень, ляціш? — пытаецца. — У двор да пана. — Чаго? — Пан у дзеда з бабай начаваў ды жаронцы ўкраў. Я лячу іх сыскваць. — Вазьмі і мяне з сабою. — Лезь у валляк! Каршун улез пеўніку ў валляк. Пеўнік паляцеў далей. Ляціць ён дарогаю, ляціць ён шырокаю, а насустрач яму лісіца: — Куды, певень, ляціш? — У двор да пана. — Чаго? — Пан у дзеда з бабай начаваў ды жаронцы ўкраў. Лячу сыскваць. — Вазьмі і мяне з сабою. — Лезь у валляк! Лісіца ўлезла пеўніку ў валляк. Пеўнік паляцеў далей. Ляціць ён дарогаю, ляціць ён шырокаю, а насустрач яму барсук: — Куды, певень, ляціш? — У двор да пана. — Чаго? Пан у дзеда з бабай начаваў ды жаронцы ўкраў. Лячу сыскваць. — Вазьмі і мяне з сабою. — Лезь у валляк! Барсук улез пеўніку ў валляк. Пеўнік паляцеў далей. Ляціць ён дарогаю, ляціць ён шырокаю, а насустрач яму воўк: — Куды, певень, ляціш? — У двор да пана. — Чаго? — Пан у дзеда з бабай начаваў ды жаронцы ўкраў. Лячу сыскваць. — Вазьмі і мяне з сабою. — Лезь у валляк! Ляцеў, ляцеў пеўнік і прыляцеў у двор да пана. А ў пана ў гэты час былі госці — пілі, гулялі. Вокны і дзверы насцеж парасчынялі. Узляцеў пеўнік на падаконнік, залопаў крыламі ды заспяваў на ўвесь голас: — Ку-ка-рэ-ку! Каб пан не дажыў веку! Ён у дзеда з бабай начаваў ды жаронцы ўкраў. Я прыляцеў сыскваць. Аддавай, пан, жаронцы! Пану стала брыдка перад гасцямі, што пеўнік яго злодзеем абзывае. Вось ён і кажа: — Слугі, слугі, схапіце крыкуна, укіньце ў куратнік: няхай яго куры задзяўбуць! Жаронцы (ілюстратар: Вячаслау Валынец) Схапілі слугі пеўніка, укінулі ў куратнік, а самі пайшлі. Тут пеўнік і кажа: — Каршун, каршун, вылазь з валляка, падушы курэй! Выскачыў каршун з валляка, перадушыў усіх курэй ды паляцеў у лес. Пеўнік зноў прыляцеў на падаконнік: — Ку-ка-рэ-ку! Каб пан не дажыў веку! Ён у дзеда з бабай начаваў ды жаронцы ўкраў… — Ах,— кажа пан,— дык яго куры не задзяўблі? Добра ж! Слугі, слугі, схапіце гэтага крыкуна, занясіце ў гусятнік: няхай яго гусі зашчыплюць! Схапілі слугі пеўніка і ўкінулі ў гусятнік. Пеўнік ачухаўся ды кажа: — Лісічка, лісічка, вылазь з валляка, падушы гусей! Лісіца так і зрабіла, а сама ў лес пабегла. Паляцеў пеўнік на падаконнік ды зноў сваё спявае: — Ку-ка-рэ-ку! Каб пан не дажыў веку!.. — Ах,— кажа пан,— дык яго і гусі не зашчыпалі? Добра ж! Слугі, слугі, занясіце яго ў свінарнік: няхай яго свінні загрызуць! Занеслі слугі пеўніка ў свінарнік. А там пеўнік кажа: — Барсук, барсук, вылазь з валляка, пагрызі свіней. Барсук так і зрабіў, а сам пабег у лес. Прыляцеў пеўнік на падаконнік: — Ку-ка-рэ-ку!.. — Ах,— кажа пан, пачуўшы пеўнікаў голас,— дык яго і свінні не загрызлі?.. Слугі, слугі, укіньце яго ў стайню: няхай яго коні затопчуць! У стайні пеўнік кажа: — Воўк, воўк, вылазь з валляка, парэж коней! Воўк выскачыў, парэзаў усіх коней і ходу ў лес. Прыляцеў пеўнік на падаконнік: — Ку-ка-рэ-ку!.. Пан аж за галаву хапіўся: што ж рабіць? Потым кажа: — Слугі, слугі, схапіце гэтага крыкуна, занясіце кухару, няхай ён яго засмажыць! Слугі так і зрабілі. Жаронцы (ілюстратар: Вячаслау Валынец) Кухар засмажыў пеўніка і прынёс на талерцы пану. Пан схапіў яго ды і праглынуў са злосці ўсяго адразу. А пеўнік ажыў у панскім жываце, вытыркнуў дзюбу праз правае вуха ды заспяваў: — Ку-ка-рэ-ку! Каб пан не дажыў веку!.. Пан закрычаў: — Слугі, слугі, хапайце сякеры, сячыце гэтага нягодніка! Схапілі слугі сякеры, як секанулі, дык і адсеклі пану правае вуха… А пеўнік пералез у левае вуха ды зноў заспяваў. Слугі, слугі,— крычыць пан,— сячыце яго! Секанулі слугі, ды не па пеўніку, і адсеклі пану левае вуха. Застаўся пан без вушэй. Тады пеўнік высунуўся ў рот. Слугі, слугі,— крычыць пан, разявіўшы рот,— сячыце, сячыце яго! Секанулі слугі, ды не па пеўніку, а па языку,— адсеклі пану язык. А пеўнік выскачыў, паляцеў на падаконнік, сеў і спявае. Бачыць пан — няма рады: усю яго жывёлу пеўнік перадушыў, ды і самога скалечыў. Вынес ён жаронцы з пакояў і аддаў іх пеўніку. Пеўнік схапіў адзін камень пад адно крыло, другі — пад другое і паляцеў дахаты. Зарадаваліся дзед з бабай жаронцам, пачалі ў іх муку малоць. З мукі хлеб пякуць, самі ядуць і пеўніку даюць.

Кот Максім Жылі дзед і баба. Мелі яны сына і ката. Сына звалі Марцінам, а ката - Максімам. Памерлі дзед і баба. Застаўся Марцін з катом Максімам. Марцін гультай быў вялікі, усё на печы ляжаў, а кот яду яму насіў: то птушку дзе зловіць, то каўбасу ці сала ў суседзяў украдзе... Вось так жылі яны, жылі - згарэла хата, адна гліняная печ засталася. - Што рабіць будзем? - пытаецца кот у гаспадара. - Трэба хату будаваць. - Ат, - кажа Марцін, - навошта нам хата? Хопіць і печы. Пажылі яны з год на печы, а тут і печ развалілася. - Што рабіць будзем? - зноў пытаецца кот у гаспадара. - Ты, - кажа Марцін, - як сабе хочаш, а я надумаўся жаніцца: вазьму багатую жонку, яна мне пабудуе хату. - Хто за такога гультая пойдзе замуж? - сьмяецца кот. - Ты-ж толькі любіш ляжаць на печы, у цябе і выгляд нечалавечы. - Пойдзе! - кажа Марцін. - Няма чаго сьмяяцца! Сама царэўна пойдзе. Ідзі, Марцін, да цара. Скажы яму - так і так: пан Марцін, па прозьвішчу Глінскі-Папялінскі, сватаецца да тваёй дачкі. Ну і зрабі ўсё, як трэба: нагавары яму, што багацейшага за мяне пана ўва ўсім царстве не знайсьці... - Цяжкую ты загадаў мне службу, пан Марцін Глінскі-Папялінскі, - кажа кот. - Нічога, ідзі, а то папругі дастанеш! - пагразіў яму гаспадар. - Ну што-ж, паспрабую шчасьця. Нанасіў кот гультаю Марціну яды ў запас, каб той з голаду не памёр, а сам выправіўся ў далёкую дарогу. Ідзе ён, ідзе, прыходзіць у лес. Бяжыць насустрач заяц. - Куды, кот, ідзеш? - пытаецца ён. - Да цара. - Чаго? Кот падумаў і кажа: - На суд... - На які суд? - Праўды хачу дайсьці. - Якой праўды? - А вось якой. Дзе што котка ўкрадзе або нашкодзіць - усё на ката звальваюць. Кот, кажуць, сьмятану зьлізаў, кот сала ўкраў... А ката там і блізка ня было. Не магу я пярпець такога паклёпу на сябе. - Пайду хіба і я з табою! - кажа заяц. - Чаго? - Таксама на суд. Дзе што зайчыха зробіць - усё на зайца кажуць. Хто ў садзе прышчэпы папсаваў? Заяц! Каго сабакі ганяюць? Зайца! А там зусім і ня заяц быў, а зайчыха. Не магу я такой няславы цярпець. Пайду да цара на суд. - Дык што-ж ты - адзін пойдзеш? -кажа кот. - Хто табе аднаму на судзе паверыць. Там трэба сьветкі мець. - А ты чаму адзін ідзеш? - Ну, у мяне іншая справа. Там у мяне дзядзькі, бацькі, дзяды, браты жывуць. Усе па слову скажуць, мне і павераць. Вось каб ты набраў сотні тры сьветак, тады можна сьмела ісьці. Як пакоціцца заяц, як наробіць крыку на ўвесь лес: - Дзядзькі, бацькі, дзяды, браты, бяжыце сюды! Тут, як бачыш, з усіх бакоў пасыпаліся зайцы. Назьбягалася іх цэлая чарада. Прывёў кот Максім зайцоў да царскіх палацаў. Бачыць - на дварэ вялікі хлеў стаіць. Ён і кажа зайцам: - Пачакайце вы ў гэтым хляве. Скончыцца мой суд, тады я вашу скаргу падам цару. Зайцы паскакалі ў хлеў, а кот - бразь! - ды і зачыніў іх там на засаўку. Ідзе ён да царскіх палацаў, падскокваючы, у лапкі плешчучы. Узыходзіць на ганак, стукае ў дзьверы: - Адчыніце! Адчыніў яму салдат-вартавы. - Чаго трэба? - пытаецца. - Пакажы, дзе цар жыве. Салдат паказаў. Увайшоў кот Максім у вялікі пакой, а там цар сядзіць. - Добры дзень, ваша вялічаства-вымператарства! - Добры дзень, каток! - адказвае цар. - Што скажаш? - Ды вось прыслаў табе мой гаспадар пан Марцін Глінскі-Папялінскі гасьцінчыка. - Дзе-ж той гасьцінчык? - У хляве. Прыйшоў цар у хлеў, паглядзеў, а там поўна зайцоў, як зачыніць. - Мусіць, дужа багаты твой гаспадар, калі гэтулькі зайцоў прыслаў? - дзівіцца цар. - Мусіць, у яго яшчэ больш ёсьць. - Ён, панок-царок, такі багаты, што дай ты рады. Усяго ў яго многа, няма толькі гаспадыні ў пакоях. Прыслаў мяне тваю дачку сватаць. Павёў цар ката ў палацы, накарміў, напаіў, ды яшчэ і на дарогу ў торбу даў. А пра дачку змаўчаў. Вярнуўся кот Максім дахаты. А яго гаспадар ледзьве дыхае: усе катовы запасы даўно паеў. Разьвязаў кот торбу, дастаў адтуль усё, што з дарогі засталося, і пачаў карміць гаспадара. Акрыяў сяк-так пан Глінскі-Папялінскі ды пытаецца ў ката: - Ну, што табе цар сказаў? - Нічога цікавага, - кажа кот. - Дык ідзі яшчэ раз да цара. Толькі нанасі мне больш яды ў запас. Нанасіў кот яму яды, а сам зноў пайшоў да цара. Прыходзіць у лес, а тут насустрач яму воўк: - Куды ідзеш, кот? - Да цара. - Чаго? - На суд. І расказаў ваўку, на які суд ён ідзе. Воўк кажа: - Дык і я пайду з табою! Мяне таксама часта дарэмна лаяць. - Аднаму табе суд не паверыць, - кажа кот. - А ты чаму адзін ідзеш? - Што ты параўняўся зы мною. Мяне ўся царская радня ведае, а ад цябе навет сабакі ўцякаюць, калі дзе ўбачаць. У мяне там дзядзькі, бацькі, дзяды, браты... - Дык што-ж мне рабіць? Зьбяры сотні тры сьветак, тады павераць. Падскочыў воўк, аб зямлю стукнуў ды завыў на ўвесь лес: - Дзядзькі, бацькі, дзяды, браты, бяжыце сюды! Назьбіралася ваўкоў з усяго лесу. Павёў іх кот Максім да цара. Прыходзяць на царскі двор. Нецярплівыя ваўкі кажуць: - Мы першыя пойдзем на суд. - Не, - кажа кот, - мая скарга там даўно ляжыць. Як скончыцца мой суд, тады я падам вашу скаргу і вас паклічу. А пакуль што пачакайце ў гэтым хляве. Ваўкі падагнулі хвасты ды пацягнуліся ў хлеў. Як толькі зайшлі ўсе, кот - бразь! - і зачыніў іх там. А сам падаўся ў палацы, у лапкі плешчучы. Узыходзіць на ганак: стук, стук! Знаёмы салдат адчыніў яму. Кот проста да царскіх пакояў шыбае. Увайшоў да цара, добры дзень даў. - Што скажаш, каток? - пытаецца цар. - Так і так, - кажа кот Максім, - прыслаў табе мой гаспадар пан Марцін Глінскі-Папялінскі новы гасьцінчык. - Добра, - кажа цар. Прыйшоў у хлеў, глядзіць, а там ваўкоў лікам-нялічана: і ў загарадках поўна набіта і яшчэ пад страхою, на вышках, процьма. Загадаў цар ваўкоў пабіць, усім слугам футры пашыць, а кату кажа: - Перадай пану Глінскаму-Папялінскаму: няхай сам да мяне ў госьці прыедзе. Прыбег кот дахаты ўночы, задыхаўшыся. Пачаў тармасіць гаспадара. Ледзьве дабудзіўся. - Уставай, - кажа, - я ад цара прыйшоў. Раскатурхаўся сяк-так Глінскі-Папялінскі, пытаецца: - Што цар сказаў? - Сказаў, каб ты сам да яго ў госьці ехаў. Пачухаў Глінскі-Папялінскі патыліцу: - У чым-жа я паеду? Я-ж голы, як бізун. - Нічога, - кажа кот, - што-небудзь прыдумаем. Сабраліся яны і бягом пабеглі да цара. Бягуць, бачаць - недалёка ля гасьцінца цэлае войска салдат сьпіць. Кот спыніў гаспадара. - Пачакай, - кажа, - тут. А сам крадкам пайшоў да войска. Назьнімаў у сонных салдат шапак і напакаваў імі два мяхі. Адзін мех на плечы ўськінуў, другі гаспадару даў. І пайшлі сабе далей. Падыходзяць да рэчкі. Кату піць захацелася. Паставіў ён мех ля мосту, гаспадара за каравульнага пакінуў, а сам палез у рэчку ваду піць. Напіўся вады, бачыць - паўзе рак у нару. Кот схапіў яго за вус і выкінуў на бераг. Рак пачаў прасіцца: - Пусьці мяне ў ваду. Можа, я табе таксама якую-небудзь службу саслужу. Кот падумаў і кажа: - Якую-ж ты мне можаш саслужыць службу? - У вадзе, - кажа рак, - любую. Загадай, што хочаш, усё зраблю. - Падкапай да раніцы маставыя слупы, - загадаў кот. - Добра, - кажа рак. - Гэта я магу. Пусьціў кот рака, і той адразу-ж ухапіўся за работу. - А ты, - кажа кот Марціну, - як толькі абваліцца мост, раськідай шапкі па вадзе і чакай мяне тут. Сказаў кот гэтак, пераскочыў цераз мост ды пабег да цара ў палацы. Прыбягае, дакладвае цару: - Так і так, ваша вялічаства-вымператарства... Ехаў да цябе ў госьці мой гаспадар, пан Глінскі-Папялінскі, ды бяда здарылася: мост зламаўся, уся яго пяхота і коньніца патапілася, адзін ён застаўся голы, бо абмундзіраваньне з вадою сплыло... Тут цар сеў у карэту, ката з сабою пасадзіў, прыехаў да маста. Глядзіць, і праўда: толькі шапкі ад войска па вадзе плаваюць. Паспачуваў цар пану Глінскаму-Папялінскаму ды загадаў лепшым сваім краўцом і шаўцом пашыць яму новае абмундзіраваньне. Як бачыш пашылі краўцы і шаўцы новае абмундзіраваньне. Адзеўся Глінскі-Папялінскі, прыхарашыўся і паехаў з царом у палацы. Пагаманіў зь ім цар, пачаставаў, а потым і кажа: - А цяпер хацеў-бы я паглядзець твой маёнтак: калі ты і праўда такі багаты, дык аддам за цябе дачку. Спужаўся Глінскі-Папялінскі: якое-ж ён багацьце пакажа цару? Увесь яго маёнтак - адна гліняная печ, ды і тая развалілася. Пачуў пра гэта кот Максім. Паклікаў ён свайго гаспадара ўбок і шэпча яму: - Ня бойся! Усё добра будзе. Запраглі царскія канюхі самых лепшых коней у самую лепшую карэту. Сеў цар у карэту і паехаў. А кот наперадзе пабег - дарогу паказваць. Едзе цар, едзе, пад'яжджае да маёнтку Зьмея Гарынавіча. Кот наперадзе бяжыць. Бачыць: пастухі вялікую чараду кароў пасуць. Падбягае ён да пастухоў. - Чые вы? - пытаецца. - Зьмея Гарынавіча. Кот натапырыў вусы, грозны стаў: - Не кажыце нікому, што вы пастухі Зьмея Гарынавіча, а кажыце - Марціна Глінскага-Папялінскага. Бо за мною ляціць Гром зь Пяруном - ён заб'е вас. Сказаў так кот Максім і пабег далей. Сустракае вялікую чараду коней. Падбег да канюхоў і пытаецца: - Чые вы, канюхі? - Зьмея Гарынавіча. - Не кажыце, што вы Зьмея Гарынавіча, а кажыце - пана Глінскага-Папялінскага. Бо за мною ляціць Гром зь Пяруном - ён заб'е вас. Тым часам царская карэта з громам пад'ехала да пастухоў. - Чые вы? - пытаецца ў іх цар. - Пана Марціна Глінскага-Папялінскага, - адказваюць пастухі. - О, - дзівіцца цар, багаты пан Глінскі-Папялінскі! Гэтак-жа адказалі і канюхі. Пакуль цар ехаў, кот прыбег у двор Зьмея Гарынавіча. Убачыў самога Зьмея і крычыць. - Хавайся, Зьмей Гарынавіч! Едзе Гром зь Пяруном - ён цябе заб'е і на муку сатрэ. Спужаўся Зьмей Гарынавіч: - Куды-ж мне схавацца? Кот паглядзеў і ўбачыў вялікае дуплё ў старой ліпе. - Лезь хутчэй сюды! - кажа Зьмею. Залез Зьмей у дуплё, а кот забіў дуплё паленам ды яшчэ і глінаю замазаў. Потым пабег да Зьмеевых слуг. - Чые вы? - пытаецца. - Зьмея Гарынавіча. - Не кажыце нікому, што Зьмея Гарынавіча, а кажыце, што пана Марціна Глінскага-Папялінскага. Бо за мною ляціць Гром зь Пяруном - ён заб'е вас. - Добра, - кажуць напалоханыя слугі. Прыехаў цар у маёнтак Зьмея Гарынавіча. Слугі кінуліся сустракаць яго. - Чый гэта маёнтак? - пытаецца цар. - Пана Марціна Глінскага-Папялінскага! - у вадзін голас адказалі слугі. - Ну, што-ж, - кажа цар, - сапраўды багаты пан Глінскі-Папялінскі. Аддам за яго дачку. Тут цар вярнуўся ў свае палацы, паклікаў музыкаў і загадаў іграць вясельле. Усяго там было: хто хацеў, тое піў і еў. І я там быў, еў і піў, па барадзе цякло, а ў роце ня было.

БЕЛАРУСКАЯ НАРОДНАЯ КАЗКА "МУХА-ПЯЮХА" Жыла-была муха-пяюха. Мела яна каляску і шэсць камароў. Запрэгла муха-пяюха камароў у каляску ды паехала на пагулянку. Едзе яна дарогаю, едзе шырокаю — бяжыць мышка: — Добры дзень, пані! Як паню зваць-велічаць? — Я муха-пяюха. А ты хто? — А я па паліцах скрабатуха. — Сядай, паедзем разам. Едуць яны дарогаю, едуць шырокаю — скача жабка: — Добры дзень, панове! Як вас зваць-велічаць? — Муха-пяюха. Па паліцах скрабатуха. А ты хто? — А я па сажалках рагатуха. — Сядай, паедзем разам. Едуць яны дарогаю, едуць яны шырокаю — на галінцы вавёрка: — Добры дзень, панове! Як вас зваць-велічаць? — Муха-пяюха. Па паліцах скрабатуха. Па сажалках рагатуха. А ты хто? — А я па елках скакуха. — Сядай, паедзем разам. Едуць яны дарогаю, едуць шырокаю — бяжыць заяц: — Добры дзень, панове! Як вас зваць-велічаць? — Муха-пяюха. Па паліцах скрабатуха. Па сажалках рагатуха. Па елках скакуха. А ты хто? — А я праз дарогу скок. — Сядай, паедзем разам. Едуць яны дарогаю, едуць шырокаю — ідзе воўк: — Добры дзень, панове! Як вас зваць-велічаць? — Муха-пяюха. Па паліцах скрабатуха. Па сажалках рагатуха. Па елках скакуха. Праз дарогу скок. А ты хто? — А я галодны воўк. Усіх вас паем. Пачулі гэта камары, падняліся ўгору і паляцелі разам з каляскай. А галодны воўк паляскаў зубамі і пайшоў далей ні з чым.

