klachtenmechanismen politie_Liga voor Mensenrechten

Waar kan je terecht met eenklacht tegen politie? En wat zijn de voor- en nadelen?

In België kan je bij verschillende instanties terecht om klacht in te dienen tegen politie. We lijsten hen op, met hun voor- en nadelen, en tonen hoe ze samenwerken. Klik op de knoppen om meer te lezen. Zo kan jij geïnformeerd een keuze maken waar je je klacht wil neerleggen. Twijfel je nog? Mail ons op info@mensenrechten.be

Algemene Inspectie

Intern Toezicht

Comité P

lokale ombudspersoon

Openbaar Ministerie

UNIA

kinderrechtencommissaris

Comité P is het controleorgaan dat gecreëerd werd onder toezicht van het federaal parlement. Het Comité P voert toezicht op de werking van de politie in zijn geheel, maar kan ook klachten van burgers ontvangen. Die klachten worden dan behandeld door de Dienst Enquêtes. Die dienst Enquêtes bestaat voor een deel uit gedetacheerde politieambtenaren. Zij kennen de politiepraktijk en kunnen onderzoeken voeren. Tegelijkertijd kunnen deze politieambtenaren ook terugkeren naar het korps van waaruit ze gedetacheerd werden. Vanuit de Verenigde Naties worden daarom dan ook vragen gesteld over de onafhankelijkheid van Comité P bij het voeren van onderzoeken naar politie (bron: Special Rapporteur on the Protection of Human Rights While Countering Terrorism, "Visit to Belgium", A/HRC/40/52/Add. 5, 8 mei 2019) . Comité P ontvangt heel wat klachten, maar zal slechts een klein deel daarvan zelf onderzoeken:

• wanneer de klacht gaat over een mogelijk strafbaar feit, zal de Dienst Enquêtes doorverwijzen naar het parket.
• wanneer de klacht gaat over een niet-strafbaar feit, dan zal de Dienst Enquêtes de klacht zelf behandelen. In de meeste gevallen zal de Dienst Enquêtes hier de hulp inroepen van de Dienst Intern Toezicht van het politiekorps waarover de klacht gaat of de tuchtoverheden van de politieambtenaar waarover de klacht gaat (de korpschef bijvoorbeeld). Het is de visie van Comité P dat klachten zoveel mogelijk lokaal moeten afgehandeld worden. Slechts in minder dan 10% van de ontvangen klachten zal het Comité P zelf het onderzoek gaan voeren (bron: jaarverslag 2021 van het Comité P).Als klager wordt je niet betrokken in het onderzoek. Op het einde van het onderzoek word je op de hoogte gesteld van de uitkomst: of er onregelmatigheden gevonden zijn en of er aanbevelingen zijn gedaan aan het betrokken korps. Welke die aanbevelingen dan zijn, wordt je ook niet meegedeeld.Als je niet akkoord bent met de uitkomst, kan je een tweede lezing van je dossier vragen aan de Dienst Enquêtes van het Comité P.

Klachten bij Comité P kan je hier indienen: https://comitep.be/klacht-indienen.html klacht indienenHet Comité P onderzoekt alle klachten die wijzen op een organisatorische of structurele disfunctie, op een ernstige individuele disfunctie,...Comité P

Wanneer je een ernstige klacht hebt die over strafrechtelijke feiten gaat (slagen en verwondingen, doodslag, aanranding, etc...) kan je een strafklacht indienen bij het Openbaar Ministerie / het parket. Het parket zal dan met behulp van de politie een onderzoek voeren om te beslissen of zij de betrokken persoon zullen vervolgen. Het kan gebeuren dat het onderzoek gevoerd wordt door het korps waarover je klacht hebt ingediend. Uit onderzoek blijkt ook dat veel zaken rond politiegeweld worden geseponeerd, of dat er beslist wordt tot een buitenvervolgingstelling (bron: ENAR, "The Sharp Edge of Violence"; KifKif, "Minder Politie"; Unia, "De anti-discriminatiewetgeving en seponering."). Dat wil zeggen dat de betrokken politieambtenaar/-ambtenaren zich niet zullen moeten verantwoorden voor de strafrechter. Je kan tegen deze beslissing in beroep gaan bij de Kamer van Inbeschuldigingstelling. Het is hier zeker een goed idee om beroep te doen op een advocaat. Een overzicht van alle parketten waar je klacht kan indienen, vind je hier: https://www.om-mp.be/nl/uw-om/parketten-procureur-konings.

De Algemene Inspectie (AIG) is een dienst die toezicht moet uitoefenen over de werking van de politie. De AIG werkt onder het gezag van de ministers van Binnenlandse Zaken en Justitie; en behoort zo toe tot de uitvoerende macht. De AIG maakt deel uit van het politieapparaat, maar behoort niet tot de federale noch de lokale politie. Het is een dienst binnen de politie met een specifiek mandaat en positie. De AIG controleert de toepassing van alle wetten, reglementen, orders, instructies, richtlijnen, normen en standaarden door de lokale en federale politie. De AIG onderzoekt ook de doeltreffendheid van de politiediensten. Een klacht kan je indienen bij de AIG via https://www.aigpol.be/nl/vragen/een-klacht-bij-de-algemene-inspectie. Bij de behandeling van een klacht focust de AIG hoofdzakelijk op bemiddeling. Voor het onderzoeken van een klacht zal de AIG sterk samenwerken met de Dienst Intern Toezicht van het betrokken politiekorps. De AIG stuurt ook klachten door naar parket of Comité P. De AIG onderzoekt zelf weinig klachten. Bij de AIG werken enkel politieambtenaren, onderzoeken worden hier ook uitgevoerd door politiemedewerkers.

