6ος ΜΑΘΗΤΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ (2020-2021) Τα εκθέμ

start

δΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΕΚΠΑ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ ΔΟΥΚΑ

12.ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

11.ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΠΗΓΕΣ

12. Thanks

11. Team

10.ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ

9.ΤΙΜΩΜΕΝΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΗΣ 25ης ΜΑΡΤΙΟΥ

8.Η ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΤΗΣ 25ης ΜΑΡΤΙΟΥ

7.ΜΗΤΡΩΑ ΦΟΙΤΗΤΩΝ

6.ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

5.ΟΔΗΓΟΙ ΣΠΟΥΔΩΝ

4.ΤΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΣΥΓΓΡΑΜΜΑΤΑ

3.ΣΤΟΧΟΘΕΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ

2.ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΑΚΡΟΑΤΕΣ

1.ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΦΟΙΤΗΤΕΣ

Περιεχομενα

Κατά την ίδρυση του, το Οθώνειο Πανεπιστήμιο στεγάστηκε στην οικία Κλεάνθη, ένα ιστορικό κτίριο της Αθήνας, κάτω από την Ακρόπολη. Στη συνέχεια έγινε αντιληπτό ότι το κτίριο αυτό δεν επαρκούσε για να καλύψει τις ανάγκες του Πανεπιστημίου και έτσι σχεδιάστηκε το κεντρικό κτίριο του Πανεπιστημίου σε σχέδια του Κρίστιαν Χάνσεν. Στις 2 Ιουλίου 1839 έθεσε τον θεμέλιο λίθο του ο ‘Οθωνας. Η χρηματοδότηση της ανέγερσης έγινε μέσω δημοσίου εράνου. Το Νοέμβριο 1841 ολοκληρώθηκε η κύρια πτέρυγα του κτιρίου και τα μαθήματα μεταφέρθηκαν εκεί, ενώ το κτίριο που στεγάστηκε το πρώτο πανεπιστήμιο σήμερα λειτουργεί ως μουσείο για την ιστορία του πανεπιστημίου. Το Οθώνειο Πανεπιστήμιο συναποτελούσαν οι σχολές Θεολογίας, Νομικής, Ιατρικής και Φιλοσοφικής, η οποία αποτελείται από το φιλολογικό και φυσικομαθηματικό τμήμα σύμφωνα με την παράδοση των γερμανόφωνων Πανεπιστημίων.

1.ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΦΟΙΤΗΤΕΣ

Τα σχέδια για ίδρυση ενός Πανεπιστημίου χρονολογούνταν ήδη από την Επανάσταση του 1821 καθώς η ίδρυσή του συμβόλιζε τον εξευρωπαϊσμό της χώρας και θεωρούνταν απαραίτητη προϋπόθεση για να επιτευχθεί η ανάπτυξη του επαναστατημένου έθνους. Μετά την έκδοση νόμων για την κατώτερη και μέση εκπαίδευση, την οποία ο κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας θεωρούσε απαραίτητη για την υποστήριξη της ανοικοδόμησης της χώρας, υιοθετήθηκε επί της βαυαρικής αντιβασιλείας του Όθωνα το 1837 η έκδοση ενός προσωρινού οργανισμού λειτουργίας για το πρώτο πανεπιστήμιο της χώρας. Το Πανεπιστήμιο Αθηνών εγκαινιάστηκε στις 3 Μαΐου του 1837. Ονομάστηκε αρχικά «Οθώνειο Πανεπιστήμιο» από το όνομα του πρώτου βασιλιά της Ελλάδας Όθωνα. Ήταν το πρώτο πανεπιστημιακό ίδρυμα στο νέο Ελληνικό κράτος αλλά και στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Ο πρώτος Πρύτανης του Πανεπιστημίου ήταν ο Κωνσταντίνος Σχινάς, καθηγητής Ιστορίας.

Κατά το πρώτο έτος λειτουργίας του, το Οθώνειο Πανεπιστήμιο είχε 33 καθηγητές, ενώ τα μαθήματά του παρακολούθησαν 52 φοιτητές και 75 μη εγγεγραμμένοι ακροατές, ανάμεσα στους οποίους ήταν και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Το 1843 αποφοίτησε και ο πρώτος φοιτητής, ο Αναστάσιος Γούδας, από την Ιατρική Σχολή. Χαρακτηριστικό των δυσκολιών ήταν ότι από τους 52 προεγγεγραμμένους φοιτητές μόνο 18 παρακολούθησαν τα μαθήματα και ελάχιστοι έλαβαν πτυχίο. Ο αριθμός των φοιτητών που έμπαιναν στις Σχολές προοδευτικά αυξάνονταν. Το χρονικό διάστημα μεταξύ 1895 και 1911 έμπαιναν ετησίως περίπου χίλιοι φοιτητές και στο τέλος του Α’ Παγκοσμίου πολέμου περίπου 2.000. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να καθιερωθούν εισαγωγικές εξετάσεις για την εισαγωγή των φοιτητών στο Πανεπιστήμιο από το ακαδημαϊκό έτος 1927-1928. Στο πανεπιστήμιο του Όθωνα δίδαξαν διακεκριμένοι επιστήμονες της εποχής όπως ο θεολόγος Θεόκλητος Φαρμακίδης, οι νομικοί Γεώργιος Μαυροκορδάτος, Ιωάννης Α. Σούτσος, Διομήδης Κυριακού, Παύλος Καλλιγάς, Γεώργιος Α. Ράλλης, οι γιατροί Ιωάννης Ολύμπιος, Αλέξιος Πάλλης, Διονύσιος Αιγινήτης, Μιλτιάδης Βενιζέλος και στη Φιλοσοφική οι Κωνσταντίνος Ασώπιος, Αλέξανδρος Ρ. Ραγκαβής, Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος, Αλέξανδρος Βενιζέλος και πολλοί άλλοι.

