ANIMATED CHALKBOARD PRESENTATION

Kaszëbsczi lëdowi malënk na szkle

Kaszëbsczé lëdowé òbrazë twòrzoné bëłë przédno do strojeniô domôctwów, bëłë òne leno sakralné, czëli ze swiãtą pòstacą.

Malowanié na szkle zaczãło sã w drëdżi pòłowie XVII wiekù. Bëła ju tedë religijnô tcza òbrazów i swiãtëch môlów. W tim czasu rozwijôł sã téż zwëk pielgrzimòwaniô. A na dodôwk pòwstôwałë hëtë szkła.

Wëzdrzatk nôtejszich òbrazów na szkle zanôleżny béł òd panëjącëch tedë warënków. Jizbë w wiesczich chëczach bëłë môłé, nie wiele wëpòsażoné, a téż cemné. Tej mieszkańcowie òzdôbielë je òbrazama òdznôczającyma sã wërazną farwnotą, a téż kłedlë wiôldżé płôszczëznë farwnëch plamów. Wôżné bëło òkróm tegò zrobienié jasnégò spòdlégò òbrazu.

Historiczné òbrazë

„Chrystus”, litografiô z pòdmalowónym szkłã z drëdżi pòłowë XIX wiekù

„Św. Mateusz”, litografiô z XIX wiekù z pòdmalowónym szkłã

„Św. Barbara”, òbrôzk pòdklejony pòd malowóné szkło – drëgô pòłowa XIX wiekù

„Ecce Mater”, òbrôz z kòl 1817 rokù

„Św. Rozalia”, òbrôz malowóny na szkle z pòdklejonym drzewòritã

„Ukrzyżowany”

Òdtwòrzoné òbrazë

„Boża Opatrzność”

„Chrystus Ukrzyżowany”

„Św. Ignacy”

„Matka Boska Bolesna”

„Św. Antoni”, drzewòrit do òbrazu

„Św. Barbara”, drzewòrit do òbrazu

Lëdowé òbrazë na szkle charakterizëją sã prostą i òbszcządną kómpòzycją, z widoczną symetrią. Òbrzészkòwò mùszała bëc na nich swiãtô pòstac, a wkół ni kaszëbsczé kwiatë.

Do malowaniô kwiatów Kaszëbi za mòdło brelë kòscelné òbleczenié i malënczi na méblach. Co cekawé, nie bëło tam mòdri farwë. Mòże tu wëmienic taczé roscënë, jak na przëmiôr tëlpã, brzôd granatu, różã.

Kwiatowé kómpòzycje

Terôczasné òbrazë

Józef Chełmowski, „św. Ignacy” i „św. Rozalia”

Edmund Zieliński, „M. B. Łąkowska” i „Ukrzyżowany”

Anna Basmann-Detloff, „Ukrzyżowany” i „Św. Antoni”

Zygmunt Kędzierski, „Matka Boża Górecka” i „Matka Boska Szkaplerzna”

Halina Krajnik-Kostka, „M. B.” i „M. B. Wysiedlona”

Alicja Serkowska, „Matka Boska Sianowska” i „Ks. Jerzy Popiełuszko”

Marian Kuźmiński, „M. B. z Dzieciątkiem” i „M. B. z Dzieciątkiem”

Włodzimierz Ostoja-Lniski, „św. Roch” i „M. B. z Dzieciątkiem”

Etapë malowaniô

Kaszëbsczi lëdowi òbrôz na szkle robi sã czësto jinaczi, jak ten na papiórze czë na materiale. A to dlôte, że wskôza je takô: „òd drobnotë do całoscë”. Tej nôpierwi mùszimë miec céchùnk zrobiony na kôrtce. Kładzemë gò pòd szkło, chtërne chùdzy bëło dokłôdno ùmëté.

Tedë, ju na szkle, robimë czôrné sztrichë wkół skarni i całi pòstacë, a téż kwiatów. Pòtemù wëfùlowùjemë farbą całą pòstac i kwiatë. Na kùńcu, jeżlë mómë ju wszëtkò pòkrëté farbą, zamalowùjemë całi òbrôz na jasno, to mdze naszé spòdlé.

Nierôz, miast pòmalowac pòstac, pòdklejiwô sã òbrôzk, le òbrzészkòwò z jaczims swiãtim. Mòże téż, przed zrobienim pòspòdlégò, dac pazłotkò, żebë òbrôz sã jesz barżi swiécëł.

Taczi malënk to tak zwóné „zdrzadłowé òdbicé”, jidze ò to, że pózni më to szkło òdwrôcómë i òbzérómë z drëdżi starnë.

Przebiég pòwstôwaniô kaszëbsczégò lëdowégò òbrazu na szkle

kòscołów

Kaszëbsczé lëdowé òbrazë twòrzoné bëłë przédno do strojeniô:

kaplëczków

domôctwów

dowòlną pòstac i brzadama

Kaszëbsczi lëdowi malënk na szkle wiednô przedstôwiô:

rodzajową scenkã

swiãtą pòstac z kwiatama

drëdżi pòłowie XVI wiekù

Malowanié na szkle zaczãło sã w:

drëdżi pòłowie XVII wiekù

drëdżi pòłowie XIX wiekù

Kaszëbsczé szklané òbrazë mają:

jasné abò cemné spòdlé

jasné spòdlé

cemné spòdlé

wësziwki malënczi na méblach

Do malowaniô kwiatówKaszëbi za mòdło brelë:

kòscelné òbleczeniéi malënczi na méblach

kòscelné òbleczeniéi wësziwk

żôłti

Do malowaniô kwiatówKaszëbi nie ùżiwelë farwë:

czerwòny

mòdri

Céchùnk kładzemë pòddobrze ùmëté szkło.

Na szkle robimë czôrné sztrichë wkół całi pòstacë, a téż kwiatów.

Zamalowùjemë całi òbrôz na jasno, twòrzącë jegò spòdlé.

Na kôrtce robimë céchùnk tegò, co chcemë namalowac.

Szkło òdwrôcómë i malënk òbzérómë z drëdżi starnë.

Wëfùlowùjemë farbą całą pòstac i kwiatë.

Sprawdzë òdpòwiédz

Dopasëjë pòsobicą lëczbë w etapach malowaniô kaszëbsczégò lëdowégò òbrazu na szklë:

Przëzdrzë sã tim òbrazóm:

Gdze je ten òbrôz?

Brawò!

https://drive.google.com/file/d/11fRgciVC5eY__UdEq5al2WNq5ZHVp0Ma/view

czerwińc 2022 r.

Mùzyka: Jón Trepczik, Kaszëbskô Królewô - na akòrdionie graje Alicjô Serkòwskô.

Wëkònanié: Karolëna Serkòwskô-Secechòwskô

Wëzwëskóné materiałë:

A. Serkowska, Kaszubskie malarstwo na szkle, [w:] Dyplomowa praca licencjacka, pod op. dr Z. Krasnopolskiej-Wesner, Wydział grafiki (grafika projektowa) ASP w Gdańsku, Gdańsk 2016. K. Serkòwskô, Religijnosc Kaszëbów w lëdowim kùńszce, [w:] Biuletin Radzëznë Kaszëbsczégò Jãzëka 2012, pòd red. É. Brezë i B. Ùgòwsczi, Kaszëbskò-Pòmòrsczé Zrzeszenié, Gduńsk 2012, s. 122-127.

Wôrt jesz òbaczëc: