Zależności międzygatunkowe

Zależności międzygatunkowe

Definicja

Interakcje między osobnikami, które należą do różnych gatunków lub różnych populacji wspólnie żyjących w określonym środowisku. Zarówno rodzaj jak i siła oddziaływań między populacjami są przedmiotem badań nauki jaką jest ekologia.

Modraszek nausitous na roślinie pokarmowej - krwiściągu lekarskim.

• komensalizm (0/+)
• protokooperacja (+/+),
• mutualizm (+/+)

Podział zależności międzygatunkowych

• konkurencja (-/-)
• drapieżnictwo (+/-)
• roślinożerność (+/-)
• pasożytnictwo (+/-)
• amensalizm (0/-)

Zależności antagonistyczne to takie stosunki, w przypadku których straty ponosi przynajmniej jeden z gatunków wchodzących w interakcję.

Zależności nieantagonistyczne występują wtedy, kiedy żadna z populacji nie traci.

Zależności antagonistyczne

Konkurencja (-/-)

Przykłady konkurencji

• Konkurencja międzygatunkowa między dziuplakami.

Dzięcioł czarny

Sowa włochatka

Buk zwyczajny

Owoc (bukiew)

Korzenie buków wydzielają do gleby substancje uniemożliwiające kiełkowanie innych roślin. Z tego powodu w lesie bukowym jest niewiele podszytu i roślin runa.

Drapieżnictwo (+/-)

Wilk szary

Jeleń szlachetny

Przykłady drapieżnictwa

Sposobem ochrony przed drapieżnikiem jest technika mimikry oraz mimetyzmu .

Niedźwiedziówkowate (Arctiidae) to rodzina owadów należąca do ciem, która liczy dziś około 6000 gatunków. W Polsce żyje 45 gatunków z tej rodziny owadów. Ostatnie badania klasyfikują tę rodzinę jako podrodzinę w rodzinie Erebidae, tutaj jednak zachowano starą klasyfikację.

Sposoby ochrony przed drapieżnikami

Przykłady mimikry:

Trzmielówka leśna przypomina wyglądem uzbrojone w żądła osy.

Przeziernik osowiec przypomina wyglądem osę.

Osa

Mimetyzm

Rusałka ceik

Roślinożerność (+/-) 

Rośliny aktywnie bronią się przed roślinożercami metodą bezpośrednią, wytwarzając na powierzchni wosk i kolce, toksyny lub włoski, które mogą być źródłem bodźców dotykowych oraz stanowić barierę ograniczającą dostępność tkanek roślinnych dla roślinożerców .

Wilczomlecz

Pasożytnictwo (+/-)

Kleszcze na żywicielu

• zasiedlają różne części organizmu; bardzo często spotykane w układzie pokarmowym, - w dużej mierze uzależnione od organizmu żywicielskiego

Podział pasożytów

• najczęściej żywią się naskórkiem, krwią, piórami

Pasożyty spotykane są pośród wszystkich grup organizmów i podzielić je możemy biorąc pod uwagę miejsce ich występowania na zewnętrzne i wewnętrzne.

Przykłady pasożytów zewnętrznych

Kleszcz

Pchła

Glista ludzka

Tasiemiec uzbrojony

Przykłady pasożytów wewnętrznych

Organizm ludzki jest zarówno żywicielem pośrednim, jak i ostatecznym dla ponad pięćdziesięciu różnych pasożytów.

• przekształcone organy służące do nacinania lub nakłuwania skóry oraz spijania krwi,
• związki chemiczne zawarte np. w ślinie (pijawki - na zdj. obok), zapobiegające krzepnięciu krwi, substancje znieczulające,
• przekształcone odnóża – haczyki (wesz głowowa),
• w przypadku pasożytów wewnętrznych przystosowaniem są haczyki – tasiemiec uzbrojony, pochłanianie pożywienia całą powierzchnią ciała, przystosowanie do obojnactwa .

Przystosowania charakterystyczne dla pasożytnictwa:

Amensalizm (0/-)

Przykłady

Bakterie mlekowe

Brzoza brodawkowata

Zależności nieantagonistyczne

Komensalizm (0/+)

• Komensale to przede wszystkim padlinożercy (lisy, kruki, orły), którzy żywią się resztkami pozostawionymi przez drapieżniki.
• Przykładem komensala jest również żuk gnojowy. Korzysta on z odchodów konia składając w nich jaja.

Przykłady komensalizmu

Żuk gnojowy

Lis rudy

Symbioza (+/+)

Pszczoła miodna

W przypadku niektórych gatunków roślin zapylenia może dokonać tylko jeden, specjalnie przystosowany gatunek. Tak jest u koniczyny łąkowej (czerwonej). Ma ona szczególnie długie i wąskie kwiaty, do dna których sięga tylko aparat gębowy trzmiela. Koniczyna nie może się obejść bez tego owada, ale trzmiel może żywić się również nektarem innych kwiatów.

