Wypowiedź ustna Pan Tadeusz

Matura 2023

Jak przygotować wypowiedź na maturę ustną?

Pula zadań jawnych

OpracowałaRadosława Górska

Pan Tadeusz, czyli ostatni zajazd na Litwie. Historia szlachecka z roku 1811 i 1812

Część I

Drogi Czytelniku, Droga Czytelniczko,oddaję w Twoje ręce pierwsze opracowanie przeznaczone przede wszystkim dla uczniów. Chcę Wam pomóc w przygotowaniach do matury według formuły Matura 2023. Moim zamiarem jest przedstawienie możliwego sposobu pracy nad zagadnieniami egzaminacyjnymi z puli zadań jawnychna ustny egzamin maturalny 2023 ogłoszonych przez Centralną Komisję Egzaminacyjną. Nie znajdziesz tu gotowej wypowiedzi, ale sugestie, jak można opracować każdy temat. Dziesięć tematów z Pana Tadeusza podzieliłam na trzy grupy: pierwsza dotyczy epopei zrodzonej z tęsknoty za ojczyzną, druga opisowości poematu, trzecia zaś charakterystyki bohaterów. W każdej grupie jeden temat omówię dokładnie, prowadząc Cię od analizy tematu przez dobór treści i możliwych kontekstów lektury do konspektu wypowiedzi. Materiał do drugiego (i trzeciego w pierwszej grupie)

ograniczę do zaproponowania Ci: analizy tematu, wypunktowania treści z lektury, które, moim zdaniem, należy uwzględnić, podpowiedzi, z jakich kontekstów możesz skorzystać i gdzie szukać wiadomości dodatkowych. Ostatni temat opracuj sam, sama. Kolejność tematów będzie uzależniona od stopnia trudności, a nie kolejności w spisie CKE. Zaczynam od lektur, które znasz ze szkoły podstawowej, ponieważ będą one również obowiązywały na egzaminie maturalnym. Dzięki temu możesz zacząć pracę już w pierwszej klasie. Ważne jest, abyś zachował, zachowała jej efekty, ponieważ w ostatnim roku możesz nie zdążyć wszystkiego ponownie opracować. Mam nadzieję, że takich jak to opracowań powstanie więcej, dlatego bardzo mi zależy na Twoich uwagach, pytaniach, sugestiach.

Życzę Ci powodzenia i satysfakcji

Autorka

1. Funkcje obrazów przyrody w utworach literackich. Omów zagadnienie na podstawie Pana Tadeusza Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst. 2. Obraz dworu szlacheckiego w literaturze. Omów zagadnienie na podstawie Pana Tadeusza Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst. 3. Znaczenie kraju dzieciństwa dla człowieka. Omów zagadnienie na podstawie Pana Tadeusza Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Tematy na maturę ustną 2023 opracowane przez CKEdotyczące Pana Tadeusza

7. Literackie portrety polskiej szlachty. Omów zagadnienie na podstawie Pana Tadeusza Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst. 8. Czy szlachetnymi uczynkami można odkupić ciężką winę? Omów zagadnienie na podstawie Pana Tadeusza Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst. 9. Motyw przemiany bohatera. Omów zagadnienie na podstawie Pana Tadeusza Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

4. Motyw tęsknoty za ojczyzną. Omów zagadnienie na podstawie Pana Tadeusza Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst. 5. Zwyczaje i obyczaje szlacheckie w kulturze polskiej. Omów zagadnienie na podstawie Pana Tadeusza Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst. 6. Rola tradycji patriotycznych. Omów zagadnienie na podstawie Pana Tadeusza Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

10. Emigracja jako doświadczenie Polaków. Omów zagadnienie na podstawie Pana Tadeusza Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Wyodrębnione grupy tematów i sposób ich omówienia w opracowaniu

Grupa pierwsza - tematy wokół genezy Pana Tadeusza, roli tęsknoty w powstaniu dzieła: Temat 10 - szczegółowe opracowanie; tematy 3, 6 - sugestie i wskazówki, temat 4 - temat do samodzielnego opracowania.

Grupa druga - tematy wokół opisowości Pana Tadeusza: Temat 5 - szczegółowe opracowanie; temat 1 - sugestie i wskazówki, temat 2 - temat do samodzielnego opracowania.

