las

LAS

Na północ od strefy roślinności śródziemnomorskiej oraz stepów wykształciła się strefa lasów liściastych zrzucających liście na zimę. Występuje praktycznie w całej Europie, także w Azji i Ameryce Północnej. Klimat charakteryzuje się występowaniem czterech pór roku. Suma opadów w każdej z nich jest zbliżona. Temperatury są różne i zależą w znacznej mierze od odległości od wybrzeży morskich. Zimą temperatura powietrza spada do 0°C w odmianie klimatycznej morskiej lub poniżej −20°C w odmianie kontynentalnej. Z powodu skracania się dnia i mrozów rośliny nie mogą pobierać dużej ilości wody z gleby, gdyż ma ona postać śniegu i lodu. W związku z tym drzewa i krzewy liściaste, które muszą ograniczyć parowanie (utratę wody), jesienią zrzucają liście, zaś rośliny zielne tracą swoje części nadziemne.

Lasy liściaste

Jesień to okres, kiedy drzewa przystosowują się do zimy. Tempo fotosyntezy znacznie się obniża, zanika też zielony barwnik w liściach, ustępując miejsca innym. Dlatego liście przybierają żółte i czerwone barwy

Udział różnych gatunków drzew w polskich lasach

Brzozy rosną głównie na skraju lasów oraz wszędzie tam, gdzie występują ubogie gleby, na których inne drzewa liściaste nie mogą przeżyć

Lipa rośnie głównie w lasach, duże ilości drzewa sadzi się w parkach i ogrodach. Jej kwiaty są chętnie odwiedzane przez pszczoły, dlatego lipy są niezwykle ważnym surowcem do produkcji doskonałej jakości miodu

Wierzba to drzewo spotykane głównie w dolinach rzecznych. Potrafi wchłaniać duże ilości wody, więc sadzi się je na terenach podmokłych i narażonych na wiosenne powodzie

Klon to drzewo wyjątkowo odporne i mało wrażliwe na zanieczyszczenia, dlatego doskonale rośnie w Polsce zarówno w lasach, jak i w miejskich parkach

Kasztanowiec jest drzewem pochodzącym z południa Europy. W Polsce sadzony był jako roślina ozdobna. Spotyka się go głównie w parkach

Dęby są jednymi z największych i najodporniejszych drzew rosnących w Polsce. Ich twarde drewno wykorzystywano np. przy budowie statków

Sosna rośnie nawet na najuboższych, piaszczystych glebach. Z tego powodu często sadzono ją w dużych skupiskach, które z biegiem lat przekształciły się w bory sosnowe

Igły świerka są krótkie, ostre, rosną wokół gałązki. Brązowe, podłużne szyszki świerka zwisają w dół

Igły jodły są krótkie, spłaszczone, z jasnymi paskami pod spodem. Szyszki jodły rosną w górę

Ciekawostka W miastach, parkach, ogrodach, a nawet w lasach naszego kraju rośnie wiele drzew całkowicie obcych florze środkowej Europy, takich jak platany, migdałowce, robinie zwane mylnie akacjami, magnolie i wiele innych. Są sprowadzone z odległych krain geograficznych, np. z Ameryki Północnej.

Od lat czynione są starania, aby zwiększyć powierzchnię lasów w Polsce i ich powierzchnia rośnie. Kiedy odkryto, że sadzenie jednogatunkowych lasów iglastych sprzyja klęskom ekologicznym, takim jak roznoszenie się chorób drzew czy szkodników upraw, stopniowo zwiększa się udział drzew liściastych w nowo sadzonych lasach.

W Polsce rośnie kilka rodzajów lasów liściastych. Jeśli w lesie rosną dęby, lipy, graby i klony, jest to grąd. Taki las potrzebuje żyznej gleby. Na średnio żyznej glebie, zwłaszcza w górach, rośnie buczyna, czyli las, w którego skład wchodzą buki. Jeśli gleba jest wilgotna, jak przy brzegach rzek, rozwija się łęg, czyli las złożony z jesionów, wierzb i olch. Na mokradłach i bagnach rosną olsy – lasy złożone z olchy czarnej, drzewa odpornego na podtapianie.

Spośród krzewów w polskich lasach najczęściej występują: bez czarny, jałowiec, leszczyna, jarząb oraz malina i jeżyna. Rozpoznawanie gatunków drzew i krzewów możliwe jest poprzez rozróżnianie kształtu ich korony, obserwację liści lub igieł, kory oraz kwiatów, owoców, nasion bądź szyszek.

Ciekawostka Las ma ogromne znaczenie w zapobieganiu powodziom. Runo leśne, a zwłaszcza mchy, potrafią magazynować wodę. Także drzewa odparowują wiele wody przez liście. Las porastający zbocza zmniejsza ryzyko lawin błotnych i śnieżnych. Po wycięciu lasów powodzie oraz lawiny występują częściej i stwarzają większe zagrożenie.

Zdecydowana większość lasów naszego kraju została posadzona i wyhodowana przez ludzi. Ludzie przez wieki wycinali rosnące naturalne lasy liściaste i mieszane. Potrzebowali drewna do budowy domów, na opał, wykorzystywali owoce, grzyby, orzechy, leśną ściółkę. Większość obszarów, uzyskanych po wyrębie lasów zagospodarowali w celach rolniczych. Miejscami posadzono nowe lasy, w których rosną głównie sosny i świerki. . W celu uzyskania dużej ilości drewna z drzew określonego gatunku ludzie często sadzili lasy jednogatunkowe, które określamy jako monokulturę leśną. W Polsce powszechnie sadzono sosnę, bo to drzewo szybko rośnie i utrzymuje się na ubogich glebach, np. piaszczystych. Po pewnym czasie okazało się, że monokultury są bardzo wrażliwe na choroby spowodowane przez określony gatunek owada żywiącego się daną rośliną, np. barczatki sosnówki lub brudnicy mniszki albo drążącymi korytarze pod korą, jak korniki.

W północno‑wschodniej części Polski, na granicy z Białorusią, znajduje się Puszcza Białowieska. Jest to najstarszy zachowany naturalny las w nizinnej części Europy. Puszcza ta była chroniona przez kilkaset lat przez polskich królów, a potem także przez rosyjskich carów jako obszar, gdzie tylko oni mieli prawo polować na największe zwierzęta Europy, czyli żubry. Dzięki temu liczba wielkich zwierząt nie zmniejszała się znacząco. Powierzchnia Puszczy Białowieskiej zmniejszała się na skutek wyrębów prowadzonych na jej obrzeżach, ale główne kompleksy pozostały niezmienione. Dopiero w czasie I wojny światowej i bezpośrednio po niej wycięto bardzo dużo pięknych, starych drzew i wytępiono prawie wszystkie dziko żyjące żubry. Żubry udało się przywrócić do naturalnego środowiska, a zachowane drzewa dalej tu rosną. Obecnie Puszcza Białowieska ma powierzchnię około 150 tys. hektarów łącznie po obu stronach granicy. Żyje tam ponad 1300 gatunków roślin, kilka tysięcy gatunków grzybów i przynajmniej kilkanaście tysięcy gatunków zwierząt. Znaczna część Puszczy Białowieskiej objęta jest ochroną po obu stronach granicy, co daje nadzieję, że ten ostatni naturalny las przetrwa. Najcenniejsza część puszczy to Białowieski Park Narodowy, który jest najstarszym tego typu parkiem w Polsce.

Link

Interaktywny przewodnik do rozpoznawania drzew

Marzena Kieca

Dziękuję za uwagę!