Historia bibliotek w pigułce

Biblioteka ZSP 2 w Legionowie

HISTORIA BIBLIOTEK

A. Einstein

"Jedyne, co musisz wiedzieć, to gdzie jest biblioteka"

Biblioteki są ważnym elementem naszej cywilizacji od czasu wynalezienia pisma.

W starożytności nie tylko umożliwiały mieszkańcom miast zapoznanie się z ówczesną formą książki.

Były pomnikami danej epoki, przechowując jej dorobek kulturalny. Od tysięcy lat stanowią centrum życia naukowego i kulturalnego.

STAROŻYTNOŚĆ

Najstarsze ślady istnienia bibliotek pochodzą już z 3 tysiąclecia p.n.e. - na jednym z egipskich grobowców z tego okresu znaleziono informację o "pisarzach domu ksiąg".

Najstarszy znany ekslibris (znak właściciela książki), należący do Amenhotepa III, panującego w XIV w. p.n.e.

Najsłynniejsza biblioteka Mezopotamii, biblioteka królewska w Niniwie, była dziełem panującego w VII w p.n.e. Aszurbanipala. Gromadziła ok. 20 tys. starannie opisanych glinianych tabliczek. Zbiory kompletował zespół uczonych, specjalizujących się w danych dziedzinach nauki.

MEZOPOTAMIA

W starożytnej Grecji istniały nie tylko biblioteki, ale nawet księgarnie. Wspominają o nich źródła już z V w. p.n.e. Zbiory książek na własny użytek posiadały m.in. szkoły filozoficzne. Bogatą kolekcją mógł pochwalić się Arystoteles.

GRECJA

Biblioteka Celsusa w Efezie, zbudowana w II w. n.e. przez syna dla uczczenia pamięci ojca.

Najbardziej imponująca biblioteka starożytnego świata mieściła się w Aleksandrii, założona przez Ptolemeusza I. Starano się w niej zebrać piśmienne dziedzictwo Grecji.

BIBLIOTEKA ALEKSANDRYJSKA

Przedstawiciele biblioteki poszukiwali zbiorów, podróżując po całym kraju, dzięki czemu zgromadzono ok. 700 tys. pozycji, w tym całą grecką literaturę. Była to biblioteka publiczna, dostępna dla obywateli. Działała od III w. p.n.e. do IV w. n.e.

Pierwsze biblioteki w starożytnym Rzymie gromadziły głównie greckie treści. Rozpowszechniły się tam biblioteki prywatne, otwarte dla rodziny i znajomych. Właścicielem jednej z nich był Cyceron (pisarz, mówca rzymski).

RZYM

Biblioteki publiczne zaczęły powstawać w I w. p.n.e., budowane m.in. przez cesarzy. Pomysłodawcą pierwszej był podobno Juliusz Cezar, jednak nie dożył realizacji planów.

ŚREDNIOWIECZE

W średniowieczu najważniejszymi ośrodkami kultury i nauki stały się klasztory, więc biblioteki przyklasztorne przejęły rolę strażników europejskiego dziedzictwa. To dzięki nim do naszych czasów zachowało się wiele starożytnych pism.

Księgi przepisywano w skryptoriach. Z uwagi na eksluzywność książek i słabą znajomość pisma, dostęp do bibliotek był przywilejem ścisłych elit intelektualnych. Najbardziej znana biblioteka klasztorna znajdowała się w Opactwie w Monte Cassino we Włoszech (założona ok. 529 r. przez św. Benedykta).

Od ok. XII w. nastąpił rozwój bibliotek uniwersyteckich, które stały się ważnym elementem świata nauki.

Już w 1364 r. z inicjatywy Kazimierza Wielkiego powstała biblioteka przy Uniwersytecie Krakowskim.

DRUK

Wynalezienie druku przez Jana Gutenberga w latach 40 - tych XV w. zmieniło świat, a biblioteki w szczególności. Ceny książek zaczęły spadać, a ich popularność rosła. Biblioteki mogły gromadzić coraz większe zbiory i przyjmować większą liczbę czytelników. Powstały biblioteki narodowe: m.in. w Paryżu, Rzymie, Londynie.

Biblioteka Narodowa Francji mieści się w Paryżu. Jej początki sięgają 1368 r. (wtedy w Luwrze). Od 1537 r. gromadzi egzemplarze obowiązkowe wydanych pozycji, a od 1692 r. jest otwarta do publicznego użytku.

POWSZECHNY DOSTĘP

Powszechny dostęp do bibliotek kształtował się długo. Wcześniej działały także biblioteki prywatne i płatne. Biblioteki publiczne spopularyzowały się w XIX w., a w wieku XX stały się normą. W Polsce kwestia bibliotek szkolnych i publicznych była przedmiotem reformy Komisji Edukacji Narodowej już w 1774 r. Obecnie praktycznie każdy mieszkaniec cywilizowanego świata ma dostęp do bilioteki: szkonej, publicznej, akademickiej lub innej specjalistycznej placówki.

Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie (BUW). Jedna z najpopularniejszych i najbardziej lubianych bibliotek w Polsce, zawsze pełna czytelników.

Biblioteka Kongresu w Waszyngtonie to biblioteka narodowa Stanów Zjednoczonych. Gromadzi ponad 160 mln dokumentów, w tym ok. 40 mln książek. Największa biblioteka świata.

PRZYSZŁOŚĆ BIBLIOTEK

Dzisiejsze bilioteki, poza tradycyjnymi książkami, oferują ebooki, audiobooki, filmy i inne dobra kultury. Promują czytelnictwo, są miejscem spotkań autorskich i wydarzeń kulturalnych.

Od tysięcy lat biblioteki zmieniają się wraz ze światem, który zapisują. Odpowiadają także na wyzwania internetu. Znamienne jest, że ich najszybszy rozwój oraz największe inwestycje obserwuje się w krajach najbardziej zaawansowanych technologicznie: Skandynawii, Europie Zachodniej i Ameryce Pólnocnej.

Biblioteka Królewska w Kopenhadze to biblioteka narodowa Danii i biblioteka uniwersytecka. Jedna z najnowocześniejszych bibliotek na świecie.

UWAGĘ

ZA

DZIĘKUJEMY