Grupa trzecia - tematy wokół postaci Pana Tadeusza: Temat 7 - szczegółowe opracowanie; temat 9 - sugestie i wskazówki, temat 8 - temat do samodzielnego opracowania.

10. Emigracja jako doświadczenie Polaków. Omów zagadnienie na podstawie Pana Tadeusza Adama Mickiewicza. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Do szczegółowego opracowania wybrałam temat:

Problem do omówienia

Lektura, do której musisz się odwołać

Wiadomości dodatkowe, które ułatwiają zrozumienie problemu lub odwołanie do innego utworu literackiego, tekstu kultury itp.

Zawsze zaczynamy od analizy problemu.Twoim zadaniem jest omówienie emigracji jako doświadczenia Polaków, musisz więc zastanowić się, czym jest emigracja i jakie są jej powody, dlaczego uchodźstwo było zbiorowym doświadczeniem współczesnych Adamowi Mickiewiczowi, w jaki sposób przeżywali oni rozłąkę z krajem.Przy tym temacie nie obejdzie się bez historii: musisz przypomnieć wiadomości o okresie napoleońskim w Europie i nadziejach Polaków na odzyskanie niepodległości, powstaniu listopadowym i represjach po klęsce; informacje o Wielkiej Emigracji. Najważniejsze konteksty historyczny i biograficzny.

Grupa pierwsza

Kontekst należy rozumieć jako odniesienie się przez zdającego w wypowiedzi do np.: 1) innego utworu literackiego niż wskazany w poleceniu 2) historii literatury 3) teorii literatury 4) charakteru epoki 5) biografii autora 6) filmu, spektaklu teatralnego 7) utworu muzycznego, dzieła plastycznego 8) mitologii 9) Biblii 10) religii 11) historii 12) filozofii 13) kwestii politycznych 14) kwestii społecznych, wybrane przez zdającego w sposób celowy, przydatne do osadzenia omawianego zagadnienia w szerszej perspektywie. Zdający powinien wykorzystać kontekst przynajmniej częściowo funkcjonalnie, tzn. trafnie ze względu na omawiane zagadnienie przywołać np. informacje, wydarzenia – kontekst nie musi pogłębiać ani rozwijać omawianego zagadnienia.

• Inwokację;
• Epilog:
• poszukać w epopei fragmentów lirycznych wyznań podmiotu mówiącego;
• dobrze byłoby obejrzeć film w reż. Andrzeja Wajdy i zwrócić uwagę na postać narratora - Adama Mickiewicza

Zagadnienie masz omówić na podstawie Pana Tadeusza Adama Mickiewicza.

W takim razie musisz przypomnieć sobie:

W wypowiedzi masz odwołać się do jednego kontekstu.

Wobec tego trzeba się zastanowić, jakie konteksty mogą się przydać.

.Konteksty literackie:- utwory Adama Mickiewicza mówiące o uczuciach emigranta, np. Gdy tu mój trup- utwory innego romantyka o doświadczeniach emigranta np. Julisz Słowacki, Hymn o zachodzie słońca czy Cyprian Norwid, Moja piosnka II;- utwory z innych epok mówiące o doświadczeniu emigracji, np. Henryk Sienkiewicz, Latarnik albo Sławomir Mrożek, Emigranci;

Kontekst historycznoliteracki: - charakterystyka literatury emigracyjnej po 1831 roku.

Masz prawo wybrać dowolny kontekst, jednak wydaje mi się, że aby zrozumieć problem, trzeba chociaż ogólnie przypomnieć fakty historyczne.

Przypomnijmy Inwokację

Kontekst biograficzny:

- losy Adama Mickiewicza w latach 1823 -1855; - geneza Pana Tadeusza;

Kontekst historyczny:

- epoka napoleońska i związane z nią nadzieje Polaków - emigrantów po powstaniu kościuszkowskim;- klęska powstania listopadowego i Wielka Emigracja.

