Want to make creations as awesome as this one?

Transcript

Realizado por Alejandra Parra

Seres mágicos y maravillosos Pakashkakunamanta

Seres mágicos y maravillosos Pakashkakunamanta

ÍNDICE

El sol y el vientoIntimanta wayramanta

Historia de un hombre giganteShuk hatun runamanta

Historia de un hombre giganteShuk hatun runamanta

Shina ñawpa pachapi shuk hatun runa tiyashka. Chay hawa pachamantapash kumurishpallami purirka nin.Shuk punchami hatun runaka tukuylla kuchakunata riksinkapak llukshishka; chayka shina tukuylla uchilla kashka paypak rikuypika.

En tiempos muy remotos había un hombre tan alto que, incluso al caminar, tenía que agacharse para no topar el cielo.Aquel gigante, un día decidió recorrer todas las lagunas de la tierra para ver cuáles eran grandes y cuáles pequeñas.

Chashna hatun runaka tukuylla kuchakunata riksishpa, muyushpaka Imbabura kuchupi karka. Shina samashka kipaka, kutinmi riksinkapak mayhan kucha hatun mana hatun kashkata rikunkapak rirka.

Una vez que había visitado todas, llegó junto al Imbabura; quiso buscar la laguna más profunda.

Chayka Mojanda kuchamanrakmi chayashpa chakita satishpa rikushka, chayka ura chakillapimi yakuka shutuyachirka.

Llegó primero a Mojanda, y al poner sus pies en las aguas apenas si se mojó. Desilusionado, se encaminó a Cuicocha; sin embargo, también aquí el agua apenas llegó a cubrirle los pies.

Kay kuchaka mana hatunchu kashka nishpa tikramushka.— Kuykucha nishkaman. Chayman chayashpapash shinallatakmi chakita satishpa rikushka, chaypash ura chakikamallami shutuyachishpa llukshishka.

Molesto, mientras seguía su búsqueda se preguntaba:— ¿En qué lugar encontraré una laguna lo suficientemente profunda? Fue a Yaguarcocha, ante la cual sintió un ligero temor, más, al ingresar en esta laguna, las aguas tan sólo le llegaron hasta los tobillos.

Chaymantaka, San Pablo kuchaman rishka. Chaypika manchay yaykurka. Shinalllatak mana huntuchu kashka nishpami llukshirka.

En la laguna San Pablo se atemorizó un poco más y entró cauteloso en ella; sin embargo, las aguas tampoco llegaron a la altura que el esperaba.

Kutin hatun runaka tukuy kuchakunata huntu mana kashkata yachashpa purikurka. Paypakkamanka mana huntuchu, achkata asishpa purikurka.

Continuó su peregrinaje, y en el camino preguntaba a las personas por una laguna más honda para él, pensando con irónico sarcasmo, en que no existía una laguna así.

Alli samankapak pailata allpaman uriyachikushka. Shinapash allpapi tiyarishpa samakukpika, paylata tikrarishpa rikukpika, chawpimantapacha yaku tinpurikushka nin. Pailata ña huntankapak atikushka; shinapi kuytsaka mamaman willanaman, kallpashpa pailata sakishpa rishka.

Llegó atrás del Imbabura y vio una laguna muy pequeñita, llamada Cóndor Cocha. Despectivamente pensó que aquella no podría cubrirle más que las anteriores, sin embargo, la gente de sus alrededores vivía atemorizada por su profundidad.

Chay kuchaka yalli huntumi karka; hatun runakunataka wiksakamami killpak karka.

Cuando el gigante penetró en sus aguas, se encontró con la sorpresa de que comenzó a hundirse en ellas.

Chay hatun runa manchachirkami, washakushpaka tayta Imbaburapimi tawnaririrka. Shina tawnarikpika tayta Imbabura rumika utkurirkami. Chaymantami Imbabura hawapika utku tiyan, chay riksinata munashpaka Cajas, kuchamanta rikunallami.

Desesperado, apoyó sus gigantescas manos en uno de los flancos del Padre Imbabura, donde existía una enorme piedra, a la que se agarró con tal fuerza que ésta se desprendió, dejando un enorme orificio que aún hoy existe y se lo puede ver desde el sector de la laguna de Cajas.

El sol y el vientoIntimanta wayramanta

Shuk puncha intiwan wayrawan tuparishpa rimanakuy kallarirka. Intika nishka nin: —Ñukaka kanta yallimi kani muyukunata pukuchini, wawakunata tukuy runakunatapash kunuchini. Shina nishka.

Un día se encontraron el Sol y el Viento. Los dos comenzaron a hacer gala de sus poderes. El primero dijo: — Yo soy superior porque hago madurar los frutos. Caliento a los niños y a todos los hombres.

Wayrapash nishka nin: —Ñukakarin ashtawanmi usharini. Chay kutak may hatun rumikunatami kuyuchini. Hatun mamakucha yakukunatapashmi kuyuchini.

El Viento replicó: — Yo valgo más puesto que soy el responsable del movimiento de grandes molinos e incluso de inmensas lagunas.

Shina nishpa, rimanakurkakuna; intika nirka: —Shuk mishanakuyta rurashun, rikunkapak mayhanmi ashtawan yallinchik. Wayraka: —Allimi, nirka.

En el curso del diálogo, el Sol le propuso al Viento: — ¡Hagamos una prueba, para ver quién vale más! — Está bien, replicó el viento.

Rimashpa katirkakuna. Shinashpaka, intika nirka: —Shuk runami chayta rikun hatun punchu churashka. Rikushun mayhantak chay runapak punchutaka surkunchik. Chay surkukmi ashtawan yallik kanka, nirka.

Así las cosas, el Sol dijo: — Un hombre puesto un gran poncho camina por ese sendero. Escojámoslo para la prueba. ¡Veamos cuál de los dos es más bueno, quitándole el poncho de encima!

—Ari, ari, nirka wayrapash. Chaymanta wayraka nirka: —Ñukarak kallarisha, nishpa.

Al viento le pareció muy bien e incluso él mismo pidió que se le permitiera intentarlo en primer lugar.

Wayraka akapana tukushpa, manchanayta pukurka, runapak punchuta surkusha nishpa; Shinapash runaka allita charirirka punchutaka ama wayra apachun. Wayra ashtawan pukurka, shinapash runa shinallatak ashtawan charirirka, punchuta ama apachun, wayra apanata mana usharkachu.

El Viento, levantando un terrible huracán, trató de arrebatar el poncho al caminante.

Shinashpaka, wayra intipakman rirka, kashna nishpa:—Mana ushanichu. Kan rikuy, nirka.

Sin embargo, éste se agarró fuertemente al poncho; el Viento no pudo sacárselo. — No puedo hacerlo —dijo el Viento— ¡Hazlo tú!

Intika asishpa, runapakman chayarka, manchanayta rupashpa. Chaypi runaka rupaywan wañukushka, punchuta surkurka. Shinami, intika wayrataka misharka.

El Sol, por su parte, se sonrió y comenzó a lanzar sus rayos ardientes sobre el caminante. El hombre, medio muerto de calor, tuvo que sacarse el poncho. De este modo el Sol ganó al Viento.

¡gracias!