konstytucja 3 maja

Autorka prezentacji: Joanna Cieplak

Konstytucja3 maja

Przeciwny tym zamierzeniom obóz opozycji magnackiej był wrogi wszelkim reformom i zamierzał nadal opierać się na protekcji rosyjskiej. Król i stronnictwo dworskie dążyło do wzmocnienia władzy królewskiej i powiększenia sił zbrojnych, ale w oparciu o carat.Walka pomiędzy tymi stronnictwami miała rozegrać się na Sejmie, który rozpoczął obrady w 1788 roku.

Po pierwszym rozbiorze Polski dążenie do reform stawało się coraz silniejsze oraz ogarniało znaczne kręgi społeczeństwa szlacheckiego.Obóz propagujący reformy, zwany patriotycznym, dążył do przeprowadzenia pewnych reform ustrojowych, zniesienia kurateli caratu, poprawy obronności państwa drogą powiększenia armii.

Sejm Wielki, zwany Czteroletnimzostał zwołany 6 października 1788 roku w Warszawie za zgodą Katarzyny II.Marszałkiem sejmu został Stanisław Małachowski.Aby usprawnić przebieg prac Sejmu Wielkiego, podjęto decyzję, że będzie to sejm skonfederowany. Oznacza to, że nie obowiązywało liberum veto. Posłowie zerwali z zasadą jednomyślności, a decyzje podejmowali większością głosów.

Sejm Wielki

Zamek Królewski w Warszawieto miejsce, w którym od XVI wieku odbywały się posiedzenia sejmu. W latach 1788-1792 obradował tu Sejm Wielki.

Czartoryscy, Hugo Kołłątaj, Julian Ursyn Niemcewicz

Seweryn Rzewuski, Stanisław Szczęsny Potocki, Ksawery Branicki

utrzymanie "szlacheckiej złotej wolności", liberum veto i wolnej elekcji, sojusz z Rosją

wzmocnienie władzy państwowej, rozbudowa armii, zawarcie sojuszu z Prusami przeciwko Rosji

wzmocnienie władzy króla, powiększenie wojska w oparciu o sojusz z Rosją

król, prymas Michał Poniatowski

HETMAŃSKIE

PATRIOTYCZNE

KRÓLEWSKIE

Stronnictwa:

Utworzenie komisji porządkowych

Prawa:

• ukrócenie korupcji
• kodyfikacja prawa

Żądanie wycofania z Polski wojsk rosyjskich:

• 1789 r. - akt otwartego zerwania z Rosją

1790 r. - zasada niepodzielności ziem polskich:

• planowano zawarcie sojuszu z Prusami przeciw Rosji
• Prusy chciały za pomoc otrzymać Gdańsk i Elbląg
• zrezygnowano z sojuszu z Prusami
• Prusy zawarły sojusz z Rosją

Sprawa miast:

• 1789 r. "czarna procesja" przedstawicieli miast królewskich pod przewodnictwem Jana Dekerta, prezydenta Warszawy

Wojska:

• powiększenie armii z 24 tysięcy do 100 tysięcy (udało się zebrać 65 tysięcy)

Podatkowe:

• uchwalenie 10% podatku od majątków szlacheckich, a 20% od duchownych

Ustrojowe:

• zlikwidowanie Rady Nieustającej
• 1791 r. - prawo o sejmikach (ustalenie zasad działania, pozbawienie szlachty gołoty prawa głosu

Reformy Sejmu Wielkiego

Nic dziwnego, że mocarstwa zaborcze potraktowały ją jako groźny dla nich przejaw "zarazy rewolucyjnej" ciągnącej od Francji, która w tym czasie przeżywała wielką rewolucję burżuazyjną.Ustawę majową ostro zwalczała opozycja magnacka w kraju, gdyż ograniczała poważnie jej wpływy na rządy w państwie.

Prace Sejmu Czteroletniego uwieńczyło uchwalenie nowej Konstytucji w dniu 3 maja 1791 roku. Choć połowiczna w kwestiach społecznych, stanowiła poważny krok naprzód w dziele reformy państwa. Wiele jej postanowień, znoszących zacofane wolne elekcje, konfederacje, rokosze i liberum veto, było zdecydowanie postępowych.

Konstytucja 3 maja, czyli Ustawa Rządowa z dnia 3 maja - jest to uchwalona 3 maja 1791 roku ustawa regulująca ustrój prawny Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Była to pierwsza konstytucja w Europie, przed francuską, a druga na świecie, po amerykańskiej.

Konstytucja 3 maja

Zgoda Sejmu to sprawiła,Że nam wolność przywróciła.Wiwat, krzyczcie wszystkie stany,Niechaj żyje król kochany.Taka jest narodu wola:Za twych braci i za królaObywatel każdy, wszędzie,Życie swoje łożyć będzie.Wiwat Sejm i naród cały!Dziś nam nieba żywot dały.Wiwat, krzyczcie wszystkie stany,Niechaj żyje król kochany!

Twórcy:

• wzięto chłopów pod opiekę

• włączono prawo o miastach

• zagwarantowano wolność osobistą przybywającym osadnikom

• postanowiono tolerancję religijną przy panującej religii katolickiej

• zastrzeżono język urzędowy polski

• wprowadzono trójpodział władzy

• pozostawiono prawa polityczne tylko szlachcie posiadającej majątek (ograniczono prawa szlachty gołoty), zwiększono prawa mieszczan z miast królewskich

• ograniczono artykuły henrykowskie

• zniesiono unię polsko-litewską, ustanawiając jedno państwo - Rzeczpospolitą Polską

NA MOCY KONSTYTUCJI 3 MAJA:

• niezawisłe

• tron dziedziczny w saskiej dynastii Wettinów (zniesienie wolnej elekcji)
• Straż Praw - rząd złożony z prymasa i pięciu ministrów wybieranych przez króla, a odpowiedzialnych przed sejmem

• zwoływany co 2 lata
• zawsze gotowy do zwołania
• decyzje podejmowano większością głosów(zniesienie liberum veto)
• zmniejszono znaczenie sejmików
• zakazano konfederacji

król i Straż Praw

sądy pierwszej instancji

WŁADZA SĄDOWNICZA

WŁADZA WYKONAWCZA

dwuizbowy sejm

WŁADZA USTAWODAWCZA

Subtitle

Trójpodział władzy:

Konfederacja targowicka

Przywódcy konfederacji targowickiej: Stanisław Szczęsny Potocki, Franciszek Ksawery Branicki i Seweryn Rzewuski do dziś są symbolem zdrady narodowej.

27 kwietnia 1792 roku przedstawiciele opozycji magnackiej podpisali, w porozumieniu z Katarzyną II, w Petersburgu akt konfederacji, który potem ogłosili w miasteczku Targowica pod fałszywą datą 14 maja.Akt ten unieważniał Konstytucję 3 maja i całą działalność Sejmu oraz oficjalnie wzywał carową do udzielenia zbrojnej pomocy celem przywrócenia dawnej formu rządów w Rzeczypospolitej.

Oj, TargowiczanieDobrze się nazwali!Jak Judasz, za srebrniki,Polskę stargowali!Stargowali PolskęI tę wolność bratnią!Zagasili nad OjczyznąGwiazdę jej ostatnią!Zagasili blaskiW tej polskiej koronie,Podeptali orły białe,I Litwy pogonie!

Order Virtuti Militari

Wojna polsko-rosyjska

Pomimo stawienia oporu, nastąpił ogólny odwrót wojsk polsko-litewskich w stronę Wisły. Caryca Katarzyna II zażądała, aby Polacy przerwali działania zbrojne, a król przystąpił do konfederatów. Zagroziła Stanisławowi Augustowi detronizacją i kolejnym rozbiorem państwa.

18 maja 1792 roku 100-tysięczna armia carska przekroczyła granice Korony i Litwy. Wojska polskie, liczące 60 tysięcy żołnierzy, stawiły opór nieprzyjacielowi. Polacy pod dowództwem Józefa Poniatowskiego - bratanka króla, wygrali bitwę pod Zieleńcami. Pod Dubienką nad Bugiem armia polska z Tadeuszem Kościuszką na czele odparła pięciokrotnie liczniejsze wojska rosyjskie.

W tej sytuacji król 24 lipca przystąpił do konfederacji targowickiej oraz nakazał zaprzestania działań wojennych.Konsekwencją przegranej Polaków był II rozbiór Polski w 1793 roku, a następnie w 1795 roku III rozbiór, który zlikwidował niepodległe państwo polskie na 123 lata.

Obchody rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 maja

Rocznica uchwalenia Konstytucji była wielkim świętem państwowym w okresie międzywojennym. Po II wojnie światowej, w nowej rzeczywistości politycznej i ustrojowej, zaprzestano obchodzenia tej rocznicy.Dopiero 6 kwietnia 1990 roku Sejm Rzeczypospolitej Polskiej zdecydował przywrócić jako święto państwowe dzień 3 maja.

Rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 maja polscy patrioci obchodzili uroczyście już podczas rozbiorów, pomimo represji i sprzeciwu zaborców.Szczególnie doniosłe uroczystości odbywały się pod koniec XIX wieku w Galicji, gdzie Polacy posiadali szeroką autonomię.

W szkołach w całym kraju odbywają się uroczuste apele, koncerty pieśni patriotycznych oraz inscenizacje wydarzeń historycznych.

Święto Narodowe Trzeciego Maja

Z okazji święta Konstytucji 3 maja w całym kraju są organizowane pochody i msze w intencji ojczyzny.Najważniejsze uroczystości z udziałem władz państwowych odbywają się na placu Piłsudskiego w Warszawie. Prezydent składa kwiaty przed Grobem Nieznanego Żołnierza i wygłasza przemówienie.

Niechaj okrzyk naroduW świat daleko poleci:- Wolność, równość niech żyją,Niechaj żyje maj trzeci!

Dziękuję za uwagę