Tajemnice wiosny

Tajemnice wiosny

coraz dłuższy dzieńsłońce znajduje się coraz wyżejwyższe temperatury w porównaniu do zimyzakwitają pierwsze kwiatyzielenią się drzewa i krzewyprzylatują i odlatują różne gatunki ptakówbudzą się zwierzęta ze snu zimowego

Oznaki wiosny

rozpoczyna się 21 marcazrównanie dnia z nocą 12 h 12 h

Kalendarzowa wiosna

Tak długo jak jeszcze liście zostają na drzewach, rzadko zwracamy uwagę na te niewielkie twory. Łatwiej zauważyć je zimą na nagich gałązkach. W takiej formie były ukształtowane pod koniec ubiegłego lata. To pąki zimowe - interesująca forma spotykana u drzew i krzewów zrzucających liście na zimę. Każdy pąk ma wszystko co jest potrzebne do rozwoju. Pąd łuskami pąkowymi znajdują się zawiązki liści i kwiatów ściśle upakowane na niewielkiej przestrzeni. Wiosna pąki osiągają stan, przy którym kilka słonecznych i ciepłych dni powoduje przerwanie zimowego spoczynku.Pąki zimowe są tak różnorodne, że na podstawie ich kształtu można rozpoznać większość gatunków drzew.

"Spakowana" wiosna

Olsza czarna

Buk pospolity

Lipa drobnolistna

Gałązki nagie, połyskujące, oliwkowobrązowe, zygzakowate.

Pąki ułożone w dwóch szeregach, wrzecionowate, ostrozakończone, długie i wąskie. Osadzone na krótkich trzonkach, pokryte licznymi brązowymi łuskami.

Pąki jajowate, wyrastają na trzoneczkach. Pokryte ciemnofioletowymi łuskami woskowym nalotem, lepkie.

Gałązki kanciaste. Młode są zielone, później stają się ciemnobrązowe, nagie.

Pąki jajowate, brązowe, błyszczące, pokryte łuskami.

Młode gałązki żółtawozielone lub czerwonobrązowe, błyszczące, początkowo lekko owłosione, potem nagie.

Leszczyna

Jesion wyniosły

Brzoza brodawkowata

Pąki matowe, czarnobrunatne lub czarne. Pokryte dwiema łuskami. Czterokanciaste, ostrozakończone. Szczytowe są większe z czterema łuskami.

Młode gałązki są nagie, okrągłe lub owalne, szarozielone. Grube, spłaszczone, pokryte białawymi kropkami.

Pąki w kolorach od zielonkawego do ciemnobrunatnego. Pokryte ciemnoobrzeżonymi, orzęsionymi na brzegach łuskami, jajowate, tępo zakończone.

Gałązki okrągłe, cienkie. Przeważnie szare, czasem brunatne, gruczołkowato owłosione.

Gałązki cienkie i długie. Okrągłe, błyszczące, od brunatnoczerwonych do ciemnobrunatnych. Pokryte licznymi "brodawkami".

Pąki nagie, lepkie, u nasady rozszerzone, na wierzchołku zaostrzone, drobne.

Podczas, gdy większość roślin drzewiastych jeszcze pozostaje w uśpieniu, niektóre gatunki zaczynają kwitnąć już w lutym.Przy temperaturze od 2 stopni Celsjusza zaczynają się wydłużać i pylić męskie kotki leszczyny.Wcześnie kwitną także różne gatunki wierzb, olsze i topole.

Rośliny - zwiastuny wiosny

Fazy rozwoju liści kasztanowca białego

1

2

3

Zanim z pąka wychyli się pierwszy, zielony liść, młode tkanki intensywnie wchłaniają wodę.Pobierając wodę pąki zwiększają kilkakrotnie swoja objętość. Łuski rozsuwają się na boki, umożliwiając młodym listkom stopniowy kontakt z powietrzem.

Urzekające zjawisko rozwijania i zazieleniania się liści polega teraz tylko na zwiększaniu się rozmiarów już istniejących komórek.

Wkrótce po rozwinięciu się pąka można zauważyć ostateczny, typowy dla danego gatunku kształt.

Warto wiedzieć:owoce leszczyny powszechnie nazywane są orzechami laskowymi. Nasiona zawierają aż 60 % tłuszczu i 18 % białka.

Leszczyna

Warto wiedzieć:białe drewno olchy na powierzu szybko zmienia kolor na pomarańczowo czerwony;stosowane jest w budownictwie wodnym

Olcha czarna

Text II

Warto wiedzieć:pączki topoli białej mają właściwości lecznicze; działają moczopędnie i przeciwgorączkowo

Topola biała

Text II

Przedwiośnie i wczesna wiosna to również czas kwitnienia pierwszych kwiatów. Cały swój rozwój od zakwitnięcia, zapylenia do wydania owoców przeprowadzają w "przyśpieszonym tempie". Muszą zdążyć przed rozwojem innych roślin, w szczególności drzew, których liście z czasem zaciemnią dno lasu. Takie pierwsze, wiosenne kwiaty nazywamy - GEOFITAMI

Rośliny - wiosenne kwiaty

Kokorycz pełna

Przylaszczka

Śnieżyczka przebiśnieg

Miodunka plamista

Zawilec gajowy

Ziarnopłon

przylatują i odlatująintensywnie śpiewająbudują gniazdadobierają się w paryodbywają godyskładają jajaopiekuja się pisklętami

Zachowania ptaków

Skowronek

Związany z krajobrazem rolniczym.

przylatuje na przełomie lutego i marca

Śpiewa najbardziej wytrwale w pogodne dni,gdy wzbije się na wysokość ponad 50 m.

Pierwiosnek

przylatuje na przełomie lutego i marca

Śpiewa najbardziej wytrwale w pogodne dni,gdy wzbije się na wysokość ponad 50 m.

Związany z krajobrazem rolniczym.

Bocian biały

Dziób i nogi zmieniają kolor na czerwonyw trakcie dorastania.

Pierwsze bociany przylatują w marcu,NIE zawsze do tego samego gniazda.

Bociania dieta jest różnorodna,od owadów, po gady, płazy, ryby,a nawet małe ssaki jak krety czy ryjówki.

Bocian czarny

Podlega ochronie ścisłej, a wokół gniazd wyznaczane sąspecjalne strefy ochronne,lokalizacja gniazda objęta jest tajemnicą.

Rzadko klekocze, częściej syczy lub wydaje chrapliwe dźwięki.

Podlega ochronie ścisłej, a wokół gniazdwyznaczane są specjalne strefy ochronne,lokalizacja gniazda objęta jest tajemnicą.

Jest bardziej skryty od białego, zamieszkuje lasy, a gniazdo zakłada głównie na dębach.

Czajka

Podczas godów samiec wykonujeakrobatyczne loty i nawołuje samice

Wszacie godowejprzód głowy, szyi i wole intensywnie czarne, w później przebarwiają się na biało.

Przylatuje wcześnie, nawet już w lutym, marcuna wilgotne łąki, pola uprawne

Pliszka siwa

Pliszka bardzo charakterystycznie się zachowuje – biega po ziemi w poszukiwaniu owadów, często także na drogach; przy spacerowaniu lub staniunieustannie kiwa ogonem w dół i w górę.Jest mało płochliwa i chętnie przebywa w towarzystwie człowieka, choć zachowuje ostrożność.

Gniazdo pliszki na parapecie okna Leśnej Stacji Dydaktycznej :)

Z zimowisk przylatuje w marcu, wokolice zabudowań ludzkich, nad brzegi zbiorników wodnych i płynących cieków, pastwiska, pola, suche łąki.Spotkać ją można zarówno na nizinach, jak i wysoko w górach.

Ptaki budują bardzo zróżnicowane gniazda, wykorzystując do tego głązki, trawę, liście (w tym igły), mech, porosty, sierść, pióra i wiele innych rzeczy, nawet przeróżne śmieci pozostawiane przez człowieka, jak sznurki, czy worki.Gniazda służom ptakom do wysiadywania jaj, odchowywania potomstwa i jego pielęgnacji. Budowane jest przez samca, samicę lub oba dorosłe ptaki. Mniejsze ptaki zazwyczaj przygotowują nowe gniazda, większe wykorzystują wielokrotnie jedno gniazdo, jak np. bociany.

