Międzynarodowy Dzień Teatru

272727 marca

27 marca 2021

Teatr w pigułce

Eurypides

"

"

Commedia dell'arte

Pierwszym teatrem świeckim doby renesansu był humanistyczny teatr studentów i profesorów Akademii Krakowskiej

Koniec XVI wieku

+info

William Shakespeare (Szekspir) (ur. prawdopodobnie 23 kwietnia 1564, ochrzczony 26 kwietnia 1564^[2], w Stratford-upon-Avon, zm. 23 kwietnia^?/ 3 maja 1616 tamże) – angielski poeta, dramaturg, aktor. Powszechnie uważany za jednego z najwybitniejszych pisarzy literatury angielskiej oraz reformatorów teatru^[3].

Napisał 38 sztuk, 154 sonety, a także wiele utworów innych gatunków. Mimo że cieszył się popularnością już za życia, jego sława rosła głównie po śmierci, dopiero wtedy został zauważony przez prominentne osobistości^[4]. Uważa się go za poetę narodowego Anglii^[5].

Eksperci uważają, że większość swoich prac napisał między 1586 a 1612 rokiem. Przedmiotem ciągłej debaty jest ich chronologia, a nawet kwestia autorstwa większości z nich. Był jednym z niewielu dramaturgów, którzy z powodzeniem tworzyli zarówno komedie, jak i tragedie. Sztuki Shakespeare’a przetłumaczono na wiele języków nowożytnych, inscenizacje mają miejsce na całym świecie. Jest również najczęściej cytowanym pisarzem anglojęzycznego świata^[6]. Wiele jego neologizmów weszło do codziennego użycia^[7]. Lista słów, które wprowadził do języka angielskiego, liczy około 1600 pozycji^[8]. W swoich dziełach użył od 20 000^[9] do 30 000^[10] różnych słów.

angielski teatr the globe

• W 1578 wystawiono z inicjatywy J. Zamoyskiego we dworze w Jazdowie pod Warszawą, w obecności Stefana Batorego, pierwszą polską tragedię renesansową, „ODPRAWĘ POSŁÓW GRECKICH” JANA KOCHANOWSKIEGO

W Polsce

• Lorem ipsum dolor.
• Sit amet consectetur.
• Adipiscing elit proin.
• Ut sem luctus inceptos.

+info

Jan Kochanowski urodził się w 1530 roku w Sycynie, zmarł w 1584 na zawał w Lublinie. Żył w epoce Renesansu. Był wielkiej sławy poetą, dramaturgiem i tłumaczem. Pochodził za średnio zamożnej rodziny szlacheckiej. Kształcił się na Akademii Krakowskiej, w Padwie oraz Królewcu. Miał rozległą wiedzę z zakresu literatury antycznej, zwłaszcza greckiej oraz historii. Pełnił funkcję sekretarza na dworze Zygmunta Augusta. Interesował się wówczas polityką.

Towarzyszył królowi podczas podpisania aktu Unii Lubelskiej (1569). Przyjął niższe święcenia kapłańskie oraz zdobył miano proboszcza. Zrezygnował jednak z tych dóbr i wyszedł za Dorotę Podlodowską, z którą osiedlił się w Czarnolesie. Rodzinne szczęście zakłóciła śmierć córek: Urszulki oraz Hanny. W Uli dostrzegał ogromny talent poetycki. Po jej śmierci napisał cykl XII Trenów, w których wyraża swój ból po stracie ukochanego dziecka. Pisał pieśni na wzór liryki greckiej, nawiązywał do Horacego.

Stworzył ponad 300 fraszek, gdzie opisuje tematy z życia codziennego zwykłych ludzi. Pisał psalmy-przekład Starego Testamentu. Stworzył pierwszy polski dramat "Odprawa posłów greckich". Prapremiera dramatu odbyła się w 1577 roku na ślubie podkanclerze koronnego Jana Zamoyskiego z córką Radziwiłła-Krystyną. Twórczość Jana z Czarnolasu wzbogaciła literaturę polską o nowe gatunki literackie które przyczyniły się do powstania nowoczesnego języka polskiego.

+info

+info

+info

Jean-Baptiste Racine (ur. 21 grudnia 1639 w La Ferté-Milon, zm. 21 kwietnia 1699 w Paryżu) – francuski dramaturg, główny przedstawiciel późnobarokowego klasycyzmu. Autor przesiąkniętych pesymizmem sztuk, uważanych za mistrzowskie w przedstawianiu kobiecej psychiki.

Zaliczany do trójki wielkich francuskich dramatopisarzy XVII wieku (obok Moliera i Corneille’a). Członek Akademii Francuskiej.

Pierre Corneille(ur. 6 czerwca 1606 w Rouen, zm. 1 października 1684 w Paryżu) – francuski dramaturg, ojciec klasycystycznej tragedii. Prawnik z wykształcenia, przez 20 lat pełnił urząd rzecznika królewskiego, niebawem jednak wyrzekł się kariery adwokackiej. Krótki czas należał do grupy „Pięciu Autorów”, których obowiązkiem było pisanie sztuk teatralnych na wyznaczony przez ministra (kardynała Richelieu) temat. W ostatnich latach życia usunięty w cień przez J.B. Racine’a (sztuka Corneille’a Tytus i Berenika przegrała w pojedynku z wystawianą w tym samym czasie tragedią Racine’a Berenika) i Moliera.

1. Biografia i życiorys Moliera

Molier, a właściwie Jean Baptiste Poquelin, to francuski pisarz, poeta i aktor. Znany przede wszystkim jako komediopisarz. Urodził się 15 stycznia 1622 roku w Paryżu.

2. Pochodzenie

Pochodził z zamożnej rodziny mieszczańskiej. Rodzice jego to Jean Poquelin i Marie Cressé. Po śmierci matki mieszkał z ojcem przy ulicy Saint-Honoré.

3. Wykształcenie

Uczęszczał do szkoły podstawowej w Paryżu, a następnie do jezuickiego Collège de Clermont. Ukończył studia prawnicze, ale nigdy nie pracował w zawodzie.

4. Teatr

W wieku 21 lat wspólnie z Madeleine Béjart założył teatr – Illustre Théâtre. Razem z aktorami wystawiali farsy średniowieczne oraz włoskie commedie dell’arte. Dwa lata później grupa teatralna wpadła w kłopoty finansowe i została rozwiązana. Jean Baptiste Poquelin został aresztowany za długi. Po wyjściu z więzienia przybrał pseudonim Molier. Założył nową trupę teatralną i kontynuował życie wędrownego aktora.

5. Komediopisarz

Komedie Moliera charakteryzują się bogatymi walorami artystycznymi i różnorodnością. W jego twórczości znajdziemy: wielką komedię, tragikomedie, widowiska farsowe, komedie heroiczne i komediobalet. Tematy jakie przedstawiał w swoich utworach to: satyryczny obraz francuskiej obyczajowości XVII w., hipokryzja, życie rodzinne, zakłamanie religijne, pogarda światowych ludzi wobec uczciwych i prostych osób i wiele innych. W 1659 odniósł sukces po wystawieniu swojej komedii Pocieszne wykwintnisie. Spod jego pióra wyszło wiele znanych utworów, takich jak: Szkoła mężów, Szkoła żon, Świętoszek, Don Juan, Mizantrop, Skąpiec, Chory z urojenia i inne. Jego komedie zostały przetłumaczone na prawie wszystkie współczesne języki.

6. Śmierć

Zmarł 17 lutego 1673 roku w Paryżu. W trakcie odgrywania sceny z komedii Chory z urojenia Molier dostał zapaści serca. Kilka dni później zmarł. Początkowo został pochowany na cmentarzu pod Paryżem, później jego zwłoki przeniesiono na cmentarz Père-Lachaise w Paryżu.

7. Wybrane utwory

• Wartogłów (1653)
• Zwady miłosne (1656)
• Pocieszne wykwintnisie (1659)
• Rogacz z urojenia (1660)
• Szkoła mężów (1661)
• Szkoła żon (1662)
• Improwizacja w Wersalu (1663)
• Świętoszek (1664)
• Don Juan (1665)
• Lekarz mimo woli (1666)
• Mizantrop (1666)
• Skąpiec (1668)
• Pan de Pourceaugnac (1669)
• Mieszczanin szlachcicem (1670)
• Uczone białogłowy (1672)
• Chory z urojenia (1673)

W latach 1633-1648 na dworze Władysława IV Wazy istniał stały zespół wł.: operowy, komediowy i baletowy (w repertuarze tzw. dramma per musica i commedia dell'arte); w 1637 król zbudował na zamku warszawskim stałą scenę na wzór włoskich scen barokowych.

W Polsce...

+info

+info

Wojciech Romuald Bogusławski herbu Świnka, pseud. i krypt.: Autor "Fraskatanki", Autor "Mieszczek modnych", Autor "Ślubu modnego", R. W... B... (ur. 9 kwietnia 1757 w Glinnie, zm. 23 lipca 1829 w Warszawie) – polski aktor, śpiewak operowy, reżyser, pisarz, dramatopisarz, tłumacz; propagator ideologii oświecenia, wolnomularz; dyrektor Teatru Narodowego w Warszawie i założyciel teatru w Kaliszu; ojciec teatru polskiego; teoretyk i historyk teatru.

Jan Englert

Jerzy Grzegorzewski

Adam Hanuszkiewicz

Kazimierz Dejmek

Znane teatry i opery na świecie

Ciekawostki

Czy wiecie, że w Polsce istnieje teatr w szafie? Jest to co prawda całkiem duża szafa, ale tak, przy ulicy Piernikarskiej w Toruniu spektakle można oglądać w szafie. Teatr lalek Baj Pomorski, bo o nim tutaj mowa, powstał w 1945 roku, a aktualnie jego dyrektorem jest Zbigniew Lisowski. Repertuar skierowano raczej do młodszych odbiorców, ale, jak w wielu zresztą sztukach teatralnych, każdy może znaleźć coś dla siebie.

Przesądni ludzie teatru wierzyli, że gwizdanie przynosi pecha. Przekonanie owo wzięło się prawdopodobnie z tego, że w dawnych czasach zmieniano dekoracje na dźwięk dzwonków i gwizdków – dodatkowe gwizdanie mogło naprawdę wprowadzić zamęt... ;)

Czerwona siedzenia i kurtyna

Czerwona kurtyna i siedzenia spełniają funkcję praktyczną. Dlaczego? Bo warunkach słabego oświetlenia czerwony kolor jest pierwszym, który tracimy z naszego pola widzenia. A zatem, gdy światła przygasają, wszystko co czerwone też znika. Wtedy widz może skupić się na tym, co najważniejsze, czyli sztuce.

"Zemsta" Aleksander Fredro