Przed egzaminem cz.3

bibliotekawsteszew@gmail.com

Niezbędnik ósmoklasisty

Szybka powtórka przed egzaminem ósmoklasisty

Rodzaje i gatunki literackie

KAŻDY RODZAJ DZIELI SIĘ NA GATUNKI

ABY ROZPOZNAĆ RODZAJE LITERACKIE, TRZEBA ZASTANOWIĆ SIĘ: 1. Jak wygląda utwór 2. Kto mówi w utworze? 3. O czym mówi utwór?

Rodzaje literackie to sposób klasyfikacji (podziału) dzieł ze względu na posiadane cechy.

Co to są rodzaje literackie?

DRAMAT

LIRYKA

EPIKA

Podział na rodzaje to podstawowy sposób klasyfikacji dzieł literackich ze względu na formę i budowę utworu, wywodzący się on jeszcze z antycznej Grecji, a dokładnie od Arystotelesa. W swojej Poetyce wyróżnia trzy podstawowe rodzaje literackie, przyporządkowując im najbardziej charakterystyczne pojęcia: epikę (narrator, fabuła i świat przedstawiony), lirykę (podmiot liryczny, monolog) oraz dramat (akcja, dialogi, brak nadrzędnego podmiotu.

Trzy rodzaje literackie

środki stylistyczne

zwrotki

wersy

sketchnotka

utwory

Dziś na określenie utworów lirycznych używamy także wspólnego określenia – poezja, również pochodzącego z języka greckiego.

Pisana WIERSZEM

Liryka [gr. lirykós – ‘odnoszący się do liry’] to jeden z trzech głównych rodzajów literackich (obok epiki i dramatu). Nazwa ta pochodzi od liry (lutni) – starogreckiego instrumentu muzycznego. Przy dźwięku liry poeci śpiewali swoje wiersze i pieśni.

Utwory liryczne opisują przeżycia wewnętrzne, emocje i przekonania, zamknięte w raczej subiektywnej, monologowej wypowiedzi. Głównym elementem utworu lirycznego jest podmiot liryczny, czyli postać „mówiąca” w danym wierszu.

LIRYKA

pamiętnik

satyra

anegdota

bajka

baśń

opowiadanie

nowela

powieść

Epika wykształciła najwiękjszą liczbę gatunków literackich, z których najważniejszymi są:

sketchnotka

utwory

W utworach epickich pojawia się narrator opowiadający wydarzenia i opisujący świat przedstawiony.

Pisana PROZĄ (najczęściej). Zawiera wątki, fabułę, akcję.

Epika – [gr. epikόs – ‘epos, słowo, opowieść, pieśń’] to jeden z trzech rodzajów literackich, który wywodzi się z ustnych opowiadań ludowych, podań, legend i mitów właściwych tradycji i folklorowi danego narodu.

epos

EPIKA

sketchnotka

utwory

Dramat ma swoje korzenie w starożytnej Grecji, w obrządkach ku czci Dionizosa, gdzie ewoluował w toku tworzenia przedstawień scenicznych. Dlatego też podstawowym założeniem dramatu jest jego przeznaczenie do wykonywania na scenie.

Tekst GŁÓWNY ( dialogi, monologi) Tekst POBOCZNY (didaskalia)

Dramat [z gr. drȃma – ‘ruch, akcja’] to jeden z trzech rodzajów literackich (obok epiki i liryki), a zarazem jedyny na pograniczu teatru i literatury. Dopóki utwór rozpatrywany jest na płaszczyźnie literatury, można porównywać go z utworami epickimi i lirycznymi. Realizacja sceniczna tego tekstu należy już do sztuki teatru. .

O wydarzeniach mówią bohaterowie. Dramat składa się na akty, sceny, odsłony z podziałem na role.

DRAMAT