Ks. Stanisław Konarski

rys historyczny

Ksiądz Stanisław Konarski

Pochodził z średniozamożnej rodziny szlacheckiej, skoligaconej jednak z możnymi familiami - z rodem Tarłów i Czermińskich.

Hieronim Konarski (takie imię nadano mu podczas chrztu) urodził się w Żarczycach w 1700 roku.

Wychowaniem wcześnie osieroconego chłopca zajął się wuj, który oddał go (w wieku 10 lat) do kolegium pijarskiego w Piotrkowie Trybunalskim, gdzie uczył się (ponoć pilnie) przez pięć lat.

Przywdział habit zakonny i rozpoczął nowicjat w Podolińcu. Zdolności oraz zapał do nauki zawiodły go do święceń kapłańskich, które przyjął w 1718 r.

W latach 1729-1730 przebywał we Francji, Niemczech i Austrii, zapoznając się z nowatorskimi metodami nauczania i tamtejszymi koncepcjami polityczno-ustrojowymi.

W 1725 r. - z inicjatywy i dzięki pomocy swego długoletniego protektora, Jana Tarło, wyjechał do Włoch, gdzie odbywał studia w Collegium Nazarenum w Rzymie, uczelni o zmodernizowanym profilu humanistycznym i matematyczno -fizycznym.

Po powrocie do kraju, wraz z Józefem Jędrzejem Załuskim, podjął się zgromadzenia i wydania drukiem konstytucji sejmu walnego Volumina Legum.

Konarski nie pozostawał biernym obserwatorem współczesnych mu wydarzeń w kraju. Napisał "Rozmowę pewnego ziemianina ze swoim sąsiadem o teraźniejszych okolicznościach", w której wyraźnie już żądał ograniczenia prawa veta i wskazywał na szkodliwość zrywania sejmów.

Początkowo (1736–1737) w Krakowie i Rzeszowie, a następnie (1738–1741) w Wilnie, i (od 1745) we Lwowie.

Stopniowo przybliżał się do życia politycznego, podejmując, z polecenia władz zakonnych, reformę szkolnictwa.

Działania reformatorskie urzeczywistnił jednak głownie w Warszawie, otwierając w 1740 Collegium Nobilium, w którym pełnił do 1756 funkcję rektora.

W 1740 roku rozpoczął wielką reformę szkolnictwa w Polsce.

- napisał nowe podręczniki,- założył w Warszawie Collegium Nobilium,- przygotował oświecone kadry nauczycieli i wychowawców,- wprowadził do programu szkolnego nowe przedmioty (historię powszechną i ojczystą, prawo polskie i międzynarodowe, geografię, zagadnienia polityczne i światopoglądowe, filozofię).

Dla szkolnictwa zrobił wiele:

,,Celem wszystkich szkół jest (...) nie tylko rozwijanie umysłów za pomocą nauki i umiejętności, lecz przede wszystkim uszlachetnienie serc i dusz."

Zadania uczelni określił w mowie De viro honesto et bono cive ab ineunte aetate formando (Mowa o kształtowaniu człowieka uczciwego i dobrego obywatela).

Ksiądz Konarski poświęcił także jedno ze swoich dzieł („O skutecznym rad sposobie”) reformie politycznej – wyliczył w nim wszystkie bolączki ówczesnej Polski i podał nowe propozycje ustrojowe.

Był zdania, że dobrymi obywatelami mogą być tylko ludzie o zdrowych zasadach moralnych.

Pod koniec życia napisał nawet specjalny traktat – „O religii poczciwych ludzi”, w którym bronił zasad prawdziwej wiary przed pogardą i bezbożnością.

Duże znaczenie przypisywał teatrowi, sam jest autorem wystawionej w 1756 "Tragedii Epaminondy". W Collegium Nobilium zrezygnował z repertuaru łacińskiego, tworząc młodzieży polskiej szansę zapoznania się z dorobkiem nowoczesnej dramaturgii.

Zmierzał do podniesienia kultury języka.

Kształtowaniu kultury językowej poświęcił również pracę De emendandis eloquentiae vitiis ("O poprawie wad wymowy"), gdzie przeciwstawił się używaniu języka łacińskiego kosztem naruszania logiki wypowiedzi i przesadnym eksponowaniu kunsztownej metaforyki.

Napisał Grammatica latina ad usum iuventutis Scholarum Piarum.Praca ta spełniała funkcję elementarza z zarysem arytmetyki.

Domagał się zniesienia liberum veto, przekonując o sensowności głosowania większościowego.

Całościową reformą Rzeczypospolitej Konarski zajął się w opublikowanym anonimowo fundamentalnym dziele O skutecznym rad sposobie albo O utrzymywaniu ordynaryjnych sejmów, podtrzymując w nim ideały demokracji szlacheckiej, z dominacją stałego sejmu i odpowiedzialnej przed nim wzmocnionej władzy centralnej.

