Przystosowania ryb do życia w wodzie

Jaź - charakterystyczne dla jazi są ich żółte oczy. Przeciętnie łowione sztuki mają od 30 do 50 cm długości. Często mylony jest z płocią, kleniem bądź jelcem.

Lin - dorosłe liny znajdują swoje pożywienie głównie w mule. Żywią się więc przede wszystkim skorupiakami bentosowymi, drobnymi ślimakami, detrytusem, stąd często w ich przewodzie pokarmowym znaleźć można piach, muł i szczątki organizmów żywych.

Czynniki wpływające na życie w wodzie

Płoć - ryba żyjąca w stadach, żerująca gromadnie. Jest płochliwa i bardzo ostrożna.

Temperatura

Zawartość tlenu

Nasłonecznienie

Gęstość

W związku z małą ilością światła związaną z głębokością ryby denne mają uwstecznione oczy, zwierzęta głębinowe natomiast często mają źródło światła. Im bliżej dna tym mniej światła, a co za tym idzie roślin. Przy samym dnie żyją niektóre bakterie i organizmy cudzożywne.

W związku z gęstością wody, ryby posiadają opływowy kształt ciała, płetwy oraz wytwarzają śluz umożliwiający poruszanie się w wodzie. W płytkich, przybrzeżnych wodach wiele organizmów przyczepia się do dna lub chowa w zatokach.

Powietrze czy gleba nagrzewają się dużo szybciej i łatwiej od wody, ale także szybciej tracą ciepło. Ryby wód zimnych potrafią wytworzyć odpowiednie substancje, aby zapobiec zamarznięciu.

Tlen rozpuszczony w wodzie ma fundamentalne znaczenie dla funkcjonowania i życia organizmów wodnych. Pochodzi z atmosfery oraz fotosyntezy przeprowadzanej przez rośliny przy udziale energii słonecznej. Tlen jest bardzo ważny także w naturalnych procesach oczyszczania wód. Zasobność w tlen w poszczególnych warstwach zbiornika wodnego jest ściśle uzależniona od temperatury wody oraz jego typu. Wraz ze wzrostem temperatury rozpuszczalność tlenu maleje (np. przy 0°C rozpuszcza się 14,6 mg O2/dm³, a przy 20°C tylko 9,1 mg O2/dm³), im głębszy zbiornik tym bardziej niedotleniona jest warstwa przydenna. Przenikanie tlenu z powietrza do wody zachodzi tylko na granicy zetknięcia. Z tego wynika, że wody stojące wchłaniają mniej tlenu niż wody płynące i falujące.

Szczupak pospolity osiąga długość do 1,5 m i masę do około 10 kg. Okazy ponad 15–20 kg są rzadkie. Notowany rekord masy wynosił 35 kg.

Wahania temperatur w wodzie są mniejsze niż na lądzie.

W wodzie znajduję się o wiele mniej tlenu niż w środowisku lądowym.

Powietrze jest o wiele bardziej przejrzyste niż woda, im głębiej się zanurzamy, tym mniej światła do nas dociera.

Woda jest znacznie gęstsza niż powietrze.

Jesiotr to ryba o znacznych rozmiarach, jest także jednym z najstarszych żyjących gatunków ryb. Jego pierwsze ślady datowane są na czasy późnej kredy. To dlatego mówi się o nim „żywa skamieniałość” czy „dinozaur naszych czasów”.

Przystosowania ryb do życia w wodzie

Sum - charakterystyczna u suma jest duża, spłaszczona głowa z małymi oczami oraz paszcza z wieloma drobnymi zębami po bokach. Nad górną szczęką posiada dwa długie a pod dolną cztery krótsze wąsy. Ma znacznie dłuższy niż w przypadku innych ryb ogon, stanowiący nawet 3/5 długości ciała. Sum ma także ,,nagie” ciało.

Do sprawnego poruszania się w wodzie ryby muszą posiadać specjalny ksztalt ciała. Najczęściej jest to opływowy, wrzecionowaty kształt, który pozwala na pokonanie oporu wody i pływanie z duża prędkością.

1. Kształt ciała

Świnka - jej siedliskiem są bystre, podgórskie rzeki w krainie lipienia i brzany. Żyje w gromadach, w płytkich (do 2 m) miejscach o bystrym nurcie i kamienistym, piaszczystym lub lekko mulistym dnie. Narybek początkowo chowa się pod kamieniami.

W zależności od zajmowanego środowiska i trybu życia podstawowy typ kształtu ulega różnym modyfikacją np. ryby przydenne mają ciało spłaszczone grzbietobrzusznie (płaszczka) lub bocznie (płastuga) zaś ryby żerujące w mule i gęstej roślinności mają węgorzowaty kształt (węgorz).

1. Kształt ciała c.d.

Płastuga

Płaszczka – zęby są tępe, zwykle występują w kilku rzędach, przystosowane do miażdżenia pokarmu w odróżnieniu od rekinów, mających zęby ostre, przystosowane do cięcia. Niektóre potrafią wytwarzać prąd elektryczny (drętwy). Wielu gatunków posiada ogon zakończony kolcem jadowym, często z haczykami (ogończe).

Węgorz - samice osiągają nawet do 200 cm długości oraz wagę do 9 kg. Samce są mniejsze i osiągają długość do 60 cm (tzw. sznurówki) i wagę do 0,35 kg. Największy okaz w Polsce złowiony w 1994 roku na Jeziorze Jaśkowickim ważył 6,43 kg.

Płastuga - larwy ryb flądrokształtnych mają budowę podobną do typowych ryb. W trakcie przeobrażania w postać dorosłą jedna ze stron – prawa lub lewa, w zależności od gatunku – rozwija się szybciej, co powoduje deformację kości czaszki, a w efekcie – całego ciała – polegającą na przesunięciu jednego z boków na drugą stronę.

Lin - jest rybą wyjątkowo odporną na niekorzystne warunki środowiska. Może bytować w środowisku o dużych amplitudach temperatury wody, w zakresie od 4 do 24 °C i przeżyć okresowy niedobór tlenu. Nie toleruje jednak wody o zbyt kwaśnym odczynie (poniżej 5,5 w skali pH), ani o odczynie zbyt zasadowym (powyżej 9,0 w skali pH). Czasami pojawia się również w wodach słonawych, np. w zalewach Morza Bałtyckiego.

Leszcz - w okresie tarła na głowie samca występuje charakterystyczna wysypka.

Podstawowym narządem oddechowym są skrzela, dzięki nim ryby mogą oddychać tlenem rozpuszczonym w wodzie. Występują w postaci blaszkowatych listków rozmieszczonych na łukach skrzelowych, w jamie skrzelowej po obydwu stronach gardzieli. Gdy ryba znajdzie się na lądzie listki skrzelowe ulegają zlepieniu i skrzela przestają pracować, powoduje to śmierć ryby poprzez uduszenie.

2. Narząd oddechowy

Skrzela tuńczyka

Skrzela ryb położone są w przedniej części ciała, w kanale przelotowym pomiędzy otworem gębowym a specjalnymi otworami wylotowymi. Tylna część trzewioczaszki tworzy jamę skrzelową opasaną szkieletem złożonym z rozłożonych po obu stronach gardzieli kostnych lub chrzęstnych łuków skrzelowych, na których umieszczone są skrzela.

2. Narząd oddechowy c.d.

Ryby oddychają przy pomocy skrzeli, pobierając tlen rozpuszczony w wodzie. Najpierw przez otwarty pysk kierują wodę do skrzel. Następnie w mocno ukrwionych skrzelach, tlen z wody przenika do krwi.

Położenie skrzeli (M) w ciele ryby

Ciało większości gatunków ryb pokrywają łuski. Łuski mogą mieć różny kształt oraz ułożenie. Łuski mogą nawzajem się dotykać np. u węgorza lub też leżeć w określonych częściach ciała jak u jesiotra. Większość ryb łuski ma ułożone dachówkowato, szczelnie jedna na drugiej. Wylęg ryb jest bezłuski, łuski zaczynają rosnąć dopiero po pewnym czasie np. u płoci po ok. 30 dniach, u węgorza dopiero po ukończeniu 3 roku życia.

3. Pokrycie ciała

Ryby posiadają płetwy (fałdy skórne rozpięte na kostnych lub chrzęstnych promieniach), za ich pomocą mogą przemieszczać się w wodzie. W lokomocji aajważniejszą rolę odgrywa płetwa ogonowa- główna siła napędowa ryby. Płetwy umożliwiają sterowaniem ciałem, utrzymanie właściwej pozycji (grzbietem do góry), zmiany kierunku ruchu czy zatrzymanie się w miejscu. Wyróżniamy płetwy parzyste (piersiowe i brzuszne) i nieparzyste (grzbietowa, ogonowa i odbytowa).

4. Obecność płetw

Linia boczna jest specyficznym mechanoreceptorem umożliwiającym rybie dobrą orientację w wodzie. Przybiera ona postać kanałów (biegnących po bokach obu stron ciała) połączonych ze środowiskiem zewnętrznym dzięki licznym otworom przebijającym ciało ryby. Za pomocą lini bocznej ryba odbiera ze środowiska zewnętrznego sygnały informujące ją o zmianach ciśnienie, kierunku i sile prądów morskich oraz obiektach znajdujących się na trasie jej przepływu.

5. Obecność linii bocznej

Przykładowa linia boczna szczupaka.

Ryby kostnoszkiletowe posiadają pęcherz pławny, będący ich narządem hydrostatycznym. Ma postać cienkościennego worka wypełnionego mieszaniną gazów. Jego głównym zadaniem jest regulacja głębokości zanurzenia ryby. U niektórych ryb pęcherz może pełnić także funkcję narządu oddechowego lub słuchowego.

6. Obecność pęcherza pławnego

Wypreparowany pęcherz pławny ryby.

Wszystkie ryby żyjące zarówno w wodach słodkich jak i słonych muszą sobie radzić z parciem osmotycznym. Ryby morskie (A) zmniejszają straty wody przez produkcję zagęszczonego moczu i picie wody morskiej zaś słodkowodne (B) zabezpieczają się przed nadmiernym pęcznieniem przez produkcje dużej ilości rozcieńczonego moczu. Słonowodne usuwają nadmiar soli przez skrzela a słodkowodne wychwytują brakujące jony z otoczenia przez specjalne komórki solne.

7. Mechanizmy regulujące ciśnienie osmotyczne

Ciśnienie osmotyczne – jest to ciśnienie, którym należy działać na roztwór aby powstrzymać przepływ rozpuszczalnika przez półprzepuszczalną membranę rozdzielającą roztwory o różnym stężeniu. Jego przyczyną jest różnica stężeń jonów lub związków chemicznych w roztworach po obu stronach membrany i dążenie układu do ich wyrównania.

Troć jeziorowa - we wrześniu i w październiku troć ryba ta przemieszcza się w stadach do górnego biegu dopływów, gdzie składa jaja na płyciznach, w gniazdach w piasku lub żwirze.

Amur biały - w czasie zimowania jego ciało zostaje pokryte grubą warstwą śluzu, czasem odrywa się on od ciała ryby i spływa z prądem rzeki.

Do tej pory na świecie opisano ponad 40 tysięcy gatunków ryb, bardzo możliwe jest, że wiele nadal czeka na odkrycie. W śródlądowych i i w przybrzeżnych wodach wodach Polski stwierdzono dotychczas około 120 gatunków ryb. Niektóre gatunki są mniej znane, ponieważ są nieliczne albo nie są poławiane. Inne są znane głównie z powodu ich walorów smakowych.

Karp -na świecie co roku odławia się ok. 200 tys. ton karpia. Stanowi połowę odławianych ryb słodkowodnych w Polsce. Wędkarze uważają go za rybę waleczną i przebiegłą.

Flądra - dorosłe ryby większość czasu leżą na boku ciała, na morskim dnie. W tej pozycji również się poruszają. W wyniku tego jedno ich oko przemieszczone jest na przeciwną stronę głowy. Kąt pomiędzy kierunkami obu oczu flądry wynosi około 70°.

W polskich wodach jednymi z najlepiej znanymi gatunków ryb są: karpie, karasie i pstrągi. Wśród ryb morskich najczęściej wymieniane są śledzie, szproty, dorsze i makrele oraz płastugi (flądry i stornie). Dobrze znane są także niektóre ryby sprowadzane do Polski z odległych rzek, mórz i oceanów w dwóch celach: ryby poławiane w celach spożywczych oraz jako rybki akwariowe. Do ryb sprowadzanych do nas w celach spożywczych należy zaliczyć m.in. tuńczyki (głównie z wód tropikalnych), morszczuki (z Atlantyku) i mintaje (z północnego Pacyfiku). Wśród drugiej grupy znane są: mieczyki pochodzące z Ameryki Środkowej, skalary z dorzecza Amazonki oraz złote rybki z Chin.

Pstrąg źródliskowy zamieszkuje zimne potoki i szybko płynące rzeki.

Dorsz atlantycki - rozmiary każdego z osobników zależą od ich wieku, ponieważ ryby te rosną przez całe swoje życie. Dorsz może przeżyć ponad 20 lat.

Ryby, które w trakcie swojego życia żyją w jednym rodzaju wód, a potem w drugim, nazywamy dwuśrodowiskowymi.

Łosoś atlantycki - w czasie wędrówki z morza do rzeki łososie kierują się zapachem wody w miejscu, w którym przyszły na świat.

W okresie wędrówek węgorze potrafią w wilgotne noce przemierzać spore odległości poza wodą, pełznąc po mokrej trawie.

Ciekawostka

Przed około 360 milionami lat morza zamieszkiwały ryby pancerne. Na głowach miały grube płyty kostne tworzące potężny pancerz. Jedną z największych ryb pancernych był dunkleosteus o masie prawie 4 ton i długość ciała do 10 m. Dunkleosteusy nie miały zębów, a ich rolę spełniały ostre krawędzie kości szczękowych.

ZESPÓŁ PARKÓW KRAJOBRAZOWYCH WOJEWÓDZTWA LUBUSKEGO

sekretariat@zpkwl.gorzow.pl

https://www.google.com/search?q=ryby&hl=pl&sxsrf=AOaemvK7uCBoFTGDFtdVRC38fKf99dqUXQ:1630475829802&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=2ahUKEwjEjJnli93yAhU0_7sIHXi-BUIQ_AUoAXoECAEQAw&biw=1440&bih=789#imgrc=51_VvyyuysHVjM

https://www.google.com/search?q=pstr%C4%85g&hl=pl&sxsrf=AOaemvJIgrFkYKi944QkruJI6WpNBWjFxQ:1630476294125&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=2ahUKEwiSqc3Cjd3yAhUM_aQKHdJmAM0Q_AUoAXoECAEQAw&biw=1440&bih=789#imgrc=Is83BLpMs3Yd8M&imgdii=DMo8LTwnFoYbRM

https://www.google.com/search?q=%C5%82uski+ryby+&tbm=isch&ved=2ahUKEwjf1Ly6i93yAhWMxCoKHehFAYwQ2-cCegQIABAA&oq=%C5%82uski+ryby+&gs_lcp=CgNpbWcQAzIHCCMQ7wMQJzIFCAAQgAQyBAgAEB4yBggAEAUQHlCmQVimQWCZR2gAcAB4AIABWYgBWZIBATGYAQCgAQGqAQtnd3Mtd2l6LWltZ8ABAQ&sclient=img&ei=3BUvYd_2C4yJqwHoi4XgCA&bih=789&biw=1440&hl=pl#imgrc=wBFe3nvRln1yYM

https://www.google.com/search?q=+Mechanizmy+reguluj%C4%85ce+ci%C5%9Bnienie+osmotyczne+u+ryby&tbm=isch&ved=2ahUKEwju1qKujt3yAhULiYsKHSR8AdYQ2-cCegQIABAA&oq=+Mechanizmy+reguluj%C4%85ce+ci%C5%9Bnienie+osmotyczne+u+ryby&gs_lcp=CgNpbWcQDFDenxVYi6kVYMKvFWgAcAB4AIABSIgBjQGSAQEymAEAoAEBqgELZ3dzLXdpei1pbWfAAQE&sclient=img&ei=5xgvYa7HN4uSrgSk-IWwDQ&bih=789&biw=1440&hl=pl#imgrc=1_zeYYyOkoUWlM

https://www.google.com/search?q=ryby+&tbm=isch&ved=2ahUKEwi769iLkN3yAhUOxioKHZ9EAvYQ2-cCegQIABAA&oq=ryby+&gs_lcp=CgNpbWcQAzIHCCMQ7wMQJzIICAAQgAQQsQMyCAgAEIAEELEDMgQIABBDMgUIABCABDIECAAQQzIFCAAQgAQyBAgAEEMyBQgAEIAEMgUIABCABFDPJ1jPJ2CqNWgAcAB4AIABVogBVpIBATGYAQCgAQGqAQtnd3Mtd2l6LWltZ8ABAQ&sclient=img&ei=uBovYbuvEI6MqwGfiYmwDw&bih=789&biw=1440&hl=pl#imgrc=1RicJ2oh0abzuM&imgdii=5GjtOq3jWV_87M

https://www.google.com/search?q=amur+bia%C5%82y&hl=pl&sxsrf=AOaemvLKzw7MsulEmYoqSwtN6VlwZS6L1w:1630585729508&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=2ahUKEwiB5bqZpeDyAhUIh_0HHbzNAl4Q_AUoAXoECAEQAw&biw=1440&bih=789#imgrc=KWtzyL7-OMbdmM

https://www.google.com/search?q=jesiotr&hl=pl&sxsrf=AOaemvJTqv8_vee_RID-n_8jr3aMQOH_PA:1630918167300&tbm=isch&source=iu&ictx=1&fir=ppsqj2fUG3HxsM%252CpzlXRsboZ7FQJM%252C%252Fm%252F09gdzk&vet=1&usg=AI4_-kS27L1z5dZfatYMYS4ZoeQ95vv9QQ&sa=X&ved=2ahUKEwjMv5PQ--nyAhWK2aQKHctnCWUQ_B16BAg1EAE#imgrc=RM-erBv3g3VD4M&imgdii=ppsqj2fUG3HxsM

Płastuga

https://pl.wikipedia.org/wiki/Skrzela_(anatomia)

https://eszkola.pl/biologia/przystosowanie-ryb-do-zycia-w-wodzie-3884.html

https://zpe.gov.pl/a/ryby/D1GetMPDd

https://pl.wikipedia.org/wiki/Ryby

https://www.google.com/search?q=linia+boczna+u+ryby&tbm=isch&ved=2ahUKEwi8trS_i93yAhUCxioKHWeiBrMQ2-cCegQIABAA&oq=linia+bo&gs_lcp=CgNpbWcQARgBMgUIABCABDIECAAQQzIFCAAQgAQyBQgAEIAEMgUIABCABDIFCAAQgAQyBAgAEEMyBggAEAUQHjIGCAAQCBAeMgYIABAIEB46BwgjEO8DECc6CAgAEIAEELEDOggIABCxAxCDAToHCAAQsQMQQ1Cq1i5Y9eQuYJDyLmgAcAB4AIABdYgBhQWSAQM3LjGYAQCgAQGqAQtnd3Mtd2l6LWltZ8ABAQ&sclient=img&ei=5hUvYbyrIYKMqwHnxJqYCw&bih=789&biw=1440&hl=pl#imgrc=7CqcbDqC8LO7dM&imgdii=RhAX6EJfE98BeM

https://www.google.com/search?q=w%C4%99gorz&tbm=isch&ved=2ahUKEwjBppC-kd3yAhWEyCoKHZDbALIQ2-cCegQIABAA&oq=w%C4%99gorz&gs_lcp=CgNpbWcQARgAMggIABCABBCxAzIFCAAQgAQyBQgAEIAEMgUIABCABDIFCAAQgAQyBQgAEIAEMgUIABCABDIFCAAQgAQyBQgAEIAEMgUIABCABDoHCCMQ7wMQJzoECAAQQzoHCAAQsQMQQ1CB0hdYh-QXYJPtF2gAcAB4AIABaogBjASSAQM1LjGYAQCgAQGqAQtnd3Mtd2l6LWltZ8ABAQ&sclient=img&ei=LhwvYcHXHISRqwGQt4OQCw&bih=789&biw=1440&hl=pl#imgrc=jF82OUlhpeVX4M&imgdii=uelfTtlXShR05M

https://www.akwatech.pl/baza-wiedzy/woda/tlen-w-wodzie

https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%81uski_(ryby) źródło:http://ryby.fishing.pl/anatomia_2.php http://wedkowanie24.eu/informacje/podstawy-anatomii-morfologii-i-fizjologii-ryb/4

https://pl.wikipedia.org/wiki/Amur_bia%C5%82y

https://gorypolskie.eu/ryby/80-troc-jeziorowa

https://pl.wikipedia.org/wiki/Lin_(ryba)

Płastuga

https://www.google.com/search?q=szczupak&hl=pl&sxsrf=AOaemvKHJZWLpKXGcLBNEMPpKEKPs3ec0w:1630491937316&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=2ahUKEwj3wO3lx93yAhWF_7sIHZBJBx4Q_AUoAXoECAEQAw&biw=1440&bih=789#imgrc=zrDjF-F63pwTQM&imgdii=Ne5zu33m8SDLkMhttps://zywienie.abczdrowie.pl/jesiotr-wyglad-i-wystepowanie-czy-warto-go-jesc

https://www.google.com/search?q=ja%C5%BA&hl=pl&sxsrf=AOaemvIfXpunDgNs4cvM7hHwjgfwtqAVHg:1630492987282&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=2ahUKEwiV7cLay93yAhWqOOwKHb6gAG0Q_AUoAXoECAEQAw&biw=1440&bih=789#imgrc=wBAL2S1t0UA25M

https://www.google.com/search?q=sum+ryba&hl=pl&sxsrf=AOaemvKfBjgp4slLR1-cw_3mWTI8MYdB5g:1630493876015&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=2ahUKEwiH36aCz93yAhVOg_0HHUT3BW8Q_AUoAXoECAEQAw&biw=1440&bih=789#imgrc=cSm9ZQ0nTliOMM&imgdii=onTRDNz4hqUoJM

https://www.google.com/search?q=%C5%9Bwinka+ryba&tbm=isch&ved=2ahUKEwii8vew0d3yAhWQsSoKHbOFCqgQ2-cCegQIABAA&oq=%C5%9Bwinka+ry&gs_lcp=CgNpbWcQARgAMggIABCABBCxAzIFCAAQgAQyBAgAEEMyBQgAEIAEMgUIABCABDIFCAAQgAQyBQgAEIAEMgUIABCABDIFCAAQgAQyBQgAEIAEOgcIIxDvAxAnOgcIABCxAxBDULrrAljl_QJg-YcDaABwAHgAgAFWiAG9BZIBATmYAQCgAQGqAQtnd3Mtd2l6LWltZ8ABAQ&sclient=img&ei=Ll8vYaKjKZDjqgGzi6rACg&bih=789&biw=1440&hl=pl#imgrc=cF4W41SFsxKAKM

https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%9Awinka_pospolita

https://pl.wikipedia.org/wiki/Szczupak_pospolity

https://angloo.com/ryby/sum/

https://pl.wikipedia.org/wiki/P%C5%82aszczki

https://pl.wikipedia.org/wiki/Fl%C4%85drokszta%C5%82tne

https://pl.wikipedia.org/wiki/W%C4%99gorz_europejski

https://pl.wikipedia.org/wiki/Karp

https://pl.wikipedia.org/wiki/Fl%C4%85dra

https://pl.wikipedia.org/wiki/Pstr%C4%85g_%C5%BAr%C3%B3dlany

Płastuga