WŁADYSŁAW MATLAKOWSKI

Patron Zespołu Szkół Budowlanych w Zakopanem

WŁADYSŁAW MATLAKOWSKI

Władysław Matlakowski to znany chirurg warszawski, badacz podhalańskiego budownictwa i sztuki ludowej, podróżnik, a także pisarz i tłumacz z języka angielskiego, francuskiego i niemieckiego.

8. Literat i humanista

10. Zakopiańska "Budowlanka"

9. Śmierć

7. Zachwyt nad sztuką podhalańską

6. Pobyt w Zakopanem

5. Choroba

4. W kręgu rodziny

3. Lekarz

2. Studia medyczne

1. Dzieciństwo

INDEX

INDEX

Urodził się 19 listopada 1850 jako syn rolnika, właściciela półtora–włókowego gospodarstwa nad Pilicą w Warce. W 1870 r. ukończył ze złotym medalem III Gimnazjum w Warszawie przy pl. Trzech Krzyży.

DZIECIŃSTWO

INDEX

Był wszechstronnie uzdolnionym człowiekiem, który w 1875 ukończył studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego, ze stopniem lekarza cum eximia laude (czyli z wyróżnieniem).

STUDIA MEDYCZNE

INDEX

LEKARZ

Doskonalił swoje umiejętności w Paryżu i Londynie. Jako chirurg pracował w Warszawie zdobywając wybitną pozycję i ogłaszając cenne prace lekarskie.

Po pobycie w Anglii Matlakowski uznany zostaje za jednego z pionierów nowej metody opatrywania ran (antyseptyka) prof. Józefa Listera polegającej na wykorzystaniu działania dezynfekcyjnego kwasu karbolowego.

INDEX

Ciekawostkę może stanowić fakt, że jednym z jego pacjentów był wówczas młody i ubogi pisarz Stefan Żeromski, który przyjechał specjalnie z Kielc, by szukać porady w sprawie obolałej ręki u uznanego autorytetu.

INDEX

18 czerwca 1885 r. poślubił Julię Zaborowską, córkę właściciela majątku Zbijewo na Kujawach. Żona stała się jego współpracownikiem przy zbieraniu materiałów etnograficznych, a po śmierci zajęła się publikowaniem części rękopiśmiennej spuścizny.

W kręgu rodziny

INDEX

Matlakowscy mieli troje dzieci: Władysława Kiejstuta, ur. w 1886 r., ziemianina i wydawcę fragmentów pamiętników ojca oraz wspomnień o nim, Stanisława Olgierda, zmarłego w dzieciństwie oraz Katarzynę Zorzę, ur. 1891 r., malarkę.

DZIECI

INDEX

Od roku 1884 zaczął przyjeżdżać na kuracje klimatyczne między innymi do Zakopanego.

Wytężona praca zawodowa i naukowa wpłynęła niestety na rozwój ciężkiej choroby, gruźlicy płuc.Rozwijająca się choroba znacznie zmniejszyła jego aktywność zawodową i uniemożliwiła prowadzenie oddziału chirurgicznego w szpitalu Dzieciątka Jezus w Warszawie.

CHOROBA

INDEX

Od 1891 roku prawie na stale pozostał na Podhalu. Zamieszkał w domu Teresy Soboniowej na ul. Kasprusie 15. Wewnątrz tego domu do dzisiaj zachowane są malowidła na ścianach wykonane wtedy przez Matlakowskiego.

POBYT W ZAKOPANEM

Zakopane bliżej poznał w 1886 r., kiedy to za poradą dr. Chałubińskiego razem z żoną i czteromiesięcznym synkiem przyjechał tu na dłuższy pobyt dla poprawy zdrowia.

INDEX

Tutaj zafascynowany pięknem gór i kulturą góralską, gorączkowo studiował wszystkie przejawy życia na Podhalu, interesując się pasterstwem, gospodarką, budownictwem i sztuką wiejską.

Pobyt w Zakopanem stał się przełomowy w życiu Matlakowskiego.

ZACHWYT NAD SZTUKĄ PODHALAŃSKĄ

INDEX

Poprzez kontakt ze Stanisławem Witkiewiczem zaczął pisać i rysować. Tematyką jego ówczesnych dzieł była oczywiście góralszczyzna. Dzielił godziny na tłumaczenie ,,Hamleta” Szekspira oraz na wgłębianie się w świat gór i górali.

ZACHWYT NAD SZTUKĄ PODHALAŃSKĄ

Literat i humanista

INDEX

W ostatnich latach swojego życia stworzył kilka czołowych dzieł: 👉 „Budownictwo ludowe na Podhalu”, 👉 „Zdobienie i sprzęt ludu polskiego na Podhalu”, 👉 „Wspomnienia z życia przeszłego i teraźniejszego (1850 - 1895)”, 👉 „Wspomnienia z Zakopanego”. Pionierskie te dzieła, do dziś bezcenne, dotyczą nie tylko samego Podhala, lecz również i Tatr, stanowią podstawowe źródła wiedzy o tradycyjnej ludowej kulturze materialnej Podhala i Tatr Polskich. Matlakowski stał się jednym z pierwszych badaczy góralszczyzny, którzy do polskiej nauki i kultury wnieśli idee regionalistyczne.

INDEX

Pierwszy otrzymany na ty­dzień przed śmiercią egzemplarz „Hamleta”, ofiarował z taką dedy­kacją swojej żonie (fragment): „We wszystkich ważnych momentach: czy w niebezpiecznych chwilach operacji, czy w chwili triumfu, czy w czasie oderwanego myślenia, czy rozko­szowania się przyrodą, stawała mi zawsze Twoja postać, jasna, prosta, pogodna, piękna, która tak się zla­ła z moim życiem, że nic dziwnego, iż dzieło, w którym zawarłem wiele drogich mi myśli – Tobie przypisu­ję. Przyjm – najdroższa na pamiątkę i chowaj – Twój Władysław – Zbije­wo 19.VI.1895”.

Kolejnym kapitalnym dzie­łem Matlakowskiego jest studium o Hamlecie (1895). Książka składa się z przekładu, równoległego do oryginału angielskiego i ze „wstępu” liczącego 417 stron drobnego druku.

INDEX

Śmierć

Zmarł na gruźlicę w wieku zaledwie 45 lat – 26 czerwca 1895 roku.Jego ciało spoczywa na cmentarzu w Chodczu na Kujawach.

W 1977 roku Zespołowi Szkół Budowlanych w Zakopanem z okazji setnej rocznicy Szkoły Przemysłu Drzewnego nadano imię Władysława Matlakowskiego.Dlaczego został patronem "Budowlanki"? Pewnie dlatego, że „syćko to, co budorz mioł w głowie i w rękach, pozapisywał, wyrysował i pote wydrukowoł”. Zasłużył na szczególną wdzięczność, bo „godny cłek był".

Zakopiańska "Budowlanka"

INDEX

INDEX

INDEX

Bibliografia

Monika Cholewa

DZIĘKUJE!