Ptasie gniazda

W wieku XIX kolekcjonowano ptasie gniazda, później zostało to zakazane.

Ptasie gniazda

Drozd śpiewak

Wilga

Trzciniak

Samica wilgi

Gniazdo śpiewaka jest bardzo charakterystyczne, nie można go pomylić z żadnym innym.Na zewnątrz wygląda zwyczajnie, zbudowane z gałązek, mchu, jednak w środku wyścielaneglinką zmieszaną ze śliną, która zastyga tworząc twardą miseczkę.Gniazdo zazwyczaj zawieszone jest na drzewach lub krzewach.

Samica buduje gniazdo wysoko nad ziemią i daleko od pnia. Misternie wije koszyczek z suchej trawy w rozwidleniu gałęzi, zręcznie owijając gałązki dookoła, przymocowując do nich brzegi gniazda.

Jego gniazdo to głęboki koszyczek z wysokimi brzegami, które zabezpieczają pisklęta przed wypadnięciem w czasie wietrznej pogody. Buduje je samica, choć samiec tez pomaga w zbieraniu budulca. Przymocowane do kilku łodyg trzciny, zwykle ok 100 cm nad wodą.

Ptasie gniazda

Strzyżyk

Zimorodek

Dzięcioł duży

Strzyżyk zakłada kuliste, zamknięte gniazda, które doskonale ukrywa w przeróżnych miejscach. Mogą to być gęste niskie gałęzie, korzenie drzew, szczeliny. W okresie godowym może ich zbudować nawet 10! Przywabia do nich samicę ,aby wybrała najodpowiedniejsze, które później wyściela miękkimi piórami i włosiem.

Gniazdo znajduje się w norze wykopanej przez samca i samicę, w niskim stromym brzegu rzeki. Nora maśrednio 60–90 cm długości i jest zakończona powiększoną komorą. Początkowo czysta, jednak z czasem gromadzą się w niej odpadki z pozostałości po rybach oraz wypluwki.

budzą się ze snu zimowegozmieniają sierśćzakładają rodzinyopiekują się młodymi

Zachowania ssaków

Wiewiórka

Jesienią gromadzi zapasy żywności. Jej pokarmem są nasiona - szyszek, żołędzie, orzechy.Lubipączki drzew, grzyby i owoce. Nie pogardzi też mięsnymi przysmakami.

Zamieszkuje dziuple lub gniazda ptaków, ale sama również je buduje.W koronach drzew, zwykle w rozwidleniu gałęzi,z drobnych gałązek i trawy, z mięciutką wyściółką z mchu.

Wiedzie samotne życie, rzadko łączy się w pary.Nie zapada w sen zimowy, jednak ogranicza opuszczanie gniazda.Na śniegu, między drzewami można znaleźć jej charakterystyczne tropy.

Dzik

Nie zapada w sen zimowy. W naszym klimacie od listopada do stycznia u dzików trwa okres godowy.Zimą zmienia sierść na gęstszą i jaśniejszą, latem jest ona ciemniejsza.

Spotkać go możemy niemal wszędzie, ale preferuje lasy liściaste i mieszane, które są dla niego schronieniem i dostarczają mu odpowiedniego pokarmu, choć nie jest wybrednym zwierzęciem.

Dzik jest typowym wszystkożercą.Zdobywa pokarm głównie przekopując ziemię swym wrażliwym, wydłużonym ryjem.Żywi się m.in. żołędziami, orzeszkami bukowymi. Jest utrapieniem rolników - ryjąc, potrafi poczynić wiele szkód w uprawach. W runie leśnym znajduje kłącza roślin, grzyby, dżdżownice, owady, a nawet gryzonie, których nory odnajduje węchem..

Młode dzika to warchlaki.Do 4 miesiąca życia wzdłuż ich tułowia biegną czarno-kremowe pasy, które stanowią ich kamuflaż

J e ż europejski

W październiku jeż zapada w sen zimowy. Ten trudny okres spędza w wyścielonej norce, otulony mchem, trawą i liśćmi budzi się dopiero w kwietniu. Na ten czas jego metabolizm zwalnia – obniża się temperatura ciała, a krew dużo wolniej krąży.Takie zjawisko nazywamy hibernacją.

Jeże spotkaćmożna wszędzie tam, gdzie rosną drzewa i krzewy.Są to przede wszystkim lasy liściaste, zagajniki, duże parki. Ale nie unikają też parków miejskich czy ogródków przydomowych.

Jeże w okresie aktywności przebywają w ciągu dnia ukryte pod liśćmi, w jamkach czy rozpadlinach ziemnych.Gdy tylko nastanie zmierzch, drepczą, poszukując jedzenia, aż do świtu.Jeż potrafi przemierzyć nawet 2 km w ciągu jednej nocy.

Czy jeż nosi na swoim grzbiecie jabłka?Niestety, to nie prawda! Choć jeże nie pogardzą owocami,jednak podstawą ich diety są owady, ślimaki, a nawet potrafią zjeść ropuchy i węże.

Borsuk

Z nastaniem mrozów borsuk zapada w sen zimowy, jednak nie jest on ciągły.Podczas cieplejszych dni budzi się, by się trochę pożywić.A jest wszystkożercą. Potrafi z łatwością przystosować się do zasobów pokarmowych,które może znaleźć w okolicy swojego zamieszkania.

Borsuk występuje w lasach mieszanych i liściastych z bogatym podszytem, najlepiej otoczonych urodzajnymi polami.Odwiedza również sady i przydomoweogródki.

Borsuk prowadzi życie nocne, dzień przesiaduje w norze, która ma często bardzo skomplikowaną budowę.Do głównej komory prowadzi często kilka krętych korytarzy. Borsuk to czyścioszek, bardzo dba o porządek w swoim mieszkaniu, w przeciwieństwie do lisa.

VS

Hibernacja

zobacz

zobacz

Sen zimowy

Jeleń szlachety

Samca jelenia nazywa się bykiem, samicę zaś łanią.Stado łań podczas rykowiska pilnowane jest przez doświadczonego byka. Odstrasza on inne samce swoim daleko niosącym się po lesie rykiem. Jeśli to nie pomaga, dochodzi do walki o przywództwo. Bronią samców jest wtedy poroże.

Zamieszkują wszystkie większe lasy liściaste i mieszane w Polsce.Z uwagi na rozłożyste poroże unikają terenów z gęstymi krzewami.Jeleń z natury jest zwierzęciem dziennym, jednak przez obecność drapieżników i ludzi zakłócających jego spokój i poczucie bezpieczeństwa, prowadzi głównie nocny tryb życia, w dzień ukrywając się w leśnych gęstwinach.Jelenie śpią tylko 60-100 minut na dobę.

Samiec nosi na głowie poroże, które co roku w okolicach lutego zrzuca, by ponownie na wiosnę wykształcić nowe. Gdy poroże rośnie, pokryte jest miękką i delikatną skórą, podobną do zamszu, zwaną scypułem.

Jelenie nie zapadają w sen zimowy.Dwa razy do roku zmieniają sierść. Zimą sierść ma kolor siwobrunatny, latem zaś rdzawobrunatny.

Gronostaj europejski

Mieszka na obrzeżach lasów, w zaroślach, również na terenach rolniczych ze śródpolnymi zaroślami.Jest drapieżnikiem, który prowadzi raczej nocny tryb życia, chociaż nie trudno spotkać go w ciągu dnia.

Gronostaj poluje na drobne ssaki, szczególnie chętnie na norniki.W zimie, gdy o pokarm trudno, potrafi polować na zwierzęta większe od siebie np. zające.

Wiosnąorazlatem, wierzch ciała ubarwiony brązowo, natomiast spód jaśniejszy. Zimą z kolei ma całe białe futro. Jedyne co pozostaje niezmienne to końcówkaogona, będąca czarna zarówno w szacie zimowej, jak również letniej.

budzą się ze snu zimowegowędrują do zbiorników wodnychodbywają godyskładają jaja (skrzek)

Zachowania gadów Zachowania płazów

budzą się ze snu zimowegowygrzewają sę na słońcuodbywają gody

Zaskroniec zwyczajny

Zaskroniec zawdzięcza swą polską nazwę charakterystycznym żółtawym plamom „za skroniami”. Plamy te są bardzo wyraźne – pozwalają łatwo rozpoznać ten niejadowity i niegroźny dla człowieka gatunek.

Pospolity na nizinach i w górach.W Polsce najpospolitszy z węży, jest objęty ochroną gatunkową częściową.

Zaskroniec zwyczajny bardzo lubi przebywać na obszarach podmokłych, bagnistych, niedaleko jezior, gdyż bardzo dobrze pływa oraz nurkuje. Niektóre zaskrońce zwyczajne można zobaczyć nad morzem.

Gniewosz plamisty

Każdy osobnik ma inny rysunek na głowie.

Występuje w miejscach suchych i silnie nasłonecznionych, na terenach kamienistych, w zaroślach i trawach. Unika lasów.Jest gatunkiem rzadkim, w Polsce jest pod ochroną ścisłą.

Nieszkodliwy dla ludzi, choć często mylony ze żmiją zygzakowatą.Na grzbiecie wzdłuż środkowej linii występują 2 lub 4 rzędy plam. Ułożone są na przemian wzdłuż lub wszerz, czasami u niektórych osobników połączone są ze sobą przypominając zygzak żmii zygzakowatej. Od żmii jednak, odróżnia go okrągła źrenica oka, łagodnie zaokrąglony pysk, oraz głowa słabo odgraniczona od reszty ciała.

Czym się różnią?

Czym się różnią?

VS

- skóra gładka, wilgotna, śliska

- smukła sywetka, długie tylne nogi, umożliwiające skakanie

- dużo czasu spędza w wodzie, bardzo dobrze pływa

- jaja (skrzek) składa w postaci zbitych grup

- skóra sucha, chropowata z gruczołami wydzielającymi jad

- jaja (skrzek) składa w postaci sznura

- krótkie tylne nogi, pełza lub chodzi

- mało czasu spędza w wodzie, mała błona pławna na tylnych nogach

Żaba

Ropucha

VS

Jaszczurka zwinka

Jaszczurka żyworodna

Czym się różnią?

- siedliska dobrze nasłonecznione

- dłuższy ogon i kończyny, wyraźnie oddzielona głowa

- samce w okresie godowym mogą przybrać kolor zielony, ma wyraźniejszy wzór

- siedliska wilgotniejsze i bardziej zacienione

- mniejsza, porusza się bardziej "wężowym ruchem"

- ubarwione bardziej jednolicie, wzór mniej wyraźny

Ile żab ukryło się na zdjęciu?

5

Info

Pewnie nie łatwo było je policzyć!W naturze kamuflaż może być kwestią życia i śmierci. Dla myśliwych bycie niezauważalnym pomaga im łatwiej zakraść się do ofiary,a dla ściganego zwiększa szanse na to, że nie zostanie wykryty przez drapieżnika.Zdolność wtopienia się w otoczenie jest sposobem na przetrwanie, również dla żab zielonych.

Naplotkowała sosna, że już się zbliża wiosna.Kret skrzywił się ponuro: - Przyjedzie pewno furą.Jeż się najeżył srodze: - Raczej na hulajnodze.Wąż syknał: - Ja nie wierzę, przyjedzie na rowerze.Kos gwizdnął: - Wiem coś o tym, przyleci samolotem.- Skąd znowu - rzekła sroka - ja z niej nie spuszczam okai w zeszłym roku w maju widziałam ją w tramwaju.- Nieprawda wiosna zwykle przyjeżdża motocyklem!-A ja wam tu dowiodę, że włśnie samochodem.- Nieprawda, bo w karecie!- W karecie? - Cóż pan plecie?Oświadczyć mogę krótko, że płynie właśnie łódką!A wiosna przyszła pieszo.Już kwiaty za nią śpieszą, już trawy przed nią rosnąi szumią - Witaj wiosno!

Jan Brzechwa

Trochę poezji...

Wiosna

Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Lubuskego

Ptaki Europy, wyd.naukowe PWNDrzewa i krzewy Wielka Encyklopedia, Muza S.A.Ochrona przyrody w lasach, wyd. Państwowe Rolnicze i LeśnePrzewodnik rośliny i zwierzęta, wyd. Multicowww.lasy.gov.plwww.lowiectwo.com.plwww.pixabay.comarchiwum ZPKWLOpracowała: Agnieszka Szmatowicz

Materiały: