Sądy i Trybunały 8 klasa

Sądy i Trybunały

Trybunały W Polsce

• Trybunał Konstytucyjny
• Trybunał Stanu

Sądy w Polsce

• Sąd Najwyższy
• sądy powszechne
• sądy administracyjne
• sądy wojskowe

Sądy i trybunały

W Konstytucji RP zapisano, że władzę sądwoniczą w Polsce sprawują sądy i trybunały, które są niezależne od innych organów państwa. Ich działalność nazywamy wymiarem sprawiedliwości.

Władza sądownicza

Zasada niezawisłości sędziów

• Sędziowie nie mogą podlegać żadnym naciskom ani ze strony uczestników procesu ani ze strony organów państwa
• powinni wydawać wyroki wyłącznie na podstawie obowiązującego prawa i w zgodzie z własnym sumieniem.

Zasada Niezależności Sądów

• Sądy są niezależne od władzy ustawodawczej i wykonawczej. Parlament i rząd nie mogą zmieniać wyroków sądu.

Zasada dwuinstancyjności

• Osoba, która nie zgadza się z wyrokiem sądu I instancji może się odwołać do sądu II instancji
• Dzięki temu pomyłki i uchybienia wymiaru sprawiedliwości mogą zostać poprawione.

Zasady działania sądów

Rola Sędziów

• Muszą być bezstronni
• Muszą być niezawiśli, dlatego wywieranie na nich nacisku jest karalne
• przysługuje im immunitet - bez zgody sądu sędzia nie może być aresztowany lub oskarżony
• są nieusuwalni - nie można sędziego pozbawić stanowiska bez jego zgody

Sędziowie

Obrońca reprezentuje osobę oskarżoną. Broni ją przed sądem. Obrońcą może zostać adwokat lub radca prawny. Każdy człowiek ma prawo do obrony, jeśli nie stać go na zatrudnienie obrońcy to dostanie go z urzędu.

Prokurator to urzędnik państwowy, którego zadaniem jest ściganie przestępstw. Jeśli jest w stanie zebrać dowody, że jakaś osoba popełniła czyn zabroniony, kieruje do sądu akt oskarżenia. Podczas rozprawy stara się udowodnić swoje zarzuty przez sądem.

Prokuratorzy i Obrońcy

Sala sądowa - postępowanie karne

publiczność

świadkowie i biegli

oskarżony

obrońcy

prokurator

stół sędziowski - sędzia przewodniczący siedzi na środku

Struktura sądownictwa

Sąd Okręgowy

Sądy Okręgowe - rozpatrują odwołania od sądów rejonowych, oraz są pierwszą instancją w sprawach poważniejszych (np zabójstwo).

Sąd Rejonowy

Sądy rejonowe - rozpatrują sprawy w pierwszej instancji, czyli do tego sądu sprawa trafia jako pierwszego. Obejmują swoją władzę jedną lub kilka gmin.

Sąd Apelacyjny

Sądy apelacyjne - rozpatrują odwołania od sądów okręgowych w tych sprawach, w których były tam pierwszą instacją (te poważniejsze).

Sądy Powszechne

Sądy powszechne sprawują wymiar sprawiedliwości we wszystkich sprawach czy to karnych czy cywilinych, z wyjątkiem tych zastrzeżonych dla innych organów sądowniczych.

Sądy powszechne

Jeżeli wyrok nie jest zadowalający dla którejś ze stron - można się odwołać do sądu apelacyjnego, który jeszcze raz rozpatrzy spawę..

W przypadku takiego przęstępstwa jak zabójstwo sprawa trafia od razu do sądu okręgowego.

II Instancja - sąd Apelacyjny

I Instancja - sąd Okręgowy

Zabójstwo (art. 148 KK)

Jeżeli wyrok nie jest zadowalający dla którejś ze stron - można się odwołać do sądu okręgowego, który jeszcze raz rozpatrzy sprawę.

II Instancja - sąd okręgowy

I Instancja - sąd rejonowy

W przypadku dość pospolitego przestępstwa jakim jest kradzież sprawia najpierw trafia do sądu rejonowego.

Kradzież (art. 278 KK)

Przykłady

VS

prof. Małgorzata Manowska I Prezes SN

Funkcje Sądu Najwyższego

• nadzoruje działalność sądów powszechnych i wojskowych
• rozpoznaje skargi kasacyjne w postępowaniu cywilnym od prawomocnych orzeczeń
• rozpoznaje skargi kasacyjne w postępowaniu karnym od prawomocnych wyroków sądów odwoławczych
• stwierdzanie ważności wyborów Do Sejmu, Senatu, Prezydenta i do PE
• podejmuje uchwały w celu wyjaśnienia przepisów prawnych rodzących rozbieżności w orzecznictwie

Sąd Najwyższy

Sąd Najwyższy jest naczelnym organem władzy sądowniczej w Polsce. SN sprawuje nadzór nad działalnością sądów powszechnych i wojskowych. Na czele SN stoi I Prezes Sądu Najwyższego powoływany przez Prezydenta RP na 6 letnią kadencję.

Sąd Najwyższy

Wojskowe Sądy Okręgowe

Wojskowe sądy okręgowe rozpatrują odwołania od wojskowych sądów garnizonowych oraz są sądami pierwszej instancji dla żołnierzy wyższych rangą.

wojskowe sądy garnizonowe

Wojskowe sądy garnizonowe są sądami wojskowymi pierwszej instancji. Rozpatrują sprawy żołnierzy poniżej stopnia majora.

Sądy Wojskowe

Sądy wojskowe sprawują wymiar sprawiedliwości w Siłach Zbrojnych RP - orzekają w sprawach karnych oraz w innych sprawach, które zostały im przekazane na mocy odpowiednich ustaw. Nadzór nad sądowami wojskowymi sprawuje Sąd Najwyższy.

Sądy Wojskowe

Naczelny Sąd Administracyjny

Sprawuje nadzór na sądownictwem administracyjnym i rozpatruje skargi kasacyjne od wyroków WSA.

wojewódzki sąd Administracyjny

Sąd administracyjny I intstancji. Orzeka na terenie jednego lub dwóch województw. WSA orzeka m.in. w sprawie skarg na prawomocne decyzje administracyjne.

Sądy Administracyjne

Sądy administracyjne kontrolują działalność organów administracji publicznej i rozstrzygają spory kompetencyjne między jednostkami samorządu terytorialnego a organami administracji rządowej.

Sądy Administracyjne

Skarga Konstytucyjna

Skarga Konstytucyjna to podstawowy środek ochrony praw i wolności. Może ją wnieść każdy, kogo konstytucyjne prawa i wolności zostały naruszone w wyniku ostatecznego rozstrzygnięcia sądu lub organu administracyjnego.

Julia Przyłębska - Prezes TK

Trybunał Konstytucyjny

Trybunał Konstytucyjny jest organem sądownictwa konstytucyjnego. Jego podstawowym zadaniem jest kontrolowanie zgodności norm prawnych niższego rzędu (ustaw lub niższych aktów) z Konstytucją RP. TK składa się z 15 sędziów wybieranych przez Sejm RP na 9 letnią kadencję. Prezesa i Wiceprezesa TK mianuje Prezydent RP. Orzeczenie TK są ostateczne.

Trybunał Konstytucujny

• odebranie czynnego i biernego prawa wyborczego
• odebranie odznaczeń państwowych
• zakaz zajmowania kierowniczych stanowisk państwowych
• pozbawienie mandatu poselskiego lub senatorskiego

Jak może ukarać TS?

Trybunał Stanu

Trybunał Stanu to konstytucyjny organ władzy sądowniczej, którego główne zadanie polega na egzekwowaniu odpowiedzialności najwyższych organów i urzędników państwowych. Przewodniczącym Trybunału Stanu jest z urzędu Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego.

Trybunał Stanu

Trybunał Konstytucyjny - orzeka o zgodności stanowionego prawa z KonstytucjąTrybunał Stanu - sądzi najważniejsze osoby w państwieZasady działania sądów:- zasada dwuinstancyjności- zasada niezależności sądów- zasada niezawisłości sędziówProkurator - ściga przestępstwa i jest oskarżycielemObrońca - broni oskarżonego; adwokat lub radca prawny

Sądownictwo powszechne Sąd Najwyższy - Sprawuje nadzór nad sądownictwem powszechnym i wojskowymSądy rejonowe - sądy pierwszej instancji w sprawach lżejszychSądy okręgowe - sądy pierwszej instancji w sprawach poważniejszych i drugiej instancji w sprawach lżejszychSądy apelacyjne - sądy drugiej instancji w sprawach poważniejszychSądownictwo administracyjne Wojewódzki Sąd Administrajny - sąd administracyjny I instancjiNaczelny Sąd Administracyjny - nadzoruje sądownictwo administracyjne

Notatka do zeszytu - Sądy i Trybunały