Tadeusz Różewicz - 100. rocznica urodzin

Źródło: Instytut im. Jerzego Grotowskiego we Wrocławiu.

"Najlepiej widzę, kiedy zamknę oczy. Z zamkniętymi oczyma widzę miłość, wiarę, prawdę…"(T. Różewicz, Kartoteka)

Tadeusz Różewicz 100. rocznica urodzin1921-2014

UCHWAŁA SEJMU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 27 listopada 2020 r. w sprawie ustanowienia roku 2021 Rokiem Tadeusza Różewicza w 100. rocznicę urodzin.

9 października 2021 roku przypada setna rocznica urodzin "poety moralnego niepokoju". Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, przekonanyo wielkim znaczeniu jego dorobku artystycznego, ustanowił rok 2021 Rokiem Tadeusza Różewicza.

Źródło: Cyfrowa Biblioteka Narodowa Polona.

Poeta, dramatopisarz, scenarzysta filmowy, prozaik, satyryk, tłumacz poezji węgierskiej. Jeden z najwszechstronniejszych i najbardziej twórczych kontynuatorów literackiej awangardy w kraju i na świecie. Wielokrotnie wymieniany jako kandydat do Nagrody Nobla. Urodził się 9 października 1921 roku w Radomsku, zmarł 24 kwietnia 2014 roku we Wrocławiu.

Tadeusz Różewiczżycie i twórczość

Od 1939 roku Tadeusz wspierał rodzinę, pracując jako goniec,magazynier, urzędnik kwaterunku, uczeń stolarski w Fabryce Mebli Giętych "Thonet". Janusz Różewicz, pierwszy literacki mentor młodszego brata, wciągnął go do konspiracji. Po półrocznym szkoleniu w tajnej szkole podchorążych, w 1942 roku Tadeusz został zaprzysiężony w Armii Krajowej (pseudonim "Satyr"). Walczył z bronią w ręku od 26 czerwca 1943 do 3 listopada 1944 roku w oddziałach leśnych. Jednocześnie redagował pismo "Czyn Zbrojny" i pisał wiersze. W 1944 roku wraz z bratem Januszem wydał tomik "Echa leśne".

Tadeusz Różewicz po przybyciu do Oddziału w sierpniu 1943 r. Źródło: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Tadeusz Różewiczpoeta i wojna

"Niepokój", został entuzjastycznie przyjęty przez czytelników i krytyków. Tomik pogodził skłócone orientacje i autorytety - Julian Przyboś i Czesław Miłosz, broniący sprzecznych koncepcji liryki, wyrażali podziw dla tej poezji. Czesław Miłosz w "Odzie do Tadeusza Różewicza, poety", pisał: "Szczęśliwy naród który ma poetę/ I w trudach swoich nie kroczy w milczeniu".

Tadeusz Różewicz, „Niepokój”, Kraków 1947.Źródło: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

"Mam dwadzieścia cztery lata OcalałemProwadzony na rzeź"("Ocalony", z tomiku "Niepokój", Kraków 1947.)

Tadeusz Różewicz poetycki debiut

Tom poezji "Niepokój" z dedykacją autora dla Czesława Miłosza.

Tadeusz Różewicz, „Niepokój”, Kraków 1947.Źródło: Cyfrowa Biblioteka Narodowa Polona.

Tadeusz Różewicz w 1945 roku (arch. rodzinne). Źródło: Muzeum Pana Tadeusza Ossolineum.

W 1945 Różewicz mieszkał w Częstochowie, współtworząc środowisko inteligenckie w tym mieście. Debiutował w miejscowym piśmie literacko-artystycznym „Głos Narodu”. W redakcji czołowego tygodnika literackiego „Odrodzenie” poznał Juliana Przybosia, który ściągnął go do Krakowa. W Krakowie Tadeusz zdał maturę i został studentem historii sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim, jednak studiów nie ukończył. Wszedł do grupy młodej Neoawangardy Krakowskiej. Przyjaźnił się z takimi postaciami polskiej kultury, jak: Tadeusz Kantor, Jerzy Nowosielski, Kazimierz Mikulski, Andrzej Wajda.

Tadeusz RóżewiczAwangarda Krakowska

Źródło: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Latem 1949 roku z braku perspektyw na własne mieszkanie w Krakowie, Różewicz przeprowadził się do Gliwic. Tam poślubił Wiesławę Kozłowską, z którą miał dwóch synów: Kamila i Jana.Od 1968 roku aż do śmierci mieszkał we Wrocławiu, gdzie w 1991 roku otrzymał doktorat honoris causa Uniwersytetu Wrocławskiego.

Tadeusz RóżewiczGliwice i Wrocław

Źródło: Wikipedia

Poeta zmarł we Wrocławiu 24 kwietnia 2014 roku. Pożegnanie odbyło się w kaplicy cmentarnej na wrocławskim Kiełczowie, mszę św. żałobną odprawił i homilię wygłosił opolski abp senior Alfons Nossol. Tadeusz Różewicz został pochowany na cmentarzu przy kościele ewangelickim Naszego Zbawiciela, znanym jako świątynia Wang, w Karpaczu Górnym.

Tadeusz Różewiczostatnia droga poety

Film dokumentalny o życiu Tadeusza Różewicza

Tadeusz Różewicz wydał kilkadziesiąt tomów poetyckich, poniżej prezentujemy wybrane zbiory wierszy i poematów:

• Echa leśne (1944),
• Niepokój (1947),
• Czerwona rękawiczka (1948),
• Pięć poematów (1950),
• Czas, który idzie (1951),
• Formy (1958) zawiera m.in wiersz "List do ludożerców",
• Zielona róża (1961) (wiersze wydane razem z dramatem Kartoteka),
• Matka odchodzi (1999) (nagroda literacka Nike w 2000 roku),
• Nożyk profesora (poemat i wiersze), (2001) finał Nagrody Literackiej Nike 2002,

Rękopis wiersza Tadeusza Różewicza, [1968] r.Źródło: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Tadeusz Różewiczpoeta - prozaik - dramaturg

Tadeusz Różewicz, Galeria Teatru Nowego Warszawa. Plakaty z kolekcji Krzysztofa Dydo, aut. plakatu Waldemar Świerzy, [1984] r. Źródło: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Dramaty w wyborze:

• Kartoteka (utwór napisany w latach 1958-1959, ukazał się ocenzurowany w miesięczniku "Dialog" w 1960),
• Grupa Laokoona (1962),
• Świadkowie albo Nasza mała stabilizacja (1964),
• Stara kobieta wysiaduje (1969),
• Białe małżeństwo ( 1975),
• Do piachu (1979),
• Pułapka (1982),
• Kartoteka rozrzucona (1997),

Tadeusz Różewiczpoeta - prozaik - dramaturg

Źródło: Biuro Literackie

Unikatowy reprint najbardziej znanego dramatu Tadeusza Różewicza "Kartoteka". Zawiera dwa warianty utworu z 1957 i 1958 roku. Wydany przez Biuro Literackie i Instytut Jerzego Grotowskiego.

Tadeusz Różewicz "Kartoteka" - reprint

Źródło: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Wybrane zbiory opowiadań Tadeusza Różewicza:

• Opadły liście z drzew (1955),
• Przerwany egzamin (1960),
• Wycieczka do muzeum (1966),
• Śmierć w starych dekoracjach (1970),
• Wędrówka Wędrowca (1975),
• Próba rekonstrukcji (1979),
• Te kwiaty (1983).

Tadeusz Różewiczpoeta - prozaik - dramaturg

List Tadeusza Różewicza do Wiesława Gerasa, Gliwice 17 października 1966 r.Źródło: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

List Tadeusza Różewicza do nastoletniej Joasi, Wrocław 15 luty 2004 r.Źródło: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Tadeusz Różewicz - pamiątki z szuflady...

Karykatura Tadeusza Różewicza autorstwa Pawła Różewicza, bratanka poety. Źródło: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

[Karta, wystawiona Tadeuszowi Różewiczowi przez włoskie Ministerstwo Edukacji Narodowej, umożliwiająca wejścia do rzymskich muzeów, Rzym 1960 r.]Źródło: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Tadeusz Różewicz - pamiątki z szuflady...

Czego o poecie, dramatopisarzu dowiemy się, oglądając zawartość jego szuflady? Zobaczymy „damską torebkę w wydaniu mężczyzny” podkreśla wnuczka Tadeusza Różewicza, Julia. Przekonamy się, że autor „Kartoteki” palił papierosy (Camele), ale paczki nie odważył się trzymać na biurku ze strachu przed żoną.Pamiątki po Tadeuszu Różewiczu zasilą zbiory Ośrodka „Pamięć i Przyszłość”, a w niedalekiej przyszłości trafią do Centrum Historii Zajezdnia we Wrocławiu.

Szuflada z biurka Tadeusza Różewicza z "nadzieniem". Źródło: www.wroclaw.pl

Tadeusz Różewicz - pamiątki z szuflady...

Źródło: Muezum Pana Tadeusza Ossolineum.

Muzeum Pana Tadeusza we Wrocławiu, to najnowsza i najnowocześniejsza część Ossolineum, prezentująca zbiory Zakładu na bogatym tle historycznym i literackim. Obecnie trwają przygotowania do otwarcia wystawy stałej poświęconej Tadeuszowi Różewiczowi. Od 10 października będzie można na niej zobaczyć wybór materiałów pochodzących z obszernego archiwum przekazanego Zakładowi Narodowemu im. Ossolińskich, obejmującego nie tylko bezcenne rękopisy, ale także dokumenty i przedmioty codziennego użytku oraz imponujący księgozbiór.

"Pan Tadeusz Różewicz" - wystawa muzealna

Materiały edukacyjne

Pamiątki czyli z szuflady poety

Poezja i proza

Źródło: Narodowe Centrum Kultury.

Filmy

Audycje radiowe

Wykłady o twórczości poety

Dramat

Biografia

"Poeta to na pewno ktoś Słuchajcie głosu poety..."

Tadeusz Różewicz - materiały online

Tadeusz RóżewiczZestawienie publikacji ze zbiorów PBW w Krakowie.

Dziękujemy za uwagę.

Zapraszamy do skorzystania ze zbiorów Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej im. Hugona Kołłątaja w Krakowie.