Katarynka

Bolesław Prus "KATARYNKA"

1. Temat: Kim był Bolesław Prus i czy mógł znać osobiście pana Tomasza i niewidomą dziewczynkę? Tajemniczy klucz do genezy utworu.

4. Temat: W jaki sposób możemy pomagać ludziom? Rozważania w kontekście "Katarynki".

2. Temat: W czasach katarynek i wędrownych grajków.

3. Temat: Mecenas i niewidoma dziewczynka - spotkanie dwóch światów.

5. Temat: "Katarynka" jako nowela.

Temat: Kim był Bolesław Prus i czy mógł znać osobiście pana Tomasza i niewidomą dziewczynkę? Tajemniczy klucz do genezy utworu.

Lekcja 1

Bolesław Prus w wieku 25 lat rozpoczął pracę dziennikarza. Dwa lata później na stałe współpracował z „Kurierem Warszawskim”, w którym publikował odtąd artykuły dotyczące bieżącego życia stolicy, problemów społecznych, wydarzeń kulturalnych i politycznych.

Opiekował się sierotami z Towarzystwa Dobroczynności i był prezesem Stowarzyszenia Kursów dla Analfabetów Dorosłych.

Tworzył Seminarium dla Nauczycieli Ludowych, działał w Towarzystwie Higieny Praktycznej i Komitecie Obywatelskim, ufundował stypendia dla zdolnych dzieci z ubogich wiejskich rodzin.

Trudne położenie ociemniałych. A propos muzyki. Nasz Instytut Ociemniałych rokrocznie z wielką pracą kształci także muzyków, którzy grając na fortepianie lub na skrzypcach w miejscach publicznej zabawy zdobywali sobie utrzymanie. Jest to praca szlachetna i użyteczna. Wszelako dziś dowiadujemy się z boku, że egzystencja ociemniałych muzyków zagrożona jest w sposób poważny (...)

Czy Bolesław Prus mógł znać osobiście bohaterów "Katarynki"?

Bolesław Prus, Kronika tygodniowa, „Kurier Warszawski”, rok 1881, nr 151, dnia 9 lipca,

Doskonale znał problemy społeczne i mógł znać takie osoby.

Bolesław Prus opublikował "Katarynkę" w 1880 w "Kurierze Warszawskim". Wydanie książkowe ukazało się w 1885 roku. Autor przez całe życie był działaczem społecznym i udzielał się charytatywnie. "Katarynka" i inne nowele powstały w wyniku obserwacji otaczjącej go rzeczywistości. Były pochwałą bezinteresownej pomocy na rzecz osób potrzebujących.

Temat: W czasach katarynek i wędrownych grajków.

tytułowy i symboliczny przedmiot w świecie przedstawionym utworu.

Katarynka -

kamienica w Warszawie przy ulicy Miodowej, mieszkanie pana Tomasza i mieszkanie niewidomej dziewczynki

1. Miejsce akcji:

2. Czas akcji:

bliżej nieokreślony; zdarzenia rozgrywają się w II połowie XIX w. Wskazują na to daty (między 1869 a 1875 rokiem) spraw sądowych analizowanych przez mecenasa Tomasza.

• Pan Tomasz i niewidoma dziewczynka (postacie pierwszoplanowe) • matka dziewczynki, stróż Kazimierz i Paweł oraz lokaj (postacie drugoplanowe i epizodyczne)

Pan Tomasz, mecenas (prawnik), jest uczestnikiem i obserwatorem wydarzeń od początku do końca akcji utworu. Jego losy śledzimy, często też przyjmujemy jego perspektywę. Jakim więc jest on bohaterem?

Dziewczynka, którą obserwuje pan Tomasz przez okno na podwórzu, jest niewidoma. Występuje w drugiej części utworu, ale znacząco wpływa na życie prawnika.

Wydarzenia

1.Spokojne życie pana Tomasza. 2. Niechęć mecenasa do katarynek.

Zapisz!

3. Nowe lokatorki mieszkania naprzeciwko.4. Obserwowanie dziwnego zachowania najmłodszej lokatorki. 5. Odkrycie kalectwa dziewczynki. 6. Nagłe pojawienie się kataryniarza. 7. Złość mecenasa.8. Dostrzeżenie radości na twarzy dziewczynki.9. Niezwykła decyzja mecenasa. 10. Poszukiwanie adresów znanych okulistów.

■ Elementy świata przedstawionego • czas akcji: bliżej nieokreślony; zdarzenia rozgrywają się w II połowie XIX w. Wskazują na to daty (między 1869 a 1875 rokiem) spraw sądowych analizowanych przez mecenasa Tomasza. • miejsca akcji: kamienica w Warszawie przy ulicy Miodowej; mieszkanie pana Tomasza oraz mieszkanie niewidomej dziewczynki. ■ Bohaterowie • Pan Tomasz i niewidoma dziewczynka (postacie pierwszoplanowe) • matka dziewczynki, stróż Kazimierz i Paweł oraz lokaj (postacie drugoplanowe i epizodyczne)

"Katarynka" jako nowela

ZAWIĄZANIE AKCJI Wprowadzenie się nowych lokatorek.

EKSPOZYCJA Spokojne życie pana Tomasza.

PUNKT KULMINACYJNY Zachwyt niewidomej dziewczynki wizytą kataryniarza.

ROZWÓJ AKCJI Odkrycie przyczyny nietypowego zachowania dziecka.

ROZWIĄZANIE AKCJI Zmiana poglądów pana Tomasza i pomoc niewidomej dziewczynce.

Utwór Katarynka napisany jest wierszem/prozą. Historia pana Tomasza i niewidomej, ośmioletniej dziewczynki jest długa/krótka. Liczba bohaterów pojawiających się w Katarynce jest ograniczona/duża. Akcja jest zwarta/przepełniona wieloma epizodami. Narrator wyraża/nie wyraża swoich opinii i komentarzy. Punktem kulminacyjnym w noweli jest/nie jest koncert kataryniarza.Zakończenie utworu jest przewidywalne/zaskakujące.

Wskaż właściwe słowa w zapisanych zdaniach. Rozpoznaj cechy noweli.

Zapisz w zeszycie !!!

zwarta

ograniczona

krótka

nie wyraża

jest

zaskakujące

prozą

Nowela - to krótki, jednowątkowy utwór pisany prozą, w którym wyraźnie zaznaczono punkt kulminacyjny. W noweli wyróżnia się często jednego ważnego bohatera lub jakiś przedmiot, z którym związana jest cała historia. Punkt kuliminacyjny- punkt najwyższego napięcia w utworze, wtedy rozgrywają się losy bohaterów. Wątek - ciąg wydarzeń dotyczących jednego bohatera lub problemu poruszonego w tekście.

Temat: Mecenas i niewidoma dziewczynka - spotkanie dwóch światów.

Zgromadź jak najwięcej informacji na temat pana Tomasza i niewidomej dziewczynki.

Ile miała lat? Z kim, gdzie i w jakich warunkach mieszkała?Jak wyglądała?Czym się zajmowała?

Kim był?Gdzie mieszkał?Jak wyglądał?Jakie miał zwyczaje?O jakich cechach charakteru świadczy zachowanie bohatera?Dlaczego zmienił swój stosunek do kataryniarzy?

Mała dziewczynka – ośmioletnia lokatorka mieszkania znajdującego się naprzeciwko okna pana Tomasza. Z niewiadomych przyczyn straciła wzrok w wieku sześciu lat. Jej matka była biedną krawcową, której nie stać było na leczenie chorej córeczki. Przed chorobą dziewczynka było pogodną osobą i bystrą obserwatorką. Potem jej pamięć wrażeń wzrokowych zaczęła się stopniowo zacierać. Mimo tego dziewczynka potrafiła rozróżniać przedmioty oraz poruszać się dzięki doskonaleniu zmysłu dotyku, powonienia i słuchu. Ulubionymi miejscami zabaw stały się dla niej piwnica i strych. Strych był dla niej dniem, zaś piwnica – nocą. Kiedy bohaterka wraz z matką i znajomą zamieszkały w kamienicy przy ulicy Miodowej, dziewczynce nie pozwolono bawić się takich miejscach, musiała cały czas przebywać w swoim pokoju. Stała się osowiała i smutna, bo w nowym miejscu nie słyszała szumu drzew ani śpiewu ptaków. Z tego marazmu wyciągnął ją dźwięk fałszywej muzyki katarynki, którą przydźwigał na podwórko wędrujący grajek. Dziewczynka zaczęła tańczyć po pokoju i klaskać w dłonie. Ta uciecha niewidomego dziecka zmotywowała pana Tomasza do zainteresowania się jego losem.

Pan Tomasz – w młodości bardzo atrakcyjny i radosny mężczyzna, który nie stronił od towarzystwa kobiet. Jednakże, choć często był swatany z różnymi paniami, nigdy nie potrafił znaleźć kandydatki na żonę. Już wtedy bardzo go interesowały sztuki piękne, zwłaszcza muzyka. Kiedy został mecenasem, zamieszkał w sześciopokojowej kamienicy. W części mieszkania urządził galerię sztuk pięknych. Często w domu organizował koncerty znanych muzyków, na które zapraszał liczne towarzystwo. Będąc już emerytem, stał się melancholikiem i raczej samotnikiem. Codziennie wyruszał na spacer tymi samymi ulicami Warszawy. Jego zajęcia w gabinecie domu polegały na przeglądaniu różnych dokumentów, listów oraz prowadzeniu doradztwa prawnego. Pan Tomasz miał dziwaczny stosunek do katarynek i kataryniarzy. Mimo łagodności i spokojnego usposobienia wybuchał gniewem na odgłos dźwięków katarynki. Twierdził, że: Muzyka [...] stanowi najsubtelniejsze ciało ducha, w katarynce zaś duch ten przeradza się w funkcję machiny i narzędzie rozboju. Bo kataryniarze są po prostu rabusie! Dodawał też: katarynka rozdrażnia mnie, a ja mam tylko jedno życie, którego mi nie wypada trwonić na słuchanie obrzydliwej muzyki. Nawet stróżowi przekazywał pieniądze, by pod żadnym pozorem nie wpuszczał kataryniarzy na dziedziniec kamienicy. Gdy już był bardzo zmęczony pracą w gabinecie, siadał w fotelu naprzeciw okna i rozmyślał. Po wprowadzeniu się nowych lokatorek naprzeciwko mieszkania pana Tomasza, bohater w przerwie pracy zajmował się obserwacją mieszkanek. Spostrzegł, że mała dziewczynka jest niewidoma. Pewnego dnia nagle zmienił się jego stosunek do dźwięku katarynki, kiedy dostrzegł zmianę w zachowaniu się dziewczynki pod wpływem usłyszanej na podwórzu muzyki. Postanowił pomóc małej, dlatego zaczął wyszukiwać adresy lekarzy okulistów.

- złość - zaskoczenie - gniew - nerwowość - zdenerwowanie

- lubiący ciszę i spokój - spokojny - wrażliwy - stronił od ludzi - czuły - esteta - szlachetny - wyrozumiały - życzliwy - miły - uprzejmy - pogodny - tolerancyjny - filantrop

- smutna - nieszczęśliwa - rzadko się uśmiechała - pozbawiona dziecięcej energii - samotna - spokojna - nigdy nie skarżyła się na swój los

- poprzednio: zabawy na strychu i w piwnicy - obecnie: wpatrywanie się w słońce - zabawa lalką - słuchanie dźwięków

- kolekcjonowanie obrazów - zainteresowanie sztuką - spacery - słuchanie muzyki - wizyty w galerii i teatrze - przeglądanie różnych dokumentów, listów - prowadzenie doradztwa prawnego.

Katarynka połączyła losy bohaterów, ale także odmieniła dalsze życie bohaterów. Pan Tomasz z samolubnego i wygodnego zmieni się w człowieka dostrzegającego potrzeby i pragnienia innych. Dla szczęścia dziewczynki był w stanie zrezygnować ze swoich długoletnich przyzwyczajeń i zaakceptować coś, czego nienawidził z całego serca. Niewidoma dziewczynka z zamkniętej w sobie, odizolowanej od świata i emocji, stała sie uśmiechniętą i radosną, skorą do tańsa i zabawy ośmiolatką.

- radość - szczęście - wzruszenie - chęć do życia

Katarynka znienawidzona przez pana Tomasza , który cenił sztukę szlachetną, dziewczynkę napełniła niewysłowioną radością. Pan Tomasz z samolubnego jegomościa stał się wyrozumiałym filantropem, który postanawia pomóc niewidomej dziewczynce.

Temat: W jaki sposób możemy pomagać ludziom? Rozważania w kontekście "Katarynki".

Czy dzieciństwo dziewczynkimożemy nazwać szczęśliwym?Czego brakuje jej do szczęścia?Jaką rolę w życiu dziewczynki odegrał pan Tomasz?Co jeszcze mógłby dla niej zrobić pan Tomasz?

Co Ty mógłbyś zrobić, gdyby na Twojej drodze stanęła niewidoma dziewczynka?

- brakuje radości, rzadko się uśmiecha - nie ma pełnej rodziny - nie ma zabawek - nie wychodzi z domu - nie chodzi do szkoły - nie spędza czasu na świeżym powietrzu, - nie zażywa ruchu - nie ma radosnego dzieciństwa jak inne dzieci, jest niewidoma- - brakuje jej przyjaciół

- sprawił, że stała sie radosna - postanowił, że znajdzie dobrego lekarza, który jej pomoże, - dał jej nadzieję

- kupić zabawki - wspomóc finansowo rodzinę - zabierać ją na spacery, do parku, na koncerty, do teatru... - mógłby ją uczyć ....

Dlaczego warto pomagać?

Dlaczego warto pomagać?

Czy warto pomagać innym? Wyraź swoją opinię. Napisz kilka zdań na ten temat. Zacznij od słów: Moim zdaniem... Według mnie... Uważam, że...