Choroby cywilizacyjne

Start

- przyczyny, przebieg i zapobieganie

Choroby cywilizacyjne

cukrzyca

choroby cywilizacyjne

ciekawostki

miażdżyca

nadciśnienie

niewydolność oddechowa

Otyłość

depresja

zespół X

choroba wieńcowa

Plan prezentacji

nadciśnienie

Choroby cywilizacyjne (zwane także chorobami XXI wieku) to choroby szerzące się na całym świecie spowodowane rozwojem cywilizacji; częstotliwość ich występowania zależy od stopnia rozwoju cywilizacyjnego społeczeństwa.

Choroby cywilizacyjne

Czynniki, które wpływają na powstawanie nadciśnienia pierwotnego (samoistnego) to: - nadwaga - brak, bądź nieregularnie prowadzona aktywność fizyczna - przyjmowanie doustnej antykoncepcji przez kobiety - leki/suplementy zawierające sterydy - dieta: nadużywanie soli kuchennej, tłuszczów nasyconych - używki - spożywanie zbyt wysokich dawek alkoholu oraz palenie tytoniu - geny - prawdopodobieństwo wystąpienia nadciśnienia jest wyższe, jeśli było już ono wcześniej diagnozowane u kogoś z rodziny

Wtórne nadciśnienie występuje w następstwie określonych chorób: - nefrologicznych - wszelkich schorzeń w obrębie układu moczowego,- endokrynologicznych patologii w funkcjonowaniu układu hormonalnego - układu nerwowego - urazy, guzy mózgu, zapalenia mózgu czy opon mózgowych - w zatruciach np. związkami ołowiu.

PRZYCZYNY

Nadciśnienie tętnicze to choroba układu krążenia, która charakteryzuje się stale lub okresowo podwyższonym ciśnieniem tętniczym krwi. Za wartości nieprawidłowe przyjęto ciśnienie tętnicze skurczowe powyżej 140 mmHg oraz ciśnienie tętnicze rozkurczowe powyżej 90 mmHg. Istnieją dwa typy nadciśnienia: pierwotne tzw. samoistne oraz wtórne.

dalej

Nadciśnienie

dalej

Poza wymienionymi przyczynami choroby, należy też wspomnieć o innych czynnikach ryzyka, które podnoszą prawdopodobieństwo rozwoju nadciśnienia tętniczego, będą to również: stres; płeć męska; wiek: dla mężczyzn ≥55 r.ż., dla kobiet ≥65 r.ż., przedwczesna choroba sercowo–naczyniowa w rodzinie pacjenta; nieprawidłowa tolerancja glukozy.

Warto zaznaczyć, iż ponad 90% zdiagnozowanych przypadków nadciśnienia to typ nadciśnienia samoistnego. Nie mamy wpływu na nasze geny, ale z pozostałymi czynnikami możemy i powinniśmy walczyć.

dalej

OBJAWY UŁATWIAJĄCE ROZPOZNANIE NADCIŚNIENIA

Objawy nadciśnienia tętniczego zwykle pojawiają się dopiero wtedy, gdy ciśnienie krwi osiąga bardzo wysokie wartości, choć nie jest to zasadą. Zdarza się, że objawy nie pojawiają się nigdy. Wśród dolegliwości, które powinny nas zaniepokoić i które mogą być związane z podwyższonym ciśnieniem tętniczym, wymienia się: - bóle i zawroty głowy; - uczucie kołatania serca; - potliwość; - bezsenność; - zaczerwienienie twarzy i uderzenia gorąca; - obniżenie sprawności psychicznej i fizycznej.

Nadciśnienie tętnicze przez wiele lat może pozostawać bezobjawowe. Jednak długotrwale podwyższone wartości ciśnienia powodują uszkodzenie naczyń krwionośnych. Powstają wówczas rozwijające się wolno i niezauważenie zmiany w narządach wewnętrznych, które mogą ostatecznie prowadzić do ciężkich powikłań: serca – przerost lewej komory, choroba wieńcowa, niedomykalność zastawki aortalnej, migotanie przedsionków, zawał, mózgu – zmiany w naczyniach mózgowych, udar, oczu – retinopatia nadciśnieniowa (uszkodzenie siatkówki), jaskra, utrata wzroku, nerek – nefropatia nadciśnieniowa, niewydolność nerek wymagająca dializoterapii.