Litwo! Ojczyzno moja! ty jesteś jak zdrowie: Ile cię trzeba cenić, ten tylko się dowie, Kto cię stracił. Dziś piękność twą w całej ozdobie Widzę i opisuję, bo tęsknię po tobie. Panno święta, co Jasnej bronisz Częstochowy I w Ostrej świecisz Bramie! Ty, co gród zamkowy Nowogródzki ochraniasz z jego wiernym ludem! Jak mnie dziecko do zdrowia powróciłaś cudem (Gdy od płaczącej matki, pod Twoją opiekę Ofiarowany, martwą podniosłem powiekę; I zaraz mogłem pieszo, do Twych świątyń progu Iść za wrócone życie podziękować Bogu), Tak nas powrócisz cudem na Ojczyzny łono. Tymczasem przenoś moją duszę utęsknioną Do tych pagórków leśnych, do tych łąk zielonych, Szeroko nad błękitnym Niemnem rozciągnionych; Do tych pól malowanych zbożem rozmaitem, Wyzłacanych pszenicą, posrebrzanych żytem; Gdzie bursztynowy świerzop, gryka jak śnieg biała, Gdzie panieńskim rumieńcem dzięcielina pała, A wszystko przepasane jakby wstęgą, miedzą Zieloną, na niej z rzadka ciche grusze siedzą.

Poćwicz analizę

Na podstawie analizy Epilogu uporządkuj doświadczenia emigracyjne Polaków

Tekst

cierpienie

swary

Męka

nieproszeni Goście

kraj lat dziecinnych

Grono przyjaciół

sława

wolność

twórczość

walka

wygnanie

dzwon z cmentarza

w grobie złożona

odwaga załamuje ręce

Jaki obraz ojczyzny wyłania się z epopei i jak jest on związany z doświadczeniami emigracyjnymi Polaków?

Przeczytaj uważnie fragment Epilogu i na jego podstawie ustal, jakie cechy kraju lat dziecinnych podkreśla Mickiewicz

Do każdej wyeksponowanej cechy ojczyzny poszukaj przykładów w Panu Tadeuszu.

O jakiej Polsce przyszłości marzą emigranci? Szukając odpowiedzi na pytanie weź pod uwagę zakończenie poematu.

Kraj lat dziecinnych

święty i czysty

Na łonie przyrody

Własny

Bliski

zżyty

baśniowy

Polska przyszłości

demokratyczna

Wolna

nowoczesna

Dziś dla nas, w świecie nieproszonych gości,W całej przeszłości i w całej przyszłościJedna już tylko jest kraina taka,W której jest trochę szczęścia dla Polaka,Kraj lat dziecinnych! On zawsze zostanieŚwięty i czysty, jak pierwsze kochanie,Niezaburzony błędów przypomnieniem,Niepodkopany nadziei złudzeniem,Ani zmieniony wypadków strumieniem.Gdziem rzadko płakał, a nigdy nie zgrzytał,Te kraje radbym myślami powitał,Kraje dzieciństwa, - gdzie człowiek po świecieBiegł jak po łące, a znał tylko kwiecieMałe i piękne, jadowite rzucił,Ku pożytecznym oka nie odwrócił, Ten kraj szczęśliwy, ubogi i ciasny!Jak świat jest boży, tak on był nasz własny!Jakże tam wszystko do nas należało,Jak pomnim wszystko, co nas otaczało:Od lipy, która koroną wspaniałąCałej wsi dzieciom użyczała cienia,Aż do każdego strumienia, kamienia,Jak każdy kątek ziemi był znajomyAż po granicę, po sąsiadów domy! I tylko krajów tych obywateleJedni zostali wierni przyjaciele,Jedni dotychczas sprzymierzeńcy pewni!Bo któż tam mieszkał? - Matka, bracia, krewni,Sąsiedzi dobrzy. Kogo z nich ubyło,Jakże tam o nim często się mówiło,Ile pamiatek, jaka żałość długa,Tam, gdzi do pana przywiążańszy sługa,Niż w innych krajach małzonka do męża,Gdzie żołnierz dłużej żałuje orężą,Niż tu syn ojca; po psie płaczą szczerzeI dłużej, niż tu lud po bohaterze. I przyjaciele wtenczas pomogli rozmowieI do piosnki rzucali mnie słowo za słowem,Jak bajeczne żórawie nad dzikim ostrowem,Nad zaklętym pałacem przelatując wiosną,I słysząc zaklętego chłopca skargę głośną,Każdy ptak chłopcu jedno pióro zrucił,On zrobił skrzydła i do swoich wrócił.

W latach 1811 - 1812, kiedy toczy się akcja poematu Adam Mickiewicz był 13-14 letnim chłopcem.

On zawsze zostanieŚwięty i czysty, jak pierwsze kochanie,Niezaburzony błędów przypomnieniem,Niepodkopany nadziei złudzeniem,Ani zmieniony wypadków strumieniem. Umiejscowienie akcji poematu w latach 1811-1812 jest nieprzypadkowe. W 1812 roku Napoleon Bonaparte podjął wyprawę na Rosję. I ten radosny moment pełen nadziei uwiecznił poeta na kartach epopei. Nieprzypadkowa Mickiewicz nie wspomina o klęsce Napoleona pod Moskwą i o strasznym powrocie niedobitków armii francuskiej w 1813 roku. To ma być świat niezaburzony przypomnieniem błędów.

gdzie człowiek po świecieBiegł jak po łące, a znał tylko kwiecieMałe i piękne, jadowite rzucił,Ku pożytecznym oka nie odwrócił, Wiele jest w poemacie przepięknych opisów litewskiej przyrody.

Ten kraj szczęśliwy, ubogi i ciasny!Jak świat jest boży, tak on był nasz własny! I tylko krajów tych obywateleJedni zostali wierni przyjaciele,Jedni dotychczas sprzymierzeńcy pewni!Bo któż tam mieszkał? - Matka, bracia, krewni,Sąsiedzi dobrzy. Akcja poematu rozgrywa się właśnie wśród takich dobrych sąsiadów. Soplicowie i Horeszkowie mieszkają niedaleko siebie. W pobliżu też umieszczony jest Zaścianek Dobrzyński. Warto jednak zwrócić uwagę, że w Soplicowie nie ma gospodyni, matki. Dlaczego? Bo nie ma też Matki Polski.

Jakże tam wszystko do nas należało, Jak pomnim wszystko, co nas otaczało: Od lipy, która koroną wspaniałą Całej wsi dzieciom użyczała cienia, Aż do każdego strumienia, kamienia, Jak każdy kątek ziemi był znajomy Aż po granicę, po sąsiadów domy! Mickiewicz z dużą precyzją opisuje topografię terenu. W wyobraźni czytelnika powstaje mała ojczyzna - Soplicowo - centrum polszczyzny.

Nad zaklętym pałacem przelatując wiosną,I słysząc zaklętego chłopca skargę głośną,Każdy ptak chłopcu jedno pióro zrucił,On zrobił skrzydła i do swoich wrócił. Baśniowość świata przedstawionego jest nieprzypadkowa. Mickiewicz świadomie idealizuje kraj lat dziecinnych, serce ogarniętego nostalgią emigranta nie może czuć inaczej. Motyw skrzydeł przypomina mit o Ikarze, o marzycielu, który w imię powrotu do ojczyzny wzbił sie w przestworza.

Kogo z nich ubyło,Jakże tam o nim często się mówiło,Ile pamiatek, jaka żałość długa,Tam, gdzie do pana przywiążańszy sługa,Niż w innych krajach małżonka do męża, Historia Stolnika Horeszki pamiętana przez Gerwazego, który za śmierć pana okrutnie mści się na Soplicach, jest żywa wśród wszystkich bohaterów.

Dawna Polska odchodzi: to ostatni zajazd na Litwie, ostatni Klucznik, ostatni, co tak poloneza wodził, ostatni woźny trybunału. Nowa ojczyzna będzie szanowała wolność, równość i braterstwo.

Tadeusz i Zosia uwłaszczają chłopów i zamierzają nadać im ziemię.

Napoleon idzie na Moskwę, wszyscy wierzą w zwycięstwo. Polacy ufają, że dzięki temu odzyskają niepodległość. Z wojskami francuskimi idą Legiony Polskie.

Fragmenty poematu, w których mamy do czynienia z odautorskim podmiotem lirycznym.

Drzewa moje ojczyste!

przyjaciele starzy

Ja ileż wam winienem, o domowe drzewa!

jeśli Niebo zdarzy, Bym wrócił was oglądać,

Wy, koło których niegdyś pełzałem jak dziecię

ileż w waszej ciszy Upolowałem dumań,

Mnie się zdało, Że tam nad głową morze wiszące szalało.

Zwróć uwagę, z jaką miłością mówi o drzewach, które stają się symbolem całej ojczyzny. Wdzięczność dla nich motywowana jest doświadczeniami wczesnej młodości spędzonej w kraju, do którego wrócić można tylko za wolą Nieba.

O wiosno!Pamiętna wiosno wojnywiosno urodzaju!

EPITETY

kwitnącaludźmi błyszczącaObfita we zdarzenianadzieją brzemienna!

APOSTROFA

piękna maro senna!

WYZNANIE

Urodzony w niewoli, okuty w powiciu, Ja tylko jedną taką wiosnę miałem w życiu.

Wiosna 1812 roku

Najpiękniejsze wspomnienie podmiotu lirycznego. Aby zrozumieć, dlaczego ta wiosna była tak wyjątkowa, trzeba odwołać się do kontekstu historycznego. W roku 1812 Napoleon Bobaparte ruszył na Rosję. Polacy wiązali z tą kampanią nadzieje na odzyskanie niepodległości. Warto również wiedzieć, że Adam Mickiewicz obserwował przemarsz wojsk napoleońskich na Litwie (kontekst biograficzny).

apostrofy

Więcej

Fragmenty Księgi IV Drzewa moje ojczyste! jeśli Niebo zdarzy,Bym wrócił was oglądać, przyjaciele starzy,2660 Czyli was znajdę jeszcze? czy dotąd żyjecie?Wy, koło których niegdyś pełzałem jak dziecię;Czy żyje wielki Baublis, w którego ogromieWiekami wydrążonym, jakby w dobrym domie,Dwunastu ludzi mogło wieczerzać za stołem? [...]Ja ileż wam winienem, o domowe drzewa!Błahy strzelec, uchodząc szyderstw towarzyszyZa chybioną źwierzynę, ileż w waszej ciszy2680 Upolowałem dumań, gdy w dzikim ostępie,Zapomniawszy o łowach, usiadłem na kępie,A koło mnie srebrzył się tu mech siwobrody,Zlany granatem czarnej, zgniecionej jagody,A tam się czerwieniły wrzosiste pagórki,2685 Strojne w brusznice jakby w koralów paciórki.Drzewo, Wiatr, LasWokoło była ciemność; gałęzie u góryWisiały jak zielone, gęste, niskie chmury;Wicher kędyś nad sklepem szalał nieruchomym,Jękiem, szumami, wyciem, łoskotami, gromem:2690 Dziwny, odurzający hałas! Mnie się zdało,Że tam nad głową morze wiszące szalało.

Fragment Księgi XI - Rok 1812 O wiosno! kto cię widział wtenczas w naszym kraju,Pamiętna wiosno wojny, wiosno urodzaju!O wiosno, kto cię widział, jak byłaś kwitnąca8295 Zbożami i trawami, a ludźmi błyszcząca,Obfita we zdarzenia, nadzieją brzemienna!Ja ciebie dotąd widzę, piękna maro senna!Urodzony w niewoli, okuty w powiciu,Ja tylko jedną taką wiosnę miałem w życiu.

Wiosną 1812 czternastoletni Adam Mickiewicz był świadkiem przemarszu wojsk napoleońskich przez Litwę w kierunku Moskwy. Legenda rodzinna głosi, że w domu Mickiewiczów w Nowogródku znajdował się sztab króla Westfalii, Hieronima Bonapartego. „Adam Napoleon” (takie drugie imię przybrał przyszły poeta) opowiadał wielokrotnie o swojej rozmowie ze starym żołnierzem, który powtarzał: „ J’en jure par le nom. du grand Napoléon [Klnę się na imię wielkiego N apoleona]”. Wydarzenie z lat dziecięcych na zawsze opanowało wyobraźnię Mickiewicza. Wielki cesarz jawił mu się jako oswobodziciel narodu polskiego, a wojna francusko-rosyjska, mimo poniesionej klęski, jako walka angażująca wszystkie ludy Europy w sprawę wolności narodowej i społecznej. Została ona przedstawiona w narodowej epopei — w końcowych księgach Pana Tadeusza lud polski mówi: „Bóg jest z Napoleonem, Napoleon z nami”, dowódcy legionów, Kniaziewicz i Dąbrowski, ucztują z bohaterami poematu, a jeden z jego protagonistów, Jacek Soplica, walczył w armii francuskiej pod Hohenlinden i Samosierrą.

Omówmy możliwe konteksty.

Do swojej wypowiedzi wybierasz jeden kontekst. Należy go wykorzystać funkcjonalnie, czyli informacje muszą być powiązane z omawianym problemem. Pogłębienie kontekstu, wykorzystyanie go do interpretacji utworu podniesie wartość Twojej wypowiedzi, ale nie jest niezbędne.

Konteksty literackie

1. Utwór Adama MickiewiczaO trudnych doświadczeniach emigracyjnych pisze Adam Mickiewicz w jednym z liryków lozańskich pod tytułem Gdy tu mój trup. W utworze poeta przeciwstawia sobie dwa stany psychiczne i dwie przestrzenie. Tu funkcjonuje, cierpi i rozpacza trup niezdolny do prawdziwego życia. Przestrzeń tę można rozumieć jako kraje na obczyźnie. Jedynie w Ojczyźnie myśli, wśród bliskich, kochanych i rozumianych, gdzie miedzy drzewami miga biała sukienka można naprawdę żyć.

Za tą przestrzenią podmiot liryczny ogromnie tęskni i choć nie utoższamia jej z konkretnym miejscem, można przypuszczać, że chodzi o klraj lat dziecinnych z Pana Tadeusza.

Więcej

2. Utwór innego romantycznegoJuliusz Słowacki, Hymn o zachodzie słońca Utwór jest skargą polskiego emigranta, który otwiera przed Bogiem głąb serca. Doskwiera mu nostalgia, nie umie się cieszyć przepięknym obrazem, który roztacza przed nim Bóg. Wie, że nie wróci do ojczyzny i cierpi z tego powodu. Najbardziej ubolewa nad tym, że jego prochy zostaną gdzieś w świecie, zazdrości przodkom, że są pochowani w ojczystej ziemi.

Więcej

Wróć

Inne utwory: c. K. Norwid, Moja piosnka IIH. Sienkiewicz, Latarnik,S. Mrożek, Emigranci

Kontekst biograficzny

Kontekst historyczny

Pierwsze pokolenie polskich romantyków to ludzie urodzeni na przełomie osiemnastego i dziewiętnastego wieku. Urodzeni w zniewolonym kraju, po III rozbiorze Polski. To ludzie, dla których wolność była największym marzeniem i celem życia. W dzieciństwie przeżyli powstanie Księstwa Warszawskiego (1807) pod protektoratem Napoleona I. Dlatego to cesarz Francuzów stał się ich bożyszczem, z nim wiązali swoje nadzieje. Niestety, płonne. Żarliwy patriotyzm doprowadził do wybuchu powstania listopadowego (1830-1831), które stało się doświadczeniem pokoleniowym. Po klęsce insurerekcji carat rozpoczął dotkliwe represje. Wielu Polaków straciło majątki, wielu musiało emigrować. To uchodźstwo nosi w historii miano Wielkiej Emigracji. Wielkiej nie tylko ze względu na liczbę uciekinierów, ale też ze względu na osiągnięcia polityczno- kulturowe. Na obczyźnie znależli się nie tylko ważni politycy, dowódcy wojskowi, dygnitarze, ale też najwybitniejsi poeci romantyczni: Adam Mickiewicz, Julusz Słowacki, Cyprian Norwid, Zygmunt Krasiński, a także genialny muzyk Fryderyk Szopen.

Adam Mickiewicz (1798-1855) to czołowy przedstawiciel polskiego romantyzmu. Nie tylko jego twórczość, ale i jego życie jest ściśle powiązane z przemianami, jakie następowały w tej epoce. Polski romantyzm liczymy od wydania przez niego I tomu poezji, Poeta stał się także wzorem wieszcza, narodowego przywódcy w walce o wolność ojczyzny. W 1823 roku za działalność patriotyczną został skazany na osiedlenie się w głębi Rosji i nie miał już nigdy powrócić na Litwę. W 1829 roku poeta uciekł na Zachód, zamykając sobie drogę powrotną. Następne 25 lat spędził na obczyźnie, najpierw w Niemczech i Włoszech, później we Francji i Szwajcarii. Adam Mickiewicz jest chyba najsłynniejszym polskim tułaczem i duchowym przywódcą wszystkich emigrantów. Na wieść o wojnie rosyjsko-tureckiej wyjechał do Konstantynopola, by tam stworzyć Legion Polski. 26 listopada 1855 roku Adam Mickiewicz zmarł w Turcji.

Niekwestionowaną pozycję w tym względzie miał oczywiście Mickiewicz, potem zaś Słowacki. Za trzeciego wieszcza długo uważano Józefa Bohdana Zaleskiego, twórcę budującego mit Kresów. Potem natomiast jego pozycja została zachwiana przez Zygmunta Krasińskiego.

Kontekst historycznoliteracki

Wielka Emigracja to również wielka polska literatura pełniąca bardzo doniosłą funkcję w jednoczeniu całego środowiska oraz podtrzymywaniu nadziei na powrót do niepodległej Polski. Szczególne znaczenie miało tu dzieło Mickiewicza „Księgi narodu i pielgrzymstwa polskiego”, ponieważ poeta dowartościował w nim status emigranta jako pielgrzyma, który ma określony cel, a jego poświęcenie nie idzie na marne. Oczywiście niezmiernie istotnym utworem dla środowiska paryskiego był również „Pan Tadeusz” pisany „ku pokrzepieniu serc”. To właśnie wśród emigrantów narodziła się koncepcja wieszcza narodowego, jako poety-przewodnika Polaków.

Wróć

Jego szczątki najpierw przewieziono do Paryża i pochowano na Cmentarzu Les Champeaux w Montmorency, czyli na największej polskiej nekropolii we Francji, a później wróciły do kraju i spoczęły na Wawelu.

Konteksty Pana Tadeusza

Filmy: Pan Tadeusz - geneza utworuWielka EmigracjaPan Tadeusz - pełen tytuł utworu

Pora na rekapitulację materiału:

1. Przeżyciem pokoleniowym pierwszych romantyków było powstanie listopadowe. W wyniku jego klęski wielu Polaków musiało emigrować.
2. Emigracja okazała się niezwykle trudnym doświadczeniem. Polacy wszędzie czuli się wyobcowani, przyjmowani niechętnie, przeżywali nostalgię, prowadzili zaciekłe spory. Odrobinę radości dawały spotkania z przyjaciółmi i wspominanie kraju lat dziecinnych.
3. Na emigracji powstają najwybitniejsze dzieła polskiego romantyzmu, w tym Pan Tadeusz, którego akcja została przeniesiona w lata 1811 i 1812, czyli w czas najszczęśliwszy, pełen nadziei na wolność odchodzącej w przeszłość Polski szlacheckiej.
4. Na kartach epopei znajdziemy nie tylko barwny obraz Soplicowa i okolic, ale także przejmujące wyznania stęsknionego emigranta, który w partiach lirycznych mówi w pierwszej osobie.

Wniosek uogólniający na zakończenie:

Nasza narodowa epopeja jest zrodzona z ogromnej miłości do kraju i nieutulonej tęsknoty emigrantów. Znajdziemy w niej wyidealizowane wspomnienie dawnej Polski, marzenie o demokratycznej, odrodzonej ojczyźnie i zapis doświadczeń emigracyjnych polskich pielgrzymów.

Plan wypowiedzi:

1. Wielka Emigracja2. Pan Tadeusz jako epopeja zrodzona z miłości i tęsknoty3. Geneza Pana Tadeusza w świetle Inwokacji i Epilogu.4. Obraz Polski dawnej, marzenie o demokratycznej ojczyźnie.5. Podmiot liryczny w epopei - stęskniony emigrant.6. Wnioski.

Dziękuję za uwagę.

Skontaktuj się ze mną, podziel się swoimi spostrzeżeniami:

Żródła

https://eszkola.pl/jezyk-polski/kultura-na-wielkiej-emigracji-1035.html?strona=2

https://www.na6.pl/polski/motyw_emigracji_w_literaturze

https://muzeumpanatadeusza.ossolineum.pl/pan-tadeusz-konteksty/#Wielka%20Emigracja

https://ostatnidzwonek.pl/pan-tadeusz/a-187.html

https://journals.pan.pl/Content/120139/PDF/2020-06-RL-01-Speicyte.pdf

https://rcin.org.pl/Content/68092/WA248_85165_P-I-30_mitosek-mickiewicz_o.pdf

radgor@onet.pl