3 MAJ SP BIELSK 2021

Konstytucja 3 maja

prezentacja multimedialna

Z okazji 230. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 maja zapraszamy do wirtualnej podróży pełnej faktów i ciekawostek, dotyczących powstania pierwszej polskiej ustawy zasadniczej.

Zespół nauczycieli ze szkoły podstawowej w Bielsku przygotował prezentację multimedialną, wypełnioną po brzegi wiedzą historyczną.

Jakże jesteśmy szczęśliwe dziś, my polskie dzieci, w wolnym urodzone kraju! Jakże jasno dziś nam Biały Orzeł świeci w dniu Trzeciego Maja! Dziś w wolnej Polsce naród cały święci, ten dzień radosny, dzień wolności i chwały, święto wiosny. Janina Majewska

Konstytucja 3 maja jest jednym z najważniejszych dokonań polskiego parlamentaryzmu. Uchwalono ją w 1791 r. w wyniku obrad Sejmu Wielkiego, zwanego także Czteroletnim.

Ale zanim doszło do uchwalenia konstytucji, Rzeczypospolita w XVIII wieku za panowania władców z saskiej dynastii Wettynów pogrążała się w kryzysie i anarchii ...

Kryzys wewnętrzny Rzeczypospolitej pogłębiało częste zrywanie sejmów przez liberum veto oraz mieszanie się w sprawy polsko - litewskie ościennych mocarstw - głównie Rosji.

Sejm Niemy 1717 r.

Próby reform podjął ostatni król elekcyjny - Stanisław August Poniatowski, wybrany przez szlachtę w 1764 r.

W okresie rządów króla Poniatowskiego powołano m.in.:

Teatr Wielki

Szkołę Rycerską

Komisję Edukacji Narodowej

Niestety sprzeciw Rosji wobec reform oraz nieudana konfederacja barska, doprowadziły do pierwszego rozbioru Polski w 1772 r.

Rozbiór wstrząsnął opinią publiczną. Reformatorzy postanowili ratować niezależność kraju, przeprowadzając reformy głębsze niż dotychczasowe.

W 1788 r. zebrał sie w Warszawie sejm, którego celem była naprawa państwa.Marszałkiem Sejmu Wielkiego został wybrany Stanisław Małachowski.

Wkrótce rozpoczęto prace nad projektem ustawy zasadniczej.Konstytucja uchwalona 3 maja 1791 r. była pierwszą w Europie i drugą na świecie.

Hugo Kołłątaj tak pisał o tym dniu: „Od rana w dzień 3 maja napełniła izbę sejmowych obrad ciekawa publiczność. Na odgłos, iż konstytucja dnia tego podaną ma być sejmowi, biegł każdy dowiedzieć się, jaki jego i ojczyzny los będzie. Wchodzący na sesję król powitanym został radosnym publiczności okrzykiem”.

Medal wybity w 1791 roku z okazji uchwalenia Konstytucji 3 maja.

Na obrazie Jana Matejki "Konstytucja 3 Maja 1791 roku", historycy zidentyfikowali wiele postaci. Oto wybrane z nich:

Stanisław Malachowski Marszałek Sejmu Wielkiego i jeden z głównych twórców Konstytucji 3 maja.

Kazimierz Nestor Sapieha Drugi marszałek Sejmu Wielkiego.

Julian Ursyn Niemcewicz Poseł na Sejm Wielki, współautor konstytucji.

Hugo Kołłątaj Jeden z najwybitniejszych przedstawicieli polskiego Oświecenia, współautor Konstytucji 3 maja.

Stanisław August Poniatowski Król współdziałał z obozem reformatorskim, ale w końcu przystąpił do Targowicy.

Jan Kiliński Mistrz szewski

Józef Poniatowski Dowódca garnizonu Warszawy, późniejszy bohater narodowy.

Jan Suchorzewski Poseł na Sejm Wielki, przeciwnik konstytucji.

Adam Kazimierz Czartoryski Ważna postać polskiego Oświecenia, m.in. komendant Szkoły Rycerskiej, zwolennik konstytucji.

Franciszek Ksawery Branicki Hetman wielki koronny, przeciwnik konstytucji. Zdrajca, który został jednym z prowodyrów Targowicy.

Anna Charlotta Dorota von Medem Księżna kurlandzka

Najważniejsze postanowienia Konstytucji 3 maja to:- Zniesienie liberum veto,- Likwidacja wolnej elekcji,- Ustanowienie monarchii dziedzicznej,- Wprowadzenie trójpodziału władzy,- Władza ustawodawcza dwuizbowy sejm,- Władza wykonawcza Straż Praw na czele z królem,- Władza sądownicza oparta na niezależnych sądach,- Dopuszczenie mieszczan do urzędów w państwie,- Obietnica wzięcia chłopów pod opiekę państwa i prawa.

Przeciwnicy Konstytucji 3 maja zawiązali w 1792 r. konfederację targowicką, która dała Rosji pretekst do wojny i kolejnych rozbiorów.Sejm grodzieński ostatecznie zniósł reformy Sejmu Wielkiego, w tym Konstytucję 3 maja.

Już dwa dni po wprowadzeniu konstytucji uznano, że 3 maja obchodzony będzie na pamiątkę tego wydarzenia jako święto narodowe. Z powodu zaborów zostało ono zniesione na ponad sto lat i przywrócone w 1918 r.

Władze nie zawsze zgadzały się na świętowanie rocznicy uchwalenia konstytucji. Takie obchody nie odbywały się w latach 1946 – 1950, a w 1951 r. zostały całkowicie zniesione aż do 1990 r.

Święto Narodowe Trzeciego Maja przywrócono ustawą z 6 kwietnia 1990. Pierwsze uroczyste obchody święta odbyły się na Placu Zamkowym w Warszawie.

Tekst Konstytucji spisał w kancelarii sejmowej anonimowy pisarz, pismem kaligraficznym, używając brunatnego atramentu, stosowanego wówczas do pisania na papierze czerpanym.

Ignacy Potocki oraz Stanisław Małachowski postanowili wywieźć dokumenty Sejmu Wielkiego do Saksonii, aby uchronić je przed zniszczeniem przez zaborców. Po II wojnie światowej dokument trafił do zespołu Archiwum Publicznego Potockich w Archiwum Głównym Akt Dawnych.

W Pałacu Prezydenckim znajduje się księga, która zawiera rękopis Konstytucji. Oprawiono ją w czerwony safian, zdobiony na przedniej i tylnej okładce geometrycznymi bordiurami, wykonanymi w technice tłoku ślepego. Grzbiet ozdobiono złotymi tłoczeniami, a na szyldziku z czarnej skóry umieszczono złoty tytuł.

Dziękujemy i zapraszamy do rozwiązania quziu wiedzy o Konstytucji 3 maja:

Opracowanie graficzne i merytoryczne: Łukasz Jędrzejewski, Aldona Olejniczak, Katarzyna Wochowska, Joanna Siemieniec, Marek SiemieniecW prezentacji użyte zostały zdjęcia zaczerpnięte ze źródeł internetowych, m.in.: Wikipedia, Polona, Narodowe Archiwum Cyfrowe.