nowoczestne techniki plastyczne

Techniki artystyczne we współczesnej sztuce

wykreowane i stosowane w XX wieku

Kolaż

technika plastyczna polegająca na wklejaniu w obraz różnych materiałów (tkaniny, papier…),

DEKOLAŻ

Termin wprowadzony przez Wolfa Vostella w 1954 r. określający technikę (a także dzieło powstałe w tej technice) polegającą na zdzieraniu naklejonych na siebie warstw plakatów, fotografii, odsłaniających w wyniku tego działania spodnie, wcześniej zakryte elementy, lub innej formie dekonstrukcji gotowego obiektu.

Ready‑made

z j. angielskiego oznacza rzeczy gotowe. Dziełem sztuki staje się przedmiot produkowany masowo, swój statut jako dzieło sztuki zawdzięcza wyborowi artysty. Po raz pierwszy ready‑made pokazał Marcel Duchamp w 1913 r.,

akumulacje

akumulacje są formą Ready‑mades , przedmioty nie są zmieniane, ale poprzez zakumulowanie ich na małej przestrzeni całkowicie zmieniały swoje znaczenie. Takie kompozycje umieszczano w gablotach lub montowano na płytach. Akumulacje uprawiali m.in. Arman, Daniel Spoerri, Jean Tinguely.

Environment

pochodzi z j. angielskiego i oznacza otoczenie. Jest to jednocześnie działanie i dzieło. Projektodawca stwarza nową sytuację w przestrzeni. Widz zostaje zmuszony do konfrontacji z dziełem i nowo powstałą przestrzenią. Artyści doprowadzali do zderzenia z widzem za pomocą różnych środków plastycznych, np. odpowiednio malowali podłogę i sufity, stawiali lustra. Environment ma swoje korzenie w nurtach awangardowych: dadaizmie, futuryzmie, surrealizmie. Najlepsze pole do działania miał w pop‑art i junk‑art. Przedstawiciele: Joseph Beuys, Edward Kienholz, Claes Oldenburg, Robert Rauschenberg, George Segal. Ilustracja interaktywna 1. W Polsce ten rodzaj środka wypowiedzi artystycznej pojawił się po raz pierwszy w 1958 r. w Salonie Nowej Kultury w Warszawie na wystawie Studium przestrzeni Wojciecha Fangora i Stanisława Zamecznika. Evironment został zbudowany z optycznych obrazów Wojciecha Fangora.

ASAMBLAŻ

(fr. Assemblage – zbiór, zbieranie, gromadzenie) Dzieło złożone z rozmaitych połączonych ze sobą przedmiotów lub ich fragmentów, obiektów naturalnych, tworzących całość o charakterze trójwymiarowym. Termin wprowadził do sztuki Jean Dubuffet w 1954 r. używając go do swojej serii prac, w której wykorzystał różnorodne materiały i odpadki. Stąd terminem asamblaż mogą być też określane niektóre prace Picassa, dadaistów (Schwittersa) czy surrealistów (Ernsta), w których pojawiały się gotowe przedmioty. W Polsce asamblaż uprawiali m.in. Władysław Hasior, Tadeusz Kantor, Marek Piasecki.

ambalaż

(fr. emballage – opakowanie), typ działań artystycznych z pogranicza prowokacji i absurdu, powstały w latach 60. XX w., polegający na pakowaniu, osłanianiu lub okrywaniu w płótno, folię lub papier przedmiotów, form krajobrazu, mostów czy budynków miejskich, związany z nurtem land-artu oraz arte povera (sztuka biedna) i wywodzi się z happeningu i estetyki neodadaizmu. Ma na celu przyciągnięcie uwagi przechodnia czy widza - ujawnienie właściwego widoku przedmiotu, budynku itp. oraz jego nie zauważanych dotąd aspektów. Najbardziej znanym artystą wykonującym emballage jest Christo.

Combine painting

Instalacja

jest pokrewną postacią rzeźby. Jest to forma plastyczna, która została ukształtowana przez artystę lub wzięta z otoczenia. Poszczególne elementy instalacji oddziałują na siebie. Genezy instalacji należy szukać w minimal art i eksperymentach z przestrzenią. Początkowo instalacje robiono w miejscach opuszczonych i zdegradowanych, np. fabrykach. Obecnie autorzy mogą tworzyć swoją pracę jedynie na potrzeby konkretnego miejsca lub przenosić instalację z miejsca na miejsce i wtedy na nowo definiować związki przestrzenne: elementy pracy i otoczenie galeryjne. Przedstawiciele: Olafur Eliasson, Kurt Fleckenstein, Joseph Beuys, Nam June Paik, Carolee Schneemann, Kiki Smith. Przedstawiciele polscy: Paweł Althamer, Mirosław Bałka (jako jedyny Polak został zaproszony przez Tate Modern w Londynie do zrobienia pracy do Hali Turbin), Jan Berdyszak, Jerzy Kalina, Grzegorz Klaman, Katarzyna Kozyra.

Arte povera

określenie pochodzi z języka włoskiego i oznacza „sztukę ubogą”. Tendencja ta pojawiła się pod koniec lat 60. XX w. Głównym materiałem pracy artysty są rzeczy „pospolite i ubogie”: ziemia, cegły, drewno, popiół, rurki neonowe, szmaty, gazety. Arte povera jest bliska minimalizmowi, sztuce konceptualnej i sztuka obiektu. Przedstawiciele: Jannis Kounellis, Mario Merz.

Land art

czyli sztuka ziemi. Jest trendem, który pojawił się pod koniec lat. 60. XX w. w Nowym Jorku. Za jednego z inicjatorów nowego nurtu uważa się Cleaesa Oldenburga i jego pracę Dzieło ziemi (skrzynki z plexi wypełnione ziemią). Głównym kontekstem, tłem, tworzywem jest ziemia, środowisko naturalne. Działania artystyczne zaczęto podejmować w przestrzeni miast, krajobraz zaczął być przekształcany przez twórców albo przez wielkoformatowe prace lub też bardzo subtelne, trudne do odnalezienia elementy. Dzieła land art są szybko niszczone lub przekształcane przez samą przyrodę, jednak zostają dokumentowane na fotografiach i video. Przedstawiciele: Christo (zasłynął m.in. pakowaniem budynków użyteczności publicznej), Jeanne‑Claude, Walter De Maria, Dennis Oppenheim, Robert Smithson, w Polsce: Jacek Tylicki.

happening

Termin wprowadzony przez Wolfa Vostella w 1954 r. określający technikę (a także dzieło powstałe w tej technice) polegającą na zdzieraniu naklejonych na siebie warstw plakatów, fotografii, odsłaniających w wyniku tego działania spodnie, wcześniej zakryte elementy, lub innej formie dekonstrukcji gotowego obiektu.

Pomarańczowa Alternatywa

Najsłynniejsza w Polsce grupa tworzącą happening, założona w latach 80. XX w. we Wrocławiu przez osoby związane z opozycją. Liderem stał się Waldemar Major Fydrych. Działania PA odnosiły się do ówczesnej polskiej rzeczywistości: komentowali wydarzenia polityczne, rocznice, święta państwowe. Hasła PA miały bardziej wydźwięk surrealistyczny niż ideologiczny, np. Nie ma wolności bez krasnoludków.

performance

z j. angielskiego oznacza „przedstawienie, wykonanie”. Podobnie jak happening, jest wydarzeniem artystycznym, jednak bez udziału publiczności. Początki sięgają II połowy lat 60. XX w. Korzeni performance należy szukać w ruchu futurystycznym, dadaistycznym i surrealistycznym. Obiektem performance może być zarówno przedmiot, temat, zdarzenie, jak i ciało artysty. Performance wiąże się ze sztuką konceptualną, multimedialną i body art. Przedstawiciele: Marina Abramović, Joseph Beyus, Gina Pane. Kliknij, aby uruchomić podgląd

Street art

Street art – dziedzina sztuki obejmująca dzieła tworzone w przestrzeni publicznej, zwykle mające charakter bezprawnej ingerencji. Termin zawiera w sobie tradycyjne graffiti, lecz często jest użyty dla odróżnienia aktywności artystycznej w przestrzeni miejskiej od wandalizmu. Określenia street art najprawdopodobniej po raz pierwszy użył Allan Schwartzman w 1985.

flash mob

to wykonanie określonych programem czynności-akcji przez nieznających się uczestników, w publicznej przestrzeni. Często mają one charakter jedynie rozrywkowy, aktywizują jednak i dają możliwość uczestniczenia w wydarzeniu praktycznie każdemu.

grafitti

nazwa zbiorcza, różniącej się tematem i przeznaczeniem, twórczości artystycznej, bazującej na umieszczaniu np. obrazów, podpisów, rysunków w przestrzeni publicznej lub prywatnej za pomocą różnych technik, najczęściej malowania sprayem lub pędzlem i sprayem przez szablon Zazwyczaj tworzone jest anonimowo i bez odpowiednich zezwoleń lub – rzadziej – za zgodą albo na zamówienie Przedstawiciele: Banksy

Georges Braque "Skrzypce i fajka" 1913

Marcel Duchamp, „Fontanna”, 1917, rynekisztuka.pl, CC BY 3.0

Arman, „Home Sweet Home II”, 1960, akumulacja, s3.amazonaws.com, CC BY 3.0

Daniel Spoerri, „Seria-Sewilla”, 1960, Asamblaż, museografo.com, CC BY 3.0.

Tadeusz Kantor, scena "Wielkiego Ambalażu" 1968r.

Carolee Schneemann, „More Wrong Things”, 2001, instalacja, thisistomorrow.info, CC BY 3.0

Wojciech Fangor, Stanisław Zamecznik, „Studium przestrzeni”, environment 1958 r., niezlasztuka.net, CC BY 3.0

Carolee Schneemann, „More Wrong Things”, 2001, instalacja, thisistomorrow.info, CC BY 3.0

Robert Smithson, grobla z 6 tys. ton błota, kryształów soli, skał bazaltowych, ziemi, długa na 460 m w Wielkim Słonym Jeziorze w stanie Utah.

Mario Merz, „Unreal City, Nineteen Hundred Eighty-Nine”, 1989, arte povera, Muzuem Guggenheima, Nowy Jork, USA, guggenheim.org, CC BY 3.0