Edukacja regionalna

Opracowała: Ewelina Kocot

Miasta górnego śląska.katowice

Rynek w Katowicach to jeden z głównych placów Śródmieścia do którego prowadzą: ul. 3 Maja, ul. Warszawska, ul. Staromiejska, ul. Teatralna, ul. Adama Mickiewicza, ul. św. Jana, ul. Pocztowa, ul. Młyńska i aleja Wojciecha Korfantego. Zabudowania przy placu powstawały od połowy XIX wieku.

Rynek na początku XX wieku

Plac usytuowany w Śródmieściu Katowic.Został wytyczony w okresie szybkiej rozbudowy śródmieścia na przełomie XIX i XX wieku. Był zawsze własnością miasta. Na placu zawsze istniała fontanna, która po odnowieniu w 2000 roku została nazwana Jędruś. Od samego początku plac pełnił funkcję mini-parku, choć nie służył tylko do odpoczynku. Do 1920 roku na terenie placu wytyczona była przestrzeń na boisko piłkarskie. Swoje mecze rozgrywały tam dwie drużyny: FC Kattowitz i Diana Kattowitz. Były to jedne z pierwszych klubów piłkarskich na ziemiach Górnego Śląska.

Plac Andrzeja w czasach II wojny światowej

Plac Karola Miarki został wytyczony w okresie szybkiej rozbudowy śródmieścia na przełomie XIX i XX wieku. Plac usytuowany jest w Śródmieściu Katowic. Na placu znajduje się pomnik Stanisława Moniuszki, który powstał powstał z inicjatywy kompozytora i dyrygenta Stefana Mariana Stoińskiego − prezesa Związku Śląskich Kół Śpiewaczych.

Plac Karola Miarki w Katowicach na początku XX wieku

Pomnik Stanisława Moniuszki na pl. Karola Miarki odsłonięto 8 czerwca 1930 roku.

Jest jednym z najstarszych placów w mieście. Przy placu Wolności znajdują się następujące historyczne obiekty: - willa ogrodowa wpisana do rejestru zabytków,- neorenesansowy pałac braci Abrahama i Josefa (Josepha) Goldsteinów.Plac jest wspomniany w powieści Wilhelma Szewczyka "Ptaki ptakom", opowiadającej o pierwszych dniach września 1939 w mieście, oraz w powieści Aleksandra Baumgardtena "Spotkanie z jutrem". W 2000 wybudowano fontannę, która w plebiscycie zorganizowanym dla mieszkańców miasta otrzymała nazwę Akwarium.

Plac Wolności na pocztówce z 1917

Jedna z zabytkowych ulic w katowickiej dzielnicy Śródmieście. Tutaj znajdował się pierwszy budynek pocztowy z 1893, zbudowany w formie neorenesansowego pałacu z wieżą. Karty kroniki katowickiego urzędu pocztowego mówią o uroczystym otwarciu urzędu 3 grudnia 1893 roku. Budynek z wyglądu przypominał pałacyk. Nad całością górowała wieża, w której znajdowały się urządzenia telegrafu.

Ulica Pocztowa na początku XX wieku

+ info

Zabytkowy budynek, znajdujący się w katowickiej dzielnicy Śródmieście. Obiekt ma kształt willi ogrodowej. Obecnie w budynku mieści się Oddział Karny Sądu Rejonowego Katowice−Zachód. W dwudziestoleciu międzywojennym w budynku swoją siedzibę miałSąd Apelacyjny i Prokuratura Sądu Apelacyjnego.

Willa ogrodowa przy Placu Wolności

Neorenesansowy pałac braci Abrahama i Josefa (Josepha) Goldsteinów, położony w zachodniej części śródmieścia Katowic, na rogu placu Wolności i ul. Jana Matejki jest reprezentacyjną budowlą z lat siedemdziesiątych XIX wieku. Goldsteinowie przybyli z Królestwa Polskiego do Katowic, by założyć kolejny z sieci swych tartaków. W bocznej elewacji znajdują się rzeźby przedstawiające trzy postacie kobiece – alegorie przemysłu, nauki i sztuk pięknych. Postacie trzymają: młotek, lokomotywę, książkę, pochodnię, zwój i i paletę malarską.

Pałac Goldsteinów czasami nazywany Pałacem Przemysłowców lub Willą Goldsteinów

Jedna z najważniejszych i najbardziej reprezentacyjnych ulic w katowickim Śródmieściu. Ulica została wytyczona gdy Katowice były wsią, w 1856 jako łącznik pomiędzy placem Wolności a Rynkiem. Od połowy XIX wieku nosiła nazwę Industriestraße. Po nadaniu praw miejskich 24 października 1867 Rada Miasta Katowice na wniosek Urzędu Miasta Katowice podjęła decyzjęo przemianowaniu jej na Grundmannstraße.

Dawna Grundmannstraße – obecnie ulica 3 Maja

Pocztówka przedstawiająca dawny wygląd ulicy Dworcowej

Ulica Mariacka

Widok na ulicę Mariacką. W dali kościół pw. Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny. Jedna z ważniejszych ulic w katowickiej dzielnicy Śródmieście. Jej nazwa wywodzi się od Kościoła Mariackiego, do którego prowadzi. W 2008 roku ulicę przekształcono w deptak.

Ulica z zabudową pochodzącą z XIX wieku.Przy ulicy Adama Mickiewicza znajdują się następujące historyczne obiekty:- Dom Handlowy „Skarbek” ,- Zabytkowy budynek Łaźni Miejskiej wpisany do rejestru zabytków,- Zabytkowy gmach III Liceum Ogólnokształcącego imienia Adama Mickiewicza.