PRZEBIEG I POWIKŁANIA

Nadciśnienie

• Ogranicz ilość spożywanej soli. Staraj się nie dosalać potraw, ponieważ ilość soli w gotowych produktach jest tak duża, że pokrywa dzienne zapotrzebowanie organizmu. Zastąp sól przyprawami i ziołami.
• Zredukuj nadmierną masę ciała. Nadciśnienie tętnicze zdecydowanie częściej występuje u osób z nadwagą i otyłością.
• Nie pal. Pod wpływem nikotyny naczynia krwionośne zwężają się, natomiast serca pracuje szybciej, ze względu na wydzielające się podczas palenia hormony stresu – adrenalinę i noradrenalinę. Efektem przepływu zwiększonej ilości krwi przez węższe naczynia jest wzrost ciśnienia tętniczego.
• Zadbaj o zdrową dietę. Poza ograniczeniem soli, w profilaktyce nadciśnienia tętniczego ważne jest unikanie tłuszczów zwierzęcych, które sprzyjają miażdżycy (a im węższe światło żył i tętnic, tym ciśnienie krwi wyższe). odpowiednia podaż potasu (pacjenci z nadciśnieniem zwykle mają go za mało), błonnika oraz kwasów omega-3, które znajdują się w tłustych rybach
• Ogranicz alkohol.
• Bądź aktywny fizycznie. Dzięki aktywności zwiększa się elastyczność naczyń krwionośnych, co sprzyja utrzymywaniu ciśnienia na prawidłowym poziomie. Najkorzystniejsze dla osób z nadciśnieniem są aktywności wytrzymałościowe, wykonywane regularnie przez 30-60 min. Dziennie, 3-7 razy w tygodniu.
• Istotne jest profilaktyczne kontrolowanie wartości ciśnienia tętniczego, np. przy okazji wizyt w gabinecie lekarza rodzinnego

Nadciśnienie

dalej

ZAPOBIEGANIE

CIŚNIENIOMIERZ NARAMIENNY

• Dzieci powinny mieć wykonany pomiar ciśnienia co roku – w ramach bilansu pediatrycznego.
• Osobom w wieku 18–40 lat zaleca się, by mierzyły ciśnienie w gabinecie lekarskim minimum raz na dwa lata.
• Osoby powyżej 40. roku życia powinny kontrolować ciśnienie tętnicze minimum raz w roku.

Jak często mierzyć ciśnienie?

Dlaczego warto zapobiegać wystapieniu nadciśnienia?

Późno wykryte czy nieleczone nadciśnienie tętnicze odpowiada za: uszkodzenie najważniejszych organów takich jak: serce, mózg, nerki oraz oczy, zmianę struktury ścian naczyń krwionośnych, wzrasta ryzyko miażdżycy, wystąpienie zawału, udaru (w tym udaru krwotocznego), wylewu, uszkodzenie struktury naczyń tętniczych nerek, przez co zwiększa ryzyko niewydolności nerek, patologiczne zmiany naczyń gałki ocznej, wywołując trwałe uszkodzenie wzroku (m.in. jaskra). Statystycznie uznaje się, iż nieleczone nadciśnienie, poprzez szereg wywoływanych powikłań, skraca życie aż o 15 lat.

choroba wieńcowa

PRZYCZYNY

Najczęstszą przyczyną tej choroby jest miażdżyca, czyli osadzanie się blaszek miażdżycowych w ścianach tętnic.Za rozwój choroby niedokrwiennej serca odpowiedzialne są także: - stres, - palenie papierosów, - spożywanie alkoholu, - dieta obfitująca w kalorie i tłuszcze zwierzęce i prowadząca do zwiększonego poziomu cholesterololu we krwi, - niski poziom aktywności fizycznej, - zaburzenia snu, - nadciśnienie tętnicze, - otyłość brzuszna, - cukrzyca.

dalej

Choroba wieńcowa, określana również mianem choroby niedokrwiennej serca lub dusznicy bolesnej, to zespół objawów wywołanych niedokrwieniem mięśnia sercowego.

Choroba wieńcowa

PRZEBIEG

Typowym objawem choroby wieńcowej jest ból w klatce piersiowej, zlokalizowany za mostkiem. Przeważnie pojawia się on podczas wysiłku fizycznego, po obfitym posiłku, czy w stresujących sytuacjach. Przez chorych odczuwany jest jako dławiący i uciskający, czemu towarzyszy uczucie rozpierania i duszności. Nierzadko ból promieniuje do szyi i szczęki, barków, a także nadbrzusza. Oprócz bólu w klatce piersiowej może wystąpić tachykardia (przyspieszona akcja serca), czy wręcz uczucie kołatania, płytki i przyspieszony oddech, którym towarzyszą zawroty głowy, a czasami nudności i wymioty. Zdarzają się przypadki, gdy choroba niedokrwienna serca przebiega skąpoobjawowo lub nie daje żadnych objawów. Pacjenci przez wiele lat żyją w nieświadomości, a o chorobie dowiadują się, gdy dojdzie do jej nagłego zaostrzenia, na przykład w postaci zawału serca.

dalej

Choroba wieńcowa

ZAPOBIEGANIE

Diagnozowaniem i leczeniem choroby wieńcowej zajmuje się kardiolog. Rozpoznanie stawia na podstawie szczegółowego wywiadu lekarskiego oraz zleconych badań, przede wszystkim EKG i UKG. Jeżeli zachodzi taka konieczność, kardiolog może zlecić wykonanie koronarografii (angiografii wieńcowej) lub tomografii z wykorzystaniem emisji pozytonowej (PET).

dalej

2. Utrzymanie prawidłowej masy ciała, redukcja nadwagi i otyłości Nadwaga i otyłość istotnie zwiększają bowiem ryzyko wystąpienia incydentów sercowo-naczyniowych, w tym udarów mózgu i zawałów serca. Bardzo istotne jest regularne monitorowanie masy ciała i wyliczanie BMI. W sytuacji, gdy wskaźnik wskazuje na nadwagę lub otyłość, konieczna jest zmiana nawyków żywieniowych i wdrożenie aktywności fizycznej celem korekty masy ciała i osiągnięcia prawidłowej wagi.