Protokooperacja (+/+)

Mrówki i mszyce

Jeleń i szpaki

Mrówki żyją w protokooperacji z mszycami. W zamian za zapewnienie im ochrony dostają od nich słodką spadź – wydzielinę będącą produktem przemiany materii, jednak bogatą w substancje odżywcze.

Szpak wyjada ze skóry jelenia pasożyty. Dzięki temu ma zapewniony pokarm, natomiast jeleń nie tylko pozbywa się pasożytów, ale również ostrzegany jest przed niebezpieczeństwem. Ptak alarmuje go w chwili zagrożenia. Oba gatunki są w stanie poradzić sobie same.

Mutualizm (+/+)

Przykład przeżuwacza - krowa

Mykoryza

Mutualizm występuje między przeżuwaczami np. krowami, a bakteriami w ich żołądkach. Obok procesów rozkładu, w środowisku żwacza dochodzi również do reakcji syntezy, głównie aminokwasów egzogennych z niebiałkowych związków azotowych i synteza białka przez pierwotniaki.

Pośród innych rodzajów mutualizmu można wskazać również mykoryzę polegającą na współżyciu korzeni roślin naczyniowych z grzybami.

ZESPÓŁ PARKÓW KRAJOBRAZOWYCH WOJEWÓDZTWA LUBUSKEGO

sekretariat@zpkwl.gorzow.pl

Treść:

• https://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/leksykon-ekologii-i-ochrony-srodowiska/zaleznosci-miedzygatunkowe
• https://www.medonet.pl/choroby-od-a-do-z/choroby-pasozytnicze,tasiemiec-uzbrojony---objawy--leczenie-i-cykl-rozwojowy,artykul,1579189.html
• https://pl.wikipedia.org/wiki/Protokooperacja
• https://pl.wikipedia.org/wiki/Amensalizm
• https://edupolis.pl/wp-content/uploads/2020/06/oddzia%C5%82ywania-mi%C4%99dzygatunkowe.pdf
• https://zielonagora.wyborcza.pl/zielonagora/7,35182,23119349,kruki-orly-dziki-i-lisy-co-trapi-padlinozercow-przyroda.html
• https://www.ekologia.pl/wiedza/slowniki/leksykon-ekologii-i-ochrony-srodowiska/mimetyzm
• https://epodreczniki.pl/a/wspolpraca-miedzy-gatunkami/DoyBZxjoO
• https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/nauka/1518560,1,sprytne-mrowki-co-sobie-hoduja.read
• https://www.medianauka.pl/niedzwiedziowkowate

Literatura

Zdjęcia:

https://www.google.com/search?q=drapie%C5%BCnictwo+przyk%C5%82ady&hl=pl&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=2ahUKEwiWraKk5evvAhXyAxAIHYPnBYUQ_AUoAXoECAEQAw&biw=1600&bih=876#imgrc=rNWR9f2r00QSzM https://www.google.com/search?q=wilki&tbm=isch&ved=2ahUKEwigwea45-vvAhWHw4sKHfEeDWUQ2-cCegQIABAA&oq=wilki&gs_lcp=CgNpbWcQARgAMgUIABCxAzICCAAyBAgAEAMyAggAMgUIABCxAzICCAAyAggAMgIIADICCAAyAggAOgcIABCxAxBDOgQIABBDOggIABCxAxCDAVDqoDVYwaw1YNuyNWgAcAB4AIABZIgB7gKSAQM0LjGYAQCgAQGqAQtnd3Mtd2l6LWltZ8ABAQ&sclient=img&ei=wXltYODcIYeHrwTxvbSoBg&bih=876&biw=1600&hl=pl#imgrc=BoPSnNDyRp5DcM https://www.google.com/search?q=osa&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=2ahUKEwi23c6r_O3vAhWsAhAIHZjXCgQQ_AUoAXoECAEQAw&biw=1600&bih=876#imgrc=Qdjkx2GjU76WAMhttps://www.google.com/search?q=krowa&tbm=isch&ved=2ahUKEwiHxqPXgOzvAhXNtioKHQFHAXAQ2-cCegQIABAA&oq=k&gs_lcp=CgNpbWcQARgAMgcIABCxAxBDMgQIABBDMggIABCxAxCDATICCAAyBQgAELEDMggIABCxAxCDATIICAAQsQMQgwEyCAgAELEDEIMBMgUIABCxAzIICAAQsQMQgwFQw6IBWMOiAWDqswFoAHAAeACAAWSIAWSSAQMwLjGYAQCgAQGqAQtnd3Mtd2l6LWltZ8ABAQ&sclient=img&ei=OJRtYIfKFc3tqgGBjoWABw&bih=876&biw=1600#imgrc=992lmUp1zW7UXM https://www.google.com/search?q=zaj%C4%85c&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=2ahUKEwjd3NOUgO7vAhWNmIsKHUYnBHYQ_AUoAXoECAEQAw&biw=1600&bih=876#imgrc=HblxIIYhbQeGvM https://www.google.com/search?q=dzi%C4%99cio%C5%82+czarny&tbm=isch&ved=2ahUKEwiKrcq8ge7vAhXVvyoKHeqEDfMQ2-cCegQIABAA&oq=dzi%C4%99c&gs_lcp=CgNpbWcQARgCMgUIABCxAzIFCAAQsQMyAggAMgUIABCxAzICCAAyAggAMgIIADICCAAyAggAMgIIADoECAAQQzoHCAAQsQMQQzoICAAQsQMQgwE6BggAEAoQGFCH9ApYppALYPCbC2gBcAB4AIABQIgB5gKSAQE2mAEAoAEBqgELZ3dzLXdpei1pbWfAAQE&sclient=img&ei=fKFuYIr_ENX_qgHqibaYDw&bih=876&biw=1600#imgrc=kUpoJGe0PCyj9M

https://www.google.com/search?q=tasiemiec+uzbrojony&hl=pl&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=2ahUKEwjokors9OvvAhVniIsKHczZDMUQ_AUoAXoECAEQAw&biw=1600&bih=876#imgrc=SvDfpeU5k1HiPM https://www.google.com/search?q=glista+ludzka&tbm=isch&ved=2ahUKEwiv8-bs9OvvAhXOzioKHX_bCMcQ2-cCegQIABAA&oq=glista&gs_lcp=CgNpbWcQARgAMgcIABCxAxBDMgIIADICCAAyAggAMgIIADICCAAyAggAMgIIADIECAAQQzICCAA6BQgAELEDUITpCFiy-AhgnP8IaABwAHgAgAFUiAHAA5IBATaYAQCgAQGqAQtnd3Mtd2l6LWltZ8ABAQ&sclient=img&ei=0IdtYK_LEM6dqwH_tqO4DA&bih=876&biw=1600&hl=pl#imgrc=4gCd1l87U9tyNM https://www.google.com/search?q=bakterie+mlekowe&sa=X&bih=876&biw=1600&hl=pl&tbm=isch&source=iu&ictx=1&fir=GGP8OmXphwkHuM%252CBJM0vLTMSNrNOM%252C%252Fg%252F120x68z9&vet=1&usg=AI4_-kSEs2YYoVvMCtkL8nayZHI0ffHwGA&ved=2ahUKEwjiubrB_u3vAhXBFXcKHX4TA7EQ_B16BAgeEAE#imgrc=GGP8OmXphwkHuM https://www.google.com/search?q=%C5%BCuk+gnojowy&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=2ahUKEwiiwZvi-OvvAhUV2SoKHcj2DnQQ_AUoAXoECAEQAw&biw=1600&bih=876#imgrc=L0lRhD5wM8JyfM https://www.google.com/search?q=mykoryza&tbm=isch&ved=2ahUKEwibyuya-uvvAhUUzioKHeddAYQQ2-cCegQIABAA&oq=mykoryza&gs_lcp=CgNpbWcQARgAMgIIADIGCAAQChAYMgYIABAKEBgyBggAEAoQGDIGCAAQChAYMgYIABAKEBgyBggAEAoQGDIGCAAQChAYMgYIABAKEBg6BAgAEEM6BQgAELEDOgQIABAeUPCgBljlvwZgoOQGaABwAHgAgAFQiAGpBJIBATiYAQCgAQGqAQtnd3Mtd2l6LWltZ8ABAQ&sclient=img&ei=b41tYNtWlJyrAee7haAI&bih=876&biw=1600#imgrc=R-Up7l7oZrlXWM https://www.google.com/search?q=brzoza&hl=pl&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=2ahUKEwj8iuif_uvvAhXWvosKHTgXAPIQ_AUoAnoECAEQBA&biw=1600&bih=876#imgrc=aSunpqSPU_o4-M https://www.google.com/search?q=trzmiel%C3%B3wka+le%C5%9Bna&tbm=isch&ved=2ahUKEwiKpIjN_OvvAhXXxyoKHeBGAf4Q2-cCegQIABAA&oq=Trzmiel%C3%B3wka+&gs_lcp=CgNpbWcQARgAMgQIABAYMgQIABAYUMmHBljJhwZg4ZMGaABwAHgAgAFLiAFLkgEBMZgBAKABAaoBC2d3cy13aXotaW1nwAEB&sclient=img&ei=8Y9tYMrnC9ePqwHgjYXwDw&bih=876&biw=1600&hl=pl#imgrc=mi86EhbSDQO67M https://www.google.com/search?q=przeziernik+osowiec&hl=pl&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=2ahUKEwjZyqSu_OvvAhXJlIsKHSPaCooQ_AUoAXoECAEQAw&biw=1600&bih=876#imgrc=fg6eHVJwOm2JDM&imgdii=WoZZQ8KC6_4ruM