МАНЖИЙН ДАРЛАЛ ДАХЬ МОНГОЛ ОРОН

XVII-XX ЗУУНЫ ҮЕИЙН МОНГОЛ

ОРЧЛОН ОЛОН УЛСЫН СУРГУУЛЬt

МАНЖИЙН ҮЕИЙН МОНГОЛ

• ӨВӨРЛӨГЧИД МОНГОЛЧУУД МӨН ҮҮ? ЯАГААД?
• МОНГОЛЧУУД ХЭЗЭЭ МАНЖИЙН ДАРЛАЛД ОРСОН БЭ?
• МАНЖУУД ЯМАР, ЯМАР АРГА ТЕХНОЛОГИ АШИГЛАН МОНГОЛЫГ ӨӨРТӨӨ НЭГТГЭСЭН БЭ?

АСУУЛТ

ӨМНӨХИЙГ СЭРГЭЭХ

ДААЛГАВАР

МАНЖИЙН ҮЕИЙН ГЭРЭЭ ХЭЛЭЛЦЭЭР

МАНЖИЙН ҮЕИЙН АЛБА ГУВЧУУР

ДҮГНЭЛТ

МАНЖИЙН ҮЕИЙН ЗАСАГ ЗАХИРГАА

ХУДАЛДАА, МӨНГӨ ХҮҮЛЭЛ

МАНЖУУДЫН ГАРАЛ УГСАА ҮҮСЭЛ

ХИЧЭЭЛИЙН ЗОРИЛГО

АГУУЛГА

Өвөр Монгол Манжид эзлэгдэв

Монгол Ойрадын Их Цааз батлагдав

1755-1758

1691

1676

1640

1636

МОНГОЛЧУУД МАНЖИЙН ЭРХШЭЭЛД ОРСОН НЬ

Галдан хаан сууж, зүүнгар хүчирхэгжив.

Халх Монгол Манжид дагаар оров

Манжийн цэрэг Зүүнгар улсыг эзэлж, бослого дэгдэв.

Монголын зүүн өмнө орших зүрчид, тунгус угсааны аймгууд XVII зуунд дахин хүчирхэгжив. 1616 онд Нурхаач ХОЙД АЛТАН УЛС буюу ХОЖУУ АЛТАН УЛС байгуулав. 1635 онд Манж буюу аймшиггүй сум, хүчирхэг, элбэг дэлбэг гэсэн утгаар нэрлэв. 1636 онд ЧИН буюу ариун хэмээжээ. 5 өнгийн улс буюу Манж, Хятад, Монгол, Төвд, Хуйг захирсан гүрэн байжээ.

МАНЖУУДЫН УГСАА ГАРАЛ

БАРУУН МОНГОЛ

АР МОНГОЛ

ӨВӨР МОНГОЛ

ТЭНГЭРИЙГ ТЭТГЭСЭН 1735-1796

ЭНХ АМГАЛАН 1661 -1722

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit, sed diam nonummy nibh euismod tincidunt ut laoreet dolore magna aliquam erat volutpat.

АБАХАЙ1626-1643

12 ХААН ТӨРИЙН ЭРХЭНД СУУСАН:

1. НУРХААЧ
2. АБАХАЙ
3. ЭЕЭР ЗАСАГЧ
4. ЭНХ АМГАЛАН
5. НАЙРАЛТ ТӨВ
6. ТЭНГЭР ТЭТГЭГЧ
7. САЙШААЛТ ЕРӨӨЛТ
8. ТӨР ГЭРЭЛТ
9. ТҮГЭЭМЭЛ ЭЛБЭГТ
10. БҮРЭН ЗАСАГЧ
11. БАДАРГУУЛТ ТӨР
12. ХЭВТ ЁС

МАНЖ УЛС 1616-1911

МАНЖИЙН ҮЕИЙН МОНГОЛ

• МАНЖУУД МОНГОЛЫГ ЯМАР ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТ, АРГА БОДЛОГООР УДИРДАЖ БАЙСНЫГ МЭДЭХ
• МАНЖИЙН ҮҮСЭЛ ГАРАЛ, ТӨРИЙН ЗАСАГ ЗАХИРГААНЫ ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТЫН ОНЦЛОГ
• МАНЖИЙН ДАРЛАЛД ОРСНЫ ДАВУУ, СУЛ ТАЛЫГ ҮНЭЛЭХ
• МОНГОЛЧУУДЫН БОСЛОГО ХӨДӨЛГӨӨНҮҮДИЙГ ХАРЬЦУУЛАХ

ХИЧЭЭЛИЙН ЗОРИЛГО

ГАДАААД МОНГОЛЫН ЗАСАГ ЗАХИРГАА

• ХАН
• ВАН
• ЗАСАГ
• ТАЙЖ
• ХУТАГТ ЛАМ

МОНГОЛЫН НИЙГМИЙН ДАВХРАА

+info

ГЭРИЙН БООЛ

ДООД

• ХАМЖЛАГА
• СУМ
• ШАВЬ

ДУНД

+info

ДЭЭД

ДАРЬГАНГАД МАНЖИЙН ХААНЫ ТӨМӨР СҮРЭГ НЭРТЭЙГЭЭР 5 ГАР ( 2 АДУУЧИН+2 ТЭМЭЭЧИН+1ХОНИН СҮРЭГ) НИЙТ 198 СУУРЬ МАЛЫГ МАЛЛАН АШИГ ШИМИЙГ НИЙЛҮҮЛДЭГ БАЙВ.

ХОВД, УЛАСТАЙ ДАХЬ МАНЖ ЦЭРГИЙН ХҮНС БУДААГ ТАРЬДАГ БАЙСАН АЛБА. 18 Р ЗУУНД ИХЭНХ ЦЭРГИЙН АНГИУД БУУСАН Ч ХОВДОД ТАРИАНЫ АЛБА БАЙСААР БАЙСАН.

ЭНЭ АЛБА ХАМГИЙН ХҮНД АЛБА БАЙСАН. САЙР УС-ИХ ХҮРЭЭ- ХИАГТ-ХОВД-УЛИАСТАЙ ГАЗРЫГ ДАЙРУУЛАН 120 СУУРЬ ӨРТӨӨ БАЙГУУЛСАН. МАНЖИЙН ХААНЫ БҮХ ЗАРДЛЫН 55%ИЙГ ЭЗЭЛЖ БАЙЖЭЭ.

МАНЖИЙН ТӨРИЙН ЦЭРЭГТ 18-60 НАСНЫ ЭРЧҮҮДИЙГ ТАТАХ ХУУЛЬТАЙ БАЙСАН. ДОТОР НЬ ГЭР ХАРУУЛ, СУМАН ХАРУУЛ, ДОТУУР ХАРУУЛ ГЭЖ АНГИЛНА.

ХАЛХЫН ХАН НАРААС МАНЖТАЙ НАЙРТАЙ ХӨРШИЙН ЁСООР ХАРЬЦАХАА ИЛЭРХИЙЛЭН АНХ СЭЦЭН ХАНААС ИЛГЭЭСЭН БЭЛГЭЭС ҮҮДЭЛТЭЙ 1691 ОНООС ХОЙШ 9 ЦАГААНЫ БЭЛГИЙН ХУУЛЬЧИЛСАН.

ЖИЛ БҮР АР, ӨВӨР МОНГОЛЫН НЭР НӨЛӨӨ БҮХИЙ 60 НОЁН БЭЭЖИНД ОЧИЖ, МАНЖИЙН ХААНЫ НАСЫГ УРТАСГАХ НОМ УНШДАГ БАЙЖЭЭ.

МАНЖИЙН ХААНЫ СҮРЭГ, АЛБАНЫ МАЛ АДУУЛАХ АЛБА

ЦЭРГИЙН ХҮНСНИЙ АМУУ ТАРИАНЫ АЛБА

9 ЦАГААНЫ АЛБА

ӨРТӨӨ, УЛАА, ЭЛЧ ЗАРЛАГЫН АЛБА

ЦЭРГИЙН

ЖАСААЛАХ АЛБА

МАНЖИЙН ҮЕИЙН АЛБА ГУВЧУУР

ЗАСАГ ЗАХИРГААНЫ ХАМГИЙН ТОМ НЭГЖ НЬ АЙМАГ БӨГӨӨД МАНЖИЙН ХААНААС ТОМИЛОГДСОН ЖАНЖИН, АМБАН САЙДЫН УДИРДЛАГА ДОР ЧУУЛГАН БАЙГУУЛАГДАЖ 3 ЖИЛД НЭГ УДАА ХЭРЭГ ХЭЛЭЛЦДЭГ. АР МОНГОЛ-6, ӨВӨР МОНГОЛ-6.

МАНЖИЙН ҮЕИЙН ЗАСАГ ЗАХИРГАА

Манжийн хаанд нэг жилд төлж байсан алба. (малаар)

17-р зууны үеэс эзэн хааны буюу улсын чанартай алба татварыг "алба", ноёдын татлагыг "гувчуур" гэдэг болжээ. Алба нь биеэр гүйцэтгэх ба эд хөрөнгө, малаар төлөх гэсэн 2 хэлбэртэй байв.

МАНЖИЙН ҮЕИЙН АЛБА ГУВЧУУР

ТЭМЭЭ: 47.000

АДУУ: 250.000

ХОНЬ: 53.000

1755 ОНООС ОРОС ХУДАЛДААЧДЫГ БЭЭЖИН, ХАЛХАД ХУДАЛДАА ХИЙХИЙГ ХОРИГЛОСОН БА ОРОС МОНГОЛЫН ХУДАЛДААГ ЗҮЙЛ БҮРЭЭР ХАВЧИН ХЯЗГААРЛАЖ БАЙВ. ХУДАЛДААГ ХИАГТ, УЛИАСТАЙ, ХҮРЭЭ, ДОЛОННУУР, ХАР УС ГЭХ ГАЗРУУДАД ЗӨВХӨН СУУРИН БАЙДЛААР ХИЙДЭГ БАЙСНАА 1759 ОНООС ДОНШУУР ХУДАЛДААЧДЫГ ХОШУУДААР ЯВЖ ХУДАЛДАА ХИЙХИЙГ ЗӨВШӨӨРСӨН. МОНГОЛД ДА ШЕН КУ, ТЯНЬ И ДЭ, ЮАНЬ НАНЬ ДЭ ГМ ТОМООХОН ПҮҮСҮҮД АЖИЛЛАЖ БАЙЛАА.

ХУДАЛДААЧИД ЭД БАРАА, МӨНГИЙГ ЖИЛИЙН 36% ХҮҮТЭЙ 3 ЖИЛЭЭР ӨГЧ ТӨЛЖ ЧАДАХГҮЙ БОЛ ХҮҮГЭЭС ХҮҮ БОДОХ БУЮУ ӨНГӨРСӨН ХУГАЦААНД ҮРЖСЭН ХҮҮГ ДАХИН 3 ЖИЛЭЭР СУНГАДАГ БАЙСАН. . ХЯТАД ХУДАЛДААЧИД ЖИРИЙН БОЛОН ТҮНШ ГЭСЭН 2 ЯНЗЫН ХУДАЛДАН АВАГЧТАЙ БӨГӨӨД АЛБАНЫ БОЛОН АМИНЫ ГЭСЭН 2 ТӨРЛИЙН ӨР ҮҮСГЭДЭГ БАЙВ.

ХЯТАДЫН ХУДАЛДАА, МӨНГӨ ХҮҮЛЭЛ

VS

• МАНЖИЙН АЧААР ХЯТАДАД УУСААГҮЙ
• ҮНДЭСТНИЙ ХУВЬД УУСААГҮЙ, УСТАЖ МӨХӨӨГҮЙ.

• ТӨРИЙН ТУСГААР ТОГТНОЛОО АЛДСАН
• ТӨРИЙН ТҮҮХ БИЧИГДЭЭГҮЙ
• ОЮУН САНААНЫ ХУВЬД ИХЭЭХЭН ДОРОЙТСОН
• ХАРИЙН ШАШНЫ НӨЛӨӨНД ОРЖ ХҮН АМЫН ӨСӨЛТ ЗОГССОН
• УЛАМЖЛАЛ СОЁЛОО УСТГУУЛЖ МУХАР СҮСЭГТ ИХЭЭР АВТСАН
• ДЭЛХИЙ НИЙТИЙН ХӨГЖЛӨӨС ХОЦОРСОН

МАНЖИД ЭЗЛЭГДСЭНИЙ ДАВУУ ТАЛ

МАНЖИД ЭЗЛЭГДСЭН СУЛ ТАЛ

VS

1727 БУУР

Манж Оросын хилийн гэрээгээр Буриад Монгол Орост оров.

Халхын баруун, зүүн гар, Манж Чин улс, Төвдийн Далай ламын төлөөлөлч нар ороллцсон чуулган болов.

1686 ЗАГ БАЙДРАГЫН ХҮРЭН БЭЛЧИР

ӨВӨР МОНГОЛЫН 16 АЙМГИЙН НОЁД МАНЖИД ДАГААР ОРОВ.

Монгол Ойрадын Их Цааз батлагдав

1689 НЭРЧҮ

1689 АР ЭЛСТЭЙ

1640 ТАРВАГАТАЙ УЛААН БУРАА

1634 МҮГДЭН

МАНЖИЙН ҮЕИЙН ГОЛ ГЭРЭЭ ХЭЛЭЛЦЭЭРҮҮД

Халхын ноёд Манжид орох шийдвэр гаргав.

Манж Оросын гэрээгээр Орос Эрхүү, Түнхэнг авав

1907

1859-1868

1858, 1905-1907

1905-1906

ЦОГДАЛАЙН БОСЛОГО

ТОГТОХ ТАЙЖИЙН БОСЛОГО

ОРДОСЫН ДУГУЙЛАН

БАЙЛИНГА, МЯЛСЭНГЭ НАРЫН БОСЛОГО

1675

ӨВӨР МОНГОЛ ДАХЬ ТУСГААР ТОГТНОЛЫН ТӨЛӨӨ ТЭМЦЭЛ

АБУНАЙ, БҮРНИЙ, ЛУВСАН НАР МАНЖИЙГ ЭСЭРГҮҮЦЭН ТЭМЦЭВ

1723

ЛУВСАНДАНЗАН НАРЫН ТЭМЦЭЛ

1755-1758

БАРУУН МОНГОЛ ДАХЬ ТУСГААР ТОГТНОЛЫН ТӨЛӨӨ ТЭМЦЭЛ

АМАРСАНАА, ЧИНГҮНЖАВ НАРЫН ЗЭВСЭГТ ТЭМЦЭЛ

1911

1880

1900

АРД АЮУШИЙН ЦЭЦЭГ НУУРЫН ХӨДӨЛГӨӨН

ЦЭРЭГ ЭНХТАЙВНЫ БОСЛОГО

АРД ОНОЛТЫН ЦЭРГИЙН БОСЛОГО

1755-1758

АР МОНГОЛ ДАХЬ ТУСГААР ТОГТНОЛЫН ТӨЛӨӨ ТЭМЦЭЛ

ХОТГОЙДЫН ЧИНГҮНЖАВААР УДИРДУУЛСАН ЗЭВСЭГТ БОСЛОГО

МАНЖИЙН ХААНЫ ТӨРИЙН АЛБЫГ ЗАЛГУУЛАГЧДЫГ ХЭЛНЭ.

ХУТАГТ ХУВИЛГААДЫН ХАРЪЯАТ АРД

ШАВЬ АРД

СУМ АРД

ХАМЖЛАГА

НОЁД ТАЙЖ НАРЫН ХАРЪЯАТ АРДЫГ ХАМЖЛАГА ГЭНЭ.

ГУВЧУУР

НОЁДЫН ТАТВАРЫГ ХЭЛНЭ.

АЛБА

УЛСЫН ЧАНАРТАЙ ТАТВАРЫГ ХЭЛНЭ. АЛБА НЬ БИЕЭР ГҮЙЦЭТГЭХ, ЭД ХӨРӨНГӨ, МАЛААР ТӨЛӨХ ХОЁР ҮНДСЭН ХЭЛБЭРТЭЙ БАЙНА.

МОНГОЛ ЖУРГАН

ҮГИЙН ТАЙЛБАР

ГАДААД МОНГОЛЫН ТӨРИЙГ ЗАСАХ ЯВДЛЫН ЯАМ

• ОЮУН САНААНЫ ХҮРЭЭ: Манжууд монголчуудад оюун санааг мохотгох, соёлын талаар уусгах бодлогыг хэрэгжүүлсэн. Үүний тулд эртний ном судруудыг шатаах, монгол өв соёл тээгчдийг устгах, шашныг бодлогоор дэмжих, харийн соёлыг тулгах, мухар сүсэгт ихээр автуулах болсон. Ахуйн соёлын доройтолд орсон.
• ЭДИЙН ЗАСГИЙН ХҮРЭЭ: Монголыг зөвхөн түүхий эд бэлтгэн нийлүүлэгч болгон ашиглаж байсан тул тухайн цаг үеийн үйлдвэржилтийн хөгжлөөс хол хоцорчээ. Монголоос мал, малын түүхий эд, ангийн арьс үс зэргийг ихээр авч татвараар дарангуйлж байсан. Мөн зөвхөн хятадтай худалдаа хийдэг тул эдийн засгийн хараат байдалд оруулсан.
• УЛС ТӨРИЙН ХҮРЭЭ: Улс төрийн хувьд төрийн тусгаар тогтнолоо алдсан тул гадаад улсуудтай харилцаа тогтоох аргагүй байв. Өвөр Монголын газрыг хагалбарлах, хятад тариачдад түрээслэх, худалдах зэргээр газар нутаг руу халдсан бодлогыг түлхүү хэрэгжүүлсэн. 9 эрүү шүүлт тулган харгисаар шийтгэдэг байв.
• НИЙГМИЙН ХҮРЭЭ: Энэ цаг үед овоогоо тахиж, наадмаа хийн, ургийн бичгээ тасралтгүй хөтлөн уламжлалт хэв маягаар амьдарсаар иржээ.

ДҮГНЭЛТ:

МОНГОЛЧУУДЫГ ЧАДВАРГҮЙ БОЛГОЖ ДАХИЖ ХӨГЖҮҮЛЭХГҮЙН ТУЛД ӨӨР ҮЗЭЛ БОДЛЫГ ОРУУЛЖ ИРЖ ЭЗЭЛСЭН ЮМ. СОЁЛЫН ЭСРЭГ СОЁЛ ТУРХИРСАН.

МАНЖИЙН ЯВУУЛСАН БОДЛОГО

• НОМ СУДАР ШАТААСАН НЬ НОЁД ОЙЛГОЛЦОХГҮЙ, ХАМТРАХГҮЙ БАЙХЫН ҮНДСИЙГ ТАВЬСАН

БУДДЫН ШАШНЫГ ОРУУЛАХЫН ТУЛД 5 СУУРЬТАЙ БОДЛОГО ЯВУУЛСАН. 1. СУДАР БИЧИГ ӨВ УХААНЫГ УСТГАХ 2. ТЭДГЭЭР НОМ СУДРЫГ ӨВЛҮҮЛЭХ БАГШ, ДЭМЧ, ҮЛГЭРЧДИЙГ ХӨ УСТГАХ 3. ОНГОД ТЭНГЭР, ӨВӨГ ДЭЭДЭСТЭЙГЭЭ ХОЛБОГДОХ ЧАДВАРТНЫГ УСТГАХ 4. ТУСГААР БАЙДЛЫН ЗАСАГЧ , НОЁДЫГ УСТГАХ 5. АХУЙН ЧАДВАРЫГ УНАГААСАН

БУТРАЛЫН ШАЛТАГ

+info

1. МАНЖИЙН ҮЕИЙН 9 ЭРҮҮ ШҮҮЛТИЙН ТАЛААР ТОВЧ МЭДЭЭЛЭЛ БЭЛТГЭЖ ИРЭЭРЭЙ.
2. ДООРХ ХАВСРАЛТААС НЭГ ХҮН СОНГОЖ НАМТРААР НЬ ИЛТГЭЛ БЭЛТГЭЭРЭЙ. ШАЛГАХ ХУГАЦАА 3 САРЫН 1.

ГЭРИЙН ДААЛГАВАР

THANKS!

Lorem ipsum dolor