1. Zdrowa, prawidłowo zbilansowana dieta Zalecane są przede wszystkim posiłki bogate w warzywa, owoce i rośliny strączkowe, wzbogacone o orzechy, ryby i produkty pełnoziarniste. Korzystny efekt przynosi także zastąpienie tłuszczów nasyconych tymi jedno- i wielonienasyconymi. Zmniejszenie ilości stosowanej soli kuchennej powoduje natomiast obniżenie ciśnienia tętniczego i zmniejsza ryzyko wystąpienia incydentu sercowo-naczyniowego. Według obecnych zaleceń maksymalna ilość spożywanego chlorku sodu w ciągu doby nie powinna przekraczać 5 g, co odpowiada łyżeczce soli kuchennej.

Choroba wieńcowa

dalej

4. Rezygnacja z palenia papierosówPalenie papierosów powoduje tworzenie i wzrost blaszek miażdżycowych w naczyniach krwionośnych, sprzyja zakrzepicy, uszkadza śródbłonek naczyniowy oraz wywołuje stan zapalny w obrębie naczyń. Zawarte w papierosach substancje takie jak nikotyna, tlenek węgla oraz gazy oksydacyjne mają udowodnione działanie w prowokowaniu ostrych stanów sercowo-naczyniowych.

3. Aktywność fizyczna Kolejnym bardzo istotnym aspektem jest regularna aktywność fizyczna i duża ilość spontanicznego ruchu w ciągu dnia. Zgodnie z zaleceniami WHO, aby zapobiec rozwojowi chorób sercowo-naczyniowych, w tym choroby niedokrwiennej serca, powinno się poświęcić na ruch minimum 150 minut tygodniowo, jeśli wykonujemy ćwiczenia o umiarkowanej intensywności, lub ponad 75 minut, jeśli wykonujemy ćwiczenia intensywne. Regularny ruch powoduje nie tylko obniżenie masy ciała, ale także poprawia krążenie krwi, obniża ciśnienie tętnicze oraz zwiększa wrażliwość tkanek organizmu na insulinę, redukując zjawisko insulinooporności.

cukrzyca

6. Profilaktyka farmakologiczna – statyny i kwas acetylosalicylowy Statyny to obecnie jedne z najskuteczniejszych i najpowszechniej stosowanych leków obniżających poziom cholesterolu we krwi. Ich stosowanie zmniejsza ryzyko występowania chorób spowodowanych miażdżycą, w tym także choroby niedokrwiennej serca. Ich regularne zażywanie powoduje obniżenie wartości LDL, czyli tzw. złego cholesterolu. Dzięki temu mają silnie udowodnione działanie w obniżaniu ryzyka zgonu spowodowanego chorobami sercowo-naczyniowymi, w tym udarów mózgu i zawałów serca.

5. Redukcja nadciśnienia Niezwykle istotne jest jego regularne monitorowanie oraz redukcja w przypadku nieprawidłowych wartości. Leczenie nadciśnienia tętniczego obejmuje nie tylko leczenie farmakologiczne, ale przede wszystkim zmianę nawyków i stylu życia.

PRZYCZYNY

Początkowo cukrzyca nie daje żadnych objawów.

U młodych ludzi cukrzyca jest spowodowana zniszczeniem lub niewydolnością komórek trzustki odpowiedzialnych za produkcję i wydzielanie insuliny. Ten rodzaj cukrzycy nazywany jest cukrzycą insulinozależną typu 1.

Do czynników ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2 zalicza się również:

• wiek i płeć - nieco bardziej narażone na cukrzycę typu 2 są kobiety, a ryzyko rośnie wraz z wiekiem u obu płci,
• nadciśnienie tętnicze,
• nadczynność tarczycy,
• stres,
• przeciążenia zawodowe,
• przyjmowanie niektórych leków ( β-blokery, leki przeciwpsychotyczne, statyny, glikokortykoidy, tiazyd).

U podstaw cukrzycy typu 2, oprócz czynników genetycznych i upośledzonego wydzielania insuliny, leży tzw. insulinooporność, czyli niewrażliwość komórek na działanie insuliny. Ważną rolę odgrywają czynniki zależne od człowieka, takie jak:

• nadwaga i otyłość
• mała aktywność fizyczna
• siedzący tryb życia
• niezdrowe odżywianie się
• zbyt mała ilość snu

Cukrzyca – grupa chorób metabolicznych charakteryzująca się hiperglikemią (podwyższonym poziomem glukozy we krwi) wynikającą z defektu produkcji lub działania insuliny wydzielanej przez komórki beta trzustki. Ze względu na przyczynę i przebieg choroby, można wyróżnić m.in. cukrzycę typu 1, typu 2.