Προϋπόθεση για να γραφτεί κάποιος στο Πανεπιστήμιο ήταν να έχει απολυτήριο Γυμνασίου ενώ η φοίτηση ήταν δωρεάν. Εκείνη την περίοδο στην χώρα λειτουργούσαν τρία Γυμνάσια: στην Αθήνα, στο Ναύπλιο και στην Ερμούπολη. Ο Κανονισμός του Πανεπιστημίου προέβλεπε δύο κατηγορίες σπουδαστών: τους φοιτητές και τους ακροατές. Μπορούσαν επομένως να φοιτούν στο Πανεπιστήμιο όχι μόνο εκείνοι που είχαν τις τυπικές προϋποθέσεις εγγραφής αλλά και όσοι ενδιαφέρονταν να παρακολουθήσουν κάποια πανεπιστημιακά μαθήματα. Εκτός από τους τακτικούς ακροατές υπήρχε και μια άλλη άτυπη κατηγορία, οι περιστασιακοί ακροατές, άνθρωποι διαφόρων κοινωνικών τάξεων, ηλικιών και επαγγελμάτων που παρακολουθούσαν μαθήματα είτε από φιλομάθεια είτε από απλή περιέργεια. Τα πρώτα χρόνια, οι περισσότεροι φοιτητές ήταν ομογενείς από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Για την εισαγωγή τους συστάθηκε ειδική επιτροπή από καθηγητές του ιδρύματος που αποφάσιζε ποιοι γίνονταν δεκτοί. Η επιτροπή καταργήθηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1860, όταν πια και ο αριθμός των ομογενών συγκριτικά με εκείνον των ημεδαπών φοιτητών ήταν πολύ μικρός.

2.ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΑΚΡΟΑΤΕΣ

Τα προγράμματα σπουδών καταρτίζονταν από τις Σχολές. Βασικό στοιχείο στο πρόγραμμα σπουδών ήταν τα γενικά μαθήματα, θεσμός που προερχόταν από τα γερμανικά πανεπιστήμια και απέρρεε από τη βασική αρχή ότι οι επιστήμες αποτελούν ένα ενιαίο σύνολο με προεξάρχουσα τη φιλοσοφία. Σκοπός του Πανεπιστημίου ήταν να δώσει στους φοιτητές μια γενική παιδεία που ήταν απαραίτητη για την πνευματική τους καλλιέργεια και όχι μόνο ειδικές επιστημονικές γνώσεις. Την γενική αυτή παιδεία προσέφερε η Φιλοσοφική Σχολή μέσα από μια σειρά επιλεγμένων γενικών μαθημάτων που ήταν υποχρεωτικά για όλους τους φοιτητές. Η παρακολούθηση των μαθημάτων ήταν υποχρεωτική για όλους και ιδίως γι’ αυτούς που ήθελαν να πάρουν πτυχίο, γιατί, για να γίνει δεκτή η συμμετοχή τους στις διπλωματικές εξετάσεις, θα έπρεπε να προσκομίσουν πιστοποιητικά ακρόασης για όλα τα μαθήματα που περιλαμβάνονταν στο πρόγραμμα σπουδών της σχολής τους. Η διαδικασία αυτή δεν εφαρμοζόταν σχολαστικά και αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να υπάρχουν περιπτώσεις φοιτητών που εξασφάλιζαν πιστοποιητικά ακρόασης και επομένως μπορούσαν να συμμετάσχουν στις διπλωματικές εξετάσεις ανεξάρτητα από την παρακολούθηση των μαθημάτων, γεγονός που ακύρωνε το χαρακτήρα της εκπαίδευσης ως υποχρεωτικής. Κατά τη διάρκεια των ετών, το Πανεπιστήμιο προσπάθησε να λάβει μέτρα για να επιβάλει στους φοιτητές την παρακολούθηση και των γενικών μαθημάτων, για τα οποία οι φοιτητές δεν έδειχναν ενδιαφέρον αλλά οι ρυθμίσεις δεν απέδωσαν. Η αντίληψη ότι το Πανεπιστήμιο δεν αποσκοπεί μόνο την παροχή ειδικών γνώσεων αλλά γενικότερης παιδείας στους φοιτητές είχε σιγά σιγά υποχωρήσει, δίνοντας τη θέση της σε μία νέα αντίληψη που ευνοούσε την εξειδίκευση.

Το Πανεπιστήμιο είχε να εκπληρώσει μια σειρά από στόχους. Αρχικά, τη στελέχωση της κρατικής μηχανής. Το Πανεπιστήμιο κάλυψε μια σειρά από κοινωνικές ανάγκες όπως την περίθαλψη, την πρόνοια, την υγεία, την εισαγωγή νέων τεχνολογιών, οι οποίες σήμερα ανήκουν στις υποχρεώσεις της κρατικής μηχανής. Το Πανεπιστήμιο αναδεικνύεται σε παράγοντα κοινωνικής αναπαραγωγής και ενίσχυσης της εθνικής ταυτότητας των πολίτων. Είναι εμφανής η εφαρμογή της Μεγάλης Ιδέας, της ιδέας της ειρηνικής διεύρυνσης των συνόρων του ελληνικού κράτους μέσω του πολιτισμού. Δόθηκε, επίσης, ιδιαίτερη βαρύτητα στην ανάδειξη της σχέσης του σύγχρονου με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό. Η ίδρυση του Πανεπιστημίου στηρίχτηκε στην ιδέα της πολιτισμικής εξάπλωσης του ελληνισμού και του ελληνικού πολιτισμού. Η ελληνική αρχαιότητα αποτελούσε τη βάση του ευρωπαϊκού πολιτισμού και ως εκ τούτου υπήρξε καθοριστική η συμβολή του Πανεπιστημίου Αθηνών στη σύνδεση με το ιστορικό παρελθόν των Ελλήνων. Τέλος, στους χώρους του Πανεπιστημίου δημιουργείται η έννοια της επιστήμης και διαμορφώνονται τα επιστημονικά πεδία.

3.ΣΤΟΧΟΘΕΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ

Το 1838 εκδόθηκε ο Πρώτος οδηγός σπουδών με τίτλο «Οδηγίαι προς τους φοιτητάς εκάστης σχολής περί της αλληλουχίας των διαφόρων επιστημών, και περί της κατά την εξακολούθησιν των εν τω Πανεπιστημίω σπουδών διατηρητέας μεθόδου και τάξεως». Ήταν ένα οδηγός 36 σελίδων στο οποίο περιέχονταν σύντομες οδηγίες στους φοιτητές για την οργάνωση των σπουδών τους, καθώς είχε παρατηρηθεί ότι οι φοιτητές αγνοούσαν τη συνάφεια μεταξύ των διαφόρων μαθημάτων μιας σχολής και παρακολουθούσαν τα μαθήματα που ήταν απαραίτητα για την άσκηση επαγγέλματος, παραμελώντας τα άλλα. Τη δεκαετία του 1850, εκτός από τους οδηγούς που εξέδιδε για τους φοιτητές το Πανεπιστήμιο, δημοσιεύτηκα και δύο σχετικά βιβλία: • Το βιβλίο «Οδηγός των φοιτητών του Πανεπιστημίου Όθωνος» (1857) του καθηγητή της Φιλοσοφικής Αθανάσιου Ρουσόπουλου, στο οποίο ο συγγραφέας παραθέτει οδηγίες προς τους φοιτητές, για να τους βοηθήσει στον προγραμματισμό των σπουδών τους • Το βιβλίο «Περί πανεπιστημιακής παιδείας δοκίμιον» (1958) του καθηγητή της Φιλοσοφικής Νικολάου Κοτζιά, στο οποίο ο καθηγητής αναλύει τον χαρακτήρα και το περιεχόμενο της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης. Η έκδοση οδηγιών και άλλων παρεμφερών κειμένων για τους φοιτητές φαίνεται να διακόπτεται το χρονικό διάστημα μεταξύ των τελών της δεκαετίας του 1850 και των μέσων της δεκαετίας του 1870, γεγονός που φανερώνει ς ότι είχε επέλθει μια οργάνωση και κανονικότητα στις σπουδές. Επίσης, το έργο της καθοδήγησης των φοιτητών επιτελούσε ως ένα βαθμό και η Γραμματεία του Πανεπιστημίου. Σύμφωνα με τον Προσωρινό Κανονισμό του Πανεπιστημίου το έργο του καθηγητή δεν εξαντλούνταν στη μετάδοση της γνώσης και στον κριτικό έλεγχο για την επιτυχημένη μετάδοση. Ασκούσε και καθήκοντα επιτηρητή του ήθους των φοιτητών. Έτσι, η διαγωγή τους όφειλε να είναι συμβατή με τα χρηστά ήθη της εποχής, τα οποία τροφοδοτούσε η εκκλησιαστική ηθική.

5.ΟΔΗΓΟΙ ΣΠΟΥΔΩΝ

Ένα πρόβλημα που αντιμετώπισαν οι φοιτητές κατά την διάρκεια του 19ου αιώνα αλλά και αργότερα, ήταν η έλλειψη πανεπιστημιακών συγγραμμάτων. Η απουσία συγγραμμάτων υποχρέωνε τους φοιτητές να κρατούν σχολαστικές σημειώσεις κατά τη διάρκεια του μαθήματος. Τα τετράδια στη συνέχεια αντιγράφονταν και περνούσαν από χέρι σε χέρι ενώ με τη συνεχή αντιγραφή αλλοιωνόταν το περιεχόμενό τους. Η εκτύπωση συγγραμμάτων απαιτούσε μια σημαντική οικονομική δαπάνη την οποία οι καθηγητές δεν μπορούσαν να καταβάλουν οι ίδιοι λόγω των χαμηλών μισθών τους και χρειάζονταν επιδότηση από το κράτος. Στις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα, τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν χάρη στις ενισχύσεις που λάμβανε το Πανεπιστήμιο αλλά και στη διεύρυνση του αγοραστικού κοινού λόγω της αύξησης των φοιτητών και έτσι αυξήθηκε ο αριθμός των πανεπιστημιακών συγγραμμάτων πρωτότυπων ή μεταφρασμένων από άλλες γλώσσες.

