Tajemnice wiosny

Tajemnice wiosny

• coraz dłuższy dzień
• słońce znajduje się coraz wyżej
• wyższe temperatury w porównaniu do zimy
• zakwitają pierwsze kwiaty
• zielenią się drzewa i krzewy
• przylatują i odlatują różne gatunki ptaków
• budzą się zwierzęta ze snu zimowego

Oznaki wiosny

rozpoczyna się 21 marca

zrównanie dnia z nocą

Kalendarzowa wiosna

Tak długo jak jeszcze liście zostają na drzewach, rzadko zwracamy uwagę na te niewielkie twory. Łatwiej zauważyć je zimą na nagich gałązkach.
W takiej formie były ukształtowane pod koniec ubiegłego lata. To pąki zimowe - interesująca forma spotykana u drzew i krzewów zrzucających liście na zimę. Każdy pąk ma wszystko co jest potrzebne do rozwoju. Pąd łuskami pąkowymi znajdują się zawiązki liści i kwiatów ściśle upakowane na niewielkiej przestrzeni. Wiosna pąki osiągają stan, przy którym kilka słonecznych i ciepłych dni powoduje przerwanie zimowego spoczynku.

"Spakowana" wiosna

Olsza czarna

Buk pospolity

Lipa drobnolistna

Gałązki nagie, połyskujące, oliwkowobrązowe, zygzakowate.

Pąki ułożone w dwóch szeregach, wrzecionowate, ostrozakończone, długie i wąskie. Osadzone na krótkich trzonkach, pokryte licznymi brązowymi łuskami.

Pąki jajowate, wyrastają na trzoneczkach. Pokryte ciemnofioletowymi łuskami woskowym nalotem, lepkie.

Gałązki kanciaste. Młode są zielone, później stają się ciemnobrązowe, nagie.

Pąki jajowate, brązowe, błyszczące, pokryte łuskami.

Młode gałązki żółtawozielone lub czerwonobrązowe, błyszczące, początkowo lekko owłosione, potem nagie.

Leszczyna

Jesion wyniosły

Brzoza brodawkowata

Pąki matowe, czarnobrunatne lub czarne. Pokryte dwiema łuskami. Czterokanciaste, ostrozakończone. Szczytowe są większe z czterema łuskami.

Młode gałązki są nagie, okrągłe lub owalne, szarozielone. Grube, spłaszczone, pokryte białawymi kropkami.

Pąki w kolorach od zielonkawego do ciemnobrunatnego. Pokryte ciemnoobrzeżonymi, orzęsionymi na brzegach łuskami, jajowate, tępo zakończone.

Gałązki okrągłe, cienkie. Przeważnie szare, czasem brunatne, gruczołkowato owłosione.

Gałązki cienkie i długie. Okrągłe, błyszczące, od brunatnoczerwonych do ciemnobrunatnych. Pokryte licznymi "brodawkami".

Pąki nagie, lepkie, u nasady rozszerzone, na wierzchołku zaostrzone, drobne.

Rośliny - zwiastuny wiosny

Fazy rozwoju liści kasztanowca białego

Zanim z pąka wychyli się pierwszy, zielony liść, młode tkanki intensywnie wchłaniają wodę.

Pobierając wodę pąki zwiększają kilkakrotnie swoja objętość. Łuski rozsuwają się na boki, umożliwiając młodym listkom stopniowy kontakt z powietrzem.

Urzekające zjawisko rozwijania i zazieleniania się liści polega teraz tylko na zwiększaniu się rozmiarów już istniejących komórek.

Wkrótce po rozwinięciu się pąka można zauważyć ostateczny, typowy dla danego gatunku kształt.

Warto wiedzieć:

Leszczyna

Warto wiedzieć:

Olcha czarna

Text II

Warto wiedzieć:

Topola biała

Text II

Rośliny - wiosenne kwiaty

Kokorycz pełna

Przylaszczka

Śnieżyczka przebiśnieg

Miodunka plamista

Zawilec gajowy

Ziarnopłon

• przylatują i odlatują
• intensywnie śpiewają
• budują gniazda
• dobierają się w pary
• odbywają gody
• składają jaja
• opiekuja się pisklętami

Zachowania ptaków

Skowronek

Związany z krajobrazem rolniczym.

przylatuje na przełomie lutego i marca

Śpiewa najbardziej wytrwale w pogodne dni,
gdy wzbije się na wysokość ponad 50 m.

Pierwiosnek

przylatuje na przełomie lutego i marca

Śpiewa najbardziej wytrwale w pogodne dni,
gdy wzbije się na wysokość ponad 50 m.

Związany z krajobrazem rolniczym.

Bocian biały

Dziób i nogi zmieniają kolor na czerwony

w trakcie dorastania.

Pierwsze bociany przylatują w marcu,

NIE zawsze do tego samego gniazda.

Bociania dieta jest różnorodna,

od owadów, po gady, płazy, ryby,
a nawet małe ssaki jak krety czy ryjówki.

Bocian czarny

Podlega ochronie ścisłej, a wokół gniazd wyznaczane są

specjalne strefy ochronne,

lokalizacja gniazda objęta jest tajemnicą.

Rzadko klekocze, częściej syczy lub wydaje chrapliwe dźwięki.

Podlega ochronie ścisłej, a wokół gniazd
wyznaczane są specjalne strefy ochronne,
lokalizacja gniazda objęta jest tajemnicą.

Jest bardziej skryty od białego, zamieszkuje lasy,
a gniazdo zakłada głównie na dębach.

Czajka

Podczas godów samiec wykonuje
akrobatyczne loty i nawołuje samice

W szacie godowej przód głowy, szyi i wole intensywnie czarne, w później przebarwiają się na biało.

Przylatuje wcześnie, nawet już w lutym, marcu
na wilgotne łąki, pola uprawne

Pliszka siwa

Pliszka bardzo charakterystycznie się zachowuje – biega po ziemi w poszukiwaniu owadów, często także na drogach; przy spacerowaniu lub staniu nieustannie kiwa ogonem w dół i w górę.

Jest mało płochliwa i chętnie przebywa w towarzystwie człowieka, choć zachowuje ostrożność.

Gniazdo pliszki na parapecie okna Leśnej Stacji Dydaktycznej :)

Z zimowisk przylatuje w marcu, w okolice zabudowań ludzkich, nad brzegi zbiorników wodnych i płynących cieków, pastwiska, pola, suche łąki. Spotkać ją można zarówno na nizinach, jak i wysoko w górach.

Ptasie gniazda

W wieku XIX kolekcjonowano ptasie gniazda,
później zostało to zakazane.

Ptasie gniazda

Drozd śpiewak

Gniazdo śpiewaka jest bardzo charakterystyczne, nie można go pomylić z żadnym innym.

Na zewnątrz wygląda zwyczajnie, zbudowane z gałązek, mchu, jednak w środku wyścielane

glinką zmieszaną ze śliną, która zastyga tworząc twardą miseczkę.

Gniazdo zazwyczaj zawieszone jest na drzewach lub krzewach.

Samica buduje gniazdo wysoko nad ziemią i daleko od pnia. Misternie wije koszyczek z suchej trawy w rozwidleniu gałęzi, zręcznie owijając gałązki dookoła, przymocowując do nich brzegi gniazda.

Jego gniazdo to głęboki koszyczek z wysokimi brzegami, które zabezpieczają pisklęta przed wypadnięciem w czasie wietrznej pogody. Buduje je samica, choć samiec tez pomaga w zbieraniu budulca. Przymocowane do kilku łodyg trzciny, zwykle ok 100 cm nad wodą.

Ptasie gniazda

Zimorodek

Strzyżyk zakłada kuliste, zamknięte gniazda, które doskonale ukrywa w przeróżnych miejscach. Mogą to być gęste niskie gałęzie, korzenie drzew, szczeliny. W okresie godowym może ich zbudować nawet 10! Przywabia do nich samicę ,aby wybrała najodpowiedniejsze, które później wyściela miękkimi piórami i włosiem.

Gniazdo znajduje się w norze wykopanej przez samca i samicę, w niskim stromym brzegu rzeki. Nora ma średnio 60–90 cm długości i jest zakończona powiększoną komorą. Początkowo czysta, jednak z czasem gromadzą się w niej odpadki z pozostałości po rybach oraz wypluwki.

• budzą się ze snu zimowego
• zmieniają sierść
• zakładają rodziny
• opiekują się młodymi

Zachowania ssaków

Wiewiórka

Jesienią gromadzi zapasy żywności. Jej pokarmem są nasiona - szyszek, żołędzie, orzechy.

Lubi pączki drzew, grzyby i owoce. Nie pogardzi też mięsnymi przysmakami.

Zamieszkuje dziuple lub gniazda ptaków, ale sama również je buduje.
W koronach drzew, zwykle w rozwidleniu gałęzi,
z drobnych gałązek i trawy, z mięciutką wyściółką z mchu.

Wiedzie samotne życie, rzadko łączy się w pary.

Nie zapada w sen zimowy, jednak ogranicza opuszczanie gniazda.
Na śniegu, między drzewami można znaleźć jej charakterystyczne tropy.

Dzik

Nie zapada w sen zimowy. W naszym klimacie od listopada do stycznia u dzików trwa okres godowy.

Zimą zmienia sierść na gęstszą i jaśniejszą, latem jest ona ciemniejsza.

Spotkać go możemy niemal wszędzie, ale preferuje lasy liściaste i mieszane, które są dla niego schronieniem i dostarczają mu odpowiedniego pokarmu, choć nie jest wybrednym zwierzęciem.

Dzik jest typowym wszystkożercą.

Zdobywa pokarm głównie przekopując ziemię swym wrażliwym, wydłużonym ryjem.

Żywi się m.in. żołędziami, orzeszkami bukowymi. Jest utrapieniem rolników - ryjąc, potrafi poczynić wiele szkód w uprawach. W runie leśnym znajduje kłącza roślin, grzyby, dżdżownice, owady, a nawet gryzonie, których nory odnajduje węchem..

Młode dzika to warchlaki.

Do 4 miesiąca życia wzdłuż ich tułowia biegną czarno-kremowe pasy, które stanowią ich kamuflaż

J e ż europejski

W październiku jeż zapada w sen zimowy. Ten trudny okres spędza w wyścielonej norce, otulony mchem, trawą i liśćmi budzi się dopiero w kwietniu. Na ten czas jego metabolizm zwalnia – obniża się temperatura ciała, a krew dużo wolniej krąży.

Takie zjawisko nazywamy hibernacją.

Jeże spotkać można wszędzie tam, gdzie rosną drzewa i krzewy.

Są to przede wszystkim lasy liściaste, zagajniki, duże parki. Ale nie unikają też parków miejskich czy ogródków przydomowych.

Jeże w okresie aktywności przebywają w ciągu dnia ukryte pod liśćmi, w jamkach czy rozpadlinach ziemnych.
Gdy tylko nastanie zmierzch, drepczą, poszukując jedzenia, aż do świtu.

Jeż potrafi przemierzyć nawet 2 km w ciągu jednej nocy.

Czy jeż nosi na swoim grzbiecie jabłka?

Niestety, to nie prawda! Choć jeże nie pogardzą owocami,
jednak podstawą ich diety są owady, ślimaki, a nawet potrafią zjeść ropuchy i węże.

Borsuk

Z nastaniem mrozów borsuk zapada w sen zimowy, jednak nie jest on ciągły.
Podczas cieplejszych dni budzi się, by się trochę pożywić.

A jest wszystkożercą. Potrafi z łatwością przystosować się do zasobów pokarmowych,
które może znaleźć w okolicy swojego zamieszkania.

Borsuk występuje w lasach mieszanych i liściastych z bogatym podszytem, najlepiej otoczonych urodzajnymi polami.

Odwiedza również sady i przydomowe ogródki.

Borsuk prowadzi życie nocne, dzień przesiaduje w norze, która ma często bardzo skomplikowaną budowę. Do głównej komory prowadzi często kilka krętych korytarzy. Borsuk to czyścioszek, bardzo dba o porządek w swoim mieszkaniu, w przeciwieństwie do lisa.

VS

Hibernacja

zobacz

zobacz

Sen zimowy

Jeleń szlachety

Samca jelenia nazywa się bykiem, samicę zaś łanią.

Stado łań podczas rykowiska pilnowane jest przez doświadczonego byka. Odstrasza on inne samce swoim daleko niosącym się po lesie rykiem. Jeśli to nie pomaga, dochodzi do walki o przywództwo. Bronią samców jest wtedy poroże.

Zamieszkują wszystkie większe lasy liściaste i mieszane w Polsce. Z uwagi na rozłożyste poroże unikają terenów z gęstymi krzewami.

Jeleń z natury jest zwierzęciem dziennym, jednak przez obecność drapieżników i ludzi zakłócających jego spokój i poczucie bezpieczeństwa, prowadzi głównie nocny tryb życia, w dzień ukrywając się w leśnych gęstwinach.

Jelenie śpią tylko 60-100 minut na dobę.

Samiec nosi na głowie poroże, które co roku w okolicach lutego zrzuca, by ponownie na wiosnę wykształcić nowe. Gdy poroże rośnie, pokryte jest miękką i delikatną skórą, podobną do zamszu, zwaną scypułem.

Jelenie nie zapadają w sen zimowy.

Dwa razy do roku zmieniają sierść. Zimą sierść ma kolor siwobrunatny, latem zaś rdzawobrunatny.

Gronostaj europejski

Mieszka na obrzeżach lasów, w zaroślach, również na terenach rolniczych ze śródpolnymi zaroślami.

Jest drapieżnikiem, który prowadzi raczej nocny tryb życia, chociaż nie trudno spotkać go w ciągu dnia.

Gronostaj poluje na drobne ssaki, szczególnie chętnie na norniki.
W zimie, gdy o pokarm trudno, potrafi polować na zwierzęta większe od siebie np. zające.

Wiosną oraz latem, wierzch ciała ubarwiony brązowo, natomiast spód jaśniejszy. Zimą z kolei ma całe białe futro. Jedyne co pozostaje niezmienne to końcówka ogona, będąca czarna zarówno w szacie zimowej, jak również letniej.

• budzą się ze snu zimowego
• wędrują do zbiorników wodnych

• odbywają gody
• składają jaja (skrzek)

Zachowania gadów Zachowania płazów

• budzą się ze snu zimowego
• wygrzewają sę na słońcu

• odbywają gody
• 
  

Zaskroniec zwyczajny

Zaskroniec zawdzięcza swą polską nazwę charakterystycznym żółtawym plamom „za skroniami”. Plamy te są bardzo wyraźne – pozwalają łatwo rozpoznać ten niejadowity i niegroźny dla człowieka gatunek.

Pospolity na nizinach i w górach.

W Polsce najpospolitszy z węży, jest objęty ochroną gatunkową częściową.

Zaskroniec zwyczajny bardzo lubi przebywać na obszarach podmokłych, bagnistych, niedaleko jezior, gdyż bardzo dobrze pływa oraz nurkuje. Niektóre zaskrońce zwyczajne można zobaczyć nad morzem.

Gniewosz plamisty

Każdy osobnik ma inny rysunek na głowie.

Występuje w miejscach suchych i silnie nasłonecznionych, na terenach kamienistych, w zaroślach i trawach. Unika lasów.

Jest gatunkiem rzadkim, w Polsce jest pod ochroną ścisłą.

Nieszkodliwy dla ludzi, choć często mylony ze żmiją zygzakowatą.

Na grzbiecie wzdłuż środkowej linii występują 2 lub 4 rzędy plam. Ułożone są na przemian wzdłuż lub wszerz, czasami u niektórych osobników połączone są ze sobą przypominając zygzak żmii zygzakowatej. Od żmii jednak, odróżnia go okrągła źrenica oka, łagodnie zaokrąglony pysk, oraz głowa słabo odgraniczona od reszty ciała.

Czym się różnią?

Czym się różnią?

VS

Żaba

Ropucha

VS

Jaszczurka
zwinka

Jaszczurka żyworodna

Czym się różnią?

Ile żab ukryło się na zdjęciu?

5

Pewnie nie łatwo było je policzyć!

W naturze kamuflaż może być kwestią życia i śmierci. Dla myśliwych bycie niezauważalnym pomaga im łatwiej zakraść się do ofiary,
a dla ściganego zwiększa szanse na to, że nie zostanie wykryty przez drapieżnika.

Zdolność wtopienia się w otoczenie jest sposobem na przetrwanie, również dla żab zielonych.

Jan Brzechwa

Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Lubuskego