Cukrzyca

dalej

PRZEBIEG

dalej

Charakterystycznym objawem cukrzycy jest hiperglikemia, czyli wzrost stężenia glukozy we krwi, który z kolei objawia się wzmożonym pragnieniem, wielomoczem, a co za tym idzie, pojawiają się również cechy odwodnienia np.: osłabienie, utrata elastyczności skóry, zmiany ropne na skórze, suchość skóry i błon śluzowych, senność, swędzenie skóry różnie zlokalizowane. Często, początkowo choroba przebiega bezobjawowo, dochodzi do zaniku wydzielania insuliny, niezauważalnie przechodząc w fazę przewlekłą, gdzie rozwija się stan przedcukrzycowy a w końcu cukrzyca objawowa.

Cukrzyca

ZAPOBIEGANIE

Cukrzyca jest chorobą, która przez wiele lat może przebiegać bezobjawowo, zwłaszcza cukrzyca typu 2. Cukrzycę rozpoznaje się tylko raz, zazwyczaj podczas badań kontrolnych. Tylko lekarz może zdiagnozować cukrzycę.

• Aktywność fizyczna – umiarkowany wysiłek fizyczny świetnie reguluje metabolizm i stabilizuje poziom glukozy we krwi.
• Unikanie stresu i radzenie sobie z nim, kiedy się pojawi
• Wysypianie się – sen jest optymalnym regulatorem metabolizmu i najlepszą receptą na skuteczną regenerację organizmu i odstresowanie się.
• Odstawienie alkoholu i rzucenie palenia tytoniu.

miażdżyca

Tryb życia przy cukrzycy

• Zmniejszenie ilość tłuszczów nasyconych, węglowodanów w diecie, a szczególnie udział cukrów prostych.
• Zjadanie porcji niedużych, lecz częściej. W ten sposób zapewni się stabilność poziomu glikemii i nie przeciąża się komórek wytwarzających insulinę.
• Dbanie o urozmaicenie w diecie – w ten sposób dostarczane są do organizmu wszystkie potrzebne składniki odżywcze, mineralne i budulcowe. Zawsze dostosowuj menu do wieku, masy ciała, wykonywanej pracy zawodowej i podejmowanej aktywności fizycznej.
• Zwiększenie spożycie błonnika.

Dieta

Cukrzyca

PRZYCZYNY

Na wystąpienie miażdżycy mają wpływ:

• czynnik genetyczny
• wiek
• płeć - bardziej narażeni są mężczyźni niż kobiety

dalej

Czynniki ryzyka miażdżycy to m.in.:

• wysoki poziom cholesterolu - sprzyja jego łatwiejszemu osadzaniu się wraz z innymi lipidami na ściankach tętnic
• cukrzyca
• otyłość i nadwaga - u osób z tymi chorobami występuje podwyższony poziom cholesterolu i wyższe ciśnienie krwi
• nadciśnienie tętnicze
• zaburzenia gospodarki lipidowej

• stres

• niewłaściwa dieta
• brak aktywności fizycznej
• palenie tytoniu - nałogowe palanie powoduje wzrost poziomu cholesterolu
• alkohol - spożywany w nadmiarze prowadzi do zwiększonego ciśnienia krwi

Miażdżyca to przewlekły stan zapalny obejmujący głównie duże i średnie tętnice. W ramach rozwoju choroby w naczyniach krwionośnych zaczyna odkładać się tzw. blaszka miażdżycowa składająca się z lipidów, głównie cholesterolu.

Miażdżyca

OBJAWY

PRZEBIEG

Objawy miażdżycy są różnorodne i zależą od tego, której tętnicy dotyczy zwężenie.

• miażdżyca mózgu: niedowłady, zaburzenia czucia, zaburzenia widzenia, problemy z utrzymaniem równowagi;
• miażdżyca tętnic szyjnych: zawroty głowy, przejściowe niedowłady, dezorientacja;
• miażdżyca jelit i tętnic jamy brzusznej: bóle brzucha (szczególnie po spożytym posiłku);

• miażdżyca kończyn dolnych: ból i skurcze łydek, bóle ud, bóle stóp, zimna i blada skóra kończyn, owrzodzenia.
• miażdżyca tętnic nerkowych: ciężkie nadciśnienie; niewydolność nerek.

dalej

Miażdżyca może zacząć się rozwijać już w dzieciństwie i początkowo przebiega bezobjawowo. Symptomy pojawiają się, kiedy dotknięta chorobą tętnica jest już zwężona w 50 proc. Ma to zazwyczaj miejsce około 50. roku życia. W przebiegu miażdżycy rozwija się proces zapalny o charakterze przewlekłym – miażdżyca w zaawansowanej formie polega na stwardnieniu i pogrubieniu błony wewnętrznej tętnicy. Przyczyną tego stanu jest gromadzenie się złogów w ścianach tętnic – do ścian naczyń przenika cholesterol.