4.ΤΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΣΥΓΓΡΑΜΜΑΤΑ

Τα μητρώα ,δηλαδή τα κατάστιχα στα οποία ήταν καταγεγραμμένα όλα τα ονόματα των φοιτητών που γράφονταν στο πανεπιστήμιο, στις 4 σχολές από το πρώτο ακαδημαϊκό έτος 1837 μέχρι και το 1867 φυλάσσονται στο Μουσείο Ιστορίας ΕΚΠΑ, ενώ τα υπόλοιπα βρίσκονται στο ιστορικό αρχείο. Πάνω από 4 χιλιάδες τετρακόσιες εξήντα έξι εγγραφές βρίσκουμε στον συγκεκριμένο μητρώο. Πραγματικά έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον να μελετήσει κανείς το συγκεκριμένο μητρώο, καθώς εμπεριέχει πολλά γνωστά ονόματα, όπως πολιτικών, καθηγητών του Πανεπιστημίου, διανοουμένων, ποιητών, λογοτεχνών και κυρίως τα πρώτα χρόνια αναφέρονται άνθρωποι που προέρχονται ή σχετίζονται με αγωνιστές του 1821, που κατάγονταν από περιοχές πολύ σημαντικές για την διεξαγωγή του αγώνα

7.ΜΗΤΡΩΑ ΦΟΙΤΗΤΩΝ

Ο Κανονισμός του Πανεπιστημίου του 1837 δεν είχε κάποια πρόβλεψη για το θέμα, το πρόβλημα όμως προέκυπτε από τις προϋποθέσεις εγγραφής. Για να γραφτεί κάποιος στο Πανεπιστήμιο έπρεπε να έχει απολυτήριο Γυμνασίου. Απολυτήριο όμως χορηγούσαν μόνο τα δημόσια γυμνάσια, στα οποία φοιτούσαν μόνο αγόρια. Τα κορίτσια που συνέχιζαν τις σπουδές τους στη μέση εκπαίδευση, φοιτούσαν σε ιδιωτικά σχολεία θηλέων τα οποία δεν ήταν ισότιμα με τα Γυμνάσια και επομένως τα αποδεικτικά φοίτησης που λάμβαναν δεν ήταν ισότιμα με τα απολυτήρια Γυμνασίου. Πέρα από αυτό το τυπικό κώλυμα, το θέμα της εισαγωγής των γυναικών στο Πανεπιστήμιο ήταν κυρίως κοινωνικό και σχετίζονταν γενικότερα με την κοινωνική θέση των γυναικών. Γυναίκες έγιναν δεκτές στο Πανεπιστήμιο μόνο προς το τέλος του 19ου αιώνα. Η Ιωάννα Στεφανόπολι ήταν η πρώτη φοιτήτρια που γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή, το 1890.

6.ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΣΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

Σε αυτό το πανεπιστήμιο φοίτησαν επίσης σημαντικές προσωπικότητες, όπως ο πρωθυπουργός Χαρίλαος Τρικούπης, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, ο Κωστής Παλαμάς, ο οποίος πέρα από φοιτητής της Νομικής σχολής κατείχε και μια σημαντική θέση μέσα στο Πανεπιστήμιο, καθώς ήταν και γραμματέας και ο γιατρός Θεόδωρος Αρεταίος, που κληροδότησε στο Πανεπιστήμιο το ποσό του ενός εκατομμυρίου δραχμών με το οποίο ανεγέρθηκε το Αρεταίειο Νοσοκομείο.

Δύο πρώτες φοιτήτριες της Ιατρικής σχολής ήταν οι αδερφές Παναγιωτάτου, που εγγράφηκαν το 1892. Κατάγονταν από την Κεφαλονιά και επισκέφτηκε το Πανεπιστήμιο μαζί με τον πατέρα τους. Παρόλο που είχαν προηγηθεί σημαντικοί αγώνες για την εγγραφή γυναικών στο πανεπιστήμιο ήδη από το 1870 είχαν ξεκινήσει οι αιτήσεις, αλλά δυστυχώς δεν τις δέχονταν, γιατί το απολυτήριο του παρθεναγωγείου, που είχαν τότε τα κορίτσια, δεν θεωρούνταν ισότιμο με το απολυτήριο Γυμνασίου. Ήθελαν και οι δύο να πάνε σε διαφορετικές κατευθύνσεις (Ιατρική, Φυσικομαθηματική). Ωστόσο, έπρεπε κάποιος να τις συνοδεύει, καθώς ήταν οι μόνες γυναίκες στην Ιατρική, με αποτέλεσμα να πρέπει να επιλέξουν μόνο μία, όπου αυτή ήταν η Ιατρική. Αργότερα, η Αγγελική Παναγιωτάτου ήταν η πρώτη υφηγήτρια και έπειτα το 1938 η πρώτη γυναίκα καθηγήτρια.

Ήταν γιος του Πανάγου Δηλιγιάννη, αγωνιστή του 1821. Αποφοίτησε από την Νομική που οι φοιτητές της ήταν και οι πιο δημοφιλής, επειδή οι περισσότεροι επέλεγαν αυτή την κατεύθυνση. Ακόμη, ασχολήθηκε με την πολιτική και εξελέγη 5 φορές πρωθυπουργός. Δολοφονήθηκε το 1905. Γεννήθηκε στην Τρίπολη το 1829 και πέθανε το 1879. Ο πατέρας του ήταν και αυτός αγωνιστής του 1821 (Μήτρος Δεληγεώργης). Λίγο αργότερα σπούδασε και αυτός νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και εγγράφηκε το 1845-1846. Ακολούθησε και αυτός πολιτική καριέρα όπως οι περισσότεροι και εξελέγη 6 φορές πρωθυπουργός. Επίσης, διατηρεί μέχρι και σήμερα τον τίτλο του νεότερου Έλληνα πρωθυπουργού, καθώς το 1865 σε ηλικία 36 ετών έλαβε το αξίωμα για πρώτη φορά.

Θεοδωρος Δελιγιαννης

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονιστεί ότι ολόκληρος ο 19ος αιώνας χαρακτηρίζεται από την καθιέρωση εορτών που σχετίζονται με το δυναστικό καθεστώς και στόχευε στη συμμετοχή των μαζών και την εισαγωγή στοιχείων της παράδοσης. Η οθωνική βασιλεία δεν μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση χρησιμοποιώντας μάλιστα και ιδιαίτερο τελετουργικό, εξαίροντας έτσι τη σημασία του εορταζόμενου γεγονότος, κατά τα πρότυπα των δυτικών κρατών.

Αν και μέχρι το 1838, ως εθνική εορτή θεωρούνταν η 1η Ιανουαρίου - βάσει της ψηφοφορίας της Α’ Εθνοσυνέλευσης της Επιδαύρου - ήδη από το 1834 άρχισαν να εξετάζονται και άλλες πιθανές ημερομηνίες για τον εορτασμό χωρίς να συμπεριλαμβάνεται η 1η Ιανουαρίου με επικρατέστερες την 25η Μαρτίου και 25η Ιανουαρίου (1833 - επέτειος της αποβίβασης του Όθωνα στο Ναύπλιο). Την περίοδο αυτή (1834) ο Παναγιώτης Σούτσος, Φαναριώτης ρομαντικός πεζογράφος και ποιητής, ήταν ο πρώτος που πρότεινε την 25η Μαρτίου ως την κατάλληλη ημερομηνία για τον εορτασμό της Επανάστασης σε υπόμνημα υποβαλλόμενο από τον Ιωάννη Κωλέττη (τότε υπουργού Εξωτερικών) στον Όθωνα ως πρόταση σχεδίου νόμου και στο οποίο δεν γινόταν καμία σύνδεση με την θρησκεία.

Η καθιέρωση της 25ης Μαρτίου, ως εθνικής εορτής του ελληνικού κράτους, αποτέλεσε σημαντικό και πολύχρονο γεγονός στην ελληνική ιστορία. Αρχικά, ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, ο οποίος ήταν στρατιωτικός, λόγιος και αρχηγός της Φιλικής Εταιρείας, ήταν αυτός που όρισε την 25η Μαρτίου ως ημέρα έναρξης της Ελληνικής Επανάστασης κατά του Τουρκικού ζυγού, συγκεκριμένα «ως ευαγγελιζομένη την πολιτικήν λύτρωσιν του ελληνικού έθνους». Ήδη από τις πρώτες μέρες της Επανάστασης η ημέρα αυτή θεωρήθηκε ως σημείο αναφοράς και ως έναρξη ειδικής χρονολόγησης σε αρκετές περιοχές.

8.Η ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΤΗΣ 25ης ΜΑΡΤΙΟΥ

Τελικά, ο εορτασμός της Επανάστασης την 25η Μαρτίου καθιερώθηκε το 1838, στις 15 Μαρτίου, με το Βασιλικό Διάταγμα (980/15(27)-3-1838) της Κυβέρνησης του Όθωνος, και ειδικότερα του Γεώργιου Γλαράκη, ο οποίος ήταν ένας από τους κυριότερους εκπροσώπους του ρωσικού κόμματος εκτελώντας παράλληλα τα καθήκοντα του Υπουργού Εκκλησιαστικών και Δημόσιας Εκπαίδευσης. Ο τελευταίος θεωρείται υπεύθυνος για τη σύνδεση της γιορτής με τον θρησκευτικό παράγοντα, καθώς ως εκπρόσωπος του ρωσικού κόμματος, που υπερασπιζόταν την Ορθοδοξία ήταν φυσικό να την προωθήσει. Το διάταγμα, το οποίο δημοσιεύθηκε στον Τύπο της εποχής και αποτύπωνε το διττό, εθνικό και θρησκευτικό χαρακτήρα του εορτασμού, ανέφερε: «'Οθων, ελέω Θεού βασιλεύς της Ελλάδος […] θεωρήσαντες ότι η ημέρα της 25ης Μαρτίου, λαμπρά καθ' εαυτήν εις πάντα 'Έλληνα διά την εν εαυτή τελουμένην εορτήν του Ευαγγελισμού της Υπεραγίας Θεοτόκου, είναι προσέτι λαμπρά και χαρμόσυνος διά την κατ' αυτήν έναρξιν του υπέρ της ανεξαρτησίας αγώνος του Ελληνικού Έθνους, καθιερούμεν τηv ημέραν ταύτην εις τo διηνεκές ως ημέραν Εθνικής Εορτής […]». Στον πρώτο εορτασμό της 25ης Μαρτίου, στην Αθήνα και συγκεκριμένα στον Ναό της Αγίας Ειρήνης, ήταν παρών ο Βασιλιάς Όθων, η Βασίλισσα Αμαλία, πολιτικές και στρατιωτικές αρχές και πλήθος λαού. Στις 25 Δεκεμβρίου 1842 θεμελιώθηκε ο Μητροπολιτικός Ναός των Αθηνών ως αφιέρωση του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και προς τιμήν του εορτασμού της 25ης Μαρτίου 1821.

Αρχικά, το 1870 προκηρύχθηκε διαγωνισμός για την κατασκευή μνημείου αφιερωμένου στην Επανάσταση, το οποίο θα απεικόνιζε παραστατικά την ενότητα του ελληνικού κράτους καθώς και σημαντικά συμβάντα από την περίοδο του Αγώνα. Ωστόσο, η κατασκευή του μνημείου δεν προχώρησε. Την ίδια περίοδο αναπτύχθηκε η ιδέα ενός εθνικού πανθέου με τοποθέτηση ανδριάντων και προτομών ηρώων της Επανάστασης στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου. Συγκεκριμένα, το 1969, με αφορμή τον επερχόμενο εορτασμό των πενήντα χρόνων από την επανάσταση του 1821, η Πρυτανεία τίμησε δύο πρόσωπα, τον Ρήγα Βελεστινλή και τον Πατριάρχη Γρηγόριο Ε΄, προαναγγέλλοντας την τοποθέτηση των ανδριάντων τους στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου Αθηνών. Η ενέργεια αυτή τόνισε την ενσωμάτωση του Αγώνα στην επίσημη ελληνική ιστορία. Ο ανδριάντας του σπορέα της επανάστασης Ρήγα Βελεστινλή (Φεραίου) είναι έργο του γλύπτη Ι. Κόσσου. Τα αποκαλυπτήρια έγιναν στις 16 Ιουνίου του 1871, ενώ την 25η Μαρτίου 1872 ο ποιητής Αριστοτέλης Βαλαωρίτης μετά από πρόσκληση της Πρυτανείας προσφώνησε στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου τον ανδριάντα του Πατριάρχη με ποίημα γραμμένο στη δημοτική γλώσσα. Η απαγγελία, προκάλεσε, σύμφωνα με τον Τύπο της εποχής δάκρυα συγκίνησης και έντονα συναισθήματα πατριωτισμού. Ο Πατριάρχης απεικονίζεται ως ποιμενάρχης με γιγάντιο παράστημα από τον γλύπτη Γεώργιο Φυτάλλη και ανάγεται σε σύμβολο εθνικό και θρησκευτικό. Λίγα χρόνια αργότερα στα 1875 το Πανεπιστήμιο τελεί τα αποκαλυπτήρια του τρίτου ανδριάντα με τιμώμενο πρόσωπο τον Αδαμάντιο Κοραή. Το 1930 με αφορμή τον εορτασμό των 100 χρόνων από την Επανάσταση προστέθηκε στο πάνθεον των ηρώων ο ανδριάντας του Ιωάννη Καποδίστρια, του πρώτου κυβερνήτη της Ελλάδας. Ο Ιωάννης Καποδίστριας παρουσιάζεται καθισμένος με ώθηση προς τα εμπρός. Στο αριστερό του χέρι εμφανίζεται να κρατά ένα βιβλίο στο οποίο αναγράφεται «Δράξασθε Παιδείας». Τον ανδριάντα φιλοτέχνησε ο γλύπτης Γεώργιος Μπονάνος, ενώ τα αποκαλυπτήρια έγιναν στις 20 Ιανουαρίου του 1931. Για την κατασκευή του ανδριάντα έγιναν έρανοι. Συμπερασματικά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η εγκατάσταση αυτή των αγαλμάτων μετέτρεψε τον προαύλιο χώρο των Προπυλαίων σε έναν συμβολικό τόπο αφιερωμένο στα νεότερα χρόνια, ο οποίος συνδεόταν με την αρχαιότητα.

Η συμβολή του Πανεπιστημίου Αθηνών στη διαμόρφωση της σχέσης των Ελλήνων την περίοδο της βασιλείας με το ιστορικό παρελθόν των Ελλήνων υπήρξε καθοριστική. Η 25η Μαρτίου αποτελεί μία καθοριστική ημερομηνία για την ελληνική ιστορία. Το Πανεπιστήμιο Αθηνών, λοιπόν, με την καθιέρωση του επίσημου εορτασμού της 25ης Μαρτίου, τιμά κάποιες εμβληματικές προσωπικότητες της Ελληνικής Επανάστασης, τον Ρήγα Βελεστινλή, τον Αδαμάντιο Κοραή, τον Ιωάννη Καποδίστρια και τον Πατριάρχη Γρηγόριο Ε’. Ο Ρήγας Βελεστινλής ήταν Έλληνας συγγραφέας, πολιτικός, στοχαστής και επαναστάτης, ήταν ένας από τους σημαντικότερους διαφωτιστές στο πνευματικό κίνημα του Νεοελληνικού Διαφωτισμού. Το όραμά του ήταν η εξάπλωση του ελληνικού πολιτισμού σε όλα τα Βαλκάνια και πιθανόν για αυτό τον λόγο το Πανεπιστήμιο Αθηνών τον επιλέγει ως τιμώμενο πρόσωπο. Επιπλέον, ο Αδαμάντιος Κοραής ήταν Έλληνας άνθρωπος των γραμμάτων και φιλόλογος με βαθιά γνώση του ελληνικού πολιτισμού. Ο Κοραής είναι ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του νεοελληνικού διαφωτισμού και μνημονεύεται, ανάμεσα σε άλλα, ως πρωτοπόρος στην έκδοση έργων αρχαίας ελληνικής γραμματείας, αλλά και για τις γλωσσικές του απόψεις στην υποστήριξη της καθαρεύουσας, σε μια μετριοπαθή όμως μορφή της, με σκοπό την εκκαθάριση των πλείστων ξένων λέξεων που υπήρχαν στη γλώσσα του λαού. Σύμφωνα με απόσπασμα από τον λόγο του καθηγητή του Πανεπιστημίου Εμμανουήλ Κόκκινου κατά την τελετή των αποκαλυπτηρίων του ανδριάντα του Αδ. Κοραή, ο Κοραής υπήρξε ο καθολικός διδάσκαλος του έθνους μας και πνευματικός ήρωας του έθνους μας. Παράλληλα, ο Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄ ήταν η χριστιανική εμβληματική μορφή της Επανάστασης, ενώ ο Ιωάννης Καποδίστριας ήταν ο πρώτος Κυβερνήτης του Ελληνικού Κράτους.

9.ΤΙΜΩΜΕΝΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΗΣ 25ης ΜΑΡΤΙΟΥ

Ένα άλλο τιμώμενο πρόσωπο, που συνδέεται με τον επετειακό εορτασμό της πεντηκονταετηρίδας της Ελληνικής Επανάστασης από το Πανεπιστήμιο Αθηνών είναι ο Πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄. Η ένταξη, ωστόσο, του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄ σε αυτό το πάνθεο και η αναγνώριση της συμβολής του στην ιστορία δεν ήταν αυτονόητη. Όπως αναφέρεται όμως, στην προσπάθεια να αποδοθεί μεγαλειώδης χαρακτήρας στην επέτειο των 50 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση, λήφθηκε η απόφαση για την ανακομιδή των οστών του Πατριάρχη και την οργάνωση πομπής, κατά τη διάρκεια της οποίας θα περιφέρονταν στους δρόμους του Πειραιά και της Αθήνας, παρουσία της πολιτικής ηγεσίας και του λαού.

Οι όροι του διαγωνισμού, προβλέπουν: α) το είδος του έργου, δηλαδή η σύνταξη ποιήματος ή σειράς ποιημάτων, με ελάχιστο όριο τους 500 στίχους, χωρίς ανώτατο περιορισμό, με οποιοδήποτε θέμα, με τον περιορισμό να μην προσβάλλει τη θρησκεία και την ηθική, σε γλώσσα που να είναι «κοσμία και ευφραδής», β) την κριτική επιτροπή, η οποία θα απαρτίζεται από Πανεπιστημιακούς, με επικεφαλής τον Πρύτανη του Πανεπιστημίου και με τη συμμετοχή των Καθηγητών Φιλολογίας και Ποιητικής Ιδέας, ενώ, προβλέπεται ότι σε περίπτωση που ο Πρύτανης είναι κάποιος από τους ως άνω Καθηγητές, αυτός θα επιλέγει τρίτο μέλος κατά την κρίση του είτε από το Πανεπιστήμιο είτε εκτός, αλλά πάντα μορφωμένο πολίτη. γ) τον χρόνο ανακήρυξης του αριστεύσαντος, κατά την 25η Μαρτίου, προς τιμή της επετείου της Ελληνικής Επανάστασης. δ) το έπαθλο του διαγωνισμού, το οποίο, ανερχόταν κατά τον χρόνο εκείνο σε 1000 δρχ. ε) τον τρόπο υποβολής της συμμετοχής έτσι ώστε να διασφαλίζεται το αδιάβλητο του διαγωνισμού, με υποβολή του ποιήματος ανώνυμα, με σφραγισμένο το όνομα του ποιητή σε χωριστή επιστολή, το οποίο θα γίνεται γνωστό μόνο μετά την εξέταση του ποιήματος. στ) την απονομή του βραβείου στο καλύτερο ή στα καλύτερα ποιήματα, αν όμως δεν είναι κάποιο από αυτά αξιόλογο, τότε το χρηματικό ποσό θα διατίθεται στον πιο ηθικό και πιο άξιο, από τους έχοντες οικονομική ανάγκη, του Πανεπιστημίου. ζ) το δικαίωμα συμμετοχής στον διαγωνισμό, ανήκει σε κάθε Έλληνα αλλά και σε πολίτη άλλου κράτους που είναι όμως Φιλέλληνας. η) την διάρκεια της χορηγίας, ανανεωμένη σε ετήσια βάση, στο μέτρο που οι περιστάσεις συνάδουν με την επιθυμία του χορηγού.

Τον Αύγουστο του 1850, ο Αμβρόσιος Ράλλης, με επιστολή προς το τότε Βασιλικό Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, εκδηλώνει την επιθυμία του για διοργάνωση ποιητικού διαγωνισμού με χορηγία του, προκειμένου να ενισχυθεί η καλλιέργεια «της ηθικής κομψής ποίησης» και κατ’ επέκταση της νεοελληνικής γλώσσας. Η επιστολή αυτή, θέτει με εξαντλητικό τρόπο τους όρους χορηγίας του ποιητικού διαγωνισμού, τονίζοντας παράλληλα και το ιδεολογικό υπόβαθρο αυτής. Ο Α. Ράλλης, στην εν λόγω επιστολή του, σημειώνει ότι αυτό που τον ενδιαφέρει είναι να διαμορφωθεί κλίμα άμιλλας στους διαγωνιζομένους, όχι τόσο για το χρηματικό έπαθλο, αλλά για την αναγνώριση διά του έργου τους, ενώ εύχεται να κινητοποιηθούν και άλλοι χορηγοί, για τον σκοπό αυτό, έτσι ώστε η φίλη πατρίδα να ενισχυθεί στις τέχνες και στην επιστήμη.

Στο πλαίσιο της ανασυγκρότησης του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους, από το 1851 ξεκίνησαν με πρωτοβουλία του Πανεπιστημίου Αθηνών ποιητικοί και φιλολογικοί διαγωνισμοί. Οι διαγωνισμοί αυτοί, αρχικά ήταν με χορηγία του Αμβροσίου Ράλλη, εύπορου ομογενούς της Τεργέστης και μετά το 1862, με χορηγία του Ιωάννη Βουτσινά, εύπορου ομογενή από την Οδησσό. Τόσο αυτοί όσο και άλλοι φιλολογικοί ή μεταφραστικοί διαγωνισμοί που συγκροτήθηκαν την ίδια περίοδο, επηρέασαν σημαντικά τη φυσιογνωμία της λογοτεχνικής παραγωγής του καιρού τους και διαμόρφωσαν τα πρότυπα και τους κανόνες στη λογοτεχνία.

10.ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ

Στο πλαίσιο του Ράλλειου Ποιητικού Διαγωνισμού, που καθιερώθηκε κατά τα ανωτέρω, το 1853 βραβεύθηκε ποίημα σχετικό με τον Αγώνα για την Ανεξαρτησία, όπως δημοσιεύθηκε στο άρθρο με τον τίτλο “Ο Ποιητικός Αγών” του 1853 στην εφημερίδα «Νέα Πανδώρα». Το άρθρο αυτό, αποτυπώνει στην ουσία, ότι η διεξαγωγή του διαγωνισμού έλαβε χώρα όχι μόνο σύμφωνα με το γράμμα των όρων που είχαν τεθεί από τον χορηγό/δωρητή, αλλά και με το ιδεολογικό στίγμα και επιθυμία του χορηγού/δωρητή. Ενδεικτικά, αναφέρεται ότι η ανακήρυξη του νικητή του ποιητικού διαγωνισμού έγινε ανήμερα της 25ης Μαρτίου, μετά την δοξολογία, μετά την δοξολογία, παρουσία πλήθους στο Πανεπιστήμιο, με παρόντες και υπουργούς και επιφανείς φιλόμουσους πολίτες, χωρίς ωστόσο, την παρουσία του βασιλέως λόγω πένθους. Η σημασία της πνευματικής συμμετοχής, αποτυπώνεται ακόμη και στην τήρηση της τάξης από φοιτητές, ανά τρεις από κάθε κληρωθείσα σχολή, αντί για χωροφύλακες. Η Επιτροπή του Διαγωνισμού αποτελείτο από τον Περικλή Αργυρόπουλο, ως Πρύτανη, και τους Καθηγητές Ι. Βενθύλο, Στ. Α. Κουμανούδη, Ευθ. Καστόρχη, Φίλιππος Ιωάννου και Α. Ραγκαβή (εισηγητής). Η ανακήρυξη του αποτελέσματος, ανέφερε την συμμετοχή δύο ποιημάτων, όπως και τις προηγούμενες 2 χρονιές, εκ των οποίων, το ένα ήταν στην καθαρεύουσα και το άλλο στη δημοτική. Το ένα με τίτλο “η Κόριννα και ο Πίνδαρος” και το άλλο “Αρματωλοί και κλέπται”. Επί των δυο ποιημάτων, η κρίση ήταν αμφίρροπη, όπως και τις προηγούμενες χρονιές, διότι και τα δύο ήταν ιδιαίτερα αξιέπαινα, και κανένα δεν υστερούσε. Ωστόσο, προκρίθηκε το έργο “Αρματωλοί και κλέπται”, διότι ανταπεξήλθε με επιτυχία και στη δυσκολία της ομοιοκαταληξίας, ενώ το έργο “η Κόριννα και ο Πίνδαρος”, κρίθηκε ότι δεν πληρούσε τους όρους του δωρητή/χορηγού περί την γλώσσα και τον αριθμό των στίχων. Παρά ταύτα, αναγνωρίσθηκε το ταλέντο στον ποιητή του έργου η “Κόριννα και ο Πίνδαρος” και του απονεμήθηκε έντιμος μνεία, έτσι ώστε να συνεχίσει το έργο του, στο δε ποιητή του έργου “Αρματωλοί και Κλέπται” απονεμήθηκε το έπαθλο.

Padlet

δΕΙΤΕ ΤΟ padlet

Παρακολουθηστε το video

Απόστολος ΒογιατζήςΕυαγγελία ΝικολαίδουΧριστίνα Σταμάτη Γιώργος Τσίγκος

καθηγητεσ

μαθητεσ

12.Συντελεστεσ

Μαργαρίτα ΚαβούκαΚωνσταντίνος ΓεωργίουΦίλιππος ΚαλούδηςΧρήστος Κυπριώτης Ελεάννα ΑποστόλουΝικόλ Βαγενά Χάρις ΧατζησταματίουΓεωργία Μίχα Ηλέκτρα Αργυροπούλου Παναγιώτης Μπίσιας Άννα Σλιμ

1. Κώστας Γαβρόγλου, Βαγγέλης Καραμανωλάκης, Χάιδω Μπάρκουλα, Το Πανεπιστήμιο Αθηνών και η ιστορία του (1837-1937), Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Ηράκλειο 2014 2. Χάρης Εξερτζόγλου, Πολιτικές Τελετουργίες στη Νεότερη Ελλάδα, Η μετακομιδή των οστών του Γρηγορίου Ε΄και Η Πεντηκονταετηρίδα της Ελληνικής Επανάστασης 3. Ι.Α. ΕΚΠΑ, Ράλλειος Ποιητικός Διαγωνισμός, 1857 4. Ι.Α. ΕΚΠΑ, Λόγοι εκφωνηθέντες κατά την αποκάλυψιν του ανδριάντος του Αδαμαντίου Κοραή υπό Α. Α. Κοντόσταυλου και Ε. Κόκκινου, Εν Αθήναις, εκ του Τυπογραφείου Θ. Παπαλεξανδρή, 1875 5.www.archive.uoa.gr/fileadmin/archive.uoa.gr/uploads/Ekthemata_I.A_EKPA_2__1_.pdf

11.ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΠΗΓΕΣ