Przesłanie Pana Cogito

Bądź wierny Idź

Zbigniew Herbert

Przesłanie Pana Cogito

Ala Krawczyk

na podstawie materiałów NOWEJ ERY

Obejrzyj znajdujące się na kolejnym slajdzie prace starszych uczniów i na ich podstawieprzedstaw etymologię i znaczenie imienia osoby mówiącej w tekście.

Pan Cogito – od Kartezjańskiego Cogito ergo sum. Cogito oznacza ‘myślę’. Podmiot mówiący jest spadkobiercą spuścizny racjonalizmu europejskiego.

Ada K.

Bartek T.

Edyta B.

Odpowiedz na pytania dotyczące fragmentów utworuznajdujących się na kolejnych slajdach.

Section 01

Jaki jest cel marszu nakazanego przez podmiot literacki?

Jakim środkiem stylistycznym posłużył się poeta i jaką funkcję pełni ten zabieg?

Do jakiego kręgu kulturowego odwołuje się autor?

Idź dokąd poszli tamci do ciemnego kresu po złote runo nicości twoją ostatnią nagrodę

ciemny kres, nicość, śmierć, niebyt

oksymoron: złote runo to coś cennego, w połączeniu ze słowem nicość tworzy wewnętrznie wykluczające się zestawienie; cel, choć jest nicością, w jakimś sensie jest bardzo cenny

starożytna Grecja (mitologia)

idź wyprostowany wśród tych co na kolanach wśród odwróconych plecami i obalonych w proch

Jaki obraz świata wyłania się z dwuwiersza?

Jaką postawę ma reprezentować osoba mówiąca i z czym musi się liczyć?

Ludzie, pośród których przebywa podmiot literacki w większości przyjmują postawę pokory (na kolanach) bądź pogardy (odwróconych plecami).

Osoba mówiąca powinna przyjąć postawę wyprostowaną, czyli godną i dumną. Musi się liczyć z tym, że pozostanie samotna pośród ludzi złamanych lub nią gardzących.

Section 01

ocalałeś nie po to aby żyć masz mało czasu trzeba dać świadectwo

Jaki stosunek do życia wyraża osoba mówiąca?

Co w kontekście wiersza oznacza zwrot „dać świadectwo”?

Życie nie jest tylko celebrowaniem funkcji biologicznych – to przede wszystkim zadanie.

Zaświadczyć swoim życiem o istnieniu wartości.

bądź odważny gdy rozum zawodzi bądź odważny w ostatecznym rachunku jedynie to się liczy

Dlaczego podmiot literacki stawia odwagę ponad rozum?

Człowiek, zwłaszcza w sytuacjach skrajnych, potrafi sobie wiele rzeczy zracjonalizować, nawet największą nikczemność. Dlatego czasem lepiej zaufać odwadze.

a Gniew twój bezsilny niech będzie jak morze ilekroć usłyszysz głos poniżonych i bitych

W jaki sposób należy reagować na zło?

Zło powinno zawsze wywoływać w człowieku gniew – odruch niezgody, choćby miał to być gniew bezsilny.

niech nie opuszcza ciebie twoja siostra Pogarda dla szpiclów katów tchórzy – oni wygrają pójdą na twój pogrzeb i z ulgą rzucą grudę a kornik napisze twój uładzony życiorys

Jakiego znaczenia nabiera wyraz „siostra” zestawiony ze słowem „Pogarda”?

Jaką funkcję pełni użycie kolokwializmów?

Co dla adresata wiersza, wynika z faktu, że znajduje się on na z góry przegranej pozycji?

Z jakim systemem politycznym kojarzy się „uładzony życiorys”?

Siostra to ktoś bardzo bliski, z kim jesteśmy złączeni nierozerwalnie.

W wierszu dominuje język literacki, słowa kolokwialne są wyjątkiem. Wskazuje to na potrzebę nazywania „rzeczy po imieniu” – wobec ludzkiej podłości nie można stosować eufemizmów, ponieważ nie oddadzą one prawdy.

Niewiele – powinien nadal podążać wytyczoną ścieżką.

Kojarzy się z systemem totalitarnym wyposażonym w takie instrumenty jak cenzura. Niewygodne dla władzy fakty przekazywane są opinii publicznej w zmienionej formie.

i nie przebaczaj zaiste nie w twojej mocy przebaczać w imieniu tych których zdradzono o świcie

Co o przebaczeniumówi podmiot literacki?

Podmiot literacki podkreśla, że nie można przebaczyć w czyimś imieniu.

strzeż się jednak dumy niepotrzebnej oglądaj w lustrze swą błazeńską twarz powtarzaj: zostałem powołany – czyż nie było lepszych

W jaki sposób adresat liryczny powinien zachować się wobec samego siebie?

Powinien zachować wobec siebie dystans.

strzeż się oschłości serca kochaj źródło zaranne ptaka o nieznanym imieniu dąb zimowy światło na murze splendor nieba one nie potrzebują twego ciepłego oddechu są po to aby mówić: nikt cię nie pocieszy

Jaką funkcję pełni opisany w strofie świat przyrody?

Świat przyrody wywołuje postawę pokory. Istnieje niezależnie od człowieka i go nie potrzebuje.

czuwaj – kiedy światło na górach daje znak – wstań i idź dopóki krew obraca w piersi twoją ciemną gwiazdę

Co oznacza wyrażenie „ciemna gwiazda”? Nazwij środek stylistyczny użyty w tym wyrażeniu i określ jego funkcję

Oksymoron – gwiazda to świecące ciało niebieskie. Źródło wewnętrznego światła (emocji), obciążone mrokiem świadomości zła (tego wewnątrz człowieka).

powtarzaj stare zaklęcia ludzkości bajki i legendy bo tak zdobędziesz dobro którego nie zdobędziesz powtarzaj wielkie słowa powtarzaj je z uporem jak ci co szli przez pustynię i ginęli w piasku

Co znaczą słowa „stare zaklęcie ludzkości”?

Normy moralne.

a nagrodzą cię za to tym co mają pod ręką chłostą śmiechu zabójstwem na śmietniku

Jaka jest nagroda za wierność odwiecznym zasadom?

Szyderstwo, śmierć pozbawiona chwały.

idź bo tylko tak będziesz przyjęty do grona zimnych czaszek do grona twoich przodków: Gilgamesza HektoraRolanda obrońców królestwa bez kresu i miasta popiołów

Co uosabiają wymienione postacie?

Odwagę, szlachetność, wierność, męstwo.

Kto jest adresatem wiersza? Co wynika z faktu ograniczenia liczby adresatów?

Podmiot literacki zwraca się do pojedynczego człowieka, co świadczy o elitarności przekazu.

Jakie cechy są, według podmiotu literackiego, najważniejsze?

Odwaga, bezkompromisowość, godność, niezgoda na zło, dystans do siebie.

Lorem ipsum

Jaki obraz świata wyłania się z wiersza i jaką postawę proponuje osoba mówiąca?

Świat jest pełen zła i ludzkiej podłości. Podmiot literacki proponuje postawę buntu z pełną świadomością przegranej.

Praca domowa

Pobierz znajdującą się obok kartę pracy i uzupełnij ją.

Dziękuję Ci za wspólną lekcję

:)