Miażdżyca

ZAPOBIEGANIE

Osoby ze stwierdzonymi zmianami miażdżycowymi powinny regularnie kontrolować wartości ciśnienia tętniczego, stężenie glukozy oraz paramatry gospodarki lipidowej.

otyłość

Miażdżyca

Zalecane w miażdżycy zmiany w stylu życia:

• spożywanie zdrowej diety - powinna się ona charakteryzować niską zawartością tłuszczów nasyconych, tłuszczów trans i cholesterolu pokarmowego,
• regularna aktywność fizyczna - 30 do 60 minut dziennie przez 6 dni w tygodniu,
• rzucenie palenia,
• ograniczenie picia alkoholu - u osób, które mają wysokie trójglicerydy (≥ 500 mg/dl), zaleca się całkowitą rezygnację z napojów procentowych,
• utrata wagi (w przypadku nadwagi lub otyłości) - ma zasadnicze znaczenie w leczeniu podwyższonych trójglicerydów,

• kontrolowanie stresu,
• leczenie chorób związanych z miażdżycą, takich jak nadciśnienie, wysoki poziom cholesterolu i cukrzyca.

PRZYCZYNY

Wskazuje się, że podstawową przyczyną otyłości jest niezrównoważony bilans między energią przyjmowaną wraz z pożywieniem a jej zużyciem. Do innych przyczyn należą:

• nieprawidłowe odżywianie
• wolna przemiana materii
• niska aktywność fizyczna
• uwarunkowania genetyczne
• nieregularne przyjmowanie posiłków
• złe nawyki żywieniowe
• stres
• depresja
• zaburzenia hormonalne
• siedzący tryb życia
• współistniejące choroby (np. choroby tarczycy)

dalej

Opisano dwie tendencje gromadzenia się tkanki tłuszczowej w organizmie:

• w okolicy brzusznej (wisceralnej, trzewnej – zaklasyfikowanej jako otyłość brzuszna)
• w okolicy udowo-pośladkowej (jako tzw. otyłość gynoidalna).

Otyłość definiuje się jako stan, który charakteryzuje się zwiększoną ilością tkanki tłuszczowej.

Otyłość

dalej

Otyłość ma wpływ na funkcjonowanie całego organizmu, może przyczynić się do uszkodzenia lub chorób innych narządów. Skutki otyłości ą szczególnie odczuwane przez stawy i kości, gdyż pod wpływem zbyt dużego ciężaru następuje ich degeneracja i zwyrodnienie. U osób otyłych częściej dochodzi do złamań i zwichnięć. Udowodniono, że otyłość zwiększa również ryzyko zapaleń stawów i kości. Otyłość przyczynia się też do wystąpienia nadciśnienia tętniczego, wysokiego cholesterolu we krwi, cukrzycy typu 2, bezdechu sennego. Zmorą ludzi otyłych są także żylaki kończyn dolnych oraz wzrost zagrożenia zachorowania na takie schorzenia, jak: udar mózgu, nowotwory, bezpłodność, kamienica pęcherzyka żółciowego. Otyłość obniża również samopoczucie i powoduje, że wzrasta ryzyko śmierci.

WPŁYW OTYŁOŚĆI NA ZDROWIE CZŁOWIEKA

Otyłość

ZAPOBIEGANIE

dalej

Istotną kwestią powinno być budowanie świadomości społecznej w zakresie prawidłowych postaw żywieniowych i znaczenia aktywności fizycznej dla zdrowia człowieka.

Otyłość

Warto:

• ograniczyć spożycie produktów bogatych w tłuszcze i węglowodany (np. wysokokaloryczne przekąski: chipsy, frytki, słodycze) przy jednoczesnym zwiększeniu spożycia owoców i warzyw, w tym roślin strączkowych, produktów pełnoziarnistych oraz orzechów,
• zwiększyć aktywność fizyczną – minimum to 250 min umiarkowanej aktywności na tydzień.
• prowadzić zdrowy tryb życia: rzucić palenie, zmniejszyć ilość spożywanego alkoholu

zespół X

Klasyfikacja (zakres wartości) wskaźnika BMI została opracowana wyłącznie dla dorosłych i nie może być stosowana u dzieci. Dla oceny prawidłowego rozwoju dziecka wykorzystuje się siatki centylowe, które powinny być dostosowane dla danej populacji.

Wzór:BMI=masa ciała w kg/wzrost w m²

Zgodnie z wytycznymi Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) do oceny masy ciała stosuje się wskaźnik BMI (ang. Body Max Index) określający stosunek masy ciała (kg) do wzrostu.

BMI

Otyłość

PRZYCZYNY

Wśród przyczyn prowadzących do rozwoju zespołu metabolicznego wskazuje się również życie w stresującym środowisku.