Лёгкі хлеб Касіў на лузе касец. Змарыўся і сеў пад кустом адпачыць. Дастаў торбачку, разьвязаў і пачаў есьці.Выйшаў зь лесу галодны воўк. Бачыць — касец пад кустом сядзіць і нешта есьць. Падыйшоў да яго воўк:— Ты што ясі, чалавеча?— Хлеб, — адказвае касец.— А ён смачны?— Дзіва што смачны!— Дай мне пакаштаваць.— Калі ласка!Адламаў касец кавалак хлеба і даў ваўку.Спадабаўся ваўку хлеб. Ён і кажа:— Хацеў бы я кожны дзень хлеб есьці, але дзе мне яго дастаць? Парай, чалавеча!— Добра, — кажа касец, — навучу цябе, дзе і як хлеб даставаць.І пачаў ён вучыць ваўка:— Перш-наперш трэба зямлю ўзараць...— Тады і хлеб будзе?— Не, брат, пачакай. Потым трэба зямлю забаранаваць...— І можна хлеб есьці? — замахаў воўк хвастом.— Што ты, пачакай яшчэ. Раней трэба жыта пасеяць...— Тады будзе хлеб? — аблізнуўся воўк.— Не яшчэ. Дачакайся, пакуль жыта ўзыдзе, халодную зіму перазімуе, вясной вырасьце, потым закрасуе, потым пачне наліваць зярняты, потым сьпець...— Ох, — уздыхнуў воўк, — вельмі ж доўга чакаць. Але цяпер-то ўжо я наемся хлеба ўволю!— Дзе там наясіся! — перапыняе касец. — Рана яшчэ. Спачатку сьпелае жыта трэба зжаць, потым у снапы зьвязаць, снапы ў бабкі паставіць. Вецер іх правее, сонейка прасушыць, тады вязі іх на ток...— І есьці хлеб буду?— Які нецярплівы! Спачатку трэба снапы абмалаціць, зярняты ў мяхі сабраць, мяхі ў млын завезьці, ды мукі намалоць...— І ўсё? — Не, ня ўсё. Муку трэба замясіць у дзяжы і чакаць, пакуль цеста падыдзе. Тады ў гарачую печ пасадзіць.— І сьпячэцца хлеб?— Але, сьпячэцца хлеб. Вось тады і наясіся яго, — скончыў касец навуку.Задумаўся воўк, потым пачухаў лапай патыліцу і кажа:— Не! Гэтая работа занадта марудная і цяжкая. Лепш парай мне, чалавеча, як лягчэй яду здабываць.— Ну што ж, — кажа касец, — калі ня хочаш цяжкі хлеб есьці, параю табе лёгкі. Ідзі на выган, там конь пасецца.Пайшоў воўк на выган. Убачыў каня:— Конь, конь! Я цябе з'ем.— Што ж, — кажа конь, — еш. Толькі спачатку здымі з маіх ног падковы, каб не ламаць табе зубы аб іх.— І то праўда, — згадзіўся воўк.Нахіліўся ён падковы здымаць, а конь як стукне яму капытом у зубы...Перакуліўся воўк ды ходу.Прыбег да рэчкі. Бачыць — на беразе гусі пасуцца. "Ці ня з'есьці мне іх?" — думае, потым і кажа: — Гусі, гусі! Я вас з'ем.— Што ж, адказваюць гусі, — еш. Але спачатку зрабі нам адну паслугу перад сьмерцю.— Якую? — пытаецца воўк.— Пасьпявай нам, а мы паслухаем.— Гэта можна. Сьпяваць я — мастак.Сеў воўк на купіну, задраў галаву і давай выць. А гусі крыльлямі — мах, мах! Узьняліся й паляцелі.Зьлез воўк з купіны, правёў гусей вачыма і пайшоў далей ні з чым.Ідзе ды лае сябе апошнімі словамі: "Ці ж ня дурань я, га? Навошта я згадзіўся сьпяваць гусям? Ну, цяпер каго ні сустрэну — з'ем!"Толькі ён так падумаў, бачыць — ідзе па дарозе стары дзед. Воў падбег да яго:— Дзед, дзед! Я цябе з'ем!— Чаго так сьпяшацца! — кажа дзед. — Давай сьпярша табакі панюхаем.— А смачная яна?— Паспытай, дык будзеш ведаць.— Давай!Выняў дзед з кішэні капшук з табакаю, сам панюхаў і ваўку даў.Як нюхнуў воўк на ўсю сілу, дык цэлы капшук табакі ўдыхнуў у сябе. А потым як пачаў чхаць на ўвесь лес... Нічога ад сьлёз ня бачыць, усё чхае. Так з гадзіну чхаў, пакуль усю табаку ня вычхаў. Агледзеўся потым, а дзеда і сьлед прастыў.Пайшоў воўк далей.Ідзе ён і бачыць — на полі чарада авечак пасецца, а пастух сьпіць. Нагледзеўся воўк у чарадзе самага большага барана, схапіў яго і кажа:— Баран, баран! Я цябе з'ем.— Што ж, — кажа баран, — такая мая доля. Але каб ня мучыцца мне доўга ды і табе каб не ламаць зубы аб мае старыя косьці, стань лепш вунь у той лагчынцы і разяў рот, а я ўзьбягу на ўзгорак, разганюся і сам ускочу табе ў рот.— Дзякуй за параду, — сказаў воўк. — Так і зробім.Стаў ён у лагчынцы, разявіў рот і чакае. А баран узбег на горку, разагнаўся ды — трах! — рагамі ваўка ў галаву. Аж іскры пасыпаліся з вачэй у ваўка, сьвету ён ня ўбачыў.Ачухаўся воўк, пакруціў галавою і разважае:— Цікава: з'еў я яго ці не?А тым часам касец скончыў работу ды ідзе дахаты.Пачуў ён воўкавы словы і кажа:— З'есьці ня з'еў, але паспытаў лёгкага хлеба.

Верабей i мыш Жылі па суседству верабей і мыш: верабей пад страхою, а мыш у норцы пад падрубаю. Жывіліся тым, што ад гаспадароў перападала. Улетку яшчэ сяк-так — можна на полі ці ў агародзе што-небудзь перахапіць. А зімою хоць плач: на вераб'я гаспадар сіло ставіць, а на мыш — пастку.Надакучыла ім так жыць, задумалі яны збажыну сеяць.— Ну, што будзем сеяць? — пытаецца верабей.— А тое, то людзі сеюць, — адказвае мыш.Назбіралі насення ды пасеялі пшаніцу.— Што тваё будзе, — пытаецца мыш у вераб'я, — карэнне ці вяршкі?— Сам не ведаю.— Бяры карэнне, — параіла мыш.— Добра, няхай будзе карэнне.Прыйшло лета. Паспела пшаніца. Мыш зжала каласы, а вераб'ю пакінула салому. Перанесла мыш каласы ў сваю нару, змалаціла, змалола, напякла пірагоў ды есць сабе зімою. Добра жыве, бяды не мае.А верабей пакаштаваў салому — нясмачная!Давялося яму на сметніку галоднаму зімаваць.Прыйшла вясна. Мыш вылезла з нары, убачыла вераб'я і пытаецца:— Ну, як, суседзе, зімавалася?— Дрэнна, — кажа верабей, — ледзьве выжыў: нясмачная наша пшаніца ўдалася.— То давай будзем сёлета моркву садзіць: яна салодкая. Усе зайцы яе любяць.— Давай, калі не хлусіш! — падскочыў верабей ад радасці.Ускапалі свежае поле і пасеялі моркву.— Што тваё будзе, — пытаецца мыш у вераб'я, — карэнне ці вяршкі?— Вяршкі! — кажа верабей. — Баюся браць карэнне: я ўжо на пшаніцы апёкся.— Добра, бяры вяршкі.Вырасла морква. Верабей узяў вяршкі, а мыш карэнне. Занесла яна свае карэнне ў нару і есць сабе патроху.А верабей пакаштаваў вяршкі, аж яны не лепшыя за пшанічнае карэнне... Надзьмуўся верабей, ледзь не плача.Ляціць варона. Убачыла вераб'я.— Чаго ты, верабей, надзьмуўся? — пытаецца.Расказаў ёй верабей, як яны з мышшу сеялі пшаніцу і моркву.Выслухала яго варона і зарагатала на ўсё горла:— Дурны ты, верабей! Мыш цябе падманула... У пшаніцы смачныя вяршкі, а ў морквы — карэнне.Узлаваўся верабей, прыскакаў да мышы.— Ах, нягодніца, ах, ашуканка! Я з табою біцца буду.— Ну, што ж, — кажа мыш, — давай біцца!Запрасіў верабей сабе на дапамогу драздоў і шпакоў, а мыш — кратоў і пацукоў.Пачалі біцца. Доўга біліся, а ніхто нікога не пабіў. Прыйшлося вераб'ю адступіць са сваім войскам на сметнік.Убачыла гэта варона:— Га, га, верабей, слабых ты сяброў сабраў. Калі б ты паклікаў марскога сокала, той адразу б усіх — і мышэй, і кратоў, і пацукоў паглытаў.Паляцеў верабей на мора, паклікаў марскога сокала.Прыляцеў сокал і ўсё мышынае войска паглытаў. Адна толькі мыш, тая, што вераб'я падманула, засталася: у нару схавалася.Настаў вечар. Сокал паляцеў на ржышча начаваць. Сеў на камень ды моцна заснуў. А верабей пашчабятаў ад радасці і палез пад страху.Тым часам хітрая мыш пабегла ў поле да начлежнікаў, ухапіла галавешку і падпаліла ржышча, дзе спаў сокал. Узняўся агонь, зашугаў і асмаліў сокалу крылы.Прачнуўся сокал, а ў яго крылаў няма. Пабедаваў ён ды падаўся пехатою да мора. Убачыў яго на дарозе паляўнічы, хацеў застрэліць, а сокал і кажа яму:— Не страляй мяне, добры чалавек. Лепш вазьмі з сабою: як адрастуць у мяне крылы, я табе добра аддзякую.Узяў паляўнічы сокала. Цэлы год карміў і даглядаў яго. Адраслі ў сокала крылы, ён і кажа паляўнічаму:— А цяпер бяры мяне на паляванне. Я табе зайцоў і птушак буду лавіць.З таго часу сокал і служыць памочнікам у паляўнічага.Читать полностью: http://www.vyaselka.ru/verabei-i-mysh

Гарошак Жыў калісь на свеце адзін гаспадар з жонкаю. Былі ў іх два сыны і адна дачка. Рэдка ў каго былі такія працавітыя хлопцы, як гэтыя сыны. Ніколі яны не сядзелі без работы, а калі дома работы не было, то хадзілі ў чужыя землі. Яшчэ больш цікавая была іхняя сястра. Цяжка было знайсці такую прыгожую, такую мілую дзяўчыну, і звалася яна Ясаня. Адзін раз у летку, парабіўшы дома работу, задумалі браты пайсці ў заработкі. — Калі мы не вернемся праз тры дні, — сказалі браты, — то няхай нам Ясаня прынясе есці. — А як жа я вас, браткі, знайду? Куды мне есці прыносіць? — спытала Ясаня братоў ужо на двары. — Мы будзем салому па дарозе церушыць. Па гэтай саломцы і знойдзеш ты нас. Развіталіся яны з бацькамі, з сястрою. Ідуць браты, саломку па дарозе раскідваюць, прыгаворваючы: — Будзе наша Ясаня ісці і не саб'ецца з дарогі. А ў тых мясцінах жыў страшны змей. У яго быў железны язык, вочы — як жарнавыя камяні, і гарэлі агнём. Жыў ён у палацах. Тыя палацы былі зложаны з людскіх касцей. Падслухаў змей, што казалі браты, даведаўся, навошта салому цярушаць. Пазбіраў ён гэту салому і пакідаў яе па дарозе, што ў яго касцяныя палацы вяла. «Будзе яна па саломцы ісці і ў мае палацы прыйдзе», — думае змей. Так яно і сталася. Праходзіць дзень, праходзіць другі, — няма братоў. I трэці дзень мінуўся, а іх няма. На чацвёрты дзень сабралася Ясаня ў дарогу братам есці несці. Узяла яна хлеба, стравы і пайшла. Ідзе яна ды ідзе, на саломку прызіраецца. А дарога ўсё глыбей у лес зазірае. Лес цёмны, глухі, нават і неба не відаць. Ідзе Ясаня, і страшна робіцца ёй. «Куды ж так далека зайшлі яны?» — думае дзяўчына. Вось пад вечар падыходзіць яна да касцяных палацаў ліхога змея. Паглядзела Ясаня, і сэрца яе замерла ад страху: вакол чалавечыя косці ляжаць. Што ж тут рабіць? Кінулася яна бегчы назад. Бяжыць яна, бяжыць, ажно чуе — гудзе штосьці. Азірнулася — змей даганяе! Схапіў яе змей і ў свае палацы нясе. — Я цябе даўно чакаю, — кажа змей. — Цяпер ты будзеш жыць са мною, ты будзеш маёй жонкаю. Плакала, прасілася Ясаня, каб пусціў яе змей, але просьба не памагла. Браты чакаюць яе на чацвёрты дзень. Чакалі, чакалі, ды так і не дачакаліся. Пайшлі яны дадому. — Чаму ж вы, — кажуць бацькам, — не прыслалі яды? Напалохаліся бацькі: — Як не прыслалі? Хіба ж не было Ясані? Спалохаліся і браты: напэўна, з Ясаняю ліха налучылася. — Пайду шукаць яе, — кажа старэйшы брат. Сабраўся і пайшоў. Ідзе ён ды ідзе па той дарозе, што саломаю пацярушана, ды не прыкмеціў, што тэта не тая дарога, кудою ён з братам ішоў, і дайшоў да касцяных палацаў. Сустракае сястру. — Куды ж ты, братка, зайшоў? — пытае яго Ясаня. — Тут страшны змей жыве. З'есць ён цябе. Уцякай ты адгэтуль хутчэй! — Калі ўцякаць — уцякайма разам, — кажа ёй брат. — Не, братка: ён чуе мой дух — дагоніць і зловіць нас. А адзін ты, можа, уцячэш. Толькі што яна так сказала, чуюць — як загудзе нешта, ды так моцна, што аглушыла іх. Глядзяць — аж то змей ляціць. — Гэта мой брат прыйшоў да нас, — кажа Ясаня змею. — Добра, — кажа змей, — вядзі ж ты яго да мяне ў госці. Увайшлі ў палацы. — Ну, жонка, — гаворыць змей, — дай нам пасмакаваць бобу жалезнага. Прынесла Ясаня жалезнага бобу. Змей як пачаў есці тэты боб, дык аж іскры пасыпаліся, а той, небарака, узяў адну бабіну ды ледзь быў зубы сабе не паламаў. Пажаваў дый выплюнуў з роту бабіну. Як закрычыць тут змей: — Ты што ж гэта дабром маім пагарджаеш? Я ем, а ты не можаш? Чым ты лепшы за мяне? Сядзіць бедны госць, баіцца зварухнуцца. —Хадзем пакажу мае багацце! Вывеў змей свайго госця на двор і павесіў яго на варотах, а потым прыйшоў да Ясані і кажа: — Жонка! Я павесіў твайго брата, бо ён не хацеў есці майго бобу. Залілася Ясаня горкімі слязамі, але бядзе памагчы нічым не магла. Праз дзень ці праз два выйшла Ясаня на дарогу, бачыць — другі брат ідзе, шукаючы яе. Такая ж самая доля напаткала і другога брата. Чакаюць бацькі сыноў дзень, чакаюць другі... Так чакалі з тыдзень, а іх усё няма. Аднаго разу досвіткам пайшла жонка гаспадара па ваду. Бачыць яна — коціцца па дарозе гарошак. Падвяла яна яго, паглядзела ды і з'ела. I вось якая сталася з ёй праява. Пачула яна, што той гарошак стаў у ёй расці. А тыдні праз две нарадзіўся ў яе сын. I такі дрыгожы ды такі вялікі, што проста дзівота! А як толькі нарадзіўся ён, дык зараз жа і закрычаў: — Мама! Дай мне есці! А голас такі грубы-грубы, што ўсе папалохаліся. Расце той хлопец не па днях, а па часінах, і за месяц вырас такі вялікі, ды яшчэ з барадою, ажно бацька яго баяўся. Думалі, думалі, як назваць яго, якое імя даць. I назвалі яго Гарошак. Праз нейкі час кажа Гарошак бацьку: — На табе, тата, шпільку, завязі яе да каваля, няхай выкуе з яе булаву сем пудоў. Бацька думае сабе: «Ось дурны які хлопец: хоча, каб са шпількі яму зрабілі булаву на сем пудоў». Але сказаць аб гэтым сыну пабаяўся. Паехаў у горад, купіў сем пудоў железа, завёз да каваля. — Зрабі ты, — кажа, — булаву, каб яна важыла сем пудоў. Каваў, каваў каваль булаву, ледзь выкаваў. Ускацілі на воз булаву. Прывозіць яе бацька дадому. — На, — кажа, — сынок, табе булаву. I скаціў яе на зямлю. Узяў Гарошак тую булаву адною рукою ды як шыбануў яе ўгору, ажно яна ў небе схавалася. Шпурнуў ён гэтую доўбню, пайшоў у хату, паснедаў, з бацькам пагутарыў. — Ну, хадзем, бацька, на двор, зараз булава вернецца. Выйшлі за хату на поле. Паглядзеў Гарошак у неба. — Бач, тата: вунь булава ляціць! Не паспеў бацька зірнуць, а булава калі загудзе! Падставіў Гарошак калена. Як стукнецца аб калена булава! Трах — і пераламалася папалам. Пакруціў Гарошак галавою. — Ты, мусіць, тата, не з тае шпількі булаву зрабіў. Паехаў бацька зноў у горад, куніў сем пудоў жалеза і зноў завёз яго да каваля. Выкаваў каваль новую булаву. Прывёз яе бацька дамоў. Шпурнуў яе Гарошак угору, падставіў калена — булава толькі трошкі пагнулася. — Ну, гэта булава добрая, — кажа Гарошак, павесялеўшы. — Цяпер жа, тата, пайду сястру шукаць. Доўга не думаючы, узяў Гарошак булаву і пайшоў проста да змея. Пачуў змей вялікую сілу. Выскачыў на дарогу насустрач Гарошку. Зірнулі яны адзін на аднаго і маўчаць, як бы напужаліся адзін ад наго. Недалёка і Ясаня стаіць. Гарошак здагадаўся, што гэта сястра яго. Нарэшце кажа змей Гарошаку: — Хадзем, браце, з'ямо трохі бобу. Пайшлі ў палац, садзяцца за жалезныя столікі. Як толькі сеў Гарошак за свой столік, дык гэты столік так і пасыпаўся. Здзівіўся змей і яшчэ больш спалохаўся. Падаў госцю другі столік, яшчэ мацнейшы. Але і той сагнуўся пад Гарошкам. Пачалі есці жалезны боб. Елі, пакуль увесь з'елі. Змей аж пачырванеў, так яму моташна стала, што знайшоўся чалавек, яшчэ дужэйшы за яго. Круціўся ён, круціўся, а потым кажа: — Хадзем, брат, агледзім маё багацце. — Хадзем. Прыходзяць у гумно. Гумно вялікае. Ад сцяны сцяны не ўбачыш. Ток выкладзены меддзю. Страха на жалезныя пруты апіраецца. А на гэтых слупах вісяць два чалавекі, даўно нежывыя. — Што гэта за людзі ў цябе вісяць? — пытае Гарошак. — Браты маёй жонкі, — адказвае змей. Затросся Гарошак ад злосці і гневу. — Ах ты, паганец, змяіная твая душа! То ж ты маіх братоў павешаў! — загрымеў Гарошак ды як хапіў рукамі змея, як здушыў яго ды як стукнуў, дык змей па пояс уляцеў у медны ток — і дух з яго вон. Вярнуўся Гарошак дадому і сястру прывёў.

Былінка і верабей Сеў верабей на былінку і просіць: — Былінка, былінка, пакалышы мяне. Але былінка калыхаць вераб'я не захацела. Тады верабей паляцеў да казы: — Каза, каза, ідзі былінку грызьці — былінка не хоча вераб'я калыхаць.Каза не пайшла. Паляцеў верабей да ваўка: — Воўк, воўк, ідзі казу есьці, каза не ідзе былінку грызьці, былінка ня хоча вераб'я калыхаць.Воўк не пайшоў. Паляцеў верабей да людзей: — Людзі, Людзі, ідзіце ваўка біць, воўк ня хоча казу есьці, каза не ідзе былінку грызьці, а былінка ня хоча вераб'я калыхаць.Людзі не пайшлі. Паляцеў верабей прасіць вяроўкі: — Вяроўкі, вяроўкі, ідзіце людзей вязаць, бо людзі ня хочуць ваўка біць, воўк ня хоча казу есьці, каза не ідзе былінку грызьці, а былінка ня хоча вераб'я калыхаць.Паляцеў верабей прасіць агонь: — Агонь, агонь, ідзі вяроўкі паліць, вяроўкі не ідуць людзей вязаць, людзі не ідуць ваўка біць, воўк ня хоча казу есьці, каза не ідзе былінку грызьці, а былінка ня хоча вераб'я калыхаць.Агонь не пайшоў. Паляцеў верабей прасіць ваду: — Вада, вада, ідзі агонь тушыць, агонь не ідзе вяроўкі паліць, вяроўкі не ідуць людзей вязаць, людзі не ідуць ваўка біць, воўк ня хоча казу есьці, каза не ідзе былінку грызьці, а былінка ня хоча вераб'я калыхаць.Вада не пайшла. Паляцеў вол да вала: — Вол, вол, ідзі ваду піць, вада не ідзе агонь тушыць, агонь не ідзе вяроўкі паліць, вяроўкі не ідуць людзей вязаць, людзі не ідуць ваўка біць, воўк ня хоча казу есьці, каза не ідзе былінку грызьці, а былінка ня хоча вераб'я калыхаць.Вол не пайшоў. Паляцеў верабей прасіць доўбню: — Доўбня, доўбня, ідзі вала біць, вол ня ідзе ваду піць, вада не ідзе агонь тушыць, агонь не ідзе вяроўкі паліць, вяроўкі не ідуць людзей вязаць, людзі не ідуць ваўка біць, воўк ня хоча казу есьці, каза не ідзе былінку грызьці, а былінка ня хоча вераб'я калыхаць.Доўбня не пайшла. Паляцеў верабей прасіць чарвей: — Чэрві, чэрві, ідзіце доўбню тачыць, доўбня не ідзе вала біць, вол ня ідзе ваду піць, вада не ідзе агонь тушыць, агонь не ідзе вяроўкі паліць, вяроўкі не ідуць людзей вязаць, людзі не ідуць ваўка біць, воўк ня хоча казу есьці, каза не ідзе былінку грызьці, а былінка ня хоча вераб'я калыхаць.Чэрві не пайшлі. Паляцеў верабей да курэй: — Куры, куры, ідзіце чарвей дзяўбці, чэрві не ідзуць доўбню тачыць, доўбня не ідзе вала біць, вол ня ідзе ваду піць, вада не ідзе агонь тушыць, агонь не ідзе вяроўкі паліць, вяроўкі не ідуць людзей вязаць, людзі не ідуць ваўка біць, воўк ня хоча казу есьці, каза не ідзе былінку грызьці, а былінка ня хоча вераб'я калыхаць.Куры не пайшлі. Паляцеў верабей прасіць ястраба: — Ястраб, ястраб, ідзі курэй дзёрці, куры не ідуць чарвей дзяўбці, чэрві не ідзуць доўбню тачыць, доўбня не ідзе вала біць, вол ня ідзе ваду піць, вада не ідзе агонь тушыць, агонь не ідзе вяроўкі паліць, вяроўкі не ідуць людзей вязаць, людзі не ідуць ваўка біць, воўк ня хоча казу есьці, каза не ідзе былінку грызьці, а былінка ня хоча вераб'я калыхаць.Ястраб не пайшоў. Паляцеў верабей да сонейка: — Сонейка, сонейка, асмалі ястрабу крылы, асьляпі яму вочы, ён не ідзе курэй дзёрці, куры не ідуць чарвей дзяўбці, чэрві не ідзуць доўбню тачыць, доўбня не ідзе вала біць, вол ня ідзе ваду піць, вада не ідзе агонь тушыць, агонь не ідзе вяроўкі паліць, вяроўкі не ідуць людзей вязаць, людзі не ідуць ваўка біць, воўк ня хоча казу есьці, каза не ідзе былінку грызьці, а былінка ня хоча вераб'я калыхаць. — Рада б была табе памагчы, — адказала сонейка, — ды хмары мяне закрылі. Ідзі папрасі вецер, каб ён іх разагнаў.Паляцеў верабей прасіць вецер: — Вецер, вецер, разгані хмары. Яны закрылі сонейка. Яно ня можа асмаліць ястрабу крылы, ён не ідзе курэй дзёрці, куры не ідуць чарвей дзяўбці, чэрві не ідзуць доўбню тачыць, доўбня не ідзе вала біць, вол ня ідзе ваду піць, вада не ідзе агонь тушыць, агонь не ідзе вяроўкі паліць, вяроўкі не ідуць людзей вязаць, людзі не ідуць ваўка біць, воўк ня хоча казу есьці, каза не ідзе былінку грызьці, а былінка ня хоча вераб'я калыхаць. — О, я разганю, я люблю, — адказаў вецер. І пачаў разганяць хмары.Заіскрылася сонейка — і давай ястрабу смаліць крылы, сьляпіць яму вочы. Ён паляцеў курэй дзёрці, куры пайшлі чарвей дзяўбці, чэрві пайшлі доўбню тачыць, доўбня пайшла валоў біць, вол пайшоў ваду піць, вада пайшла агонь тушыць, агонь пайшоў вяроўкі паліць, вяроўкі пайшлі людзей вязаць, людзі пайшлі ваўка біць воўк пайшоў казу есьці, каза пайшла былінку грызьці, былінка пачала верабейку калыхаць.Сядзіць верабей на былінцы, грэецца ад сонейка ад сонейка і калышацца: калых-калых, калых-калых.

Курачка-рабка Жыў дзед, жыла бабка. Была ў іх курачка-раба. Нанесла курачка яечак поўны падпечак. Сабрала бабка яечкі ў чарапіну ды паставіла на паліцу. Мышка бегла, хвосцікам махнула, чарапіца ўпала, яечкі пабіліся. Плача дзед, плача бабка, курачка кудахча, вароты скрыпяць, трэскі ляцяць, сарокі трашчаць, гусі крычаць, сабакі брэшуць. Ідзе воўк: — Дзедка, бабка, чаго вы плачаце? — Як жа нам не плакаць? Была ў нас курачка-рабка. Нанесла курачка яечак поўны падпечак. Сабрала бабка яечкі ў чарапіцу ды паставіла на паліцу. Мышка бегла, хвосцікам махнула, чарапіца ўпала, яечкі пабіліся. І воўк завыў. Ідзе мядзведзь: — Воўк, чаго выеш? — Як жа мне не выць? Жыў дзед, жыла бабка. Была ў іх курачка-рабка. Нанесла курачка яечак поўны падпечак. Сабрала бабка яечкі ў чарапіцу ды паставіла на паліцу. Мышка бегла, хвосцікам махнула, чарапіца ўпала, яечкі пабіліся. Плача дзед, плача бабка, курачка кудахча, вароты скрыпяць, трэскі ляцяць, сарокі трашчаць, гусі крычаць, сабакі брэшуць… А я брахаць не ўмею, дык і завыў. Выслухаў мядзведзь казку і адарваў сабе хвост. Так з таго часу і жыве з куртатым хвастом.

Каза – манюка Жыў дзед ды баба з дачкою. І была ў іх каза.Пагнала дачка пасьвіць казу. Цэлы дзень пасьвіла па бары, па дубраўцы, па мураўцы. Увечары прыгнала дахаты. Дзед пытае ў казы: — Каза мая, козачка, дзе была?Каза кажа:— Нідзе не была. Нічога ня ела, нічога ня піла. Толькі як бегла цераз масток, ухапіла кляновы лісток, а як бегла ля крынічкі, ухапіла кропельку вадзічкі...Насварыўся дзед на дачку, што дрэнна казу пасьвіла, і назаўтра выправіў бабу.Цэлы дзень пасьвіла баба казу па бары, па дубраўцы, па траўцы, па мураўцы. Увечары прыганяе дахаты.Дзед зноў пытае ў казы: — Каза мая, козачка, дзе была? Што ты ела, што піла?Каза кажа. — Нідзе не была. Нічога ня ела, нічога ня піла. Толькі як бегла цераз масток, ухапіла кляновы лісток, а як бегла ля крынічкі, ухапіла кропельку вадзічкі...Дзед і на бабу насаврыўся, што дрэнна казу пасьвіла.Надзеў тады дзед бабін каптан і хустку ды пагнаў сам пасьвіць казу.Цэлы дзень пасьвіў па бары, па дубраўцы, па траўцы, па мураўцы.Увечары вярнуўся дахаты, пераадзеўся ў сваё адзеньне, сеў на прызьбе і чакае казу з пашы.Прыйшла каза на двор.Дзед пытае: — Каза мая, козачка, дзе была? Што ты ела, што піла?Каза кажа: — Нідзе не была. Нічога ня ела, нічога ня піла. Толькі як бегла цераз масток, ухапіла кляновы лісток, а як бегла ля крынічкі, ухапіла кропельку вадзічкі...Узлаваўся дзед на казу-манюку, прывязаў яе за плот, а сам пайшоў касу гастрыць, казу-манюку рэзаць.Дазналася аб гэтым каза, сарвалася з прывязі й пабегла ў лес. Знайшла ў лесе зайчыкаву хатку, залезла ў яе і жыве там, а зайчыка і на парог не пускае.Сеў зайчык пад елачкай і плача.Ідзе воўк: — Чаго зайчык, плачаш? Чаго зажурыўся? — Як жа мне ня плакаць, як не журыцца? Была ў мяне хатка — новая, яловая. Прыйшоў нейкі зьвер рагаты ды бадаты, выгнаў мяне з хаткі й сам у ёй жыве, а мяне і на парог не пускае. — Ну, добра, ня плач: я таго зьвера выганю.Падыйшоў воўк да зайчыкавай хаткі, пастукаў хвастом у дзьверы ды кажа: — Гэй, зьвер рагаты-бадаты, зьбірай манаткі, ідзі прэч з зайчыкавай хаткі!А каза як затупае за дзьвярыма, як замэкае: — Закалю цябе рагамі, затапчу цябе нагамі, яшчэ і барадою замяту! Спужаўся воўк ды ад бяды ўцёк.А зайчык зноў сеў і плача.Ідзе мядзьведзь: — Чаго, зайчык, плачаш? Чаго зажурыўся? — Як жа мне ня плакаць, як не журыцца?І расказаў мядзьведзю пра сваю бяду. — Ну, добра, — кажа мядзьведзь, ня плач: я таго зьвера адразу выганю.Падыйшоў ён да зайчыкавай хаткі, патупаў каля дзьвярэй ды кажа: — Гэй, зьвер рагаты-бадаты, зьбірай манаткі, ідзі прэч з зайчыкавай хаткі!А каза як затупае, як замэкае: — Закалю цябе рагамі, затапчу цябе нагамі, яшчэ і барадою замяту!Спужаўся і мядзьведзь ды ў гушчар — кульгець, кульгець...Ідзе певень. Убачыў заплаканага зайчыка і пытаецца: — Чаго, зайчык, плачаш? Чаго, брат, зажурыўся? — Як мне ня плакаць, як не журыцца?І расказаў зайчык пеўню пра сваю бяду. — Э, — кажа певень, — такую бяду я адной лапай разьвяду. Я таго зьвера ведаю — гэта дзедава каза-манюка...Падыйшоў певень да зайчыкавай хаткі, залопаў крыламі, закукарэкаў: — Кукарэку! Кукарэку!Заб'ю казу-недарэку!Пачула каза ды як затупае, як замэкае: —Закалю цябе рагамі, затапчу цябе нагамі, яшчэ і барадою замяту!Тады певень зноў яшчэ мацней залопаў крыламі, закрычаў: — Гэй, каза, зьбірай манаткі,Уцякай хутчэй ты з хаткі,Бо вунь дзед ідзе,Ён касу нясе..Як пачула каза пра дзеда з касою, напужалася і кулем выскачыла з хаткі.А зайчык зь пеўнікам зайшлі ў хатку і сталі там жыць-пажываць ды дабра нажываць.

Як кот звяроў напалохаў Жыў дзед ды баба. І быў у іх кот. Дзед кашалі плёў, баба кудзелю прала, а кот; паляваць на мышэй хадзіў. Вось пайшоў раз кот у лес на паляванне ды і заблудзіўся. Шукаў, шукаў дарогу дадому — не знайшоў. Сеў пад ялінай і плача. Бяжыць лісіца. Убачыла ката, заглядзелася: ніколі яшчэ такога звера ў сваім лесе не сустракала! — Ты хто такі будзеш? — пытаецца. — Я — Кот Мурлыковіч. — А чаго ж ты плачаш, Кот Мурлыковіч? Расказаў ёй кот аб сваёй прыгодзе. — Хе, — кажа лісіца, — каб толькі тае бяды! Ідзі да мяне жыць. Будзеш у мяне за гаспадара. — Добра, — кажа кот. Вось прыходзіць ён да лісіцы. А ў яе курэй — і смажаных, і вараных. Наеўся кот і спаць уклаўся. Тым часам бяжыць па лесе воўк: топ-топ, шлёп-шлёп! Пачула лісіца, выскачыла з хаты ды як закрычыць: — Хто гэта ў маім лесе стукоча-тупоча? Хто майму гаспадару спаць не дае? — А хто ж у цябе гаспадар? — пытаецца воўк. — У мяне не гаспадар, а гаспадарышча, хвост з памялішча: як махне, дык адразу забʼе. Узяла ваўка цікавасць. Ён і кажа: — А ці нельга было б, кумка, хоць адным вокам паглядзець на твайго гаспадара? — Паглядзець-то можна, — адказвае лісіца, — але без падарунка лепш не прыходзь. Мой гаспадар падарункі любіць. — Добра, будзе падарунак, — сказаў воўк і пабег далей. Вярнулася лісіца ў хату. А тым часам ідзе па лесе мядзведзь: трэсь-лом, трэсь-лом, трэсь-лом! Пачула лісіца, выскачыла з хаты ды як закрычыць зноў: — Хто гэта ў маім лесе трашчыць? Хто майму гаспадару спаць не дае? — А хто ў цябе гаспадар? — пытаецца мядзведзь. — У мяне не гаспадар, а гаспадарышча, хвост з памялішча: як махне, дык адразу забʼе. І мядзведзя ўзяла цікавасць: які такі гаспадар у лісіцы, што хвастом усіх забівае? Вось ён і кажа: — А ці нельга было б, лісічка-сястрычка, хоць паглядзець на твайго гаспадара? — Паглядзець можна, — кажа лісіца. — Толькі без падарунка не прыходзь. Мой гаспадар падарункі любіць. — Добра, падарунак будзе, — сказаў мядзведзь і пайшоў далей. Прабеглі яшчэ дзік-сякач і заяц-шарак. Лісіца і іх сваім гаспадаром напалохала. Сабраліся звяры і моцна задумаліся: якія ж ім падарункі лісіцынаму гаспадару прынесці? Думалі-гадалі, нарэшце мядзведзь і кажа: — Вось што, браткі, трэба смачны абед згатаваць ды ў госці яго з гаспадыняй запрасіць. Тады ўсе разам і паглядзім. — Добра, няхай будзе так, — згадзіліся звяры. І тут зноў яны моцна задумаліся: які абед згатаваць? Думалі-гадалі, нарэшце мядзведзь і кажа: — Я прынясу мёду калоду. — А я — барана, — кажа воўк. — А я — жалудоў, — кажа дзік. — А я — салодкай капусты, — кажа заяц. Згатавалі абед і пачалі раіцца, каму запрашаць ісці. Мядзведзь кажа: — Я тоўсты, мне хадзіць цяжка. Воўк кажа: — Я і так набегаўся, мне ногі баляць. Дзік кажа: — А я складна гаварыць не ўмею. А заяц нічога не сказаў. Вось і парашылі паслаць яго, як лягчэйшага на ногі. Прыбег заяц да лісіцынай хаты, пастукаў лапкай у шыбіну, зажмурыўся ад страху ды прапішчаў спалоханым голасам: — Дзень добры вам, шаноўныя гаспадары! Прасілі мядзведзь, воўк і дзік, каб вы ласкавы былі, да іх у госці прыйшлі. Сказаў так адным духам ды ходу назад. Падрыхтаваліся звяры гасцей сустракаць. Сядзяць ля багатага стала, чакаюць, аб лісіцыным гаспадару разважаюць. Вось заяц і кажа: — Не, браткі, сядзець так боязна. Хто яго ведае, які там гаспадар у лісіцы? А што, калі ён абеду нашага не ўпадабае ды ўсіх нас хвастом пазабівае… Давайце лепш схаваемся і спярша здалёк на яго паглядзім. Згадзіліся звяры з мудрай зайцавай парадай ды пачалі хавацца. Мядзведзь на дуб узлез, дзік у мох зашыўся, воўк пад куст забраўся, а заяц у траве схаваўся. Тым часам узяла лісіца пад руку свайго гаспадара, і пайшлі яны ў госці. Прыходзяць на палянку. Чуе кот — мясам запахла. Бачыць — цэлы баран ляжыць. Тут ён шэрсць наставіў, вусы натапырыў ды адразу на барана накінуўся. Есць ды ўсё бурчыць: «Мяу-у, мяу-у!» Звяроў аж страх узяў. Ім здалося, што ён крычыць: «Мала, мала!» — Ну і звяруга! — кажа воўк. — Мне б і за дзень з такім рагалём не ўправіцца, а яму на раз мала… Дзік ляжаў, ляжаў у моху ды ад страху пачаў хвастом варушыць. Кот падумаў, што мыш з норкі вылазіць. Скокнуў туды і ўчапіўся кіпцюрамі ў дзікаў хвост. Як усхопіцца дзік, як кінецца наўцёкі! Толькі галлё трашчыць. Кот напужаўся ды скок на дуб! «Ну, — думае мядзведзь, — гэта ён мяне ўбачыў. Трэба ратавацца, пакуль не позна». Грымнуўся мядзведзь з дуба проста на куст, пад якім воўк сядзеў. А таму здалося, што гэта сам лісіцын гаспадар на яго напаў. Усхапіўся воўк ды ходу далей ад бяды. А мядзведзь за ім: трэсь-лом! трэсь-лом! Уцякалі яны так, што заяц іх ледзьве праз гадзіну дагнаў. Дагнаў і кажа: — Каб не паслухалі мяне ды не схаваліся, ён бы нас усіх зʼеў! Ну і страшэнны звер! А кот з хітрай лісіцай нагасцяваліся ды пайшлі сабе дахаты.

Зайкава хатка Жылі-былі ў адным лесе лісіца і заяц. Жылі яны адзін каля другога блізка. Прыйшла восень, стала холадна, уздумалі яны сабе хаткі збудаваць. Вось лісіца узвяла сабе хатку са сняжку, а заяц – з пяску. Пражылі зімку, дачакаліся вясны. У лісіцы хатка растала, а зайчыкава – выстаяла. Прыйшла лісіца, выгнала зайчыка, стала сама там жыць у яго хатцы. Сядзіць зайка пад бярозай і плача. Ідзе воўк. – Чаго ты, зайка, плачаш? – Як жа мне не плакаць? Жылі мы з ліскай блізка. Стала холадна, збудавалі мы сабе хаткі. Я сабе – з пяску, а лісіца – са сняжку. Прыйшла вясна, яе хатка растала, а мая выстаяла. Яна мяне выгнала з маёй хаткі і сама цяпер жыве там. Вось я сяджу ды плачу. Падсабі гора гараваць. – Ну, хадзі, я яе выганю. Пайшоў воўк, стаў на парозе: – Вылазь, ліса, вон! Бо скіну з печы, паб’ю табе плечы! А лісіца не лезе з печы дый гаворыць: – Мой хвост шорсткі, як дам – дык павалішся! Спалохаўся воўк лісінага хваста, пабег і зайца кінуў. Сеў заяц зноў пад бярэзінаю і плача. Ідзе па лесе мядзведзь. Убачыў зайку дый пытае: – Чаго ты, зайка, плачаш? – Як жа мне не плакаць? Жылі мы з ліскай блізка. Прыйшла восень, пабудавалі мы сабе хаткі. У яе хатка са сняжку, а ў мяне – з пяску. Прыйшла вясна, лісчына хатка растала, а мая выстаяла. Яна мяне выгнала з тае хаткі, сама там жыве. А я сяджу ды плачу. Падсабі гора гараваць. Пайшоў мядзведзь лісіцу выганяць. Узыйшоў на парог, а лісіца і пытае: – Хто там? Мой хвост шорсткі, як дам, дык павалішся! Спалохаўся мядзведзь таго хваста, кінуў зайца ды бегчы. Зноў сеў зайчык пад бярозай і жаласна плача. Аж ідзе па лесе певень. Убачыў ён зайку і пытае: – Чаго ты, зайка, плачаш? Зайка стаў жаліцца пеўню: – Жылі мы з лісіцай блізка. Узвялі сабе хаткі побач. Я сабе – з пяску, а лісіца – са сняжку. Прыйшла вясна, лісіцына хатка растала, а мая выстаяла. Яна мяне і выгнала з маёй хаткі. – Пайду-тка я яе выганю! Плача зайка, не верыць. – І дзе табе, Пеця, выгнаць? Воўк гнаў – не выгнаў, мядзведзь гнаў – не выгнаў. – Не, хадзі, паспрабуем. Вось і пайшлі. Увайшоў певень у хату, стаў на парозе і крычыць: – Я пятух-чабятух, на кароткіх нагах, на высокіх пятах, нясу касу на плячы, хачу ліску засячы! А лісіца і кажа: – Мой хвост шорсткі, як дам, дык павалішся! А певень не спалохаўся, скочыў з парога на падлогу і зноў крычыць: – Я пятух-чабятух, на кароткіх нагах, на высокіх пятах, нясу касу на плячы, хачу ліску засячы! А яна адказвае: – Мой хвост шорсткі, як дам, дык павалішся! А пятух усё бліжэй, бліжэй падыходзіць ды як ускочыць на пяколак! А лісіца скок з печы далоў, певень да яе, а яна – за парог! А зайка і дзверы за ёй зачыніў! І сталі зайка з пеўнем удвух жыць.

Піліпка-сынок Жылі мужык і жонка. А дзяцей у іх не было. Жонка бядуе: няма каго ёй калыхаць, няма каго Аднаго разу мужык пайшоў у лес, высек з алешыны палена, прынёс дахаты і кажа жонцы: — На, калышы. Палажыла жонка палена ў калыску ды давай калыхаць і ката спяваць: — Люлі, люлі, сынок, з белымі плячыцамі, з чорнымі вачыцамі… Калыхала дзень, калыхала другі, на трэці бачыць: замест алешынкі ляжыць у калысцы хлопчык! Зарадаваліся мужык і жонка, назвалі сынка Піліпкам і сталі яго гадаваць. Падрос Піліпка і кажа бацьку: — Зрабі мне, тата, залаты чоўнік, срэбранае вясельца — хачу рыбу лавіць. Бацька зрабіў яму залаты чоўнік, срэбранае вясельца ды выправіў на возера лавіць рыбу. Сынок як лавіць ды лавіць — дзень ловіць і ноч ловіць… Нават і есці дахаты не ідзе: вельмі ж добра рыба ловіцца! Маці яму сама абед насіла. Прынясе да возера і кліча: — Піліпка-сынок, плыві пад беражок, зʼеш піражок! Піліпка падплыве да берага, высыпле з чоўна рыбу, а сам зʼесць піражок ды зноў на возера. Пачула старая ведзьма Баба Яга — касцяная нага, як маці кліча Піліпку, і парашыла яго са свету звесці. Узяла яна мяшок і качаргу, прыйшла да возера і пачала клікаць: — Піліпка-сынок, плыві пад беражок, зʼеш піражок! Піліпка падумаў, што гэта маці, і падплыў. А Баба Яга падчапіла качаргою чоўнік, выцягнула на бераг, схапіла Піліпку ды ў мяшок. — Ага, — кажа, — больш не будзеш ты тут рыбку лавіць! Закінула мяшок на плечы і панесла да сябе, у лясную гушчэчу. Доўга несла, змарылася, села адпачыць ды і заснула. А Піліпка тым часам вылез з мяшка, паклаў туды цяжкіх камянёў ды зноў вярнуўся на возера. Прачнулася Баба Яга, схапіла мяшок з камянямі і, крэхчучы, панесла дадому. Прынесла і кажа да сваёй дачкі: — Спячы ты мне на абед гэтага рыбака. Вытрусіла Баба Яга мяшок на падлогу, аж там адны камяні… Як узлавалася Баба Яга, як закрычыць на ўсю хату: — Я ж табе пакажу, як мяне падманваць! Зноў пабегла на бераг возера ды давай клікаць Піліпку: — Піліпка-сынок, плыві пад беражок, зʼеш піражок! Пачуў гэта Піліпка. — Не, — кажа, — ты не мая маці, а ведзьма Баба Яга: я цябе ведаю! У маёй мамы голас танчэйшы. Як ні клікала Баба Яга, Піліпка не паслухаў яе. «Добра ж, — падумала Баба Яга, — зраблю я сабе танчэйшы голас». Пабегла яна да каваля і кажа: — Каваль, каваль, натачы мне язык, каб танчэйшы быў. — Добра, — кажа каваль, — натачу. Кладзі яго на кавадла. Палажыла Баба Яга свой доўгі язык на кавадла. Каваль узяў молат і пачаў кляпаць язык. Адкляпаў так, што ён зусім тонкі зрабіўся. Пабегла Баба Яга на возера ды кліча тоненькім галаском: — Піліпка-сынок, плыві пад беражок, зʼеш піражок! Пачуў Піліпка і падумаў, што гэта маці яго кліча. Падплыў да берага, а Баба Яга цап яго ды ў мяшок! Цяпер ты мяне не падманеш! — радуецца Баба Яга. І, не адпачываючы, прынесла яго дадому. Выкінула з мяшка і кажа дачцэ: — Вось ён — падманшчык! Палі ў печы, пячы яго. Каб да абеду гатовы быў. Сказала так, а сама пайшла некуды. Дачка запаліла ў печы, прынесла лапату і кажа Піліпку: — Лажыся на лапату, я цябе ў печ саджаць буду. Лёг Піліпка і падняў ногі ўгору. — Не так! — крычыць ведзьміна дачка. — Гэтак я цябе ў печ не ўсаджу. Піліпка звесіў ногі ўніз. — Не так! — зноў крычыць ведзьміна дачка. — А як жа? — пытаецца Піліпка. — Пакажы сама. — Дурны ты! — вылаяла яго ведзьміна дачка. — Вось як трэба. Глядзі. Легла яна сама на лапату, выпрасталася. А Піліпка за лапату ды ў печ! І засланкаю яе засланіў ды яшчэ моцна ведзьмінаю ступаю затуліў, каб не выскачыла з гарачай печы. Толькі ён выбег з хаты, бачыць: Баба Яга ідзе. Піліпка скокнуў на высокі густы явар і схаваўся ў галлі. Зайшла Баба Яга ў хату, панюхала — смажаным пахне. Дастала з печы смажаніну, наелася мяса, косці на двор выкінула ды пачала качацца на іх, прымаўляючы: — Павалюся, пакачуся, Піліпкавага мяса наеўшыся, крыві напіўшыся. А Піліпка адказвае ёй з явара: — Паваліся, пакаціся, даччынога мяса наеўшыся, даччыной крыві напіўшыся. Пачула гэта ведзьма і аж учарнела ад злосці. Падбегла да явара і давай яго зубамі падгрызаць. Грызла, грызла, зубы паламала, а моцны явар стаіць як стаяў. Пабегла тады Баба Яга да каваля: — Каваль, каваль, выкуй мне сталёвую сякеру, а то я тваіх дзяцей паем. Спужаўся каваль, выкаваў ёй сякеру. Прыбегла Баба Яга да явара, пачала яго секчы. А Піліпка кажа: — Не ў явар, а ў камень! А ведзьма сваё: — Не ў камень, а ў явар! А Піліпка сваё: — Не ў явар, а ў камень! Тут сякера як стукнецца ў камень — уся вышчарбілася. Заенчыла са злосці ведзьма, схапіла сякеру ды пабегла да каваля вастрыць. Бачыць Піліпка — хістацца пачаў явар: падсекла яго ведзьма! Трэба ратавацца, пакуль не позна. Ляціць чарада гусей. Піліпка да іх: — Гусі, гусі, скіньце мне па пяру! Я з вамі палячу да бацькі, да маткі, там вам адплачу… Гусі скінулі яму па пяру. Зрабіў Піліпка з гэтых пёраў толькі паўкрыла. Ляціць другая чарада гусей. Піліпка просіць: — Гусі, гусі, скіньце мне па пяру! Я з вамі палячу да бацькі, да маткі, там вам адплачу… І другая чарада скінула яму па пяру. Потым праляцелі трэцяя і чацвёртая. І ўсе гусі скінулі Піліпку па пяру. Зрабіў сабе Піліпка крылы ды паляцеў услед за гусямі. Прыбегла ведзьма ад каваля, сячэ явар, аж трэскі сыплюцца. Секла, секла — явар — трах! — упаў на ведзьму і задушыў яе. А Піліпка прыляцеў з гусямі дахаты. Зарадаваліся бацькі, што Піліпка вярнуўся, пасадзілі яго за стол, пачалі частаваць. А гусям далі аўса. Тут і казка ўся.

Ня сілай, а розумам Адзін чалавек пайшоў у лес дровы секчы. Насёк дроў, сеў на пань адпачыць.Прыходзіць мядзьведзь:— Гэй, чалавек, давай будзем барукацца!Паглядзеў чалавек на мядзьведзя: дужы калмач — дзе зь ім барукацца! Сьцісьне лапамі — і дух вон!— Э, — кажа чалавек, што мне з табою барукацца! Давай сьпярша паглядзім, ці маеш ты сілу.— А як глядзець будзем? — пытаецца мядзьведзь.Узяў чалавек сякеру, рашчапіў пень зьверху, убіў у расколіну клін і кажа:— Калі разьдзярэш гэты пень лапаю, значыць, маеш сілу. Тады я з табою буду барукацца.Ну, мядзьведзь, не падумаўшы, тыц лапу ў расколіну. А чалавек тым часам трах абухам па кліну — той і выскачыў.Тут пень і сьціснуў мядзьведзеву лапу, як абцугамі.Раве мядзьведзь, танцуе на трох лапах, але ні расчапіць пень, ні вырвацца зь яго ня можа.— Ну, што, — кажа чалавек, — будзеш барукацца са мною?— Не, — енчыць мядзьведзь. — Ня буду.— Вось бачыш, — сказаў чалавек. — Ня толькі сілаю барукацца можна, а і розумам.Убіў ён клін назад у пень, мядзьведзь вырваў лапу ды ходу ў гушчар без аглядкі.З таго часу ён і баіцца сустракацца з чалавекам.

«КОЦІК, ПЕЎНІК І ЛІСІЦА» Жылі-былі каток і пеўнік. Збудавалі яны хатку пры лесе. Кажа раз каток пеўніку: — Я пайду ў лес на ўловы, а ты зачыніся, нікога не пускай у хатку. — І пайшоў. Ажно прыбягае ліска пад акенца ды просіць: — Пеўнік, пеўнік, адчыні! Памяла мне пазыч. Прыехалі госці з Замосця, няма чым печ вымесці, пірагі пячы. А пеўнік на гэта: — Зводзіш ты мяне, зводзіш, — ты мяне абманеш. — Не адчыню я хаткі, табе нічога не дам. — Ах, які-ж ты злосны! — кажа ліска. — А я не маню, каб я жыла. Ну, калі не верыш, дык падай мне памяло праз аконца, галубок! Адчыніў пеўнік акенца і дае ёй памяло, а ліска не за памяло, а за яго ды наўцекі. Стаў пеўнік галасіць: Коціку-браціку, Мяне ліска схапіла, Зубамі крыльцы шчаміла, Ды нясе мяне ў цёмныя лясы, За высокія горы, У глыбокія норы! Ратуй мяне! Шкада стала коціку пеўніка. Ён, як мага ў пагоню пагнаўся. Лісіцу дагнаў, за валасы надраў, пеўніка адабраў. — Ну — кажа пеўніку: — глядзі-ж больш нікому не адчыняй хаткі. Бо цяпер пайду далей, за горы. І ў другі раз прыбягае ліска. — Пеўнік, пеўнік, адчыні! Пазыч мне лапату, прыехалі госці з Замосця, няма чым пірагі ў печ садзіць. — Не, — кажа пеўнік, — не адчыню, бо ты мяне зрадзіш. — Не, не, пеўнічку, не абману. Дык пеўнік, як добры дурань, адчыніў дзверы і дае лапату, а ліска за пеўнічка і ў ногі. Яшчэ мацней стаў крычаць пеўнік: Коціку-браціку, Мяне ліска схапіла, Зубамі крыльцы шчаміла, Ды нясе мяне ў цёмныя лясы, За высокія горы, У глыбокія норы! Ратуй мяне! Чуць толькі пачуў коцік пеўнікаў крык. Бегчы ды бегчы, бегчы ды бегчы — насілу дагнаў ліску з пеўнікам. Калі-ж узлаваўся каток, як стаў лісіцу за патыліцу драць! Пусціла лісіца пеўніка ды ходу. Прывёў коцік пеўніка дахаты. Назаўтра зноў кажа яму: — Сёння я пайду яшчэ далей. А ты-ж глядзі, не ашукайся. Бо калі зноў паслухаеш ліскі, дык яна цябе з есць. Ліска пад акном пільнавала. Як толькі каток адыйшоў, яна зноў пад аконца прыбегла. -Пеўнік, пеўнік, адчыні! Ехалі баяры, рассыпалі проса, няма каму пазбіраць! Ідзі памажы. — Хлусіш. Ты зноў хочаш мяне ашукаць, — кажа пеўнік. А ліска хітра смяецца ды кажа: — А які-ж ты недаверлівы! Ды глянь-жа сам, калі не верыш! А я пабягу хутчэй збіраць проса. — І схілілася за сцяну. Выхінуўся пеўнік праз аконца, а ліска — хоп — за яго ды ў лес. Крычаў, крычаў пеўнік, але коцік яго ўжо не пачуў. Прыходзіць коцік дамоў, а ў хатцы нікога няма, і аконца адчынена. Здагадаўся коцік, што ліска такі схапіла пеўніка. Горка стала коціку. І пачаў ён у дарогу збірацца, пеўніка ратаваць. Надзеў боты-скараходы, да боку шаблю прычапіў, узяў з сабою скрыпачку пайшоў. Ішоў ды ішоў, ішоў ды ішоў, сустракае зайчыка. — Зайчык, зайчык! Ці не бачыў ты ліскі бягучы, пеўніка нясучы? — Бачыў, — кажа зайчык вось у тую нару пабегла. А тым часам у лісчынай хатцы ўжо ў печы паліцца, ў сагане вада грэецца, нож ляжыць навостраны пеўніка рэзаць. Сеў каток каля нары, на скрыпцы зайграў ды запеў: -Дылі, дылі, скрыпачка, Залатыя струначкі! А ў норцы лісачка, А ў ліскі новы двор, Тры дачкі на выбор. Ліска перапыніла работу на кухні. Пасылае старэйшую дачку Чучалку: — Паглядзі, Чучалка, што там за паніч пад варотамі пяе? Выйшла Чучалка, а коцік яе — хапець за карак, — ды ў торбу. А сам яшчэ гучней грае ды спявае: -Дылі, дылі, скрыпачка, Залатыя струначкі! А ў норцы лісачка, А ў ліскі новы двор, Тры дачкі на выбор. Пасылае ліска сярэднюю дачку Пачучалку. — Схадзі, паглядзі, Пачучалка, чаму гэта Чучалка так забавілася, мабыць, дужа важныя панічы прыехалі? Выбегла Пачучалка, падскокваючы, за вароты. А коцік яе — хапець за карак, — ды ў торбу. А сам яшчэ гучней грае ды спявае: Дылі, дылі, скрыпачка, Залатыя струначкі! А ў норцы лісачка, А ў ліскі новы двор, Тры дачкі на выбор. Адна тая Чучалка харошая, Другая Пачучалка прыгожая А трэйцяя меньшая, Мабыць прыгажэйшая. Ліска аж аблізнулася, так спадабалася ёй каткова песня. — Ідзі й ты, — кажа да меншай дачкі. — Пэўна там знатныя панічы прыехалі. Выбегла трэцяя дачка. А коцік — хапець — за яе ды ў торбу. Тады ў хату лісчыну ўбег ды закрычаў: — Гэй, ты, старая лісіца! Дзе пеўніка падзела? — А мой-жа ты, сакалочак! А мой-жа ты каласочак! А я не бачыла, а я не чула! Але коцік яшчэ мацней крыкнуў: — Аддай пеўніка, бо як бач сваіх дачок аглядаць не будзеш! — І замахнуўся шабляю. Спалохалася лісіца. Пеўніка аддала, а сабе дачок забрала. З той пары разумнейшы стаў пеўнік. І сталі яны з коцікам дружна жыць. А ліска дагэтуль сватоў чакае. Ніхто яе дачок замуж не бярэ, бо дужа-ж яны хітрыя.

Лісіца-хітрыца Жыў дзед ды баба. Нічога ў іх з гаспадаркі не было, толькі адна курачка Чубатка. Жылі яны, жылі, дажыліся — няма чаго варыць. Вось дзед і кажа бабе: — Баба, а баба, звары хіба Чубатку, ці што? Баба замахала рукамі: — Што ты, дзед, надумаўся! Лепш мы галодныя будзем, а Чубаткі я не дам варыць. Пачула гэта курачка, пабегла на двор, знайшла там бабовае зерне і прынесла бабе. Дзед кажа: — Вось і добра. Звары ты, баба, хоць гэтую бобінку. Паглядзела старая на бобінку: — Дзеду мой, дзеду, што за наедак з аднае бобінкі? Я для яе і гаршка не падбяру. Давай лепш пасадзім яе. Як вырасце, тады спячом цэлы бабовы пірог. — Дзе ж мы яе пасадзім? — пытаецца дзед. — На полі. — На полі яе варона выдзеўбе… — Дык на двары. — На двары яе курыца выграбе… Тады давай пасадзім хіба ў хаце пад палацямі. — Добра, — згадзіўся дзед і пасадзіў бобінку ў хаце пад палацямі. Узышла бобінка ды давай расці. Расла, расла, уперлася ў палаці. — Што, баба, рабіць будзем? — пытаецца дзед. — Трэба палаці разбіраць. Дзед разабраў палаці, а бобінка як расці ды расці — дарасла да столі. — Што, баба, рабіць будзем? — зноў пытаецца дзед. — Трэба столь разбіраць. Дзед і столь разабраў, а бобінка як расці ды расці — дарасла да страхі. Дзед і страху разабраў. Выглянула бобінка на свет і давай расці яшчэ весялей. Дарасла аж да неба. Узяў тады дзед торбу, палез па сцяблу на неба, абабраў спелыя струкі і вярнуўся назад. Зарадавалася баба — цэлую торбу бабовых струкоў прынёс дзед! — Ну, цяпер-то мы ўжо наядзімся пірага! Палузала баба струкі, высушыла боб на печы, змалола і рашчыніла ў дзяжы цеста на пірог. Цеста як расці ды расці — з дзяжы вон лезе. Палажыла яго баба на лапату, загладзіла пірагом, размалявала рознымі ўзорамі, каб прыгожы быў, ды ў печ. А пірог як расці ды расці — з печы на прыпечак лезе. Адсланіла баба засланку, а ён — скок на хату, з хаты за парог — і ўцёк… Кінуліся дзед з бабай даганяць пірог. Ды дзе там! Так і не дагналі. Прыкаціўся пірог у лес. А тут насустрач яму рыжая лісіца-хітрыца. Схапіла яна пірог, выела мякіш, усярэдзіну шышак насыпала ды пабегла з пірагом да пастушкоў. Знайшла пастушкоў у полі і кажа: — Пастушкі, пастушкі, дайце мне бычка-трацячка, а я вам дам за гэта пірог. Бачаць пастушкі — добры пірог у лісіцы, жоўценькая скарынка аж блішчыць, так і хочацца яго паспытаць. Згадзіліся яны на мену і аддалі лісіцы бычка-трацячка. — Толькі ж, глядзіце, не ешце пірага, пакуль я не заеду за горку, — кажа лісіца. Села яна на бычка верхам і паехала. Як толькі схавалася за горкаю, пастушкі і кажуць: «Сядзем на пясочку, з’ядзім па кусочку!» Разламалі пірог, а там — адны шышкі яловыя… Падманула іх хітрая лісіца! Едзе лісіца на бычку, бачыць — на дарозе пустая павозка стаіць, а недалёка чалавек арэ. Падкралася яна цішком да павозкі, запрэгла ў яе бычка-трацячка, села на мяккай саломе і едзе сабе далей, пугай бычка паганяе. Прыехала ў лес. Насустрач ёй воўк ідзе. Збегаўся, змарыўся, ледзьве ногі валачэ. — Куды, кума, едзеш? — пытаецца. — За трыдзевяць зямель, у трыдзесятае царства. — Чаго? — Там, кажуць, курэй і каршуны не дзяруць… — А бараны ў тым царстве ёсцека? — аблізнуўся воўк. — Ды імі там хоць гаць гаці! — А лісічка, а сястрычка, вазьмі і мяне з сабою. Падвязі хоць мой хвост. — Што адзін хвост везці, садзіся ўвесь ты. Сеў воўк. Едуць далей. Сустракаюць мядзведзя. — Куды, кумы, едзеце? — За трыдзевяць зямель, у трыдзесятае царства… — Чаго? — Там, кажуць, курэй і каршуны не дзяруць, — адказвае лісіца. — Там, кажуць, бараноў хоць гаць гаці, — падтаквае ёй воўк. — А мёду там многа? — Ды там, кажуць, мядовыя рэкі цякуць! Мядзведзь зарадаваўся: — То вазьміце і мяне. Хоць адну лапу падвязіце. — Што адну лапу везці, садзіся ўвесь ты. Уселіся ўтраіх, едуць далей. Аж раптам зламалася аглобля. Лісіца кажа мядзведзю: — Схадзі, кум, прынясі аглоблю. Пайшоў мядзведзь у гушчар, знайшоў вывернутую елку і прывалок да воза. Убачыла лісіца, крыку нарабіла: — Ах ты, мядзведзішча, ах ты, дурнішча, ці ж гэта лясіна для аглоблі! І да ваўка: — Схадзі, куме, прынясі тонкую аглоблю. Пайшоў воўк і прынёс крывы яловы сук. Лісіца і на яго накрычала, плюнула ды пайшла сама па аглоблю. Тым часам мядзведзь з ваўком з’елі бычка-трацячка, шкуру саломай напхалі, на ногі паставілі ды пайшлі сабе пасміхаючыся. Вярнулася лісіца, бачыць — ні ваўка, ні мядзведзя, толькі бычок стаіць. Прыладзіла яна аглоблю, села ў павозку, махнула пугаю на бычка, а той — брык! — і паваліўся. Паглядзела лісіца на бычка і аб усім здагадалася. — Пачакайце ж вы ў мяне! Я вам гэтага не дарую! — пагразіла яна ваўку і мядзведзю ды пайшла сваёю дарогаю. Шмат часу ішла ці мала, а ў дарозе ўжо і восень яе застала. Сустракае ваўка, таго, што з’еў бычка. — Добры дзень, кум! Як маешся? — Дрэнна, — кажа воўк. — Нешта азяб на дажджы, аж увесь калачуся. Зуб на зуб не трапляе. — То трэба новы кажух пашыць, — раіць лісіца. — Праўду, кумка, кажаш, — згадзіўся воўк. Пабег ён на выган, схапіў авечку і прывалок у лес. — Хопіць на кажух? — пытаецца ў лісіцы. — Мала, — кажа лісіца. Прынёс воўк яшчэ адну авечку. — Цяпер хопіць? — Не, яшчэ адну трэба. Воўк і трэцюю прывалок. — Ну, а цяпер, — кажа лісіца, — трэба краўца шукаць. — Дзе ж мне яго шукаць, кумка? — Я ведаю добрага краўца. Хадзем да яго. Прывяла лісіца ваўка на луг. Там, у кустах, на прывязі жарабец пасвіўся. — Вунь ён, кравец! Воўк зарагатаў: — Гэта не кравец, а жарабец! Не, кумка, як сабе хочаш, а розуму ў цябе мала. Лісіца пакрыўдзілася: — Ты пра мой розум не вельмі языком мялі. Я была разумнай і буду, а ты быў дурань, дурнем і застанешся. Тут ужо і воўк пакрыўдзіўся, аж узлаваўся: — Паглядзім яшчэ, хто з нас разумнейшы! — Не хваліся загадзя, — кажа лісіца, — лепш паглядзіш, як зараз з цябе шкуру знімуць. — Хто зніме? — ляснуў зубамі воўк. — Гаспадар гэтага каня. — Не можа быць! — не верыць воўк. — Пабачыш. На чым жарабец навязаны? — пытаецца лісіца. — На вяроўцы. Лісіца засмяялася: — Вось і відаць, што дурань! — Чаму? — падскочыў воўк. — Жарабец на калу навязаны. — Не можа быць! — залыпаў воўк вачыма. — Хадзем пакажу. Прывяла лісіца яго да калка, за які быў прывязаны канец вяроўкі, зняла вяроўку, зрабіла пятлю і закінула ваўку на шыю. Воўк і азірнуцца не паспеў, як у пятлі апынуўся. Тады лісіца падбегла да жарабца, замахала хвастом. Той спужаўся ды як драпануў дахаты, толькі падковы заблішчалі. Так і прыцягнуў у пятлі ваўка да свайго гаспадара. Ну а там з яго і шкуру знялі. Вярнулася лісіца ў лес, закапала авечак у мох на запас, адны толькі мазгі на абед пакінула. Села пад елкаю і есць. Ідзе мядзведзь — той, што бычка з’еў. — Што гэта ты, кума, жуеш? — пытаецца. — Мазгі. Сляпы ты, ці што? — А дзе ж ты іх дастала? — З галавы. І ты можаш дастаць, калі хочаш. — Як? — Вельмі проста: разганіся ды стукніся галавою аб дуб — мазгі і выскачаць. — Дзякую ж табе, кума, за добрую параду. Так я і зраблю. А то есці даўно хочацца. Знайшоў ён самы тоўсты дуб, разагнаўся з усяе сілы ды і грымнуўся ў яго лбом. Тут яму і канец.

Пшанічны каласок Жылі на адным двары курачка Сакатушка, гусак Шыпун ды індык Балбатун. Курачка даглядала сваіх куранятак, грэблася на сметніку, шукала зярнятак. А гусак Шыпун і індык Балбатун толькі шпацыравалі ўзад і ўперад па двары, як важныя паны, ды заўсёды вялі між сабою спрэчкі аб тым, хто з іх важнейшы і разумнейшы. — У мяне галава большая, — хваліўся гусак, — дык і розуму ў ёй больш! Індык з гэтым не згаджаўся. — Галава ў цябе вялікая, гэта праўда, ды дурная, як бот, — казаў ён. — Ну, няхай сабе галава дурная, — адказваў гусак, — затое нос які ў мяне! Моцны, цвёрды, прыгожы… А ў цябе што за нос — смех адзін! Чарвяк, а не нос! І гусак і індык былі страшэнныя гультаі. Яды шукаць сабе ленаваліся і таму часта галадалі. Каб не карміла іх сяды-тады гаспадыня, дык даўно б гультаёў і на свеце не было. Аднаго разу знайшла курачка каля плота пшанічны каласок. Зарадавалася, засакатала на ўвесь двор: — Ко-ко-ко! Глядзіце, які цудоўны каласок я знайшла! Пачулі пра такую навіну Шыпун і Балбатун. — Ану, пакажы! Курачка паказала ім каласок. Індык панюхаў каласок сваім носам-чарвяком. — Так, так, — сказаў ён, — каласок і праўда цудоўны. Трэба яго змалаціць. — Ага, ага, — згадзіўся і гусак. — Трэба змалаціць. Тады будуць зярняткі. А яны смачныя… Ага, ага! — Добра, — сказала курачка. — А хто яго змалоціць? — Толькі не я! — адказаў гусак. — Я тоўсты, мне цяжка цэпам махаць. — Дык што ж, ты хочаш, каб я малаціў? — горача забалбатаў індык. — Я табе не парабак! — Ну добра, — сказала курачка, — я сама змалачу. Пайшла яна на ток, узяла цэп і змалаціла пшанічны каласок. Прынесла зярняткі і цешыцца: — Глядзіце, якія цудоўныя зярняткі! Чырванаваценькія, пузаценькія! Яны, напэўна, смачнейшыя за ячменныя. Падышлі да зярнятак і гусак з індыком. — Так, так, — сказаў індык. — Цудоўныя зярняткі. — Ага, ага, — пацвердзіў гусак. — Аж шкада дзяўбці. — І не трэба дзяўбці. Іх трэба змалоць, ды напячы булак, — падаў разумную параду індык. — Ага, ага, — згадзіўся гусак. — Пшанічныя булкі мяккія, як мой пух. А смачныя якія! — Добра, — сказала курачка. — А хто змеле пшанічныя зярняткі? — Толькі не я! — буркнуў гусак. — Мне цяжка ў млын хадзіць. — І не я! — усклікнуў індык. — З такою простаю работаю і дурны гусак справіцца. — Ну што ж, — сказала курачка, — калі так, то давядзецца мне самой ісці ў млын. Усыпала яна зярняткі ў торбачку і панесла ў млын. Там змалола і прынесла муку дахаты. — Ай, якая бялюткая мука! — засакатала курачка на ўвесь двор. Індык панюхаў муку. — Так, так, — сказаў ён, — добра пахне. Значыць, смачныя будуць булкі. — Ага, ага, я ж казаў, што смачныя! — уставіў слова і гусак. — Ну, а хто спячэ з гэтай мукі булкі? — запыталася курачка. Гусак пакруціў галавою: — Я не ўмею… Індык адказаў: — Я хоць і ўмею, ды не хачу. Няхай гусак пячэ. — Ну добра, — сказала курачка, — тады я сама спяку. Знайшла яна пад паветкаю дзежачку і рашчыніла цеста. Потым накалола дроў і запаліла ў печы. Калі цеста падышло, курачка нарабіла круглых прыгожых булак і пасадзіла іх на лапаце ў печ. Булкі пачалі пячыся. І такі прыемны пах пайшоў ад іх па ўсім двары, што ў гусака і індыка аж слінкі пацяклі. А трэба сказаць, што яны даўно нічога не елі і так выгаладаліся, што нават спрачацца перасталі, хто з іх важнейшы ды разумнейшы. — Хадзем у хату, — сказаў індык, — відаць, булкі ўжо гатовы. — Ага, ага, — адказаў гусак. — Хадзем, брат, у хату. Прыйшлі індык з гусаком у хату, а там курачка булкі з печы дастае. Мяккія, румяныя, пахучыя. — Так, так, — весела загаварыў індык, — якраз у пару прыйшлі. — Ага, ага, — заківаў галавою гусак і першы падаўся за стол. Індык — за ім. Але курачка спыніла іх: — Чакайце! Не спяшайцеся, панове! Перш чым садзіцца за стол, адкажыце мне на мае пытанні. — Давай свае пытанні! — сярдзіта прашыпеў гусак. — Толькі хутчэй. — Але, толькі хутчэй, — шпарка забалбатаў і індык. — А то дужа есці хочацца… — Дык слухайце! Хто пшанічны каласок знайшоў? — Ты, курачка, вядома, ты знайшла, — адказалі індык і гусак у адзін голас. — Хто змалаціў каласок? — Ты, курачка, змалаціла. — Хто зярняткі ў млын насіў? — Ты насіла… — А хто дровы сек, у печы паліў, пшанічныя булкі пёк? Пераглянуліся паміж сабою індык з гусаком і адказалі: — Ты, вядома… За гэта табе і слава. — Дык вось, — сказала курачка Сакатушка, — каму слава, таму і булкі. А вы, гультаі, ідзіце прэч адгэтуль! Ко-ко-ко! Дзеткі, бяжыце сюды хутчэй. Пазбягаліся з двара кураняткі і пачалі з курачкай частавацца свежымі пшанічнымі булкамі. А галодныя гультаі індык і гусак зноў заспрачаліся, хто з іх важнейшы ды разумнейшы.

Каток - залаты лабок Жыў дзед з бабай. Былі яны вельмі бедныя: ні насіць няма чаго, ні варыць.Вось баба і кажа дзеду:— Вазьмі, дзеду, тапарок, паедзь у лясок, ссячы дубок, завязі на рынак, прадай і купі гарчык мукі. Спячом хлеб.Сабраўся дзед, паехаў у лясок, пачаў секчы дубок. Выскачыў з дуба каток — залаты лабок, залатое вушка, срэбранае вушка, залатая шарсцінка, срэбраная шарсцінка, залатая лапка, срэбраная лапка.— Дзеду, дзеду, што табе трэба?— Ды вось, каточак, мой галубочак, паслала мяне баба ссекчы дубок, завезці на рынак, прадаць і купіць гарчык мукі на хлеб.— Едзь, дзед, дахаты, будзе ў вас мука!Прыехаў дзед дахаты, ажно ў яго мукі поўныя засекі.Спякла баба хлеб, сама наелася, дзеда накарміла ды кажа яму:— Не шкодзіла б цяпер і заціркі наварыць.Ды солі няма. Вазьмі, дзеду, тапарок, паедзь у лясок, стукні ў дубок, ці не выскачыць каток — залаты лабок: папрасі ў яго солі.Узяў дзед тапарок, паехаў у лясок, стук у дубок!.. Выскачыў каток — залаты лабок, залатое вушка, срэбранае вушка, залатая шарсцінка, срэбраная шарсцінка, залатая лапка, срэбраная лапка.— Дзеду, дзеду, што табе трэба?— Ды вось, каточак, мой галубочак: хлеб ёсць — солі няма!— Едзь, дзед, дахаты, будзе соль!Прыехаў дзед дахаты, ажно ў яго солі цэлая дзежка стаіць.Наварыла баба заціркі, сама наелася, дзеда накарміла ды кажа яму:— Не шкодзіла б цяпер і капусты паспытаць. Вастры, дзеду, тапарок, едзь у лясок, стукні ў дубок, ці не выскачыць каток — залаты лабок: папрасі ў яго капусты.Навастрыў дзед тапарок, паехаў у лясок, стук у дубок!.. Выскачыў каток — залаты лабок, залатое вушка, срэбранае вушка, залатая шарсцінка, срэбраная шарсцінка, залатая лапка, срэбраная лапка.— Дзеду, дзеду, што табе трэба?— Ды вось, каточак, мой галубочак: хлеб ёсць, соль ёсць — капусты няма!— Едзь, дзед, дахаты, будзе капуста!Прыехаў дзед дахаты, а ў яго капусты поўная кадушка!— Ай, як добра! Вось каб цяпер яшчэ сальца... Мы б з табою капусты наварылі, сальцам закрасілі б. Не палянуйся, дзеду: вазьмі тапарок, паедзь у лясок, стукні ў дубок, ці не выскачыць каток — залаты лабок: папрасі ў яго сальца.Узяў дзед тапарок, паехаў у лясок, стук у дубок!.. Выскачыў каток — залаты лабок, залатое вушка, срэбранае вушка, залатая шарсцінка, срэбраная шарсцінка, залатая лапка, срэбраная лапка.— Дзеду, дзеду, што табе трэба?— Ды вось, каточак, мой галубочак: просіць баба яшчэ сальца да капусты.— Добра, дзед, едзь дахаты, будзе сала.Прыязджае дзед дахаты, а ў яго сала цэлы кубелец!Рады дзед, рада баба. Сталі яны жыць ды пажываць, дзецям казкі казаць.I цяпер жывуць, хлеб жуюць, капустаю з салам закусваюць.Вось вам казка, а мне абаранкаў вязка.

Казка пра быка i яго сяброў Пасвіўся на лузе бык. Убачыў ён каля рэчкі туман і напужаўся: падумаў, што зямля і вада гараць.«Пабягу я лепш адгэтуль на край свету!» — парашыў бык.Задраў хвост і пабег.Сустрэўся яму па дарозе казёл: — Бык, куды бяжыш? — На край свету.— Чаго? — У нас зямля і вада гараць. Баюся, каб і мне не згарэць. — Пабягу і я з табою. — Бяжы.Бягуць яны, а насустрач ім парсюк:— Куды бежыце?— На край свету: у нас зямля і вада гараць! Баімся, каб і нам не згарэць.— I я з вамі пабягу.— Бяжы.Бягуць яны ўтрох. Сустракае іх гусак:— Куды бежыце?— На край свету: у нас зямля і вада гараць! Баімся, каб і нам не згарэць.— I я з вамі пабягу.— Бяжы.Бягуць яны ўчатырох. Сустракае іх певень:— Куды бежыце?— На край свету: у нас зямля і вада гараць...— I я з вамі пабягу.— Бяжы.Беглі, беглі, прыбеглі ў лес. А тут і зіма надыходзіць. Бык кажа:— Ну, хопіць бегчы: зімою зямля не загарыцца. Давайце будзем хату рабіць ды запасы на зіму рыхтаваць.Парсюк кажа:— Мне хаты не трэба: я выкапаю сабе яму, нанашу туды моху на падсцілку, жалудоў на харч ды буду зімаваць. Мне і так цёпла будзе!Казёл кажа:— А я карою пракармлюся, у дупле пагрэюся.— А ты, гусак? — пытаецца бык.— У мяне пер'е цёплае, я дзюбу ў яго схаваю ды так перазімую.— А ты, певень?— А мне што, я і пад ялінкаю перазімую.Што рабіць? Узяўся бык адзін хату будаваць. Нанасіў бярвення, моху, збудаваў цёплую хату і жыве сабе ў ёй без бяды.Насталі маразы. Парсюк круціўся, круціўся ў яме, не вытрымаў ды пайшоў да быка:— Пусці, бык, у хату: сцюдзёна вельмі…— Не,— кажа бык,— не пушчу: ты ў мох закапаешся, табе і так цёпла будзе!— Калі не пусціш,— кажа парсюк,— дык я падкапаю лычам падрубу — твая хата абернецца, ды яшчэ і цябе самога задушыць.Напужаўся бык: хочаш не хочаш, трэба пускаць парсюка ў хату.— Ну, добра,— кажа,— ідзі: удвух весялей будзе.На другі дзень прыходзіць казёл:— Пусці, бык, у хату.— Навошта табе хата: ты ў дупле перазімуеш!— Ну, калі не пусціш, дык я разганюся, стукну рагамі ў сцяну і праб'ю дзірку: мароз залезе ў хату, табе холадна будзе.Што рабіць быку — пусціў казла.— Добра,— кажа,— хата ў мяне не малая: хопіць і траім месца.На трэці дзень прыходзіць гусак:— Бык, бык, пусці ў хату пагрэцца!— Не пушчу!— Чаму?— У цябе пер'е цёплае, ты ў яго дзюбу схаваеш ды і так перазімуеш.— Ну, калі не пусціш, дык я дзюбаю ўсю страху расцягаю, табе холадна будзе.Спужаўся бык — пусціў і гусака.На чацвёрты дзень прыходзіць певень:— Пусці, бык, у хату!— А хіба табе пад ялінкаю не цёпла? — засмяяўся бык.— Не пушчу! У мяне цесна.— А калі не пусціш, дык я ўзлячу на гару і ўвесь пясок са столі зграбу: дух з хаты праз столь выйдзе, і ты замерзнеш.Спужаўся бык — пусціў і пеўня. Жывуць яны ў хаце ўпяцёх. Ідзе мядзведзь. Убачыў хату.— Хто тут жыве? — пытаецца.— Бык, казёл, парсюк, гусак і певень,— адказваюць з хаты.— Пусціце і мяне пагрэцца.— Не, не пусцім! Ты нам не кампанія. Мядзведзь стукнуў лапаю ў дзверы, праламаў іх і ўвайшоў у хату.Тут бык выставіў рогі ды прыпёр мядзведзя да сцяны. А казёл давай яму рагамі ў бок лупіць, а парсюк зубамі за жывот ірваць, а гусак у нос дзяўбці... А певень узляцеў на лаву ды давай крычаць: «Кудах-кудах! Куды-куды!» Ледзьве жывы выскачыў з хаты няпрошаны госць — мядзведзь.Ідзе ён па лесе, сустракае ваўка.— Дзе быў, сусед? — пытаецца ў яго воўк.— Чаму ты такі хмуры?— Ой,— кажа мядзведзь не сваім голасам,— трапіў я да страшэнных разбойнікаў. Адзін мяне віламі да сцяны прыціснуў — не павярнуцца. Другі ражнамі ў бок таўчэ. Трэці абцугамі кішкі выцягвае. Чацвёрты спіцаю ў нос коле. А пяты, у чырвонай шапачцы, ззаду шабля крывая, на нагах шпоры, бегае па лаве ды ўсё крычыць: «Падай, падай яго сюды!» Добра, што я ўцёк, бо не ведаю, што б гэты пяты зрабіў са мною...З таго часу больш ні мядзведзь, ні воўк у тую хату не заглядвалі.

Котик - золотой лобик Сюжет белорусской сказки Котик – золотой лобик напоминает всем известную историю о рыбаке и золотой рыбке. Только сказка имеет счастливый конец. Жили бедные-пребедные дед да баба. Как то раз послала баба деда в лес, чтоб срубил он дубок да продал на рынке. Хоть одну меру муки купят они. Начал дед рубить, а с дуба спрыгнул котик – золотой лобик. Ушки, лапки и все шерстинки у него тоже золотые да серебряные. Спросил котик деда, чего ему нужно, а потом велел домой ехать – будет у него мука. Приехал дед домой, а там полон закром муки. Послала его баба снова в лес и велела соли выпросить. В третий раз за капустой послала, а в четвертый – за салом. Всего дал им котик: кадку соли, бочку капусты, сала вдосталь. Стали они жить не тужить, вкусные щи варить. Жили дед с бабой. Были они такие бедные-пребедные, что ни поесть нечего, ни сварить. Вот баба и говорит деду: — Возьми, дед, топорок, поезжай в лесок, сруби дубок, отвези на рынок, продай да купи мерку муки. Напечём хлеба. Собрался дед, поехал в лесок, начал рубить дубок. Спрыгнул с дуба котик — золотой лобик, золотое ушко, серебряное ушко, золотая шерстинка, серебряная шерстинка, золотая лапка, серебряная лапка. — Дед, дед, что тебе надо? — Да вот, коточек, мой голубочек, послала меня старуха срубить дубок, отвезти на рынок, продать да купить мерку муки на хлеб. — Езжай, дед, домой: будет у вас мука! Приехал дед домой, глядь — а муки у него полон закром! Испекла баба хлеб, сама наелась, деда накормила и говорит ему: — Не мешало бы теперь и затирку сварить. Да вот беда: соли нет. Возьми, дед, топорок, поезжай в лесок, стукни в дубок, может, выскочит котик — золотой лобик: попроси у него соли. Взял дед топорок, поехал в лесок, стук в дубок... Выскочил котик — золотой лобик, золотое ушко, серебряное ушко, золотая шерстинка, серебряная шерстинка, золотая лапка, серебряная лапка. — Дед, дед, что тебе надо? — Да вот, коточек, мой голубочек: хлебушко есть, а соли-то нету! — Езжай, дед, домой: будет тебе и соль! Приехал дед домой, глядь — а у него целая кадка соли стоит! Наварила баба затирки, сама наелась, деда накормила и говорит ему: — Не мешало бы теперь и капусты отведать. Точи, дед, топорок, поезжай в лесок, стукни в дубок, может, выскочит котик — золотой лобик: попроси у него капусты. Наточил дед топорок, поехал в лесок, стук в дубок... Выскочил котик — золотой лобик, золотое ушко, серебряное ушко, золотая шерстинка, серебряная шерстинка, золотая лапка, серебряная лапка. — Дед, дед, что тебе надо? — Да вот, коточек, мой голубочек: хлеб есть, соль есть, капусты нету! —Езжай, дед, домой: будет тебе капуста! Приехал домой, а у него капусты бочка. Говорит баба: — Ай, как хорошо! Вот бы теперь ещё сальца... Мы бы с тобой щей наварили да сальцем заправили. Не ленись, дед, возьми топорок, поезжай в лесок, стукни в дубок, может, выскочит котик — золотой лобик: попроси у него сальца. Взял дед топорок, поехал в лесок, стук в дубок... Выскочил котик — золотой лобик, золотое ушко, серебряное ушко, золотая шерстинка, серебряная шерстинка, золотая лапка, серебряная лапка. — Дед, дед, что тебе надо? — Да вот, коточек, мой голубочек: просит баба ещё сальца к капусте. — Ладно, дед, езжай домой: будет и сало! Приезжает дед домой, а у него сала целый кубелец! Рад дед, рада баба. Стали они жить не тужить, детям сказки говорить. И теперь живут, хлеб жуют, щи хлебают. Вот вам сказка, а мне баранок связка.

Пилипка-сынок Сказка Пилипка-сынок учит быть осторожным, не доверять всем подряд. А если попал в сложную ситуацию, действовать смело, проявлять смекалку. Срубил мужик осинку, а жена положила полено в люльку и стала колыхать. Глядь – вместо полешка в люльке младенец. Когда сынок подрос, сделал ему отец золотой челнок. Стал Пилипка рыбу ловить, а мать ему на берег еду носила. Однажды Баба Яга услышала, как мать кличет Пилипку: «Сынок, выходи на бережок, скушай пирожок!». Подошла ведьма к реке и стала звать хлопца, будто мать. Схватила Пилипку, притащила домой и приказала своей дочке зажарить его в печи. Но сообразительный хлопец обхитрил их, убежал и забрался во дворе на явор. Стала бабка явор рубить, но летящие по небу гуси сбросили Пилипке по перышку. Сделал он себе крылья и улетел к родителям. Жили муж и жена. А детей у них не было. Горюет жена: некого поколыхать, некого утешить... Пошел однажды муж в лес, вырубил из ольхи полено, принес домой и говорит жене: - На, поколыхай. Положила жена полено в колыбель и давай колыхать, песенки напевать. - Люли-люли, сынок, с белыми плечами, с черными очами... Колыхала день, колыхала второй, а на третий глядь - лежит в колыбели мальчик! Обрадовались муж с женой, назвали сынка Пилипкой и стали за ним ухаживать. Подрос Пилипка и говорит отцу: - Сделай мне, тата, золотой челнок, серебряное веслышко - хочу рыбу ловить. Сделал ему отец золотой челнок, серебряное веслышко и отправил на озеро рыбу ловить. А сынок - уж если ловить, так ловить - день-деньской ловит и ночь ловит. Даже домой не идет: уж больно хорошо рыба ловится! Мать ему сама и обед носила. Принесет к озеру и кличет: - Пилипка-сынок, выходи на бережок, съешь пирожок! Подплывет Пилипка к берегу, выбросит из челна рыбу, а сам съест пирожок и опять на озеро. Проведала старая ведьма баба Яга - костяная нога, как мать кличет Пилипку, и порешила его со свету сжить. Взяла она мешок и кочергу, подошла к озеру и начала кликать: - Пилипка-сынок, выходи на бережок, съешь пирожок! Пилипка подумал, что это мать, и подплыл. А баба Яга подцепила кочергой челнок, вытащила на берег, схватила Пилипку и - в мешок. - Ага, - говорит,- больше не будешь ты рыбку ловить! Закинула мешок за плечи и понесла к себе, в чащу лесную. Долго она несла, уморилась, села отдохнуть и уснула. А Пилипка тем временем выбрался из мешка, наложил в него тяжелых камней и вернулся опять к озеру. Проснулась баба Яга, схватила мешок с камнями и, кряхтя, понесла домой. Принесла и говорит своей дочке: - Изжарь мне на обед этого рыбака. Вытряхнула баба Яга мешок на пол, а там одни только камни... Разозлилась баба Яга, как закричит на всю хату: - Я тебе покажу, как меня обманывать! Побежала она опять на берег озера и давай звать Пилипку: - Пилипка-сынок, выходи на бережок, съешь пирожок! Услыхал это Пилипка: - Нет,- говорит, - ты не моя мать, а ведьма, баба Яга: я тебя знаю! У моей мамы голос потоньше. Как ни звала баба Яга, а Пилипка ее не послушался. “Ладно, - подумала баба Яга, - сделаю я себе голос потоньше”. Побежала она к кузнецу и говорит: - Кузнец, кузнец, наточи мне язык, чтобы был потоньше. - Ладно,- говорит кузнец,- наточу. Клади на наковальню. Положила баба Яга свой длинный язык на наковальню. Взял кузнец молот и начал клепать язык. Выклепал так, что он совсем тонким сделался. Побежала баба Яга к озеру и кличет Пилипку тоненьким голоском: - Пилипка-сынок, выходи на бережок, съешь пирожок! Услыхал Пилипка и подумал, что это мать его кличет. Подплыл он к берегу, а баба Яга цап его да в мешок! - Теперь ты меня не обманешь! - радуется баба Яга. И, не отдыхая, принесла она его прямо домой. Вытряхнула из мешка и говорит дочке: - Вот он, обманщик! Топи печь, изжарь его. Чтоб был к обеду готов. Сказала, а сама куда-то ушла. Растопила дочка печь, принесла лопату и говорит Пилипке: - Ложись на лопату, я тебя в печь посажу. Лег Пилипка и поднял ноги вверх. - Не так! - кричит ведьмина дочка.- Этак я тебя в печь не всажу. Пилипка свесил ноги вниз. - Не так! - опять кричит ведьмина дочка. - А как же? - спрашивает Пилипка.- Покажи сама. - Глупый ты! - выругала его ведьмина дочка.- Вот как надо. Смотри. Легла она сама на лопату, протянулась. А Пилипка за лопату да в печь! И заслонкой ее прикрыл и покрепче ведьминой ступой прижал, чтоб не выскочила из горячей печи. Только он выбежал из хаты, видит - идет баба Яга. Прыгнул Пилипка на высокий густой явор и спрятался в ветках. Вошла баба Яга в хату, понюхала - жареным пахнет. Достала из печи жаркое, наелась мяса, кости на двор выбросила и начала на них покатываться, приговаривая: - Поваляюсь, покатаюсь, Пилипкиного мясца наевшись, крови напившись. А Пилипка в ответ ей с явора: - Поваляйся, покатайся, дочкиного мясца наевшись, дочкиной крови напившись. Услыхала это ведьма, так и почернела от злости. Побежала к явору и давай его зубами подгрызать. Грызла-грызла, зубы поломала, а крепкий явор стоит, как стоял. Побежала тогда баба Яга к кузнецу: - Кузнец, кузнец, выкуй мне стальной топор, а не то я твоих детей съем. Испугался кузнец, выковал ей топор. Прибежала баба Яга к явору, стала его рубить. А Пилипка говорит: - Не в явор, а в камень! А ведьма свое: - Не в камень, а в явор! А Пилипка свое: - Не в явор, а в камень! Тут топор как стукнется о камень - весь выщербился. Взвыла от злости ведьма, схватила топор и побежала к кузнецу точить. Видит Пилипка - начал явор покачиваться. Подрубила его ведьма. Надо спасаться, пока не поздно. Летит стадо гусей. Пилипка к ним: - Гуси, гуси, сбросьте мне по перышку! Я с вами к отцу-матери полечу, там вам заплачу. Гуси сбросили ему по перышку. Сделал Пилипка из этих перьев только полкрыла. Летит вторая стая гусей. Пилипка просит: - Гуси, гуси, сбросьте мне по перышку! Я с вами к отцу-матери полечу, там вам заплачу... И вторая стая сбросила ему по перышку. Потом прилетела третья и четвертая. И все гуси сбросили Пилипке по перышку. Сделал себе Пилипка крылья и полетел вслед за гусями. Прибежала ведьма от кузнеца, рубит явор, так щепки и летят. Рубила, рубила, а явор - бух! - упал на ведьму и задушил ее. А Пилипка прилетел с гусями домой. Обрадовались отец с матерью, что Пилипка вернулся, усадили его за стол, начали потчевать. А гусям дали овса. Вот и сказка вся.

Крестьянин, медведь и лиса Пахал раз крестьянин поле. Не лошадью, а волом. А вол был такой ленивый, что прямо беда. И го¬лоса не слушается, и кнута не боится.Рассердился крестьянин на вола да как крикнет:— А чтоб тебя медведь задрал!И только он это вымолвил, а медведь тут как тут.— Ну, давай,— говорит пахарю,— своего вола. Я его задеру.Почесал крестьянин затылок. Жаль ему стало вола. Да и пахать не на чем будет. Сам ведь сохи не потащишь.Вот и стал он просить медведя:— Дай,— говорит,— хоть полосу допашу. А ты ступай пока за межу да отдохни там на травушке,— Ладно,— согласился медведь.— Торопиться мне некуда.Пошел за межу и лег отдыхать. Бежит из лесу лиса, остановилась возле крестья¬нина.— Тра-ра-ра! Тра-ра-ра! Эй, человече, а не видал ли ты здесь волков-медведей? Охотники едут, о них спрашивают.Подумал крестьянин: «Если сказать о медведе, так он, чего доброго, вместо вола меня самого задерет... Уж лучше промолчу».— Нет, лисонька, не видал.А хитрая лиса покрутилась, повертелась около воза и опять спрашивает:— А что это там, за межою, лежит?!— Колода на лучину,— говорит крестьянин. Лиса помахала хвостом:— Если бы это колода была, она на возу бы лежала.Сказала так и побежала в лес.Услыхал это медведь и просит крестьянина:— Положи меня на воз. Крестьянин положил его на воз. Опять прибегает лиса.— Тра-ра-ра! Тра-ра-ра! Эй, человече, не видал ли ты волков-медведей? Охотники едут, о них спрашивают.— Нет, не видал...— А что у тебя на возу лежит?— Колода на лучину.— Если б это колода была, она бы веревкой была привязана.Сказала и в лес убежала. Говорит медведь крестьянину:— привяжи Меня веревкой.Взял крестьянин веревку да так прикрутил медведя, чтР тот и не двинется, А ли;а тут как тут:— Тра-ра-ра! Тра-ра-ра! Эй, человече, а не видал ли ты во лков-медведей? Охотники едут, о них спрашивают.— Н;т, не видал.— А что это у тебя на возу лежит?— Крлода на лучину.— Если б это колода была, то в ней бы топор торчал.Сказала и в лес убежала.Медведь сильно испугался охотников, просит крестьянина:— Сделай так, чтоб во мне топор торчал.— Ладно,— говорит крестьянин.Взял он топор и всадил его с размаху в медведя. Дернулся медведь раз, другой — и дух из него вон, А лиса опять тут как тут.— Hу, дай мне теперь за вола гостинец,— говорит кресгьянину.— Какой?— Мешок кур.— Ладно,— говорит крестьянин,— дам я тебе гостинец, Погоди маленько.ПошеЛ крестьянин домой за курами, а тут и вправду заехали охотники с собаками. Увидели собаки лису - и за ней.Лиса да от кур отказалась. Еле до своей норы добежала. Вскочила в нору, запыхалась. А собаки стоят, лису караулят, из норы не выпускают.Надоело лисе в норе сидеть, решила она от собак откупиться.— Глаза, глаза,— говорит лиса,— а что вы делали, когда я от собак бежала?— Смотрели, куда тебе бежать.— А вы, уши?— Мы слушали, близко ли собаки.— А вы, ноги?— Мы поскорее бежали, тебя спасали.— А ты, хвост, что делал?— А я все то за пень, то за колоду цеплялся.— Ну, хвостище-дурачище, так отдам же я тебя собакам!И она высунула хвост из норы:— Нате вам, собаки, хвост!Вцепились собаки в хвост да и лису заодно с ним вытащили.

Сынок с кулачок Жили дед с бабой. И был у них сынок. Да такой маленький, что из-под шапки не видать. Не больше кулака. Так дед с бабой его и звали: сынок-с-кулачок. Поехал раз дед пахать, а бабе велел, чтоб обед приготовила и принесла ему в поле. Приготовила баба обед и говорит сыну; - Был бы ты большой, отнес бы отцу за меня обед. А то вот приходится самой мне идти, А сынок расхрабрился и говорит: - Давай, мама, я отнесу обед. - Да где уж тебе его донести! - не верит мать. - Донесу! Взял сынок-с-кулачок обед, поставил в дедов лапоть, а сам сел сзади и поехал. Едет себе и песенки напевает. Приехал на поле, зовет отца: - Тата, я обед тебе привез! Увидал его отец, обрадовался:: - Молодчина, сынок! Сел он обедать, а сын говорите - Тата, посади меня на соху, я пахать буду. - Да как же ты будешь пахать-то? - А вот увидишь, - говорит сын, Посадил отец его на соху. Сынок-с-кулачок взял в руки вожжи и крикнул на лошадь: - Но, сивка-бурка! И начал пахать. А проезжал по дороге пан в бричке. Увидал он этакое диво. - Продай мне, дед, своего пахаря, - просит пан. - Нет, пане, не продам: это мой сынок. А пан пристал, как смола: продай да продай! - Я тебе, - говорит, - много денег дам. Услыхал это сынок, подбежал к отцу и шепчет ему: - Продавай, тата, только возьми за меня у пана пригоршню золота. Ты не бойся, я от него убегу. Согласился дед и продал пану сына за пригоршню золота. Взял пан мальчонку, посадил себе в карман и поехал. “Вот, - думает, - хорошего пахаря нажил. Такого ни у кого нету. Будут все паны мне завидовать!” Тем временем мальчик продрал панский карман, выбрался из него потихоньку и выпрыгнул из брички. Пан даже и не заметил. Поехал себе домой чудесным пахарем хвастаться. Огляделся хлопчик по сторонам, а кругом него лес густой. Походил он, походил по лесу да и заблудился. А тут и вечер наступил. Сел он под елкой и плачет. Откуда ни возьмись голодный волк. Схватил он мальчонку и проглотил его. Опамятовался мальчонка, начал брыкаться в волчьем животе, начал кричать: - Эй, волк, неси меня домой! - Не понесу! - говорит волк. - Небось, понесешь, ежели тебе надоем. - Посмотрим, - огрызнулся волк и побежал в поле искать овец. Подбегает к стаду овец, а мальчик как закричит из волчьего живота: - Гей, пастухи, волк за овцами крадется! Услыхали это пастухи, прогнали вора. Да еще и собак натравили на него. Прибежал волк в лес и говорит мальчонке: - Вылезай вон! - Нет, не вылезу! - откликнулся мальчонка.- Неси меня домой. - Не понесу! - злится волк. Проголодался волк и пошел опять искать поживу. Но куда ни придет, все неудача: не дает ему мальчонка покоя. Совсем исхудал волк, еле ноги волочит. А мальчонка все на своем стоит: - Неси меня домой! Видит волк - ничего не поделаешь: понес мальчонку домой. Принес ко двору и говорит: - Вылезай. Вон твоя хата. - Нет,- говорит хлопчик,- неси меня на двор. Принес его волк на двор и опять кричит: - Вылезай! - Нет, неси меня в сени. Принес волк его в сени. Тут мальчонка выскочил да как закричит: - Тата, тата, иди волка бить! Выбежал отец с кочергой и убил волка. Снял с него шкуру и бабе шубу пошил, А баба зажарила за это деду и сыночку гуся. Вот и сказка вся.

Как кот зверей напугал Мораль сказки Как кот зверей напугал – у страха глаза велики. Хитрец легко может обмануть того, кто трусит и теряет ум со страху. Однажды встретила лисица кота. Никогда не видывали в лесу такого зверя. Пригласила лиса его к себе жить и растрезвонила, какой у нее сильный и страшный хозяин: как махнет хвостищем, сразу убьет любого. Любопытно всем стало. Волк, медведь заяц и кабан приготовили вкусный обед и позвали в гости лису с хозяином. Но решили сперва спрятаться и издали на него поглядеть. Накинулся кот на жареного барана, да как заорет: «Мяяяу!». А зверям со страху кажется: «Мааало!». Кабан хвостом завертел, а кот подумал, что это мышь, и вцепился. Поднялся переполох. Звери рады, что ноги унесли, а то бы страшный хозяин всех сожрал. А кот и лиса наелись да домой пошли. Жили дед и баба. И был у них кот. Дед кошели плел, баба пряжу пряла, а кот ходил на мышей охотиться. Вышел раз кот в лес на охоту да и заблудился. Искал-искал дорогу домой - не нашел. Сел под елью и плачет. Бежит лиса. Увидела кота, загляделась: никогда еще такого зверя в своем лесу не встречала! - Кто ты таков? - спрашивает. - Я - Кот Мурлыкович. . - А чего же. Кот Мурлыкович, плачешь? Рассказал ей кот про свою беду. - Хе, - говорит лиса, - это что за беда! Ступай ко мне жить. Будешь у меня за хозяина. - Ладно, - говорит кот. Вот приходит он к лисе. А кур у нее - и жареных, и вареных. Наелся кот и спать завалилс Тем временем бежит по лесу волк: топ-топ, туп-туп! Услыхала лиса, выскочила из хаты и как закричит: - Кто это в моем лесу стучит-топочет? Кто моему хозяину спать не дает? - А кто у тебя хозяин? - спрашивает волк. - У меня не хозяин, а хозяинище, хвост с помелище: как махнет - сразу убьет! Стало волку любопытно. Он и говорит: - А нельзя ли, кумушка, хоть одним глазком на твоего хозяина поглядеть? - Что ж, поглядеть можно, - отвечает лиса, - но без подарка лучше не приходи. Мой хозяин подарки любит, - Ладно, будет подарок, - сказал волк и побежал дальше. Вернулась лиса в хату. А тем временем идет по лесу медведь; тресь-лом, тресь-лом, тресь-лом! Услыхала это лиса, выскочила из хаты да как закричит опять: - Кто это в моем лесу трещит? Кто моему хозяину спать не дает? - А кто у тебя хозяин? - спрашивает медведь. - У меня не хозяин, а хозяинище, хвост с помелище: как махнет - сразу убьет. Стало и медведю интересно: и какой это хозяин у лисы, что хвостом всех побивает? Вот он и говорит: - А нельзя ли, лисичка-сестричка, хоть поглядеть на твоего хозяина? - Поглядеть можно, - говорит лиса. - Только без подарка не приходи. Мой хозяин подарки любит. - Ладно, будет подарок, - сказал медведь и пошел дальше. Пробегали еще кабан-зубан да заяц-серяк. Лиса и их своим хозяином напугала. Собрались звери и крепко призадумались: какой же им подарок лисьему хозяину принести? Думали-гадали, наконец медведь говорит: - Вот что, братцы, надо вкусный обед приготовить да в гости его с хозяйкой позвать. Тогда все разом и увидим. - Ладно, пусть будет так, - согласились звери. И тут опять они крепко призадумались: какой же обед приготовить? Думали-гадали, наконец медведь и говорит; - Я принесу колоду меда. - А я - барана, - говорит волк. - А я - желудей, - говорит кабан. - А я - свежей капусты, - говорит заяц. Приготовили они обед и стали советоваться, кому идти приглашать. Медведь говорит: - Я толстый, мне ходить трудно. Волк говорит: - А я и так набегался, у меня ноги болят. Кабан говорит: - А я толком говорить не умею. А заяц ничего не сказал. Вот и порешили послать его, как самого легконогого. Прибежал заяц к лисьей хатке, постучал лапкой в окошко, от страху зажмурился и испуганным голоском пропищал: - Добрый день, почтенные хозяева! Просили медведь, волк и кабан: приходите, пожалуйста, к ним в гости. Сказал это одним духом и назад бежать. Приготовились звери гостей встречать. Сидят за богатым столом, ждут, о лисьем хозяине разговоры ведут. Вот заяц и говорит; - Нет, братцы, так сидеть страшно. Кто его знает, какой там хозяин у лисы. А что, ежели наш обед ему не понравится, и он всех нас хвостом поубивает... Давайте-ка лучше спрячемся и сперва на него издали поглядим. Звери согласились с мудрым заячьим советом и начали прятаться. Медведь взобрался на дуб, кабан в мох зарылся, волк под куст забрался, а заяц в траве спрятался. Тем временем лиса взяла под руку своего хозяина, и пошли они в гости. Приходят на полянку. Слышит кот - мясом запахло. Видит - целый баран лежит. Поднял он шерсть, натопорщил усы и враз на барана накинулся. Ест и все урчит: “Мяу-у, мяу-у!” Зверям аж страшно стало. Им показалось, что он кричит: “Мало, мало!” - Ну и зверище! - говорит волк. - Мне и за день с таким рогачом не управиться, а ему еще мало... Кабан лежал, лежал во мху и от страха начал хвостом вертеть. Кот подумал, что это из норки мышь лезет. Прыг туда и вцепился когтями в кабаний хвост. Как подскочит кабан, как бросится бежать! Только ветки трещат. Испугался кот и скок на дуб! “Ну, - думает медведь, - это он меня заметил. Надо спасаться, пока не поздно”. Грохнулся медведь с дуба прямо на куст, где сидел волк. А тому показалось, что это сам лисий хозяин напал на него. Поднялся волк и - бежать от беды подальше. А медведь за ним: тресь-лом, тресь-лом! И бежали они так, что заяц спустя час еле догнал их. Догнал и говорит: - Ежели б вы меня не послушались да не спрятались, он бы нас всех съел! Ну и страшенный же зверь! А кот с хитрой лисой нагостились и домой воротились.

Зайкина избушка Жили-были в лесу лисичка и зайка. Жили они неподалёку друг от друга. Пришла осень. Холодно стало в лесу. Решили они избушки на зиму построить. Лисичка построила себе избушку из сыпучего снежка, а зайчик — из сыпучего песка. Перезимовали они в новых избушках. Настала весна, пригрело солнце. Лисичкина избушка растаяла, а зайкина стоит, как стояла.Пришла лисица в зайкину избушку, выгнала зайку, а сама в его избушке осталась.Пошёл зайка со своего двора, сел под берёзкою и плачет. Идёт волк. Видит — зайка плачет. — Чего ты, зайка, плачешь? — спрашивает волк. — Как же мне, зайке, не плакать? Жили мы с лисичкой близко друг возле друга. Построили мы себе избы: я — из сыпучего песка, а она — из сыпучего снежка. Настала весна. Её избушка растаяла, а моя стоит, как стояла. Пришла лисичка, выгнала меня из моей избушки и сама в ней жить осталась. Вот я и сижу да плачу. — Не плачь, зайка. Пойдём, я тебе помогу, выгоню лисичку из твоей избы. Пошли они. Пришли. Волк стал на пороге зайкиной избушки и кричит на лисичку: — Ты зачем залезла в чужую избу? Слезай, лиса, с печи, а то сброшу, побью тебе плечи. Не испугалась лисичка, отвечает волку: — Ой, волк, берегись: мой хвост что прут, — как дам, так и смерть тебе тут. Испугался волк да наутёк. И зайку покинул. Сел опять зайка под берёзкой и горько плачет. Любить чтение — это обменивать часы скуки, неизбежные в жизни, на часы большого наслаждения. Шарль Луи де Монтескьё Идёт по лесу медведь. Видит — зайчик сидит под берёзкой и плачет. — Чего, зайка, плачешь? — спрашивает медведь. — Как же мне, зайке, не плакать? Жили мы с лисичкой близко друг возле друга. Построили мы себе избы: я — из сыпучего песка, а она — из сыпучего снежка. Настала весна. Её избушка растаяла, а моя стоит, как стояла. Пришла лисичка, выгнала меня из моей избушки и сама там жить осталась. Так вот я сижу и плачу. — Не плачь, зайка. Пойдём, я тебе помогу, выгоню лисичку из твоей избы. Пошли они. Пришли. Медведь стал на пороге зайкиной избушки и кричит на лисичку: — Зачем отняла у зайки избу? Слезай, лиса, с печи, а то сброшу, побью тебе плечи. Не испугалась лисичка, отвечает медведю: — Ох, медведь, берегись: мой хвост что прут,— как дам, так и смерть тебе тут. Испугался медведь да наутёк и зайку одного покинул. Опять пошёл зайка со своего двора, сел под берёзкою и горько плачет. Вдруг видит — идёт по лесу петух. Увидел зайчика, подошёл и спрашивает: — Чего, зайка, плачешь? — Да как же мне, зайке, не плакать? Жили мы с лисичкой близко друг возле друга. Построили мы себе избы: я — из сыпучего песка, а она — из сыпучего снежка. Настала весна. Её избушка растаяла, а моя стоит, как стояла. Пришла лисичка, выгнала меня из моей избушки и сама там жить осталась. Вот я сижу да плачу. — Не плачь, зайка, я выгоню лису из твоей избушки. — Ой, петенька,— плачет зайка,— где тебе её выгнать? Волк гнал — не выгнал. Медведь гнал — не выгнал. — А вот я выгоню. Пойдём,— говорит петух. Пошли. Вошёл петух в избушку, стал на пороге, кукарекнул, а потом как закричит: — Я — петух-чебетух, Я — певун-лопотун, На коротких ногах, На высоких пятах. На плечо косу несу, Лисе голову снесу. А лисичка лежит и говорит: — Ой, петух, берегись: мой хвост что прут,— как дам, так и смерть тебе тут. Прыгнул петушок с порога в избу и опять кричит: — Я — петух-чебетух, Я — певун-лопотун, На коротких ногах, На высоких пятах. На плечо косу несу, Лисе голову снесу. И — прыг на печь к лисе. Клюнул лису в спину. Как подскочит лисица да как побежит вон из зайкиной избушки, а зайка и двери захлопнул за нею. И остался он жить в своей избушке вместе с петушком.

Коза-Дереза Жили были дед да баба да внученька Маша. Не было у них ни коровки, ни свинки, никакой скотинки — одна коза. Коза, черные глаза, кривая нога, острые рога. Дед эту козу очень любил. Вот раз дед послал бабку козу пасти. Она пасла, пасла и домой погнала. А дед сел у ворот да и спрашивает:— Коза моя, коза, чёрные глаза, кривая нога, острые рога, что ты ела, что пила?— Я не ела, не пила, меня бабка не пасла. Как бежала через мосточек ухватила кленовый листочек, — вот и вся моя еда.Рассердился дед на бабку, раскричался и послал внучку козу пасти. Та пасла, пасла и домой пригнала. А дед у ворот сидит и спрашивает: — Коза моя, коза, чёрные глаза, кривая нога? острые рога, что ты ела, что пила? А коза в ответ: — Я не ела, я не пила, меня внучка не пасла, как бежала через мосточек, ухватила кленовый листочек, — вот и вся моя еда. Рассердился дед на внучку, раскричался, пошёл сам козу пасти.Пас, пас, досыта накормил и домой погнал. А сам вперёд побежал, сел у ворот да спрашивает:— Коза моя , коза, чёрные глаза, кривая нога, острые рога, хорошо ли ела, хорошо ли пила?А коза говорит:— Я не пила, я не ела, а как бежала через мосточек ухватила кленовый листочек,- вот и вся моя еда!Рассердился тут дед на обманщицу, схватил ремень, давай её по бокам лупить. Еле-еле коза вырвалась и побежала в лес.В лес прибежала да и забралась в зайкину избушку, двери заперла, на печку залезла. А зайка в огороде капусту ел. Пришёл зайка домой — дверь заперта.Постучал зайка да и говорит: — Кто мою избушку занимает, кто меня в дом не пускает?А коза ему отвечает:— Я коза-дереза пол бока луплена, за три гроша куплена, я как топну — топну ногами, заколю тебя рогами, хвостом замету.Испугался зайчик, бросился бежать. Спрятался под кустик и плачет, лапкой слёзы вытирает.Идет мимо серый волк, зубами щёлк.-О чём ты заинька плачешь, о чём слёзы льёшь?— Как мне, заиньке, не плакать, как мне серому, не горевать: построил я себе избушку на лесной опушке, а забралась в неё коза-дереза, меня домой не пускает. — Не горюй, заинька, не горюй серенький, пойдём я её выгоню.Подошёл серый волк к избушке да как закричит:— Ступай, коза, с печи, освобождай зайкину избушку!А коза ему и отвечает:— Я коза-дереза, пол бока луплена, за три гроша куплена, как выпрыгну, как выскочу, забью ногами, заколю рогами — пойдут клочки по закоулочкам!Испугался волк и убежал!Сидит заинька под кустом, плачет, слезы лапкой утирает. Идёт медведь, толстая нога. Кругом деревья, кусты трещат.— О чём, заинька, плачешь, о чём слёзы льёшь?— Как мне, заиньке, не плакать, как мне серому, не горевать: построил я избушку на лесной опушке, а забралась ко мне коза-дереза, меня домой не пускает. — Не горюй, заинька, я её выгоню.Пошёл к избушке медведь да давай реветь:— Пошла, коза, с печи, освобождай зайкину избушку! Коза ему в ответ: — Как выскочу, да как выпрыгну, как забью ногами, заколю рогами, — пойдут клочки по закоулочкам!Испугался медведь и убежал.Сидит зайка под кустом, пуще прежнего плачет, слёзки лапкой утирает. Кто мне зайчику серенькому поможет? Как мне козу-дерезу выгнать?Идёт петушок, красный гребешок, в красных сапогах, на ногах шпоры, на плече коса. — Что ты, заинька, так горько плачешь, что ты серенький, слёзы льёшь?— Как мне не плакать, как не горевать, построил я избушку, на лесной опушке, забралась туда коза-дереза меня домой не пускает. — Не горюй, заинька, я её выгоню. — Я гнал — не выгнал, волк гнал — не выгнал, медведь гнал — не выгнал, где тебе,Петя, выгнать! — Пойдём посмотрим, может и выгонем!Пришёл Петя к избушке да как закричит: — Иду, иду скоро, на ногах шпоры, несу острую косу, козе голову снесу! Ку-ка-ре-ку!Испугалась коза да как хлопнется с печи! С печи на стол, со стола на пол, да в дверь, да в лес бегом! Только её и видели.А заинька снова стал жить в своей избушке, на лесной опушке. Морковку жуёт, вам поклон шлёт.

Кот Максим Жили дед и баба. Были у них сын и кот. Сына звали Мартыном, а кота Максимом.Умерли дед и баба. Остался Мартын с котом Максимом.Мартын был большой лентяй, все на печи лежал, а кот ему еду носил: то птичку где поймает, то колбасу или сало у соседа стащит.Вот так и жили они; случилось — сгорела хата, одна глиняная печь осталась.— Что ж нам делать? — спрашивает кот у хозяина.— Надо новую хату строить.— Э,— говорит Мартын,— зачем нам хата? Хватит и печи.Пожили они с год на печи, а. там и печь развалилась.— Что нам делать? — опять спрашивает кот у хозяина.— Ты,— говорит Мартын,— как себе хочешь, а я жениться надумал: возьму жену богатую, она мне и хату построит.— И кто за такого лентяя замуж пойдет? — смеется кот.— У тебя и вид-то не человечий.— Пойдет! — говорит Мартын.— Нечего смеяться! Сама царевна пойдет! Ступай, Максим, к царю. Скажи ему — так, мол, и так: пан Мартын, по прозвищу Глинский-Пепелинский, сватается за твою дочь. Ну, и сделай все как надо: наговори ему, что богаче меня во всем царстве пана не найти...— Трудную задал ты мне задачу, пан Мартын Глинский-Пепелинский,— говорит кот.— Ничего, ступай, а то ремня получишь! — погрозил ему хозяин.— Ну что ж, попытаю счастья.Наносил кот лентяю Мартыну еды про запас, чтоб тот с голоду не помер, а сам в дальнюю дорогу пустился.Идет он, идет, приходит в лес. Бежит навстречу заяц.— Куда, кот, идешь?— К царю.— Зачем?Кот подумал и говорит:,— На суд.— На какой суд?— Правду хочу найти,— Какую правду?— А вот какую. Где кошка что украдет либо нашкодит — всё на кота сваливают. Кот, говорят, и сметану слизал, кот и сало украл.. А там кота и близко не было. Не могу я терпеть этакой напраслины!— Пойду и я, пожалуй, с тобой,— говорит заяц.— Зачем?— Тоже на суд. Где зайчиха что сделает — всё валят на зайца. Кто в саду молодые побеги попортил? Заяц! Кого собаки гоняют? Зайца! А там вовсе и не заяц-то был, а зайчиха. Не могу я такое терпеть! Пойду к царю на суд.— Да как же ты один пойдешь? — говорит кот.— Кто тебе одному на суде поверит? Там свидетелей надо иметь.— А ты почему идешь один?— Ну, у меня дело другое. Там у меня деды, дядья да братья живут. Все по слову скажут, мне и поверят. Вот кабы ты набрал сотни три свидетелей, то можно смело идти.Как помчится заяц, как закричит на весь лес:— Дядья, братья, деды, бегите-ка сюда!Тут вмиг со всех сторон зайцы посыпались. Целая уйма сбежалась.Привел кот Максим зайцев к царским палатам. Видит — стоит во дворе большой хлев. Он и говорит зайцам:— Вы обождите в этом хлеву. Закончится мой суд, я и вашу жалобу подам царю.Поскакали зайцы в хлев, а кот — хлоп! — и за пер их на засов.Идет он в царские палаты, подпрыгивает да в ладоши похлопывает.Всходит на крыльцо, стучит в дверь:— Отворите!Открыл ему солдат-часовой.— Чего надо? — спрашивает— Укажи, где царь живет. Солдат указал.Вошел кот Максим в большую палату, а там царь сидит.— Добрый день, ваше величество-вымператорство!— Добрый день, котик! — отвечает царь.— Что скажешь?— Да вот прислал тебе мой хозяин Глинский-Пепелинский гостинец.— Где ж этот гостинец?— В хлеву.Пришел царь в хлев, посмотрел, а там полным-полно зайцев.— Видно, больно богат твой хозяин, если столько зайцев прислал,— удивляется царь.— Пожалуй, у него еще больше имеется?— Он, панок-царек, такой богатый, что и не счесть. Всего у него много, нету только в доме хозяйки. Прислал меня твою дочку сватать.Повел царь кота во дворец, накормил, напоил да еще и на дорогу в сумку положил. А про дочку промолчал.Вернулся кот Максим домой. А его хозяин еле дышит: все запасы давно поел.Развязал кот сумку, достал оттуда все, что с дороги осталось, и начал хозяина кормить.Подкрепился пан Глинский-Пепелинский и спрашивает кота:— Ну, что тебе царь сказал?— Да ничего интересного,— говорит кот.— Так сходи еще раз к царю, Только наноси мне побольше еды про запас.Наносил ему кот еды, а сам пошел снова к царю. Приходит в лес, а тут навстречу ему волк:— Куда, кот, идешь?— К царю.— Зачем?— На суд.И рассказал волку, на какой суд он идет. Волк говорит:— Так и я с тобой пойду! Меня тоже частенько бранят понапрасну.— Одному тебе суд не поверит,— говорит кот.— А ты почему идешь один?— Тебе со мной не равняться. Меня вся царская родня знает, а от тебя даже собаки бегут, если где увидят. У меня там деды, дядья, братья...— Так что же мне делать?— Собери сотни три свидетелей, тогда и поверят. Подпрыгнул волк, ударился обземь и завыл навесь лес:— Дядья, братья, деды, бегите сюда! Собрались волки со всего леса. Повел их кот Максим к царю.Приходят на царский двор. Нетерпеливые волки говорят:— Мы первые на суд пойдем.— Нет,— говорит кот,— моя жалоба там давно лежит. Как окончится мой суд, тогда я подам вашу жалобу и вас позову. А пока что обождите в этом хлеву.Поджали волки хвосты и потянулись в хлев. Как только вошли все, кот — хлоп! — и запер их там, А сам двинулся в палаты.Подымается на крыльцо: стук, стук! Открывает ему знакомый солдат. И мчится кот прямо в царские палаты. Вошел к царю, поздоровался.— Что скажешь, котик? — спрашивает царь.— Так и так,— отвечает кот Максим,— прислал тебе мой хозяин пан Мартын Глинский-Пепелин¬ский новый гостинец.— Хорошо,— говорит царь.Пришел в хлев, смотрит, а там волков видимо-невидимо: и в кошарах полно набито, да и под крышей еще.Велел царь волков убить, всем своим слугам шубы пошить, а коту говорит:— Передай пану Глинскому-Пепелинскому, пусть сам ко мне в гости приедет.Прибежал кот ночью домой, запыхался. Начал хозяина тормошить. Еле добудился.— Вставай,— говорит,— я от царя пришел. Проснулся кое-как Глинский-Пепелинский, спрашивает :— Что царь сказал?— Сказал, чтобы ты сам к нему в гости ехал. Почесал Глинский-Пепелинский затылок:— А в чем же я поеду? Ведь я гол, как сокол!— Ничего,— говорит кот,— что-нибудь да придумаем.Собрались они и побежали бегом к царю. Бегут, видят — у большой дороги целое войско солдат спит. Кот остановил хозяина.— Подожди,— говорит,— здесь.А сам пошел, крадучись, к войску. Снял со спящих солдат шапки и набил ими два мешка. Вскинул один мешок на плечи, другой хозяину дал. И пошли они дальше.Подходят к речке. Коту пить захотелось. Поставил он свой мешок у моста, хозяина караулить оставил, а сам полез в речку воды напиться. Видит — ползет рак в нору. Кот схватил его за ус и на берег выбросил.Рак начал проситься:— Отпусти меня в воду. Может, я тебе тоже когда службу сослужу.Кот подумал и говорит:— Какую ж ты мне можешь службу сослужить?— В воде,— говорит рак,— любую. Вели что хочешь, все сделаю.— Подкопай до утра мостовые столбы,— предложил кот.— Ладно,— говорит рак.— Это я могу. Отпустил кот рака, и тот враз принялся за работу.— А ты,— говорит кот Мартыну,— как только завалится мост, разбросай шапки по воде и жди меня здесь.Сказал это кот, перескочил через мост и побежал к царю во дворец. Прибегает, докладывает царю:— Так, мол, и так, ваше величество-вымператорство... Ехал к тебе в гости мой хозяин, пан Мартын Глинский-Пепелинский, да беда стряслась: мост провалился, вся его пехота да конница утонула, один он остался, голый, все обмундирование по воде уплыло.Сел тогда царь в карету, кота посадил рядом с собой, подъехал к мосту. Видит — и правда: только шапки от войска по воде плавают.Посочувствовал царь пану Глинскому-Пепелинскому и велел лучшим своим портным да еапожнп¬кам сшить ему новое обмундирование. Оделся Глинский-Пепелинский, прихорошился и поехал с царем во дворец.Поговорил с ним царь, угостил, а потом говорит:— А теперь хотел бы я посмотреть на твои поместья: ежели ты и вправду такой богач, то выдам за тебя дочку.Испугался Глинский-Пепелинский: какое же он богатство царю покажет? Все его добро — одна глиняная печь, да и та развалилась.Услыхал об этом кот Максим. Отозвал своего хозяина в сторону и шепчет ему:— Не бойся! Все хорошо будет!Запрягли царские конюхи самых лучших лошадей в самую лучшую карету. Сел царь в карету и поехал. А кот впереди бежит — дорогу указывает.Едет царь, едет и подъезжает к поместью Змея Горыныча. Кот впереди бежит. Видит — пасут пастухи большое стадо коров. Подбегает он к пастухам.— Чьи вы? — спрашивает.— Змея Горыныча.Кот натопорщил усы, грозный стал:— Не говорите никому, что вы пастухи Змея Горыныча, а скажите — пана Мартына Глинского-Пепелинского. А то за мной летит Гром с Перуном — он вас убьет.Сказал это кот Максим и побежал дальше. Встречает большой табун лошадей. Подбежал к конюхам и спрашивает:— Чьи вы, конюхи?— Змея Горыныча.— Не говорите никому, что вы конюхи Змея Горыныча, а скажите — пана Глинекого-Пепелин¬ского. А то за мной Гром с Перуном летит — он вас убьет.Тем временем царская карета подъехала с громом к пастухам.— Чьи вы? — спрашивает их царь.— Пана Мартына Глинского-Пепелинского.— О,— удивляется царь,— и богат же пан Глинский-Пепелинский!То же ответили и конюхи.Пока царь ехал, прибежал кот во двор Змея Горыныча. Увидал самого Змея и кричит:— Прячься, Змей Горыныч! Едет Гром с Перуном — он тебя убьет и в порошок сотрет.Испугался Змей Горыныч.— Куда же мне спрятаться?Кот поглядел и увидел в старой липе большое дупло.— Полезай хоть сюда! — говорит Змею.Забрался Змей в дупло, а кот заткнул дупло поленом да еще и глиной замазал. Потом побежал к змеевым слугам.— Чьи вы? — спрашивает.— Змея Горыныча.— Не говорите никому, что Змея Горыныча, а скажите, что пана, мол, Глинского-Пепелинского. А то за мной летит Гром с Перуном — он вас убьет.— Ладно,— говорят напуганные слуги.Приехал царь в поместье Змея Горыныча. Слуги бросились его встречать.— Чье это поместье? — спрашивает царь.— Пана Мартына Глинского-Пепелинского! — в один голос ответили слуги.— Ну что ж,— говорит царь,— и вправду богатВернулся царь в свой дворец, кликнул музыкантов и велел свадьбу справлять.Все там было: кто что хотел, то пил и ел. И я там был, ел и пил, по бороде текло, а в рот не попало.

Легкий хлеб Основная мысль сказки Легкий хлеб: ничто не дается даром, ленивый ничего не достигнет. Если хочешь жить хорошо, нужно много трудиться. Косил мужик траву, устал, сел перекусить, и вдруг вышел из лесу волк. Угостил косарь волка хлебом. Очень понравилось зверю угощение. Стал он расспрашивать, как хлеб добывать. Мужик принялся подробно рассказывать, но волку эта работа показалась слишком долгой и трудной. Решил волк легкую пищу добыть. Но конь лягнул его копытом, гуси от него улетели, а старый дед перехитрил. Поймал волк барана, но и тот оказался умнее: предложил волку пасть раскрыть, чтоб он мог с разбегу в нее запрыгнуть. И получил волк в лоб рогами так, что искры из глаз посыпались. Не съел волк барана, а вот легкого хлеба попробовал. Косил на лугу косарь. Устал и сел под кустом отдохнуть. Достал мешочек, развязал и начал хлеб жевать. Выходит из лесу голодный волк. Видит - под кустом косарь сидит и ест что-то. Волк подошел к нему и спрашивает: - Ты что ешь, человече? - Хлеб, - отвечает косарь. - А он вкусный? - Да еще какой вкусный! - Дай мне отведать. - Что ж, отведай. Отломил косарь кусок хлеба и дал волку. Понравился волку хлеб. Он и говорит: - Хотел бы я каждый день хлеб есть, но где мне его доставать? Подскажи, человече! - Ладно, - говорит косарь, - научу тебя, где и как хлеб доставать. И начал он волка поучать: - Прежде всего надо землю вспахать... - Тогда и хлеб будет? - Нет, брат, постой. Потом надо землю взборонить... - И можно есть хлеб? - замахал волк хвостом. - Что ты, погоди. Прежде надо рожь посеять... - Тогда и хлеб будет? - облизнулся волк. - Нет еще. Дождись, пока рожь взойдет, холодную зиму перезимует, весной вырастет, потом зацветет, потом начнет колоситься, потом зреть... - Ох, - вздохнул волк, - долго ж, однако, надо ждать! Но уж тогда я наемся хлеба вволю!.. - Где там наешься! - перебил его косарь. - Рано еще. Сперва надо спелую рожь сжать, потом в снопы связать, снопы в копны поставить. Ветер их провеет, солнышко просушит, тогда вези на ток... - И буду хлеб есть? - Э, какой нетерпеливый! Надо сначала снопы обмолотить, зерно в мешки ссыпать, мешки на мельницу отвезти и муки намолоть... - И все? - Нет, не все. Надо муку в деже замесить и ждать, пока тесто взойдет. Тогда в горячую печь садить. - И спечется хлеб? - Да, спечется хлеб. Вот тогда ты и наешься его, - закончил косарь поученье. Задумался волк, почесал лапой затылок и говорит: - Нет! Эта работа больно долгая да тяжелая. Лучше посоветуй мне, человече, как полегче еду добывать. - Ну что ж, - говорит косарь, - раз не хочешь тяжелый хлеб есть, поешь легкий. Ступай на выгон, там конь пасется. Пришел волк на выгон. Увидел коня. - Конь, конь! Я тебя съем. - Что ж, - говорит конь, - ешь. Только сперва сними с моих ног подковы, чтоб не ломать тебе зубы об них. - И то правда, - согласился волк. Нагнулся он подковы снимать, а конь как ударит его копытом в зубы... Перекувыркнулся волк - и бежать. Прибежал к реке. Видит - на берегу гуси пасутся. “А не съесть ли мне их?” -думает. Потом говорит : - Гуси, гуси! Я вас съем. - Что ж, - отвечают гуси, - ешь. Но сперва окажи нам перед смертью одну услугу. - Какую? - Спой нам, а мы послушаем. - Это можно. Петь я мастер. Сел волк на кочку, задрал голову и давай выть. А гуси крыльями хлоп, хлоп - поднялись и полетели. Слез волк с кочки, поглядел вслед гусям и пошел ни с чем. Идет и ругает себя последними словами: “Ну и дурень же я! Зачем согласился петь? Ну, теперь кого ни встречу - съем!” Только он так подумал, глядь - идет по дороге старый дед. Волк подбежал к нему: - Дед, дед, я тебя съем! - И зачем так спешить? - говорит дел. - Давай сперва табачку понюхаем. - А он вкусный? - Попробуй - узнаешь. - Давай. Достал дед из кармана кисет с табаком, сам понюхал и волку дал. Как нюхнул волк во весь дух, так весь кисет табаку и вдохнул. А потом как начал чихать на весь лес... Ничего от слез не видит, всё чихает. Так чихал с час, пока весь табак не вычихал. Осмотрелся, а деда уж и след простыл. Пошел волк дальше. Идет он, идет, видит - на поле стадо овец пасется, а пастух спит. Высмотрел волк в стаде самого лучшего барана, схватил его и говорит: - Баран, баран, я тебя съем! - Что ж, - говорит баран, - такова моя доля. Но чтобы долго тебе не мучиться да не ломать зубы об мои старые кости, стань лучше вон в той ложбинке и раскрой рот, а я взбегу на горку, разгонюсь и сам влечу к тебе в рот. - Спасибо за совет, - говорит волк. - Так мы и сделаем. Стал он в ложбинке, открыл рот и ждет. А баран взбежал на горку, разогнался и трах рогами волка по голове. Так искры из глаз у серого и посыпались, весь свет перед ним закружился! Опамятовался волк, покрутил головой и рассуждает сам с собой: - Съел я его или нет? А тем временем косарь закончил работу и идет домой. Услыхал он волчьи слова и говорит: - Съесть-то не съел, да зато легкого хлеба отведал.

Воробей и мышь Сюжет белорусской сказки Воробей и мышь напоминает русскую сказку про вершки и корешки. Смысл ее таков: глупость и легкомыслие бывают наказаны, потому что всегда найдутся хитрецы, которые воспользуются ситуацией и обманут. Решили воробей и мышь избавиться от бедности. Вскопали они делянку и засеяли ее пшеницей. Посоветовала мышь воробью взять себе корешки, а сама забрала вершки. Всю зиму мышь ела пироги, а воробей сидел голодным. На следующую весну предложила мышь посеять морковь. Глупый воробей на этот раз выбрал вершки. Ворона подсказала воробью, что хитрая мышь его дважды обманула. Позвал воробей сокола, чтобы расправился он с обманщицей. Но хитрая мышь подпалила птице крылья. Загоревал сокол, но, к счастью, вылечил его добрый охотник. С той поры служит сокол у охотника. Жили по соседству воробей и мышь: воробей под стрехой, а мышь в норке в подполе. Кормились тем, что от хозяев перепадало. Летом еще так-сяк, можно на поле или в огороде что-нибудь перехватить. А зимой хоть плачь: воробью хозяин силок ставит, а на мышь - мышеловку. Надоело им так жить, и задумали они ляду копать, хлеб сеять. Вскопали ладную делянку. - Ну, что посеем? - спрашивает воробей. - Да то, что люди сеют, - отвечает мышь. Собрали семян и посеяли пшеницу. - Что будет твое, - спрашивает мышь воробья, - корешки иль вершки? - Сам не знаю. - Бери корешки, - советует мышь. - Ладно, пускай будут корешки. Настало лето. Поспела пшеница. Мышь сжала колосья, а воробью оставила солому. Отнесла мышь колосья в свою нору, смолотила, смолола, напекла пирогов да и ест себе зимою. Хорошо живет, нужды не знает. А воробей попробовал солому - невкусная! Пришлось ему на мусорной яме, голодному, зимовать. Наступила весна. Мышь вылезла из норы, увидела воробья и спрашивает: - Ну, как, соседушко, зимовалось? - Плохо, - говорит воробей, - еле выжил: невкусная наша пшеница уродилась. - Так давай этим летом будем морковь сеять, она сладкая. Все зайцы любят ее. - Давай, коль не врешь! - подскочил воробей от радости. Вскопали они новую лядину, посеяли морковь. - Что ж твое будет, - спрашивает мышь у воробья, - корешки иль вершки? - Вершки, - говорит воробей. - Боюсь брать корешки: я уже раз на пшенице обжегся. - Ладно, бери вершки. Выросла морковь. Взял воробей вершки, а мышь - корешки. Отнесла она свои корешки в нору и ест себе помаленьку. А воробей попробовал вершки, а они-то не лучше пшеничных корешков... Нахохлился воробей, чуть не плачет. Летит ворона. Увидела воробья. - Ты чего, воробей, нахохлился? - спрашивает. Рассказал ей воробей, как они с мышью пшеницу и морковь сеяли. Выслушала его ворона и расхохоталась во все горло: - Глупый ты, воробей! Мышь тебя обманула... В пшенице самое вкусное это вершки, а в моркови - корешки. Рассердился воробей, прискакал к мыши. - Ах ты, негодница, ах ты, обманщица! Я с тобой биться буду. - Ну, что ж, - говорит мышь, - давай биться! Пригласил воробей к себе в помощники дроздов и скворцов, а мышь - крыс да кротов. Начали они биться. Долго бились, да никто никого не одолел. Пришлось воробью отступить с войском своим к мусорной яме. Увидела это ворона: - Ха-ха, воробей, и слабых же ты помощников выбрал! Позвал бы ты морского сокола, тот враз бы всех мышей, и крыс, и кротов проглотил. Полетел воробей на море, кликнул морского сокола. Прилетел сокол и все мышиное войско проглотил. Одна только мышь, та, что воробья обманула, осталась: спряталась в нору. Наступил вечер. Полетел сокол ночевать на ржанище. Сел на камне и крепко уснул. А воробей пощебетал на радостях и под стреху забрался. Тем временем хитрая мышь побежала в поле к пастухам, схватила головешку и подпалила ржанище, где спал сокол. Взвился огонь, зашумел - разгорелся и опалил соколу крылья. Проснулся сокол, а у него крыльев-то и нету... Погоревал он и двинулся пешком к морю. Заметил его по дороге охотник, хотел застрелить, а сокол и говорит ему: - Не стреляй меня, добрый человече. Возьми лучше с собой: когда отрастут у меня крылья, я тебя за это отблагодарю. Взял охотник сокола. Целый год кормил его и за ним ухаживал. Отросли у сокола крылья, вот и говорит он охотнику: - А теперь возьми меня на охоту. Я буду тебе зайцев и птиц ловить. С той поры и служит сокол помощником у охотника.

Былинка и воробей Сказка Былинка и воробей учит жить своим, а не чужим умом, не быть эгоистичным, злопамятным и мстительным. Упорство в достижении цели похвально, но не во вред другим. Однажды воробей рассердился на былинку, которая отказалась его покачать. Стал воробей просить коз, чтоб наказали они былинку – съели ее. Но козы не согласились. Тогда отправился воробей поочередно к волкам, охотникам, веревкам, огню, воде, волам, дубинкам, червякам, и от каждого требовал наказать другого. Все отказывались, но наконец куры согласились склевать червяков. Тогда все остальные последовали их примеру: червяки начали грызть дубинки, дубинки – бить волов, волы – пить воду, и так далее. Заливали, жгли, убивали друг друга. А былинка кинулась качать воробушка, и качает по сей день. Сел воробей на былинку и хотел, чтоб она его поколыхала. Но былинка не захотела колыхать воробья, взяла да и сбросила его. Рассердился воробей на былинку, зачирикал: - Погоди ж ты, лентяйка, я нашлю на тебя коз! Полетел воробей к козам: - Козы, козы, ступайте былинку грызть, она не хочет меня колыхать! Не послушались козы воробья. - Погодите ж, козы, нашлю я на вас волков! Полетел воробей к волкам; - Волки, волки, ступайте коз душить, не хотят они былинку грызть, а былинка не хочет меня колыхать. Не послушались его и волки. - Погодите ж, волки, нашлю я на вас охотников! Полетел воробей к охотникам: - Охотники, охотники, ступайте волков бить, не хотят они коз душить, а козы не хотят былинку грызть, а былинка не хочет меня колыхать! Не послушались его и охотники. - Погодите ж, охотники, нашлю я на вас веревки! Полетел воробей к веревкам: - Веревки, веревки, идите охотников вязать, а то не хотят охотники волков бить, не хотят волки коз душить, не хотят козы былинку грызть, а былинка не хочет меня колыхать! Не послушались и веревки. - Погодите ж, веревки, нашлю я на вас огонь! Полетел воробей к огню: - Огонь, огонь, ступай веревки жечь, а то не хотят веревки охотников вязать, не хотят охотники волков бить, а волки не хотят коз душить, не хотят козы былинку грызть, а былинка не хочет меня колыхать! Не послушался и огонь. - Погоди же, огонь, нашлю я на тебя воду! Полетел воробей к речке: - Вода, вода, иди огонь тушить, а то не хочет огонь веревок жечь, не хотят веревки охотников вязать, не хотят охотники волков бить, не хотят волки коз душить, не хотят козы былинку грызть, а былинка не хочет меня колыхать! Не послушалась и вода. - Погоди ж ты, вода, нашлю я на тебя волов! Полетел воробей к волам: - Волы, волы, идите воду пить, а то не хочет вода огонь тушить, не хочет огонь веревок жечь, не хотят веревки охотников вязать, не хотят охотники волков бить, не хотят волки коз душить, не хотят козы былинку грызть, а былинка не хочет меня колыхать! Не послушались и волы. - Погодите ж, волы, нашлю я на вас долбню! Не послушалась и долбня. - Погоди ж ты, долбня, нашлю я на тебя червей! Не послушались и черви. - Погодите же, черви, нашлю я на вас кур! Полетел воробей к курам, стал их просить, чтоб в беде помогли. - Ладно, - ответили куры, - поможем! Пошли куры червей клевать, - и теперь клюют. Пошли черви долбню точить, - и теперь точат. Пошла долбня волов бить, - и теперь бьет. Пошли волы воду пить, - и теперь пьют. Пошла вода огонь тушить, - и теперь тушит. Пошли веревки охотников вязать, - и теперь вяжут. Пошли охотники волков бить, - и теперь бьют. Пошли волки коз душить, - и теперь душат. Пошли козы былинку грызть, - и теперь грызут. Стала былинка воробья колыхать, - и теперь колышет.

Как курочка петушка спаслаСказка Как курочка петушка спасла научит ребенка быть внимательным, заботиться о близких. Кроме того, дети познакомятся с разными видами сельскохозяйственных работ. Жили петух и курочка, курочка яйца несла а петушок зернышки добывал. Как-то раз подавился он бобком, упал на спину, ноги задрал и еле дышит. Попросил петух курочку маслица достать и горлышко ему смазать. Пошла курочка к корове за маслом, а та послала ее к косарям, чтобы они сена дали. Косари отправили курочку к пекарю за пирогами , а тот послал за дровами. Принесла она дров, пекари напекли пирогов, косари наелись и накосили сена. Корова съела сено и дала масло. Смазала курочка петушку горло, и проглотил он бобок. петух смазал горло проглотил бобок. Обрадовался петушок, закукарекал, стал курочку хвалить. Жили-были курочка и петушок. Курочка яйца несла, а петушок зернышки добывал, курочку угощал. Выгребет из ямки зернышко и зовет курочку; - Ко-ко-ко, Хохлатка, я зернышко нашел! Вот раз выгреб петушок большой бобок. “Ну, - думает, - этого зернышка курочке не проглотить, съем я его, пожалуй, сам”. Проглотил - да и подавился. Упал петушок, ноги задрал и не дышит. Подбежала к нему курочка: - Что с тобой, Петя? Чего ты лежишь и не дышишь? - Ой, -стонет петушок, -бобочком подавился... - Чем же тебе, Петя, помочь? - спрашивает курочка. - Надо, - шепчет петушок, - масла достать, горло смазать. - А где его достать? - У коровы. Побежала курочка к корове: - Корова, корова, дай масла! - Зачем тебе масло? - Петушок лежит и не дышит: бобочком подавился. - Ладно, - говорит корова, - дам тебе масла. Только сходи сперва к косарям, попроси сена. Пришла курочка к косарям: - Косари, косари, дайте сена! - Зачем тебе сено? - Сено - корове. Корова даст масла. Масло - петушку, а то петушок лежит и не дышит; бобочком подавился. Косари говорят: - Сходи к пекарю, попроси пирогов. Пироги мы съедим, тогда и сена накосим. Пришла курочка к пекарю; - Пекарь, пекарь, дай пирогов! - Зачем тебе пироги? - Пироги - косарям. Косари сена накосят. Сено - корове. Корова даст масла. Масло - петушку, а то петушок лежит и не дышит: бобочком подавился. Пекарь говорит: - Сбегай в лес, принеси дров, чтобы было на чем пироги испечь. Побежала курочка в лес и принесла дров. Напек пекарь пирогов. Отнесла курочка пироги косарям. Косари съели пироги и накосили сена. Принесла курочка сено корове. Корова съела сено и дала масла. Принесла курочка масло петушку. Петушок смазал горло маслом и проглотил бобок. Проглотил и опять запел весело на весь двор: - Ку-ка-ре-ку! Хохлатка - молодец! Тут и сказке конец.

Пшеничный колосок Жили-были в одном дворе курочка Сокотушка, гусак Шипун да индюк Болтун. Курочка ухаживала за своими цыплятками, копалась в мусоре, искала зёрнышки. А гусак Шипун да индюк Болтун только прохаживались взад-вперёд по двору, как важные паны, да спорили от утра до ночи, кто из них важнее да умнее. — У меня голова большая, — хвалился гусак, — значит, и ума в ней больше! Индюк с этим не соглашался. — Голова у тебя большая, это правда, да только ума ни на грош, — говорил он. — Ну и пусть себе голова дурная, — отвечал гусак, — зато нос какой у меня! Сильный, твёрдый, красивый. А у тебя что за нос — курам на смех! Червяк, а не нос. И гусак и индюк были ужасные лодыри. Еду себе искать они ленились и поэтому часто голодали. Если бы не подкармливала их иногда хозяйка, давно б лентяев и на свете не было. Как-то раз нашла курочка под забором пшеничный колосок. Обрадовалась, засокотала на весь двор: — Ко-ко-ко! Смотрите, какой чудесный колосок я нашла! Ко-ко-ко! Прослышали о находке Шипун н Болтун. Курочка показала им колосок. Индюк понюхал колосок своим носом-червяком. Так, так, — сказал он, — колосок и правда чудесный. Надо его обмолотить. — Ага, ага, — согласился и гусак. — Надо обмолотить. Тогда зёрнышки будут. А они вкусные… Ага, ага! — Хорошо, — сказал курочка. — А кто его обмолотит? — Только не я! — ответил гусак. Я толстый, мне тяжело цепом махать. — Так что же, ты хочешь, что б я молотил? — горячо залопотал Болтун. — Я тебе не батрак. — Ну, ладно, — сказала курочка, — я сама их обмолочу. Пошла она на ток, взяла цеп и обмолотила пшеничный колосок. Принесла зёрнышки и не налюбуется на них: — Глядите, какие замечательные зёрнышки! Красноватенькие, пузатенькие. Наверняка вкуснее ячменных. Подошли к зёрнышкам и гусак с индюком. — Да, да, — сказал индюк. — Чудесные зёрнышки. — Ага, ага, — подтвердил гусак. — Просто жалко клевать такие. — И не надо клевать. Их надо смолоть да испечь булок, — подал разумный совет индюк. — Ага, ага, — согласился гусак. — Пшеничные булки мягкие, как мой пух. А вкусные какие! — Хорошо, — сказала курочка.— А кто смелет пшеничные зёрнышки? —Только не я, — буркнул гусак. — Мне тяжело на мельницу ходить. — И не я! — воскликнул индюк. — С такой простой работой и глупый гусак справится. — Ну что ж, — сказала курочка, — если так, то придётся мне самой идти на мельницу. Высыпала она зёрнышки в торбочку и понесла на мельницу. Таи смолола и принесла муку домой. — Ай, какая белюсенькая мука! — засокотала курочка на весь двор. Индюк понюхал муку. — Так, так, — сказал он, — хорошо пахнет. Значит, вкусные будут булки. — Ага, ага, я же говорил, что вкусные! — вставил слово и гусак. — Ну, а кто испечёт из этой муки булки? — спросила курочка. Гусак покрутил головой: — Я хоть и умею, да не хочу. Пускай гусак их печёт. — Ну, ладно, — сказала курочка, — тогда я сама испеку. Нашла она под навесом дежечку и замесила тесто. Потом наколола дров и затопила печь. Когда тесто подошло, курочка сделала несколько круглых красивых булок и посадила на лопате в печь. Пекутся булки. И такой приятный дух пошёл от них по всему двору, что у гусака и индюка аж слюнки потекли. А надо сказать, что они давно ничего не ели и так проголодались, что даже спорить перестали, кто из них самый важный да самый умный. — Идём в хату, — сказал индюк, — видно, булки уже готовы. — Ага, ага, — ответил гусак. — Идём, брат, в хату. Пришли индюк с гусаком в хату, а там курочка булки из печи достаёт. Мягкие, румяные, духовитые. — Так, так, — весело заговорил индюк, — как раз и успели. — Ага, ага, — закивал головой гусак и первым подался к столу. Индюк — за ним. Но Курочка остановили их и говорит: — Погодите! Не торопитесь, господа! Перед тем, как сесть за стол, ответьте мне на мои вопросы. — Задавай свои вопросы! — сердито прошипел гусак. — Только поскорей. — Да, только поскорей, — торопливо залопотал и индюк. — А то страсть как есть хочется. — Так слушайте. Кто пшеничный колосок нашёл? — Ты, курочка, конечно, ты нашла, — в один голос ответили индюк и гусак. — Кто обмолотил колосок? — Ты, курочка, обмолотила. — Кто зёрнышки на мельницу носил? — А кто дрова колол, печь топил, пшеничные булки пёк? Переглянулись индюк с гусаком и ответили: — Ты, конечно. За это тебе и слава. — Так вот, — сказала курочка Сокотушка, — кому слава, тому и булки. А вы, бездельники, идите отсюда прочь. Ко-ко-ко! Детки, бегите-ка сюда скорей. Сбежались со двора цыплятки и начали с курочкой свежими пшеничными булками угощаться. А голодные лентяи индюк и гусак снова заспорили, кто из них самый важный и самый умный.

Лисица-хитрица Сказка Лисица-хитрица учит, что обман и коварство в конце концов наказываются. Посадили баба с дедом бобовое зернышко, и вырос у них боб до неба. Замесила баба тесто из бобовой муки и поставила пирог в печь. Стал тот пирог расти, вылез из печи и в лес удрал. Там его лиса поймала, мякиш съела, а середку шишками набила и обменяла у пастухов на бычка. Украла хитрюга повозку, запрягла бычка и поехала. По дороге встретились ей волк да медведь. Сказала им лиса, что едет она в царство, где полно еды – кур, баранов. И медовые реки текут. Упросили они лису взять их с собой, а сами обманули, бычка съели. Но лисица отомстила: устроила так, что с волка люди шкуру содрали, а медведь по собственной дури голову разбил об дуб. Но тут лису узнали пастухи, которых она с пирогом обманула, и собак на нее напустили. Жили дед и баба. Ничего у них в хозяйстве не было, одна только курочка Хохлатка. Жили они, жили и дожились до того, что и варить-то больше нечего. Вот дед и говорит бабе: — Баба, а баба, свари, пожалуй. Хохлатку, а то что ж?.. Замахала баба руками: — И что ты, дед, надумал! Уж лучше будем голодные, а Хохлатку варить я не дам. Услыхала то курочка, побежала во двор, нашла там бобовое зёрнышко и принесла его бабе. Говорит дед: — Вот и хорошо! Свари, баба, хоть этот бобочек. Поглядела старуха на бобок: — Дед мой, дед, да какая ж с одного-то бобочка еда? Я для него и горшка не подберу. Лучше давай-ка посадим его. А как вырастет, испечём целый бобовый пирог. — А где ж мы его посадим? — спрашивает дед. — В поле. — В поле его ворона выклюет. — Ну, во дворе. — Во дворе его курица выгребет. — Давай посадим его тогда под полатями, в хате. — Ладно,— согласился дед и посадил бобовое зёрнышко под полатями, в хате. Взошёл бобок и давай расти. Рос, рос, упёрся в полати. — Что нам, баба, делать? — спрашивает дед. — Надо полати разбирать. Разобрал дед полати, а боб растёт и растёт — вырос до самого потолка. — Что нам, баба, делать? — опять спрашивает дед. — Надо потолок разбирать. Разобрал дед потолок, а боб растёт и растёт — вырос под самую крышу. Дед и крышу разобрал. Выглянул бобок на свет и давай расти ещё веселей. Вырос до самого неба. Взял тогда дед мешок, полез по стеблю на небо, собрал спелые стручки и назад воротился. Обрадовалась баба: принёс дед целый мешок бобовых стручков. — Ну, теперь-то мы уж пирога наедимся! Пошелушила баба стручки, высушила бобы на печи, смолола и замесила в деже на пирог тесто. А тесто подымается и подымается — лезет оно вон из дежи. Положила его баба на лопату, вылепила пирог, разукрасила разными узорами, чтоб был покрасивей, и в печь. А пирог растёт и растёт — из печи на шесток лезет. Открыла баба заслонку, а он прыг в хату, из хаты за порог и убежал-Бросились дед с бабой догонять пирог. Да где там!.. Так и не догнали. Прикатился пирог в лес. А тут навстречу ему рыжая лиса. Схватила она пирог, выела мякиш, в серёдку шишек напихала и побежала с пирогом к пастушкам. Нашла в поле пастушков и говорит: — Пастушки, пастушки, дайте мне бычка-третьячка, я вам за это пирог дам. Видят пастушки — хорош пирог у лисы: жёлтенькая корочка так и блестит, так и хочется его отведать. Подумали и отдали бычка-третьячка. — Только смотрите ж не ешьте пирог, пока я не заеду за горку,— говорит лиса. Села она верхом на бычка и поехала. И только скрылась за горкой, пастушки и говорят: — Сядем на песочке, съедим по кусочку! Разломили пирог, а в нём одни только шишки еловые... Обманула их лисица-хитрица! Едет лиса на бычке, видит — стоит на дороге пустая повозка, а недалеко человек пашет. Подкралась она тихонько к повозке, запрягла в неё бычка-третьячка, уселась на мягкой соломе и едет себе дальше, кнутом бычка погоняет. Приехала в лес. Идёт ей навстречу волк. Набегался, уморился, еле ноги волочит. — Куда, кума, едешь? — спрашивает. — За тридевять земель, в тридесятое царство. — Зачем? — Там, говорят, столько кур, что и коршуны их не клюют... — А бараны в том царстве водятся? — облизнулся волк. — Да там их хоть пруд пруди! — О лисичка-сестричка, возьми и меня с собой: подвези хотя бы мой хвост. — Что ж один-то хвост везти? Садись весь ты. Сел волк. Едут дальше. Встречают медведя. — Куда, кумовья, едете? — За тридевять земель, в тридесятое царство... — Зачем? — Там, говорят, и коршуны кур не клюют,— отвечает лиса. — Да там, говорят, и баранов хоть пруд пруди,— поддакивает волк. — А мёду там много? — Да там, говорят, медовые реки текут! Обрадовался медведь: — Так возьмите и меня с собой. Хоть одну лапу подвезите. — Что ж одну лапу везти? Уж садись ты весь. Уселись втроём, едут дальше. Вдруг сломалась оглобля. Говорит лиса медведю: — Ступай, кум, принеси оглоблю. Пошёл медведь в лес, нашёл вывороченную ель и притащил к повозке. Увидела лиса, раскричалась: — Ах ты, медведище, ах ты, дурачище, разве это дерево для оглобли! — И к волку: — Ступай, кум, принеси-ка оглоблю потоньше. Пошёл волк и принёс кривой еловый сук. Лиса и на него накричала, плюнула и пошла сама за оглоблей. А тем временем медведь с волком съели бычка-третьячка, шкуру соломой набили, на ноги поставили и пошли себе, посмеиваясь. Вернулась лиса, глядь — ни волка, ни медведя, только бычок стоит. Приладила она оглоблю, села в повозку, махнула на бычка кнутом, а тот — брык! — и повалился. Поглядела лиса на бычка и обо всём догадалась. — Постойте же вы у меня! — пригрозила она волку и медведю и пошла своею дорогой. Долго ли она шла, а в пути уж осень её застала. Встречает волка, того, что бычка съел: — Здравствуй, кум! Как поживаешь? — Плохо,— говорит волк.— Видно, простыл под дождём, так весь и трясусь. Зуб на зуб не попадает. — Значит, надо новый тулуп сшить,— советует лиса. — Ты верно, кума, говоришь,— согласился волк. Побежал на выгон, схватил овечку и притащил в лес. — Хватит на тулуп? — спрашивает у лисы. — Мало,— говорит лиса. Принёс волк ещё одну овечку. — А теперь хватит? — Нет, надо ещё одну. Притащил волк и третью. — Ну, а теперь,— говорит лиса,— надо портного искать. — Где ж мне искать его, кумушка? — Я знаю хорошего портного. Пойдём к нему. Привела лиса волка на луг. А там, в кустах, на привязи жеребец пасся. — Вот он, портной. Засмеялся волк: — Да какой же это портной? Нет, кумушка, как хочешь, а ума у тебя мало. Обиделась лиса: — Ты о моём уме не слишком-то языком болтай! Была я умной и буду, а ты как был дураком, так дураком и останешься. Тут уже волк обиделся, даже обозлился: — Ещё посмотрим, кто из нас поумней! — Не хвались наперёд,— говорит лиса,— вот увидишь, как с тебя сейчас шкуру сдерут. — Кто сдерёт? — щёлкнул зубами волк. — Хозяин этого коня. — Не может быть! — не верит волк. — Вот увидишь. На чём жеребец привязан? — спрашивает лиса. — На верёвке. Засмеялась лиса: — Вот и видать, что ты дурак! — Почему? — подскочил волк. — Жеребец к колу привязан. — Не может быть! — захлопал глазами волк. — Идём, покажу. Подвела лиса его к колышку, к которому был привязан конец верёвки, сняла верёвку, сделала петлю и закинула волку на шею. Не успел волк и опомниться, как очутился в петле. Тут подбежала лиса к жеребцу, замахала хвостом. Жеребец испугался и как бросился бежать домой, только подковы заблестели. Вот так и притащил он в петле волка своему хозяину. Ну, а там с него и шкуру сняли. Вернулась лиса в лес, закопала овечек в мох про запас, одни только мозги на обед оставила. Села под елью и ест. Идёт медведь, тот, что бычка съел. — Что это ты, кумушка, жуёшь? — спрашивает. — Мозги. Ты слепой, что ли? — А где ж ты достала их? — Из головы. И ты можешь достать, если хочешь. — Как? — Очень просто: разгонись да стукнись головою об дуб, вот мозги и выскочат. — Спасибо, кума, за добрый совет. Так я и сделаю. А то есть давно хочется. Нашёл он самый толстый дуб, разогнался изо всей силы да как грохнулся об него лбом! Тут ему и конец. А лисица-хитрица наелась и пошла запивать водой из ручья. Увидали её пастушки. — А-а, старая обманщица! — закричали они в один голос и напустили на лису собак.

Котик, петушок и лиса Сказка Котик, петушок и лиса учит быть осторожным, не покупаться на сладкие речи и похвалы, всегда приходить на выручку друзьям. Жили котик да петушок. Кот на охоту ходил, а петух хатку подметал, обед варил да песни напевал. Как-то раз бежала мимо хатки хитрая лисица. Наивный петушок пустил ее передохнуть, а она схватила его и унесла в лес. Петух опамятовался, стал звать котика-братика на помощь. Выручил его кот, но глупый петушок снова оплошал. В третий раз петух лисице двери не открыл, зато высунулся в окошко. А кот далеко ушел, не услышал крика. Притащила лисица петушка к себе домой и отдала дочкам, чтобы сварили они суп. Вернулся котик – нет петушка. Сделал кот скрипочку, пошел к домику лисы и заиграл под окошком. Дочки заслушались, вышли во двор, а петушок выскочил да убежал. Жили-были котик да петушок. Хорошо жили, дружно. Котик на охоту ходил, а петушок обед варил, хатку подметал, песни напевал. Пошел раз котик на охоту, а петушок запер за ним дверь и стал варить обед. Бежит лиса, увидела хатку и - к окошку: - Эй, кто тут хозяин? - Я, - говорит петушок. - Пусти меня в хатку. - Зачем? - Посижу немного, отдохну с дороги. Петушок был добрый и пустил лису. А лиса - цап-царап - схватила его и понесла домой, Опамятовался петушок, закричал на весь лес: Котику-братику! Несет меня лиса За темные леса, За высокие горы, В глубокие норы, По борам, по кустам - Ох и страшно же там! Услыхал это котик, прибежал, отобрал у лисы петушка и привел его назад в хатку. - Ну, - говорит, - смотри, в другой раз не пускай лису, теперь я пойду дальше и могу тебя не услышать. - Ладно, - говорит петушок, - не пущу, Опять пошел котик на охоту. А лиса тут как тут. - Петушок, голубок, умная головушка, отвори! - Что тебе надо? - Одолжи огонька. - Зачем? - Буду печку топить. - Не открою, а то ты схватишь меня. - Да нет, я больше хватать не буду. Поверил петушок лисе и отпер дверь. А та схватила его и понесла. Петушок опять начал звать котика: Котику-братику! Несет меня лиса За темные леса, За высокие горы, В глубокие норы, По борам, по кустам - Ох и страшно же там! Хорошо, что котик не ушел далеко от дома: услыхал он петушка, прибежал и отобрал его у лисы. - Ну, - говорит он петушку, - если ты и в третий раз откроешь лисе дверь, то будет тебе беда: теперь я пойду на охоту еще дальше. - Нет, - говорит петушок, - больше я этой злодейке дверь не открою. - Смотри ж! И ушел котик в самые дальние леса. Прибежала лиса: - Петушок, голубок, умная головушка, дай уголька! - Нет, теперь я дверь тебе не открою! - А ты в окошко подай. - В окошко можно, - согласился петушок. Отворил он окошко, а лиса схватила его и понесла. Кричал, кричал петушок, но котик его так и не услышал: уж очень далеко он зашел. Принесла лиса петушка домой и велела дочкам печь топить да из петушка суп варить. А сама пошла гостей созывать. Вернулся котик с охоты, глядь - нет петушка. “Может, его опять лиса схватила? - подумал котик. - Как же его теперь из беды выручить?” Сделал он голосистую скрипочку и пошел к лисе. Пришел, сел у ворот и заиграл, припевая: Тили-тили, скрипочка, Тут сидела лисочка. А у лиски Новый двор Да семь дочек На подбор. А восьмой петушок - Это мой! Услыхали Лисицыны дочки музыку и говорят? - Как хорошо кто-то играет! Побежим послушаем, а петушка сварить еще успеем. Выбежали они на двор да и заслушались. А петушок тем временем не дремал; выскочил из лисьего домика и побежал с котиком домой. Так и осталась лиса ни с чем. Принесла лиса петушка домой и велела дочкам печь топить да из петушка суп варить. А сама пошла гостей созывать.

Не силой, а умом Пошел человек в лес рубить дрова. Нарубил дров, сел на пень отдохнуть. Приходит медведь: - Эй, человече, давай поборемся! Глянул человек на медведя: этакая махина - куда с ним тягаться! Сожмет лапами - и дух вон. - Э-э, - говорит человек, - что мне с тобой бороться! Давай сначала посмотрим, есть ли в тебе сила. Тогда мы с тобой поборемся. - А как будем смотреть? - спрашивает медведь. Взял человек топор, расколол пень сверху, вогнал в расщелину клин и говорит: - Раздерешь этот пень лапой - значит, есть сила. Тогда мы с тобой поборемся. Ну, медведь, не долго думая, тык лапу в расщелину. А человек тем временем бац обухом по клину, тот и выскочил. Тут пень и стиснул медвежью лапу, словно клещами. Ревет медведь, пляшет на трех лапах, а расщепить пень и вырваться не может. - Ну что, - говорит человек, - будешь со мной бороться? - Нет, - воет медведь, - не буду! - То-то же! - сказал человек. - Не только силой можно бороться, а и умом. Загнал он опять клин в расщелину, вытащил медведь лапу - и наутек в лес без оглядки. С той поры и боится он с человеком встречаться.