Το Ε3 τουΔημοτικού Σχολείου Λαγυνών παρουσιάζει την θεματική εργασία:

Τι είναι η Χάρτα

από

https://www.demopaideia.gr/wp-content/uploads/2017/01/H-xarta-tou-riga.pdf

Ρήγας Φεραίος ο Βελεστινλής

Ρήγας Βελεστινλής (1757-1798), πρόδρομος και πρωτεργάτης του Νεοελληνικού Διαφωτισμού. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1975, τ.ΙΑ΄, σ.442 (Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη).

α.

β.

γ.

δ.

Γιος εμπόρου, γεννήθηκε το 1757 στο Βελεστίνο της Θεσσαλίας, το οποίο στην αρχαιότητα ονομαζόταν Φερές. Νεαρός ακόμη, μπήκε στην υπηρεσία των Φαναριωτών στην Κωνσταντινούπολη και έπειτα μετανάστευσε στο Βουκουρέστι, ως γραμματέας του ηγεμόνα της Βλαχίας. Εκεί επηρεάστηκε απο τις ευρωπαϊκές ριζοσπαστικές ιδέες, κάνοντας κύριο στόχο του την απελευθέρωση της πατρίδας. Το 1790 ταξίδεψε στη Βιέννη.(Διαδραστικά Βιβλία :Ιστορία Στ΄)

Το συγγραφικό και εκδοτικό του έργο είναι μεγάλο. Ο Ρήγας εξέδωσε γαλλικά μυθιστορήματα μεταφρασμένα στη δημοτική γλώσσα, ένα βιβλίο Φυσικής για σχολική χρήση, έναν τεράστιο χάρτη της Ελλάδας, την περίφημη «Χάρτα της Ελλάδος», μια εικόνα του Μεγάλου Αλεξάνδρου και πολλά άλλα. Ο Θούριος ήταν ένας φλογερός επαναστατικός ύμνος που συγκίνησε πολλούς νέους της εποχής και έγινε σύμβολο του αγώνα για την ελευθερία.(Διαδραστικά Βιβλία :Ιστορία Στ΄)

Ο Ρήγας Βελεστινλής οραματιζόταν τη συνεργασία των υπόδουλων βαλκανικών λαών για την απελευθέρωσή τους από τον οθωμανικό ζυγό και τη δημιουργία ενός ευνομούμενου δημοκρατικού κράτους, όπου θα κυριαρχούσε η ελληνική γλώσσα και παιδεία.(Διαδραστικά βιβλία:Ιστορία Στ)

Ωστόσο, η δράση του έγινε γρήγορα γνωστή και προκάλεσε την αντίδραση της Αυστρίας, η οποία τότε διατηρούσε καλές σχέσεις με την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Οι Αυστριακοί συνέλαβαν τον Ρήγα και συνεργάτες του το Δεκέμβριο του 1797. Λίγους μήνες αργότερα τον παρέδωσαν μαζί με επτά συντρόφους του στους Τούρκους, οι οποίοι τους θανάτωσαν και τους έριξαν στον ποταμό Δούναβη.(Διαδραστικά Βιβλία :Ιστορία Στ' )

1450

Ένα κίνημα της Αναγέννησης, που εμπνεύσθηκε από την ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα, ήταν ο Ουμανισμός (Ανθρωπισμός). Οι Ουμανιστές, πιστεύοντας στην αξία της γνώσης, έδωσαν έμφαση στον άνθρωπο και στις δυνατότητές του. Η διάδοση των ιδεών του Ουμανισμού διευκολύνθηκε πολύ από την εφεύρεση της τυπογραφίας.

Κατά τη διάρκεια των Γεωγραφικών Ανακαλύψεων αρκετοί τολμηροί θαλασσοπόροι, αξιοποιώντας συχνά την επιστήμη της γεωγραφίας και εφευρέσεις, όπως η μαγνητική πυξίδα, ταξίδεψαν ως τα πέρατα του κόσμου για να χαράξουν νέους εμπορικούς δρόμους. (Διαδραστικά Βιβλία ,Ιστορία Στ΄)

Ιστορικό περικείμενο

1600

Την εποχή του Διαφωτισμού αναπτύχθηκαν και οι φυσικές επιστήμες. Μελετήθηκε το φαινόμενο του ηλεκτρισμού, ενώ ο Βόλτα κατασκεύασε την πρώτη μπαταρία. Ο Νεύτων ανακάλυψε το νόμο της βαρύτητας. Η Χημεία προόδευσε εντυπωσιακά. Επιπλέον, στην Ιατρική χρησιμοποιήθηκε ο εμβολιασμός, για να αντιμετωπιστούν διάφορες μεταδοτικές ασθένειες και κυρίως η ευλογιά.

Η Ελληνική Διασπορά

1517

Στις αρχές του 16 ου αιώνα (1517) με τη Θρησκευτική Μεταρρύθμιση οι νέες αυτές ιδέες άρχισαν να επηρεάζουν και τη θρησκεία.

1700

Οι αλλαγές που συντελέστηκαν στην Ευρώπη, εκφράστηκαν κατά τον 18^ο αιώνα με το πνευματικό κίνημα του Διαφωτισμού. Ο Διαφωτισμός ξεκίνησε από την Αγγλία, καλλιεργήθηκε όμως κυρίως στη Γαλλία. Οι εκφραστές του, αμφισβητώντας τις προλήψεις και τις δεισιδαιμονίες, έδωσαν έμφαση στο φωτισμό του ανθρώπου μέσω της παιδείας, προκειμένου να κατανοήσει τα δικαιώματά του. Ο Βολταίρος μίλησε για την ανεξιθρησκία, ο Ρουσσώ για την ελευθερία και την ισότητα, ο Λοκ και ο Μοντεσκιέ για την αξία των νόμων. Οι Διαφωτιστές εναντιώθηκαν στη θανατική ποινή και τα βασανιστήρια, στη δουλεία και τον πόλεμο.

Κατά την Αμερικανική Επανάσταση, οι άποικοι του Νέου Κόσμου εξεγέρθηκαν εναντίον των Βρετανών διεκδικώντας την ανεξαρτησία τους και σχημάτισαν τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής (ΗΠΑ). Οι φιλελεύθερες ιδέες και τα αιτήματα των επαναστατών εκφράστηκαν στη Διακήρυξη της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας. Οι Αμερικανοί επαναστάτες ήταν εναντίον του θεσμού της βασιλείας. Οι ιδέες τους επηρέασαν διάφορα επαναστατικά κινήματα σε όλο τον κόσμο.

Ο Ρήγας το 1774 κατέβηκε από τη Ζαγορά στην Κωνσταντινούπολη και από εκεί στην πρωτεύουσα της Βλαχίας, το Βουκουρέστι. Εκεί αγόρασε ένα πλούσιο κτήμα με πολλά υποστατικά, ενώ τα έγγραφά του τον αναφέρουν ως <<γραμματικό>>, ιδιότητα που δήλωνε τη μόρφωσή του, αλλά και την εμπλοκή του στην φαναριωτική διοικητική ιεραρχία.(Μαρία-Αλεξάνδρα)από Τόλιας Γεώργιος,:17-18

Η Χάρτα περιλαμβάνει επιπλέον δέκα επιπεδογραφίες (τοπογραφικά σχέδια) αρχαίων πόλεων, 162 αρχαία και μεσαιωνικά νομίσματα, έναν κατάλογο σοφών και ηγεμόνων της περιοχής και ποικίλες συμβολικές παραστάσεις και σχόλια που αντλούνται από την ελληνική ιστορία και μυθολογία.(

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CE%AC%CF%81%CF%84%CE%B1_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%A1%CE%AE%CE%B3%CE%B1

)

Κατά την Αμερικανική Επανάσταση, οι άποικοι του Νέου Κόσμου εξεγέρθηκαν εναντίον των Βρετανών διεκδικώντας την ανεξαρτησία τους και σχημάτισαν τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής (ΗΠΑ). Οι φιλελεύθερες ιδέες και τα αιτήματα των επαναστατών εκφράστηκαν στη Διακήρυξη της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας. Οι Αμερικανοί επαναστάτες ήταν εναντίον του θεσμού της βασιλείας. Οι ιδέες τους επηρέασαν διάφορα επαναστατικά κινήματα σε όλο τον κόσμο.

• Η Χάρτα της Ελλάδας του Ρήγα είναι σίγουρα ο περισσότερο γνωστός και σχεδόν ο μόνος σχολιασμένος ελληνικός χάρτης της Ελλάδας στην προεπαναστατική περίοδο.Συνδέεται με την επαναστατική δράση του Ρήγα αλλά και με τις πυκνές αναφορές στη Μεγάλη Ιδέα.(Τόλιας:13)
• εικ.1(Τόλιας :40-41)

Μετά από αιώνες σιωπής..

Η χάρτα της Ελλάδας του Ρήγα ήταν ο μόνος σχολιασμένος χάρτης.Συνδέεται με την πατριωτική και επαναστατική δράση του Ρήγα και αποτέλεσε αντικείμενο μελέτης.

Ο Ρήγας και ο Tobias Conrad Lotter σχεδίασαν όμοιους χάρτες. Ο Ρήγας πρόσθεσε εκτός από τις ελληνικές ονομασίες, τις ονομασίες των πυλών της Κωνσταντινούπολης και το ελεγειακό δίστιχο για την άλωση της πόλης.(Μαυρίδης Γιώργος-Παπαδοπούλου Ευαγγελία)

Ο Ρήγας έχει μια θέση που του επιτρέπει να έρχεται σε επαφή με τη «φωτισμένη Ευρώπη». Ο Ρήγας οραματίζεται και σχεδιάζει μια κοινωνική και πολιτική επανάσταση. Πηγαίνοντας στη σχολή της Ζαγοράς έθεσε τις βάσεις για την ελληνομάθεια του αλλά και για το γεωγραφικό του ενδιαφέρον. Αναφέρεται ως «γραμματικός» και εμπλέκεται στην φαναριώτικη ιδιωτική ιεραρχία. Στη Χάρτα του Ρήγα υπάρχουν εικόνες από την μυθολογία που αποτελούν υπαινιγμό για την κατάσταση των Ελλήνων και των Οθωμανών.Η Χάρτα της Ελλάδας του Ρήγα έχει εμβληματική εθνική αίγλη και πυκνή ιδεολογική αχλή. Μόλις το 1960 ο Γεώργιος Λαίος ερεύνησε και μελέτησε τη Χάρτα.(Μαυρίδης Γιώργος)

Συμβολισμοί στη Χάρτα

εικ.2,Τόλιας Γιώργος , Αποχαιρετισμός στο γένος σελ.54

Στο κέντρο υπάρχει η πάλη του Ηρακλή, Δευκαλίωνας και αριστερά υπάρχει η Αργώ. Ο Δευκαλίωνας συμβολίζει τους Έλληνες και η Αργώ την περιπέτεια.

Στο κέντρο υπάρχει η πάλη του Ηρακλή, Δευκαλίωνας και αριστερά υπάρχει η Αργώ. Ο Δευκαλίωνας συμβολίζει τους Έλληνες και η Αργώ την περιπέτεια.(Αναστασία)

Το ξύλινο ρόπαλο του Ηρακλή είναι η επίθεση των Ελλήνων. Ο πέλεκης είναι σπασμένος που σημαίνει ότι την Οθωμανική Αυτοκρατορία οι Έλληνες θα την νικήσουν.(Μάριος)

Ο ελληνικός πολιτισμός είναι πλέον οπλισμένος :φορά κράνος και μαζί με τη γραφίδα και το κηρύκειο ,κρατά ένα δόρυ και ακουμπά στην ασπίδα της Αθηνάς ,που έχει το κεφάλι της Μέδουσας.(Μαρία Νίκη)

Μεγάλη λεπτομέρεια στην απεικόνιση της γεωγραφίας του τόπου. • Έχει μια πλήρης εικόνα του ελλαδικού χώρου. • Συμβολικές παραστάσεις από ελληνική ιστορία και μυθολογία.

• Αρχαία και μεσαιωνικά νομίσματα. • Σχόλια του Ρήγα πάνω στη Χάρτα. • Αντιπροσωπεύει την έναρξη της χαρτογραφίας στην Ελλάδα. • Στη Γαλλία υπήρχαν ήδη χάρτες αλλά ο Ρήγας έβαλε άλλα στοιχεία. • Στη Χάρτα το πρώτο που θα δούμε είναι ο Μ. Αλέξανδρος. Προσπαθεί με λέξεις να πει στους ανθρώπους πως ήταν η Ελλάδα στην περίοδο του Μ. Αλεξάνδρου. (παρατηρήσεις του Γιώργου Μ. από Τόλιας Γιώργος)

Ο Μεγάλος Χάρτης της Ελλάδας

Δεν είμαστε μακριά από την πραγματικότητα αν λέγαμε ότι διατυπώνει μια επαναστατική ιδέα με την Ελλάδα στα πλαίσια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.(Νόνη -Ευαγγελία)

Κωνσταντίνος-Νικόλας

Αλέσια -Ηλίας

Κωνσταντίνος -Νικόλας

Ευαγγελία-Νόνη

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ

Η Χάρτα της Ελλάδος του Ρήγα είναι ο πιό γνωστός ελληνικός χάρτης της Ελλάδας και συνδέεται με την πατριωτική του δράση, τον μαρτυρικό του θάνατο. Οι πλούσιες αναφορες για την Μεγάλη Ιδέα κατατάσουν την Χάρτα ώς έργο ανυπέρβλητης αξίας.
Το χαρτογραφικό αυτό έργο δεν μελετήθηκε αρκετά μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα αλλά από το 1960 και μετά έπειτα ακολούθησαν διάφορες δημοσιεύσεις μέχρι του εορτασμούς της διακοσιοστής επετείου του θανάτου του Ρήγα το 1998.

Το 1800 ο Άνθιμος Γαζής επανέκδοσε την Χάρτα και έκανε κάποιες αλλαγές για να στείλει μήνυμα ότι ο ελληνικός πολιτισμός είναι έτοιμος για την νίκη μόνον όταν στηρίζονται στην δύναμή τους και εφόσον είναι ενωμένοι. Ο Αδαμάτιος Κοράης εμπνευσμένος από αυτό το μήνυμα έφτιαξε σχολεία, φιλολογικές εταιρίες, τύπωσε βιβλία αρχαίων συγγραφέων, άλλαξε τα χριστιανικά ονόματα με αρχαία για να φτιάξει το ελληνικό έθνος.

2.Τι είναι αυτό που παρατηρείτε στη Χάρτα;

Παρατηρώντας την Χάρτα προσεκτικά, βλέπουμε ότι είναι ένας χάρτης πολύ αναλυτικός, με πάρα πολλές πληροφορίες και που μοιάζει πολύ με τον χάρτη της σημερινής Ελλάδας και οι ονομασίες που χρησιμοπούνταν είναι ίδιες από τότε.

Η προσχώρηση του Ρήγα στις Γαλλικές δημοκρατικές ιδέες, έχει εμπνεύσει πολλές μελέτες. Ο Ρήγας είχε μια <<έμφυτη επαναστατική πρόσθεση>>.

Επιπλέον έφερε συμπάθεια για τις Γαλλικές Επαναστατικές ιδέες πριν την άφιξή του στη Βιέννη, τον Αύγουστο του 1796, όπως μπορεί εύκολα να συμπεράνει κανείς από τους δέζμουστους με τον απεσταλμένο δημοκρατικών Γάλλων στην Βλαχία Έmile Gaudin. Ωστόσο, τα στοιχεία που διαθέτουμε δεν τεκμηριώνουν κάποια περισσότερο άμεση σύνδεση του Επαναστατικού σχεδίου του Ρήγα με την <<εξαγωγή>> της Γαλλικής Επανάστασης.(Αλέσια-Ηλίας)

Οι χάρτες του Ρήγα δεν ερμηνεύτηκαν ως μία ακόμη στροφή προς τις γεωγραφικές επιστήμες.

Κωνσταντίνος-Νικόλας

Η πρώτη άποψη του Ρήγα όταν η Ελλάδα δεν υπήρχε.Ο Ρήγας πρότεινε έναν ορισμό πέρα από το εφικτό.Αποφάσισε να στηρίξει το ιστορικό και γεωγραφικό παρελθόν και έτσι η Ελλάδα ταυτίζεται με τις περιοχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας(Ευαγγελία-Νόνη)

Επιπεδογραφία της Κωνσταντινουπόλεως

Η έκδοση της επιπεδογραφίας της Κωνσταντινουπόλεως συνδέεται με το πνεύμα της αυλικής χαρτογραφίας,καθώς παρουσιάζει το διοικητικό κέντρο της αυτοκρατορίας ,πηγή εξουσίας των Ελλήνων ηγεμόνων ,εστία της ηγεσίας του Γένους και έδρα της ορθόδοξης Εκκλησίας και των ισχυρών Φαναριώτικών οικογενειών.(Ιάκωβος-Σεβαστή)

Γιάννης-Γιώργος Χ.

Ο πρώτος χάρτης που εξέδωσε ο Ρήγας στη Βιέννη είναι το τοπογραφικό σχέδιο του Βοσπόρου ,από την Προποντίδα ως τον Εύξεινο Πόντο

Οι εκδόσεις δείχνουν τον Ρήγα ως ένα άνθρωπο που είχε συνειδητοποιήσει τις προοπτικές που ανοίγει ο πολιτισμός της Δύσης,με την απελευθέρωση του ατόμου από το συναίσθημα.Είναι διάχυτο το πνεύμα του Μοντεσκιέ.(Δέσποινα-Ιωάννα)

Ο Ρήγας πρόσθεσε -εκτός από τις ελληνικές ονομασίες -τις ονομασίες των πυλών της Κωνσταντινουπόλεως .

Στο εμβληματικό κόσμημα του τοπογραφικού χάρτη της Κωνσταντινούπολης αναπαριστάται ένας κοιμώμενος λέων. Ο λέων είναι ένα σύνηθες έμβλημα των σουλτάνων.(Γιώργος Χ.-Γιάννης)

Η εικόνα είναι αφιερωμένη από τον Ρήγα σε όλους τους Έλληνες και τους Φιλέλληνες .

• Κάνε το παζλάκι:

Δραστηριότητες για την Χάρτα

Βιβλιογραφία

https://www.demopaideia.gr/wp-content/uploads/2017/01/H-xarta-tou-riga.pdf

http://ebooks.edu.gr/ebooks/v/html/8547/2188/Istoria_ST-Dimotikou_html-empl/index2_8.html

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CE%AC%CF%81%CF%84%CE%B1_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%A1%CE%AE%CE%B3%CE%B1

Ευχαριστούμε πολύ