Wśród głównych grzechów dietetycznych, prowadzących do powstania zespołu metabolicznego, wymienia się:

• nadmierne spożycie słodkich napojów;
• niedostateczną podaż zawierających błonnik owoców i warzyw w diecie;
• nadmierne spożycie bogatotłuszczowych pokarmów – zwłaszcza bogatych w nasycone tłuszcze zwierzęce;
• nieregularność posiłków i zaburzone proporcje kaloryczne poszczególnych posiłków.

dalej

W skład czynników ryzyka zespołu metabolicznego wchodzą:

• otyłość,
• zaburzenia tolerancji glukozy,
• zaburzenia gospodarki lipidowej,
• nadciśnienie tętnicze.

Zespół X (zespół metaboliczny) to grupa czynników znacznie zwiększających ryzyko rozwoju cukrzycy, miażdżycy i chorób sercowo-naczyniowych.

Zespół X

dalej

JAK ROZPOZNAĆ ZESPÓŁ METABOLICZNY?

Aby stwierdzić zespół X, u chorego muszą występować co najmniej 3 kryteria, do których należą:

• otyłość brzuszna: pomiar obwodu talii wynosi u kobiet ≥80 cm i ≥94 cm u mężczyzn,
• podwyższony poziom trójglicerydów: >150 mg/dl (1,7 mmol/l) albo leczona hipertriglicerydemia,

• zmniejszony poziom tzw, dobrego cholesterolu, czyli HDL: <40 mg/dl (1,0 mmol/l) u mężczyzn i <50 mg/dl (1,3 mmol/l) u kobiet,
• podwyższone ciśnienie tętnicze krwi: powyżej 130/85 mm Hg bądź leczenie nadciśnienia tętniczego,
• podwyższone stężenie glukozy (cukru) w surowicy na czczo: ≥100 mg/dl lub wcześniej rozpoznana cukrzyca typu 2.

Zespół X

Pandemia - covid 19

• W diecie na zespół metaboliczny należy ograniczyć również udział napojów i żywności słodzonej oraz unikać spożywania alkoholu.
• Uzyskaniu prawidłowej masy ciała, pozbyciu się otyłości metabolicznej i profilu lipidowego (lipidogram) oraz wartości ciśnienia tętniczego będzie służył systematyczny, umiarkowany wysiłek fizyczny każdego dnia. Zalecana dzienna aktywność fizyczna powinna trwać co najmniej 30 minut.
• Rzucenie palenia tytoniu.

ZAPOBIEGANIE

• Ważnym elementem jest zmiana nawyków żywieniowych. Jeżeli chodzi o zespół metaboliczny, dieta powinna uwzględniać różnorodne produkty (w tym owoce i warzywa). Ilość spożywanej żywności należy dostosować do dziennego zapotrzebowania.
• Systematyczne pomiary masy ciała, zawsze o tej samej porze dnia, są prostą metodą sprawdzenia czy dostarcza się organizmowi odpowiednią liczbę kalorii.
• W diecie każdego dnia powinny znaleźć się mleko i inne niskotłuszczowe produkty mleczne. Należy starać się ograniczyć spożycie tłuszczów zwierzęcych. Warto pomyśleć o zastąpieniu smażenia potraw gotowaniem na parze. Jeśli zaś już smażyć, to najlepiej stosować oleje roślinne o małej zawartości nasyconych kwasów tłuszczowych i kwasów trans. Pieczywo białe warto zamienić na pieczywo pełnoziarniste, ciemne. Należy unikać czerwonego mięsa. Można je zastąpić mięsem drobiowym oraz rybami. Osoby z podwyższonym ciśnieniem tętniczym powinny wystrzegać się nadmiernego spożycia soli.

Zespół X

Pandemia - COVID-19

niewydolność oddechowa

Większość pacjentów po przechorowaniu COVID-19 wraca do zdrowia i normalnej aktywności. Wiele osób przebyło infekcję COVID-19, ale wciąż zmaga się z jej skutkami lub powikłaniami. U niektórych, zwłaszcza tych, u których infekcja miała ciężki przebieg, objawy mogą utrzymywać się przez tygodnie, a nawet miesiące. Wirus może uszkodzić płuca, serce i mózg, co zwiększa ryzyko długotrwałych problemów zdrowotnych.Choroba powoduje wiele problemów zdrowotnych, do których należą między innymi:

• niewydolność oddechowa

• zapalenie mięśnia sercowego

Szacuje się, że w Polsce nawet 1,5 mln osób zmaga się z depresją. Według najnowszych badań, w okresie pandemii COVID- 19, może to być nawet dwa razy więcej osób. Ponad połowa Polaków deklaruje, że zauważyło oznaki depresji u kogoś ze swojego otoczenia.

dalej

Do niewydolności oddechowej mogą prowadzić następujące zaburzenia:

• zła wentylacji płuc, polegająca na niedostatecznym dopływie powietrza do płuc w stosunku do przepływu krwi przez płucne naczynia krwionośne przeciek płucny - zdarza się przy zapaleniu płuc, obrzęku płuc, niedodmie płuc, a także w przypadku wysięku do opłucnej. Do przecieku płucnego prowadzi bezpośrednio brak wentylacji w jakimś fragmencie płuc, bez zatrzymania tam krążenia krwi.
• hipowentylacja pęcherzykowa spowodowana mniejszą ilością oddechów lub zbyt płytkim wdechem
• słabe przenikanie tlenu przez pęcherzyki płucne
• niedobór tlenu w powietrzu

Niewydolność oddechowa jest stanem, w którym dochodzi do zaburzeń czynności układu oddechowego, co prowadzi do niedotlenienia organizmu.

OGÓLNE PRZYCZYNY

Niewydolność oddechowa

ZAPOBIEGANIE

W przypadku chorób przewlekłych działaniem zmniejszającym ryzyko wystąpienia niewydolności oddechowej będzie stosowanie się do zaleceń lekarskich, systematyczna kontrola w ośrodkach i poradniach specjalistycznych. Watro też chronić się przed zanieczyszczeniami obecnymi w powietrzu poprzez noszenie maseczek

depresja

Osoba, u której dochodzi do niewydolności oddechowej, ma duszności, pojawiają się także objawy niedotlenienia układu nerwowego i układu krążenia. A zatem chory ma przyspieszony oddech lub przeciwnie - spowolniony i nieregularny. Mięśnie klatki piersiowej są napięte, międzyżebrza i okolice obojczyków wciągnięte. To wszystko wskazuje na rosnące trudności w oddychaniu. Choremu trudno jest nawet mówić. Wkrótce dochodzi też do zasinienia skóry. Chorego może męczyć suchy kaszel. Niewydolność oddechowa prowadzi do niedotlenienia ośrodkowego układy nerwowego. Wtedy chory ma zaburzenia świadomości, jest niespokojny lub apatyczny i zdezorientowany. Może niebawem też dojść do drgawek, a nawet do śpiączki. W wyniku niedotlenienia przestaje prawidłowo funkcjonować układ krążenia, co objawia się nadmiernym przyspieszeniem albo przeciwnie - poważnym zwolnieniem pracy serca, wzrostem lub dużym spadkiem ciśnienia tętniczego, a w konsekwencji do zatrzymania krążenia.

PRZEBIEG

Niewydolność oddechowa

dalej

PRZYCZYNY

Obecna sytuacja na świecie jest dla każdego czymś zupełnie nowym, dla większości jest ona również bardzo przykra i frustrująca, z wielu powodów. Wśród przyczyn frustracji znajdują się m.in. niepewność co do najbliższej (i dalszej) przyszłości, ograniczenia w kontaktach, troska o zdrowie, lęk o utratę pracy, znużenie, brak możliwości swobodnego przemieszczania się (bo nawet po zniesieniu ograniczeń, wciąż tkwi w nas lęk przed zarażeniem się).

Depresja to stan, który najczęściej objawia się poczuciem smutku, obniżonym nastrojem, brakiem chęci do działania oraz negatywnym postrzeganiem rzeczywistości.

Depresja

dalej

• Motywacyjne – trudności z podejmowaniem decyzji; problemy z mobilizacją do wszelkiego działania, które mogą przyjąć wręcz formę spowolnienia psychoruchowego.
• Poznawcze – negatywny obraz siebie; samooskarżenia; pesymizm i rezygnacja; osłabienie pamięci, uczenia się i koncentracji uwagi; obniżona samoocena; w skrajnych wypadkach mogą pojawić się także urojenia depresyjne.
• Emocjonalne – obniżony lub obojętny nastrój – smutek i towarzyszący mu często płacz; lęk; niemożność odczuwania przyjemności; utrata radości życia; poczucie braku perspektyw na przyszłość; czasem dysforia (zniecierpliwienie, drażliwość).
• Somatyczne – zaburzenie rytmów dobowych snu i czuwania; osłabienie i zmęczenie; spadek aktywności; utrata zainteresowania seksem; utrata lub wzmożenie apetytu; dolegliwości bólowe i złe samopoczucie fizyczne.
• Myśli i próby samobójcze.

Depresja

OBJAWY I PRZEBIEG

PROFILAKTYKA W CZASIE PANDEMII

Depresja

ciekawostki

• Zdrowy i higieniczny styl życia. Przemęczenie i zbyt krótki sen, to czynniki, które negatywnie wpływają na nastrój i powodują przygnębienie. Warto kontrolować ilość snu. Idealny sen powinien trwać 8 godzin dziennie – choć wiadomo, że dla każdego człowieka optymalna liczba godzin snu jest inna. • Aktywny tryb życia. Pomaga zmniejszyć nasilenie depresji, ale także przyczynia się do jej zapobiegania. Ćwiczenia fizyczne, zwłaszcza aerobowe, mają pozytywny wpływ na ciało i umysł, podnoszą poziom endorfin (hormonów szczęścia) oraz serotoniny, obniżają poziom kortyzolu (hormonów stresu), łagodzą napięcie mięśniowe oraz redukują stres.. • Ograniczenie stresów. Podchodzenie do stresu z większym dystansem i umiejętne interpretowanie go sprzyja zachowaniu zdrowia psychicznego. Zarządzanie stresem wymaga wyćwiczenia w sobie odporności, aby przekształcić stres i wyzwania w szanse na korzystne zmiany.

