Substancje psychoaktywne

Podział, przykłady, działanie

Substancje psychoaktywne

na podstawie ICD-10

Podział

Substancja psychoaktywna

substancja chemiczna lub mieszanina substancji mająca bezpośredni lub następczy wpływ na funkcjonowanie mózgu, czego efektem są zmiany postrzegania, nastroju, świadomości, procesów poznawczych (np. zapamiętywania) i zachowania

• alkohol
• opioidy
• kannabinoidy
• substancje uspokajające i nasenne
• kokaina i inne substancje stymulujące (w tym kofeina)
• halucynogeny
• tytoń
• lotne rozpuszczalniki organiczne

• jako używka
• jako środek dopingujący w sporcie
• jako środek poprawiający wydolność podczas długotrwałego wysiłku
• jako środek pobudzający zdolność uczenia
• w medycynie (np. w USA w terapii ADHD i narkolepsji)
• w celach odchudzających u osób z wysoką nadwagą

na przykładzie amfetaminy

Zastosowanie

krasnodrzew pospolity

biały, krystaliczny proszek

metylobenzoiloekgonina (C17H21NO4)

Kokaina (alkaloid)

Działanie

nadpobudliwość, zwiększona rozmowność, pewność siebie

rozszerzenie źrenic, słaba reakcja na światło

podwyższone ciśnienie krwii kołotanie serca

napady szałuz jednoczesnymzamroczeniem

drgawki

silne uzależnienie

Wchodzi w skład opium i jest jego najistotniejszym składnikiem psychoaktywnym

Czysta morfina jest substancją stałą o gorzkim smaku. Słabo rozpuszcza się w wodzie. Alkaloid

Morfina (C17H19NO3)

Kilkunastokrotne użycie prowadzi do uzależnienia fizycznego (psychiczne przychodzi szybciej) oraz do powstawania tolerancji na lek. Ze względu na jej krótki okres działania, dawki należy często powtarzać.

Ma działanie odurzające, przeciwbólowe, przeciwkaszlowe i przeciwbiegunkowe, toteż wykorzystuje się ją w medycynie (doustnie w postaci chlorku lub siarczanu morfiny oraz w postaci zastrzyku jako siarczan morfiny)

Zastosowanie

Pochodna morfiny. Silnie uzależnia zarówno fizycznie jak i psychicznie nawet po pierwszej dawce. Organizm łatwo rozwija tolerancję na nią, a odstawienie prowadzi do reakcji abstynencyjnej, która objawia się drżeniem mięśni, biegunką i bólem kości, a kończy nawet śmiercią.Czysta heroina występuje w formie białych kryształków o gorzkim smaku

diacetylomorfina, diamorfina

Heroina (C21H23NO5)

Działanie

W przypadku kobiet w ciąży, prowiadzić może do poronienia, zaburzeń oddychania płodu, wad wrodzonych.U noworodka rozwija się zespół abstynencyjny i trwa od kilku dni do kilku miesięcy.

Ma silne działanie przeciwbólowe - w Wielkiej Brytanii podaje się ją pacjentom w stanie agonalnym.

Wywołuje euforię, senność, błogą apatię, znosi ból.Spowalnia perystaltykę żołądka i jelit, zwęża źrenice do wielkości główki szpilki.

Ma działanie przeciwbólowe, przeciwbiegunkowe, przeciwkaszlowe. Wywołuje euforię, senność, błogą apatię, spowalnia perystaltykę jelit, powoduje zanik odczuwania głodu.

Pochodna morfiny. Występuje w postaci bezwonnego białego proszku lub bazbarwnych kryształów o gorzkim smaku.

metylomorfina - alkaloid fenantrenowy

Kodeina (C18H21NO3)

• uzależnienia (rzadziej niż morfina)
• apatia, senność, otępienie, zawroty głowy
• reakcja alergiczna, wysypka
• zespół abstynencyjny po odstawieniu

Skutki niepożądane

Ze względu na właściwości, stosuje się ją w medycynie m.in w lekach z paracetamolem czy ibuprofenem np. Nurofen Plus dostępny w Polsce bez recepty.

Zastosowanie

Główna substancja psychoaktywna zawarta w konopiach. Ciecz praktycznie nie rozpuszczalna w wodzie, jednak łatwo rozpuszcza się w m.in alkoholu i tłuszczach.

THC - kannabinoid

Tetrahydrokannabinol (C21H30O2)

Może prowadzić do uzależnień. Zażyciu mogą towarzyszyć chwilowe stany lękowe, suchośc ust, zaczerwienienie oczu i spowolniony refleks.

Wywołuje problemy z koncentracją, pamięcią oraz uczucie łaknienia. Powoduje zwiększenie wydzielania dopaminy, co skutkuje uczuciem euforii. Wykazuje działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne.

Działanie

• euforia
• podwyższone ciśnienie
• rozszerzone źrenice
• suchość w ustach
• utrata apetytu
• drżenie żuchwy
• panika
• halucynacje
• uzależnienie
• nudności

Działanie

Amfetamina (C9H13N)

Substancja o właściwościach narkotycznych, znieczulających i nasennych. Bezbarwna, lotna ciecz, skrajnie łatwopalna, z powietrzem tworzy mieszaninę wybuchową. Należy do grupy eterów.Stosuje się go jako:

• rozpuszczalnik
• w przygotowywaniu leków
• do narkozy (rzadko, jest wypierany przez inne leki)

Eter dietylowy (C4H10O)

Chlorowa pochodna metanu, ciężka, lotna, niepalna ciecz, mało reaktywna, toksyczna. Działa drażniąco na oczy i skórę. Uszkadza wątrobę i nerki. Stosowany głównie jako rozpuszczalnik, choć ze względu na jego szkodliwość jest zastępowany m.in chlorkiem metylenu.

Chloroform (CHCl3)

Narkoza chloroformowa przebiegała podobnie do narkozy eterowej, z pewnymi różnicami (zasypianie jest spokojniejsze i szybsze niż przy użyciu eteru, natomiast wybudzanie późniejsze). Używania chloroformu zaniechano w czasie okresu międzywojennego na rzecz bezpieczniejszych alternatyw.

Dawne zastosowanie w anestezjologii

Dziękuję za uwagę!