Maria Konopnicka - życie i twórczość. Patron Roku 2022.

Maria Konopnickażycie i twórczość

"Choćbyś gwiazdy znał na niebie, Jeszcze musisz znać...sam siebie."(Maria Konopnicka)

Patron Roku 2022

Źródło: Wikipedia

Maria Stanisława Konopnicka, z domu Wasiłowska, urodziła się 23 V 1842 roku w Suwałkach. Tworzyła poezje i nowele, zajmowała się również publicystyką, przekładami i krytyką literacką. Jest powszechnie znana jako autorka książek dla dzieci. Uchodzi za jedną z najwybitniejszych polskich pisarek. W maju 2022 r. przypadła 180. rocznica urodzin Marii Konopnickiej. Uchwałą Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej rok 2022 został ustanowiony Rokiem Marii Konopnickiej.

Maria Konopnicka - biografia

Źródło: Muzeum Marii Konopnickiej w Żarnowcu.

Fot. Maria Konopnicka, ok. 1885 r.

Maria Konopnicka patronką roku 2022.

Maria Konopnicka - dzieciństwo

Maria Stanisława Konopnicka z Wasiłowskich urodziła się w rodzinie Józefa, obrońcy Prokuratorii i patrona Trybunału Cywilnego Guberni Augustowskiej oraz Scholastyki z Turskich. Wraz z pięciorgiem rodzeństwa: Wandą Zenobią, Janem, Laurą Celiną, Zofią i Jadwigą Julią spędziła w Suwałkach pierwszych siedem lat życia. Rodzina Wasiłowskich dzierżawiła mieszkanie w kamienicy Zapiórkiewiczów przy ówczesnej ulicy Petersburskiej 200 (obecnie ul. T. Kościuszki 31 – Muzeum im. Marii Konopnickiej). We wrześniu 1849 roku Wasiłowscy opuścili Suwałki i wyjechali do Kalisza, gdzie urodziła się ich najmłodsza córka Celina Maria. Scholastyka Wasiłowska zmarła w 1854 roku i od tego czasu opieką, wychowaniemi wykształceniem dzieci zajmował się wyłącznie ojciec.

Źródło: Muzeum im. Marii Konopnickjej w Suwałkach.

Dom przy ul. T. Kościuszki 31, w którym urodziła się Maria Konopnicka, fot. ok. 1930r.

Muzeum im. Marii Konopnickiej w Suwałkach.

Młodość i miłość

W latach 1855–1856 Maria pobierała nauki na pensji sióstr sakramentek w Warszawie, gdzie poznała Elizę Pawłowską, późniejszą Orzeszkową, z którą połączyła ją wieloletnia przyjaźń. W 1862 roku wyszła za mąż za Jana Jarosława Konopnickiego. Wraz z nim zamieszkała w zarządzanym przez niego rodzinnym majątku w Bronowie, a później w Gusinie. Maria i Jarosław Konopniccy mieli liczne potomstwo: Tadeusza (1863–1891), bliźnięta Stefana i Władysława (1863–1864), Stanisława (1865–1929), Zofię (1866–1956), Helenę (1867–1904), Jana (1868–1930) i Laurę (1872–1935).

Fot Maria Konopnicka (1911) i Jarosław Konopnicki (1911). Źródło: Muzea Wielkopolski.

Maria Konopnicka.

Jarosław Konopnicki.

Maria Konopnicka - początki twórczości

Maria Konopnicka debiutowała w 1870 r. w Kaliszu wierszem "W zimowy poranek" ogłoszonym pod pseudonimem "Marko" w dzienniku "Kaliszanin"; utwór został dobrze przyjęty. Kaliszowi poświęciła trzy utwory poetyckie: dwa zatytułowane "Kaliszowi" (1888, 1907) i "Memu miastu" (1897). Sukces literacki przyniósł jej dopiero cykl poetycki "W górach". Pochodzący z niego wiersz "Przygrywka", zamieszczony w 1876 roku w "Tygodniku Ilustrowanym", spotkał się z niezwykle przychylną opinią Henryka Sienkiewicza, która pozwoliła zaistnieć Konopnickiej w środowisku twórczym. Po rozstaniu z mężem, który nie podzielał literackich pasji żony, Konopnicka razem z dziećmi zamieszkała w Warszawie. Pracowała jako korepetytorka, a także tłumaczka: znała biegle języki niemiecki, francuski i rosyjski, opanowała też czeski, angielski i włoski. W latach 1884–1886 była redaktorem naczelnym tygodnika naukowego dla kobiet "Świt". W 1890 roku wyjechała do Krakowa, rozpoczynając swoją dwudziestoletnią podróż po Europie. Wyjeżdżała m.in. do Austrii, Włoch, Niemiec, Francji, Czech i Szwajcarii. W tym czasie poznała Marię Dulębiankę, z którą mieszkała i podróżowała. Oprócz twórczości literackiej, zaangażowana była w działalność patriotyczną i społeczną oraz walkę o prawa kobiet.

Maria Konopnicka - dorobek literacki

Konopnicka zasłynęła jako poetka, autorka nowel i opowiadań, w których wiele miejsca poświęciła tematyce społecznej, ludowej oraz dziecięcej. Posługiwała się wieloma pseudnimami m.in. : M.K., Ko-mar, Jan Sawa, Maro, Jan Waręż czy Mieczysław Pazurek. Szczególną sławę przyniosła jej twórczość patriotyczna, a zwłaszcza pieśń "Rota", opublikowana w 1908 roku w czasopiśmie "Przodownica" i po raz pierwszy odśpiewana publicznie do muzyki Feliksa Nowowiejskiego 15 lipca 1910, w trakcie uroczystego odsłonięcia Pomnika Grunwaldzkiego w Krakowie. W 1902 roku Konopnicka obchodziła jubileusz 25-lecia pracy literackiej. W darze od narodu otrzymała wówczas dworek w Żarnowcu na Podkarpaciu.

Źródło: Muzeum Marii Konopnickiej w Żarnowcu.

Z wizytą u Marii Konopnickiej

Muzeum Marii Konopnickiej w Żarnowcu - wirtualne zwiedzanie

Maria Konopnicka - wybrane utwory

Nowele:

• "Cztery Nowele" (1888 r.)
• "Moi znajomi" (1890 r.)
• "Na drodze" (1893 r.) – zawiera m.in. nowele: "Dym", "Mendel Gdański", "Nasza szkapa"
• "Nowele" (1897 r.)
• "Ludzie i rzeczy" (1898 r.) – zawierał m.in. nowelę "Miłosierdzie gminy"
• "Na normandzkim brzegu" (1904 r.)

Źródło: Cyfrowa Bibiblioteka POLONA.

Maria Konopnicka - wybrane utwory

Literatura dla dzieci:

• "Śpiewnik dla dzieci"
• "O Janku Wędrowniczku"
• "O krasnoludkach i sierotce Marysi"
• "Na jagody"
• "Szkolne przygody Pimpusia Sadełko"
• "Co słonko widziało"
• "Stefek Burczymucha"

• "Moja książeczka"

Źródło: Cyfrowa Biblioteka POLONA.

Maria Konopnicka - literatura dla dzieci

Maria Konopnicka, O krasnoludkach i sierotce Marysi. Źródło: Cyfrowa Biblioteka POLONA.

Maria Konopnicka - literatura dla dzieci

Źródło: Cyfrowa Biblioteka POLONA.

Maria Konopnicka - wybrane utwory

Zbiory wierszy:

• "Z mojej Biblii" (1896 r.)
• "Linie i dźwięki" (1897 r.)
• "Damnata" (1900 r.)
• "Italia" (1901 r.)
• "Drobiazgi z podróżnej teki" (1903 r.)
• "Śpiewnik historyczny 1767–1863" (1904 r.)
• "Ludziom i chwilom" (1905 r.)
• "Nowe pieśni" (1905 r.)
• "Głosy ciszy" (1906 r.)

Źródło: Cyfrowa Biblioteka POLONA.

Maria Konopnicka - wybrane utwory

Wiersze (wybór):

• "Zimowy poranek"
• "Kaliszowi"
• "Memu miastu"
• "Rota"
• "Wolny najmita"
• "W poranek"
• "Tęsknota"

Źródło: Cyfrowa Biblioteka POLONA.

Maria Konopnicka - wybrane utwory

Poematy:

• "Przez głębinę" (1907 r.)
• "Pan Balcer w Brazylii" (1910 r.)
• "Imagina" (1913 r.)

Źródło: Cyfrowa Biblioteka POLONA.

Ostanie lata

Maria Konopnicka zmarła na zapalenie płuc 8 października 1910 w sanatorium „Kisielki” we Lwowie. Została pochowana 11 października 1910 na cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie, w Panteonie Wielkich Lwowian. Pogrzeb, zorganizowany przez Marię Dulębiankę, stał się wielką manifestacją patriotyczną, w której udział wzięło blisko 50 000 osób. Jej utwory przetłumaczone zostały na ponad 40 języków świata, a miejsca pamięci uwiecznione są w wielu miastach Polski, Europy i USA. Funkcjonuje również dużo szkół, instytucji kultury i towarzystw noszących imię Marii Konopnickiej. Decyzją Międzynarodowej Unii Astronomicznej na cześć pisarki jeden z kraterów uderzeniowych na planecie Wenus nazwano Konopnicka.

Maria Konopnicka, ok. 1908 r. Ostatnie zdjęcie pisarki.Źródło: Muzeum Marii Konopnickiej w Żarnowcu.

Muzeum Marii Konopnickiej w Żarnowcu.

"Nasza wieszczka" Maria Konopnicka.

Pedagogiczna Biblioteka Wojwódzka w Krakowie poleca:

"Czy to bajka, czy nie bajka, Myślcie sobie, jak tam chcecie. A ja przecież wam powiadam: Krasnoludki są na świecie."

Książka w katalogu elektronicznym PBW w Krakowie.

Książka w katalogu elektronicznym PBW w Krakowie.

Rysunek: Jan Marcin Szancer, „Kronikarz Koszałek-Opałek”, projekt kostiumu do przedstawienia baśni „O Krasnoludkach i o sierotce Marysi”, karton, technika mieszana. Źródło: Muzeum im. Marii Konopnickiej w Suwałkach.

Bajka Muzyczna: O krasnoludkach i o sierotce Marysihttps://www.youtube.com/watch?v=hHxmm3h7UAc

Maria Konopnicka dzieciom - zbiory PBW

Książka w katalogu elektronicznym PBW w Krakowie.

Na jagody. Maria Konopnicka. https://www.youtube.com/watch?v=tl3gVohMs0w

Maria Konopnicka dzieciom - zbiory PBW

Książka w katalogu elektronicznym PBW w Krakowie.

Książka w katalogu elektronicznym PBW w Krakowie.

Bajka Marii Konopnickiej pt. "O Janku Wędrowniczku" https://www.youtube.com/watch?v=xFOMctXluqs

Maria Konopnicka dzieciom - zbiory PBW

Książki w katalogu elektronicznym PBW w Krakowie.

Książka w katalogu elektronicznym PBW w Krakowie.

"Stefek Burczymucha", Maria Konopnicka.https://www.youtube.com/watch?v=zF-m6prdq6g

Wybrane audiobooki w zbiorach PBW

Audiobook w katalogu elektronicznym PBW.

Audiobook w katalogu elektronicznym PBW.

Poematy w zbiorach PBW

Książka w katalogu elektronicznym PBW w Krakowie.

Książka w katalogu elektronicznym PBW w Krakowie.

Wiersze w zbiorach PBW

Książka w katalogu elektronicznym PBW w Krakowie.

W tomiku poezji "Linie i dźwięki" znajdują się układy graficzne opracowane przez Stanisława Wyspiańskiego, które ujawniły nowatorską koncepcję drukarstwa jako sztuki.

Wiersze w zbiorach PBW

Na kartach tej edycji ornamenty o motywie polnych kwiatów łączą się z elementami sztuki ludowej: motywami czerpanymi z ludowych wycinanek, haftów i malowanek.

Publikacje o Marii Konopnickiej w zbiorach PBW

Książka w katalogu elektronicznym PBW w Krakowie.

Książka w katalogu elektronicznym PBW w Krakowie.

Książka w katalogu elektronicznym PBW w Krakowie.

Publikacje o Marii Konopnickiej w zbiorach PBW

Książka w katalogu elektronicznym PBW w Krakowie.

Książka w katalogu elektronicznym PBW w Krakowie.

Maria Konopnicka i Artur Grottger w zbiorach PBW

Książka w katalogu elektronicznym PBW w Krakowie.

Artur Grottger - Autoportret w konfederatce.

Publikacje o Marii Konopnickiej w zbiorach PBW

"Rota" to pieśń nazywana drugim Hymnem Polski. Jest śpiewana bardzo często na różnych patriotycznych uroczystościach. Jej tekst napisała Maria Konopnicka pod koniec 1908 roku na znak protestu przeciwko antypolskim akcjom władz pruskich. Znakomitą muzykę do tego podniosłego utworu skomponował polski kompozytor Feliks Nowowiejski. Popularność pieśni ugruntowały uroczyste obchody Roku Grunwaldzkiego w 500-lecie bitwy, które odbyły się 15 lipca 1910 r. w Krakowie. Wówczas podczas odsłonięcia Pomnika Grunwaldzkiegopo raz pierwszy wykonana została "Rota".

Książka w katalogu elektronicznym PBW w Krakowie.

Cyfrowa Biblioteka Piosenki - "Rota" Marii Konopnickiej.

"Rotą Konopnickiej zmartwychwstaje Polska dzisiejsza. Należy się jej za to od narodu pomnik (…)"(Kazimierz Przerwa-Tetmajer)

Źródło: Muzeum im. Marii Konopnickiej w Żarnowcu.

Odsłonięcie Pomnika Grunwaldzkiego 15 lipca 1910 r. w Krakowie

Odsłonięcie Pomnika Grunwaldzkiego 15 lipca 1910 r. w Krakowie

"Rota" Marii Konopnickiej.

Fotokopia rękopisu Roty z 1908 r. Marii Konopnickiej „Latarnia Morska” 1934 nr 11

Karta pocztowa z pełnym tekstem Roty Marii Konopnickiej w oprac. graficznym prof. Witolda Chomicza. Druk ulotny z lat 1942-1944, afisz z 1945 r.

"Rota" Marii Konopnickiej.

"Konopnicka ilustrowana" w zbiorach PBW w Krakowie

Znaczki pocztowe z ilustracjami Jana Marcina Szancera do utworu "O krasnoludkach i sierotce Marysi".

Książka w katalogu elektronicznym PBW w Krakowie.

"Konopnicka ilustrowana"w zbiorach PBW w Krakowie

Jan Marcin Szancer.Źródło: Muzeum Pocztówek .

Ilustracje Jana Marcina Szancera do książki "O krasnoludkach i sierotce Marysi", w publikacji "Jan Marcin Szancer - ambasador wyobraźni".

Ilustracje Jana Marcina Szancera do książki "O krasnoludkach i sierotce Marysi", w publikacji "Jan Marcin Szancer - ambasador wyobraźni".

Jan Marcin Szancer był ilustratorem książek - baśni, zbiorów wierszy, sztuk i powieści, był projektantem dekoracji i kostiumów dla teatru i filmu.

Materiały edukacyjne i pomocnicze

Scenariusze zajęć i materiały pomocnicze

Quizy, testy, ciekawostki

Wirtualne Muzeum

Filmy i podcasty

linki

linki

linki

linki

1. Scenariusz lekcji języka polskiego dla klasy VI SP: "Bóg, język, ojczyzna- wizja polskości w Rocie Marii Konopnickiej".https://docplayer.pl/47071202-Temat-bog-jezyk-ojczyzna-wizja-polskosci-w-rocie-marii-konopnickiej.html 2. Scenariusz lekcji - edukacja wczesnoszkolna: "Pranie" w wierszu Marii Konopnickiej. https://zasobyip2.ore.edu.pl/uploads/publications/ffc4571be37961de691fd7f80501adab 3. Maria Konopnicka i książki dla dzieci - materiały pomocnicze. https://www.historiaposzukaj.pl/wiedza,osoby,1695,osoba_maria_konopnicka_i_ksiazki_dla_dzieci.html 4. Maria Konopnicka - wybór poezji. https://literat.ug.edu.pl/mariakon/index.htm 5. Maria Konopnicka - biografia w wersji audio. https://www.youtube.com/watch?v=brq3PmXKk48

1. Quiz: Maria Konopnicka życie i twórczość.https://www.quizme.pl/q/mariadenko/maria-konopnicka 2. Quiz: Co wiesz o Marii Konopnickiej. https://quizizz.com/admin/quiz/5ecf6bbc60bb85001c049fe3/maria-konopnicka 3. Test ze znajomości noweli Marii Konopnickiej "Dym". https://opracowania.pl/testy/jezyk-polski/dym-m-konopnicka,tid,1174 4. Test wiedzy o Marii Konopnickiej. https://wordwall.net/pl/resource/10857459/maria-konopnicka 5. Test wiedzy: Maria Konopnicka i jej wiersze. https://quizizz.com/admin/quiz/5dca8fac364663001b627e05/maria-konopnicka-i-jej-wiersze 6. Literackie ciekawostki o Marii Konopnickiej - wersja audio. https://youtu.be/6ChWxaoJe6s?t=2

1. Muzeum Marii Konopnickiej w Żarnowcu. https://muzeumzarnowiec.pl/ 2. Muzeum im. Marii Konopnickiej w Suwałkach. https://mk.muzeum.suwalki.pl/

1. Muzeum Marii Konopnickiej w Żarnowcu. Film stworzony do projektu Wirtualne Muzea Podkarpacia - www.wmp.podkarpackie.pl https://www.youtube.com/watch?v=PIC4aykuQUg 2. "Dym" − nowela Marii Konopnickiej. Czyta: Wiktor Korzeniewski Reżyseruje: Adam Bień. https://www.youtube.com/watch?v=cr0-oqTDZVk 3. "Stefek Burczymucha", Maria Konopnicka, z serii "JOLANTA CZYTA DZIECIOM" https://www.youtube.com/watch?v=zF-m6prdq6g 4. Składanka Piosenek. Piosenki Dla Dzieci do utworów Marii Konopnickiej. https://youtu.be/o8Mrcn6UAXA?t=1

Dziękujemy za uwagę i zapraszamy do PBW w Krakowie