Ulica Mickiewicza na początku XX wieku

Powstanie stacji w Katowicach wiązało się z rozwojem przemysłu na terenie Górnego Śląska od połowy XVIII wieku. Budynek dworca kolejowego w Katowicach wybudowany został w latach 50-tych XIX wieku. Przez dziesięciolecia był najważniejszym obiektem kolejowym Górnego Śląska. W latach 50. XX wiekuze stacji odprawiono pierwsze pociągi elektryczne.

Stary dworzec kolejowy w okresie II wojny światowej

Budynek teatru zaprojektował niemiecki architekt i przedsiębiorca budowlany Carl Moritz. Budowę teatru rozpoczęto w 1905, a oddano do użytku w 1907, jako teatr niemiecki. Znajdowało się w nim, aż 800 miejsc dla widowni. Od początku swojego istnienia budynek mieści się na katowickim rynku. W październiku 1907 premierą Wilhelma Tella Friedricha Schillera uroczyście zainaugurowano działalność teatru. We wrześniu 1936 roku teatr otrzymuje nazwę im.Stanisława Wyspiańskiego.

Pocztówka Maxa Steckla z widokiem teatru w Katowicach.Obecnie Teatr Śląski.

Budowa gmachu Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego uwarunkowana była utworzeniem w 1922 roku Województwa Śląskiego – na odzyskanej przez Polskę części Górnego Śląska. Zabytkowy budynek znajduje się w centrum Katowic, przy ulicy Jagiellońskiej. Wybudowany został w stylu modernistycznym. W okresie międzywojennym jeden z największych budynków administracyjnych w Polsce.

Gmach Sejmu Śląskiego − widok od placu Sejmu Śląskiego

Zabudowania Marthahütte. Po prawej potok Rawa na pocztówce z początku XX wieku. Po lewej w tle Synagoga Wielka w Katowicach.

W 1852 roku nad stawem hutniczym wybudowano walcownię, która otrzymała nazwę Marthahütte. W 1857 roku przekształcono ją w walcownię żelaza. Produkowano tu szyny kolejowe. Hutę zamknięto w 1928, a jej zabudowania stały do lat 60. XX wieku.

Huta Marta

Kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Katowicach znany tradycyjnie jako kościół Mariackijest zbudowany w stylu neogotyckim.Biskup Förster w związku ze wrostem ludności, wywołanym rozwojem śląskiego górnictwa, polecił architektowi zaprojektować potężną, trzynawową świątynię i wspomógł w dużym stopniu finansowo realizację tego przedsięwzięcia. Nad wystrojem wnętrza pracowało wielu twórców. Witraże zaprojektował Adam Bunsch,malarz i grafik, także pedagog i dramatopisarz, uczeń Mehoffera.

Kościół Mariacki

Kościół zbudowany w latach 1927–1955 według projektu architektów Zygmunta Gawlika i Franciszka Mączyńskiego. Do budowy katedry przystąpiono oficjalnie 5 czerwca 1927 roku. Miejsce pod budowę kościoła objęło teren dawnej cegielni. Archikatedra Chrystusa Króla jest największą archikatedrą w Polsce. Mury świątyni wzniesiono w większości z żelazobetonu, a zewnętrzne okładziny ścian wykonano z dolomitu wydobywanego i obrabianego w kamieniołomach Imielina. Witraże zaprojektował rektor Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu Stanisław Pękalski. W archikatedrze wręczana jest każdego roku nagroda Lux ex Silesia, polska nagroda regionalna, przeznaczona dla tych, którzy w swej działalności naukowej lub artystycznej ukazują wysokie wartości moralne i wnoszą trwały wkład w kulturę Górnego Śląska. W krypcie Archikatedry Chrystusa Króla w Katowicach pochowani zostali śląscy biskupi: Arkadiusz Lisiecki, Stanisław Adamski oraz Herbert Bednorz.

Katedra pw. Chrystusa Króla

Nieistniejąca kopalnia znajdująca się w centrum Katowic, w dzielnicy Bogucice. działająca w latach 1823–1999. Do 1936 roku nosiła nazwę „Ferdynand”. Powstała w Bogucicach z inicjatywy emerytowanego rotmistrza Ignacego Ferdinanda von Beyma – zamieszkałego w Tarnowskich Górach. Kopalnię założył na swym gruncie hrabia Stanisław Mieroszewski, były poseł na Sejm Czteroletni. Nazwa kopalni – Ferdinand – odwołuje się do imienia von Beyma. 15 lipca 1936 roku kopalnia zmieniła nazwę na „Katowice”. Po 176 latach zakończono eksploatację działalności kopalni. Na jej terenie obecnie znajdują się siedziby Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia, Muzeum Śląskiego oraz Międzynarodowego Centrum Kongresowego.

Tereny byłej KWK „Katowice”

Bibliografia:1. Miasto zachwycającego szczegółu : Katowice na dawnej pocztówce.- Katowice : Biblioteka Śląska, 2018Strony internetowe:1. https://pl.wikipedia.org/wiki/Plac_Andrzeja_w_Katowicach: aktualizacja, 21.10.2021, 14:14, dostęp 19 października 2021.2. https://pl.wikipedia.org/wiki/Plac_Karola_Miarki_w_Katowicach, 21.10.2021, 14:15, dostęp 20 października 2021.3. https://pl.wikipedia.org/wiki/Ulica_Mariacka_w_Katowicach, 10 lip 2021, 01:17, dostęp 20 października 2021.4. https://pl.wikipedia.org/wiki/Archikatedra_Chrystusa_Kr%C3%B3la_w_Katowicach, 11 paź 2021, 22:36, dostęp 25 października 2021.

Opracowała: Ewelina Kocot

dziękuję za uwagę