źródła

1. Choroby cywilizacyjne stanowią przyczynę ponad 80% zgonów.
2. Na nadciśnienie tętnicze choruje 8,8 miliona Polaków.
3. W Polsce co roku notuje się około 105 tysięcy nowych zachorowań na chorobę niedokrwienną serca.
4. Na chorobę wieńcową częściej chorują mężczyżni, szczególnie w wieku 40-55 lat. W grupie osób starszych zapadalność na tę chorobę jest dla obu płci podobna. Częstość występowania tej choroby wyraźnie rośnie z wiekiem.
5. Na cukrzycę typu 2 choruje 1,9 miliona, a na cukrzycę typu 1 około 150 tysięcy Polaków.
6. Miażdżyca występuje u ponad 60% populacji osób powyżej 70. roku życia.
7. Nadwaga występuje u 16 milionów, a otyłość u 6,5 miliona Polaków.
8. Zespół X rozpoznaje się obecnie w Polsce u co piątej osoby dorosłej.

Ciekawostki

+ podręcznik "Edukacja dla bezpieczeństwa"

https://www.medicover.pl/koronawirus/powiklania/?fbclid=IwAR3BxU4qY7VyqT144yOIvzQ2cUh8Vny5JkA5BPzUEdesNvUh0t13muC8T-E

https://zdrowie.gazeta.pl/Zdrowie/7,101580,25096853,niewydolnosc-oddechowa-przyczyny-objawy-leczenie.html

https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/ukladoddechowy/144131,niewydolnosc-oddechowa

Niewydolność oddechowa

https://akademia.nfz.gov.pl/depresja-w-czasach-pandemii/

https://akademia.nfz.gov.pl/wp-content/uploads/2021/02/ULOTKA_Depresja-w-czasach-pandemii.pdf

Depresja

https://www.medicover.pl/o-zdrowiu/trudne-emocje-lub-depresja-podczas-pandemii-skad-sie-biora-jak-sobie-z-nimi-radzic,6882,n,192

https://wylecz.to/uklad-krazenia/zespol-metaboliczny/

Zespół X

https://apteline.pl/artykuly/przyczyny-zespolu-metabolicznego-na-co-uwazac-i-jak-leczyc-zespol-metaboliczny

https://www.medistore.com.pl/zdrowie/otylosc#jak_nie_doprowadzic_do_otylosci

https://labplus.pl/otylosc/otylosci-mozna-zapobiegac

https://portal.abczdrowie.pl/otylosc

Otyłość

https://www.medicover.pl/o-zdrowiu/miazdzyca-objawy-leczenie-i-dieta-przy-miazdzycy,6293,n,3707

Miażdżyca

https://apteline.pl/artykuly/miazdzyca-objawy-leczenie-rodzaje-miazdzyca-konczyn-dolnych-aorty-mozgu

https://multimed.pl/baza-wiedzy/profilaktyka-zdrowotna/jak-zapobiec-cukrzycy-co-jesc-i-jak-zyc/

https://www.arkmedic.pl/cukrzyca-typu-2-objawy-przebieg-na-co-powinniscie-uwazac/

https://pl.wikipedia.org/wiki/Cukrzyca#Cukrzyca_typu_1

Cukrzyca

https://www.medonet.pl/magazyny/wszystko-o-cukrzycy,cukrzyca---rodzaje--przyczyny--objawy--leczenie,artykul,1580080.html

https://www.aptekagemini.pl/poradnik/zdrowie/7-wskazowek-jak-zapobiegac-chorobie-wiencowej/

https://ktomalek.pl/blog/choroba-wiencowa-jak-przebiega-i-czy-mozna-sie-przed-nia-uchronic/w-514

Choroba wieńcowa

dalej

https://www.aptekagemini.pl/poradnik/zdrowie/nadcisnienie-tetnicze-przyczyny-przebieg-i-leczenie/

https://apteline.pl/artykuly/czym-jest-nadcisnienie-tetnicze#nadcisnienie

https://novama.pl/porady/nadcisnienie-tetnicze-przyczyny-objawy-zapobieganie

Nadciśnienie

https://www.medicover.pl/o-zdrowiu/nadcisnienie-tetnicze-przyczyny-objawy-i-leczenie-nadcisnienia,6222,n,192#przyczyny-nadcisnienia-tetniczego

http://www.e-histopatologia.pl/choroby-cywilizacyjne/choroby-cywilizacyjne

Źródła

początek

Martyna Janowiak, I d

Dziękuję za uwagę!