Zmodyfikował metody wychowania, podtrzymał jednak typowy dla szkoły wyznaniowej fundament religijny, traktowany jako warunek skuteczności wychowawczej.

W O religii poczciwych ludzi Konarski zaatakował oświeceniową moralność oddzieloną od religii, proponując karanie osób kolportujących pisma atakujące religię i dobre obyczaje. Praca ta naraziła go na krytykę ze strony nuncjusza A.M. Duriniego.

Stanisław August wyróżnił go w 1771 r. - na dwa lata przed śmiercią księdza Konarskiego - medalem Sapere auso ("Temu, który odważył się być mądrym")

Dzieła Konarskiego poruszały sprawy ważne dla kraju. W jego utworach czytelnik może odnaleźć aluzje do sytuacji politycznej ówczesnej Polski.

Stanisław Konarski tworzył poezję.

Z jego młodzieńczych dokonań cenniejsze są wiersze religijne, które wyróżniają się poprawnością formalną i szczerością uczuć. Poźniejsze liryki, nawołujące do miłości ojczyzny i cnoty, mieszczą się w nurcie klasycyzmu.

Propagowane przez księdza Konarskiego idee są wciąż aktualne, niewygasłe. Został zaliczony do grona najbardziej zasłużonych postaci narodu polskiego.

„CELEM WSZYSTKICH SZKÓŁ JEST PRZEDE WSZYSTKIM USZLACHETNIENIE SERC I DUSZ” „JAKA JEST MŁODZIEŻ W RZECZYPOSPOLITEJ, TAKA SWEGO CZASU BĘDZIE RZECZYPOSPOLITA” „RZETELNEJ NAUKI CIĄGLE NAM POTRZEBA”

„MIEJMY ODWAGĘ BYĆ MĄDRYMI, ABYŚMY UMIELI ODRÓŻNIAĆ DOBRO OD ZŁA” „UCZ SIĘ, BO NAUKA PRAWDĘ OD FAŁSZU, DOBRE OD ZŁEGO, PEWNOŚĆ OD WĄTPLIWOŚCI ODDZIELA” „DUŻO CZYTAJ, BO LEKTURA PRZYCZYNIA SIĘ DO WYKSZTAŁCENIA CNOTLIWYCH I WIELKICH MĘŻÓW RZECZYPOSPOLITEJ”

Złote myśli

„BĄDŹ WIERNY OJCZYŹNIE, BO OJCZYZNA POTRZEBUJE PRZYZWOITYCH OBYWATELI” „NIGDY NIE ŻAŁUJ PRACY I STARANIA W NAUCE” „NIE UPADAJ NA DUCHU I NIE TRAĆ NADZIEI NAWET W NAJWIĘKSZYCH NIESZCZĘŚCIACH” DOKŁADAJCIE WSZELKICH STARAŃ, KSZTAŁCĄC SERCE - CNOTAMI, UMYSŁ-NAUKAMI, CIAŁO - ĆWICZENIAMI”

„NIE USTĘPUJ PRZED ZŁYMI LUDŹMI, PRZECIWNIE – ŚMIAŁO WYSTĘPUJ PRZECIW NIM” „BĄDŹ MĄDRY, BO CZŁOWIEK MĄDRY JEST DLA PRZYJACIÓŁ SZCZERY I WIERNY, A NIEPRZYJACIOŁOM WYBACZA” „WYPOWIADAJ SWOJĄ PRAWDĘ JASNO I SPOKOJNIE” „WSZĘDZIE, GDZIE MŁODY CZŁOWIEKSIĘ ZNAJDZIE, MA Z ODDANIEM SŁUŻYĆ OJCZYŹNIE…”

za zapoznanie się z sylwetką przyszłego patrona SP w Pławnie

Dziękujemy

https://rcin.org.pl

http://wlaczpolske.pl

https://allegrolokalnie.plhttps://allegrolokalnie.pl

https://rcin.org.plhttps:

https://encyklopedia.pwn

https://rcin.org.plhttps://rcin.org.pl

http://www.konarski.wiara.pl

https://pl.wikipedia.org/

https://polona.plhttps://polona.pl

https://www.polskieradio.pl

http://starodruki.hist.pl

https://www.atticus.pl

https://lh3.googleusercontent.com/proxy/s8DaUF9z7uD9jVjpbm7py5lvzsMNmKyDYbgcX1YYQ1DNE8bG1ectZNnaZQciC5lzGS2xiUlPhfQDTkBiW6GRiNuSHLV9uNaB5g

https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcRWsHAKbPD_FeKgEzSzxCDiSdbDSWz3M0YUVA&usqp=CAU

https://histmag.org/grafika/thumbsold/przywilejeszlacheckie2_600x331_thb_65723.jpg

https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?

Bibliografia