De de dienst intern toezicht is bevoegd om onderzoeken te voeren naar klachten tegen het eigen korps. Alle lokale politiezones, net als de federale politie hebben zo'n dienst. De politieambtenaren die er werken, maken geen deel uit van de operationele teams. Zij houden zich dus enkel bezig met interne onderzoeken. De dienst valt wel onder dezelfde hiërarchische overheid (= korpschef) als de politieagent(en) waartegen je je klacht indient. In vele gevallen zullen zij het effectieve onderzoek voeren naar jouw klacht. Heel wat verschillende instanties verwijzen namelijk het onderzoek door naar de Dienst Intern Toezicht. Hoe klacht indienen bij de Dienst Intern Toezicht? Dat legt de federale politie hier uit: https://www.besafe.be/nl/federale-politie#toc-hoe-kan-je-klacht-indienen-tegen-een-federaal-politieagent- Alle binnengekomen klachten worden geregistreerd in een lokale databank. In bepaalde gevallen zal je worden uitgenodigd om verduidelijking te geven bij je klacht. Je kan ook uitgenodigd worden om als slachtoffer verhoord te worden in een strafrechtelijke zaak. Als je een klacht hebt ingediend, zal je steeds een ontvangstmelding ontvangen. Tijdens het onderzoek van de klacht zal de betrokken politieambtenaar gehoord worden en steeds om repliek worden gevraagd. Een confrontatie tussen het slachtoffer en de politieagent is in sommige gevallen noodzakelijk. Na afloop van het onderzoek worden de resultaten voorgelegd aan de korpschef. Hij zal beslissen of de klacht al dan niet gegrond is en zal een antwoord aan het slachtoffer formuleren. Het is ook de korpschef die zal beslissen of een bijsturing of een tuchtstraf tegen de politiefunctionaris noodzakelijk is. Indien je een klacht hebt met betrekking tot de politiediensten op federaal niveau, kan je klacht neerleggen bij de Dienst Intern Toezicht van de Federale Politie. Diensten zoals de luchtvaartpolitie en diensten van de federale gerechtelijke politie zijn takken van de Federale Politie.[1] [1] Lees meer via: Liga voor Mensenrechten, Brochure rechten arrestant, https://mensenrechten.be/bestanden/uploads/publicaties/Brochure_rechten_arrestant.pdf.

Ook bij Unia kan je terecht met je klachten wanneer er ook sprake is van een discriminatie waarvoor Unia bevoegd is (racisme, discriminatie op basis van handicap, geloofsovertuiging, seksuele geaardheid, leeftijd, vermogen, etc... De volledige lijst vind je hier: https://www.unia.be/nl/discriminatiegronden/welke-discriminatiegronden-zijn-er) Welke discriminatiegronden zijn er? | UniaDe antidiscriminatiewetgeving spreekt over zogenoemde 'beschermde criteria'. Discriminatie op grond van elk van die discriminatiegronden is verboden...Unia Een klacht indienen kan hier: https://www.melding.unia.be/nl/meld-het. Ook Unia voert zelf geen onderzoeken. Het stuurt daarom je klacht door naar de Dienst Intern Toezicht van het betrokken korps, de Algemene Inspectie of het Comité P met de vraag om verder te onderzoeken. Unia krijgt niet altijd antwoord op haar vraag en wordt niet altijd van dichtbij op de hoogte gehouden. Ze kunnen je wel informeren en verder begeleiden in het proces. Daarnaast verzamelt Unia ook gegevens van de klachten die het ontvangt. Met die gegevens kunnen zij aan de slag op beleidsniveau om bepaalde zaken te signaleren. Het kan dus wel lonen om je klacht in te dienen bij Unia.

Wanneer je minderjarig bent, kan je ook met je klacht terecht bij de Kinderrechtencommissaris. Zij kunnen je informeren en eventueel bemiddelen. Het Kinderrechtencommissariaat kan geen eigen onderzoek voeren naar politie. Ook hier zullen zij weer moeten doorverwijzen naar de Dienst Intern Toezicht, de Algemene Inspectie of Comité P. De Kinderrechtencommissaris is wel een onafhankelijke autoriteit die mee kan kijken naar wat er gebeurt en je kan ondersteunen. Je kan hier terecht bij het Kinderrechtencommissariaat: https://kinderrechten.be/contact.

Als je klacht slaat op de uitlatingen of het gedrag van een lid van de lokale politie, kan je ook bij de lokale ombudsdienst terecht. De ombudsdienst kan geen eigen onderzoek voeren en zal opnieuw moeten doorverwijzen naar de Dienst Intern Toezicht. De ombudsdienst kan wel de klacht mee opvolgen en je verder informeren over je rechten. Een overzicht van de lokale ombudsdiensten kan je hier vinden: https://www.ombudsman.be/nl/ombudsman/domain/all