ALEK ZOSKA RUDY
Kasia Worwa
Created on June 3, 2022
Over 30 million people build interactive content in Genially.
Check out what others have designed:
LIBRARIES LIBRARIANS
Presentation
WORLD WILDLIFE DAY
Presentation
FOOD AND NUTRITION
Presentation
IAU@HLPF2019
Presentation
SPRING IN THE FOREST 2
Presentation
HUMAN RIGHTS
Presentation
BLENDED PEDAGOGUE
Presentation
Transcript
ALEK, ZOŚKA I RUDYBOHATERSCY HARCERZE
Alek, Zośka i Rudy byli przyjaciółmi, latem 1939 roku zdali maturę w jednym z warszawskich liceów. 1 września 1939 roku Niemcy zaatakowali Polskę i rozpoczęła się II wojna światowa. 17 września 1939 roku przeciwko Rzeczpospolitej wystąpił również Związek Sowiecki.
Polska armia po miesiącu została pokonana, a najeźdźcy rozpoczęli okupację , czyli wprowadzili własne rządy. Niemcy i Rosjanie odbierali Polakom majątki, dokonywali masowych egzekucji. Niemcy organizowali łapanki, a aresztowanych wywozili do pracy w głąb Niemiec.
Niemcy i Rosjanie zabijali przede wszystkim elitę, czyli najbardziej wykształconych Polaków: polityków, lekarzy, nauczycieli, prawników, duchownych, oficerów.Zlikwidowali polskie muzea, teatry, szkoły, uczelnie. Zrabowali lub zniszczyli wiele dzieł sztuki.
Do walki z okupantami włączali się także młodzi ludzie, zwłaszcza harcerze. Harcerstwo współpracowało z Armią Krajową i używało nazwy Szare Szeregi. Członków organizacji obowiązywało przedwojenne Prawo i Przyrzeczenie harcerskie. Przyrzeczenie uzupełniono dodatkową rotą konspiracyjną: „Ślubuję na Twoje ręce pełnić służbę w Szarych Szeregach, tajemnic organizacyjnych dochować, do rozkazów służbowych się stosować, nie cofnąć się przed ofiarą życia”.
Podstawową zasadą programu było wychowanie przez walkę. Program został sprecyzowany w koncepcji Dziś, jutro, pojutrze. „Dziś” oznaczało okres konspiracji i przygotowanie do powstania„Jutro” – otwartą walkę zbrojną z okupantem, powstanie„Pojutrze” – pracę w wolnej Polsce
Przykładem działań Szarych Szeregów było: Malowanie na murach znaku polskich haseł i symboli Zrywanie flag niemieckich i zawieszali polskie Celem takich akcji określanych jako mały sabotaż było podtrzymywanie wśród rodaków wiary w zwycięstwo
W razie przyłapania przez Niemców młodym sabotażystom groziła śmierć W dywersji-akcjach zbrojnych brali udział harcerze, którzy przeszli szkolenie wojskowe. Przeprowadzali zamachy na niemieckich wojskowych i urzędników, atakowali niemieckie strażnice i magazyny broni, wysadzali tory kolejowe i mosty, odbijali więźniów
Maciej Aleksy Dawidowski pseudonim Alek– drugie imię otrzymał po ojcu Aleksym, stąd też jego pseudonim Mieszkał przy ul. Mickiewicza 18 w Warszawie. Jego Mama Pani Janina była z wykształcenia chemiczką, a studiowała w Kijowie. Nie pracowała, zajmowała się domem, dorabiała szyciem. Gdy Niemcy przyszli aresztować Alka, nie znaleźli go, więc zabrali jego mamę. Alek nie mógł sobie wybaczyć, że przez niego została aresztowana, z poczuciem winy umierał.
Alek, Zośka i Rudy to pseudonimy trzech harcerzy, używane w celu zmylenia niemieckiej policji, która chciała ich aresztować
Ojciec Alka – Aleksy z wykształcenia był inżynierem. Przed wojną pracował jako Dyrektor Warszawskiej Fabryki Karabinów na Woli. Gorliwy patriota, odmówił współpracy z Niemcami przy produkcji broni w 39′. Za co został rozstrzelany. Siostra Maria – nazywana Marylą podobnie jak brat związała się z harcerstwem i była sanitariuszką batalionu Zośka. Na chwilę przed wybuchem Powstania Warszawskiego wyjechała z Warszawy na Kielecczyznę, skąd nie mogła już powrócić do walczącej stolicy. Po wojnie związała się z pracą pedagogiczną i kształciła kadry pielęgniarstwa. Zmarła w 2007 roku .
Jan Bytnar pseudonim Rudyw szkole był przezywany przez kolegów, nazywano go Rudym, albo Rudą Piegżą, ponieważ miał piegowatą twarz. Czasami nazywano go Papuasem, bo miał bardzo bujne i jasne włosy.Mieszkał w Alejach Niepodległości 159. Był bardzo zdolny i utalentowany, geniusz matematyczny, prymus szkoły. Mama Janka – Pani Zdzisława była pedagogiem, kierowała szkołą specjalną. Podczas wojny była bardzo zaangażowana w tajne nauczanie oraz prowadzenie Harcerskiej Poczty Polowej. To Ją po wojnie nazywano “Matulą Polskich Harcerzy”.
Ojciec Janka – Pan Stanisław był inwalidą I Wojny Światowej. Po I wojnie również zaangażowany był w edukację dzieci i młodzieży niepełnosprawnej. Aresztowany wraz z synem, zostaje wywieziony do obozu Auschwitz-Birkenau, gdzie spędza ok. 2 lat. Umiera podczas ewakuacji obozu gdzieś w Niemczech w 1945 r na rękach jednego z harcerzy, którym się opiekował w obozie. Danuta – siostra Jana również była żołnierzem Armii Krajowej i Szarych Szeregów, działała jako łączniczka. Na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej uzyskała tytuł magistra inżyniera – architekta i od 1945 do emerytury pracowała w Biurze Odbudowy Stolicy. Zmarła w 2008 roku mając 84 lata.
Tadeusz Zawadzki – swój pseudonim Zośka otrzymał w szkole, gdy 1 IX 1931 roku stawił się na pierwszych lekcjach: “szczególną uwagę zwracał średniego wzrostu chłopiec o miłej buzi i rozsądnych oczach, lecz uczesany na lalkę, z grzywką i tak jakoś bardzo cherubiańsko – Ale Zośka! – wyrwał się któryś” Mieszkał przy ul. Koszykowej 75 w mieszkaniu profesorskim przy Politechnice Warszawskiej. Tadeusz był bardzo zżyty ze swoją matką Leoną, która była nauczycielką historii i geografii. Niestety, gdy Tadeusz miał 17 lat – w XII 1938 r. jego mama miała wylew krwi do mózgu i w roku 40 zmarła.
Ojciec – Józef Zawadzki był bardzo oddanym rodzinie profesorem. W okresie międzywojennym angażuje się w tworzenie Politechniki Warszawskiej, której później był Rektorem. Był jednym z współzałożycieli Polskiego Towarzystwa Chemicznego. Zmarł w 1951 roku.Zośka miał 2 lata starszą siostrę Annę – w domu nazywaną Hanką, która również poświęciła się harcerstwu. Między innymi była wiceprzewodniczącą ZHP, a także napisała kilka książek poświęconych harcerstwu. Zmarła w 2004 roku mając 85 lat
Niemcy tropili walczących z nimi żołnierzy AK i harcerzy Szarych Szeregów . W nocy z 18 na 19 marca 1943 Gestapo aresztowało dowódcę Hufca „Praga” warszawskich Grup Szturmowych Henryka Ostrowskiego „Heńka” wraz z żoną Walentyną. W mieszkaniu Ostrowskich przy ul. Osieckiej 31 Niemcy znaleźli materiały wybuchowe, broń i amunicję, a także notatki zawierające prawdopodobnie adres dowódcy hufca „Południe” Jana Bytnara „Rudego”.
Rudy” został aresztowany wraz ze swoim ojcem Stanisławem we wtorek 23 marca 1943 o 4.30 rano we własnym mieszkaniu. Zostali wyprowadzeni na ulicę i dwoma różnymi samochodami przewiezieni na Pawiak. Tam po 15 minutach rozpoczęło się brutalne przesłuchanie „Rudego”. W celu jak najszybszego wydobycia zeznań był bity pejczami i kijami przez czterech gestapowców.
W tym samym czasie trwała rewizja w mieszkaniu Bytnarów. W należącej do nich piwnicy znaleziono m.in. zerwane niemieckie flagi, krążki lontu prochowego, konspiracyjną prasę, afisze i ulotki, a także stemple do malowania na murach znaku Polski Walczącej. Tego samego dnia przed południem „Rudego” przewieziono do głównej siedziby Gestapo na aleję Szucha 25. Śledztwo na Szucha prowadziło dwóch doświadczonych funkcjonariuszy Gestapo, Herbert Schulz i Ewald Lange. Przesłuchania odbywały się w pokoju nr 22. Tam przeprowadzono również konfrontację „Rudego” z „Heńkiem”. W celu złamania "Rudego" informacje zgromadzone w śledztwie przedstawiono mu jako zeznania kolegi.
Wiadomość o aresztowaniu „Rudego” wywołała alarm w Szarych Szeregach. Zawiadomiono wszystkich, których adresy znał „Rudy” oraz tych, którzy znali jego adres . Oczyszczono z obciążających materiałów wykorzystywane lokale. Przeniesiono także magazyn broni i materiałów minerskich.Jeszcze tego samego dnia „Zośka” opracował plan i skompletował grupę gotową do przeprowadzenia ataku na więźniarkę przewożącą Bytnara późnym popołudniem po przesłuchaniu z al. Szucha na Pawiak.
Jednak akcja, której później nadano kryptonim „Meksyk I”, została odwołana, kiedy członkowie oddziału zajęli już wyznaczone stanowiska pod Arsenałem. Nie zdołano bowiem uzyskać wymaganej zgody na jej przeprowadzenie od dowódcy. Za radą „Zośki” członków oddziału poinformowano jednak, że przyczyną odwołania ataku był fakt, że Bytnara nie było wśród więźniów znajdujących się w nadjeżdżającej ciężarówce.
Zgodnie z planem opracowanym przez „Zośkę” ciężarówka jadąca z al. Szucha na Pawiak miała zostać zaatakowana od czoła butelkami z benzyną zaraz po tym, jak skręci z ulicy Długiej w ulicę Nalewki. Gdyby auta w dalszym ciągu nie udawało się zatrzymać, jego ustawiony kilka metrów dalej kolega miał wbiec na jezdnię ulicy Nalewki i ostrzelać auto. Ostatecznością miało być wejście do walki czwartej grupy i rozbicie silnika renault czterema granatami. Sygnałem do rozpoczęcia i zakończenia akcji miał być gwizdek dowódcy. Po odbiciu więźniów jej uczestnicy mieli wycofać się pieszo ulicą Długą w kierunku Starego Miasta.
23 marca 1943 r. przed godz. 17.00 skatowany „Rudy”, który został dołączony do powrotnego transportu więźniów na Pawiak. Informacja o tym została przekazana dowodzącemu akcją „Orszy”. Około 17.30 od strony placu Teatralnego nadjechała ciężarówka . Punktualnie o 17.30 „Orsza” dźwiękiem gwizdka rozpoczął akcję. Akcja nie przebiegała zgodnie z planem jednak udało się odbić Rudego. W wyniku ataku uwolniono 21 więźniów, w tym „Rudego” oraz „Heńka”.Gwizdek „Orszy” o 17.45 zakończył akcję
Rudy” opowiedział „Zośce”, „Orszy” i „Florianowi” o wszystkim, o co pytano go w czasie śledztwa, podobne zeznania złożył również „Heniek”. To dało dowództwu obraz stanu wiedzy Gestapo o Szarych Szeregach.„Rudy” został zoperowany w prywatnym mieszkaniu, następnie przewieziony do Szpitala Wolskiego, zmarł we wtorek 30 marca 1943 ok. godz. 16.30. Tego samego dnia w wyniku ran odniesionych w czasie akcji zmarł „Alek”.
W odwecie za akcję pod Arsenałem 27 marca 1943 na dziedzińcu Pawiaka rozstrzelano 140 więźniów – Polaków i Żydów. Zwłoki ofiar egzekucji pogrzebano na terenie boiska Robotniczego Klubu Sportowego „Skra” przy ul. Okopowej 43.Dokonano też aresztowań rodzin harcerzy biorących udział w akcji.Trudności związane z pochowaniem w tajemnicy przed Niemcami „Rudego” oraz zmarłych w wyniku ran postrzałowych „Alka” i „Buzdygana”, skłoniło dowództwo Grup Szturmowych do powołania jednoosobowej komórki, która zajmowałaby się pogrzebami. Uzyskano zgodę na pochowanie "Rudego" pod fikcyjnym nazwiskiem i na zajęcie pod przyszłe groby terenu obok miejsca pochówku „Rudego”. W taki sposób na Wojskowych Powązkach powstała późniejsza kwatera Harcerskiego Batalionu Armii Krajowej „Zośka”
3 maja 1943 Komendant Sił Zbrojnych w Kraju Stefan Rowecki „Grot” nadał pośmiertnie Aleksemu Dawidowskiemu Krzyż Orderu Virtuti Militari V klasy za bohaterską postawę wobec wroga i śmierć na posterunku. „Alek” był pierwszym harcerzem Szarych Szeregów, który otrzymał to najwyższe polskie odznaczenie wojskowe.W 2011 został odznaczony pośmiertnie Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.
Groby „Rudego”, „Alka” i „Zośki” w kwaterze Harcerskiego Batalionu Armii Krajowej „Zośka” (A–20) na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.
Akcja została opisana w książce Aleksandra Kamińskiego Kamienie na szaniec. Co roku 26 marca o 17.30 (godzina rozpoczęcia akcji) pod gmachem Arsenału są organizowane uroczystości rocznicowe z apelem poległych.