Gady

start

Gabriela Lichoń Weronika Krok

GADY

PRZYSTOSOWANIA, RÓŻNORODNOŚĆ, CECHY I ZNACZENIE

ROZMNAŻANIE, ROZWÓJ

UKŁAD WYDALNICZY

NARZĄDY ZMYSŁÓW

UKŁAD NERWOWY

UKŁAD KRWIONOŚNY

UKŁAD ODDECHOWY

UKŁAD POKARMOWY

TYPY CZASZEK

UKŁAD SZKIELETOWY

POKRYCIE CIAŁA

WSTEP

Spis treści

Wstęp

Wśród współczesnych gadów wyróżnia sie cztery rzędy: żółwie, krokodyle, sfenodonty oraz łuskonośne. Do łudkonośnych należą przede wszystkim węże i jaszczurki.

Gady to zwierzęta zmiennocieplne, które w czasie chłodów potrafą wpaść w stan hibernacji. Zamieszkujące wszyskie kontynenty oprócz Antarktydy. Prowadzą wodno-lądowy tryb życia.

Schemat budowy

Pokrycie ciała gadów

• skóra zbudowana jest z naskórka i skóry właściwej

• naskórek-suchy, silnie zrogowaciały, złuszczający się; brak gruczołów w skórze

• łuski, tarczki, płyty rogowe

• wytwory naskórka
• płyty kostne-wytwory skóry właściwej (u części żółwi i krokodyli)

Skóra gadów jest szczelna, dzięki temu mogą wygrzewać się na słońcu (heliotermiczność), co powoduję, że podnosi się temperatura ich ciała

Szkielet osiowy

• Czaszka gadow jest masywna i skostniała. W czaszcze wystepuje dobrze wyodrębniona kość kwadratowa, która powstaje w wyniku przekształceń trzeciej pary łuków skrzelowych. Wydłużenie kości kwadratowej oraz brak zrośnięcia między cześciami żuchwy umożliwiają im połykanie większych ofiar.

• Czaszka jest połaczona z kręgosłupem za pośrednictwem jednego kłykcia potylicznego, co powoduje dużą ruchomośc głowy.

Szkielet kończyn

Układ szkieletowy

• Ciało gadów, podobnie jak cało płazów jest zawieszone na kończynach, choć są one nieco bardziej podsunięte pod tułów, co umożliwia im szybkie poruszanie się

• W odróżnieniu od płazów w obrębie kończyny przedniej występują dwie kości przedramienia: kość łokciowa i kość promieniowa

• W obrębie kończyny tylniej są osobno wykształcone dwie kości podudzia: kość piszczelowa i kość strzałkowa

• Kręg drugi- obrotnik jest zaopatrzony w pionowy wyrostek, zwany wyrotkie zębowym (zębem).

+info

Ruchomośc głowy zwiększa budowa pierwszych dwóch kręgów szyjnych kręgosłupa

-Kręg pierwszy- dźwigacz łączy czaszkę z kręgosłupem i ma kształt pierścienia

Układ szkieletowy

Typy czaszek u gadów

• żołądek uwiekszości gadów jest jednokomorowy, a u krokodyli dzieli sie na dwie części. Przednia część za pomocą połykanych kamieni rozciera pokarm a w drugiej zachodzi trawienie

Układ pokarmowy

• jama gębowa:
• -zęby służące do rozrywania i przytrzymywania pokarmu
• -(zęby jadowe u niektórych węży i jaszczurek)
• język, który pełni funcke narządu dotyku, ponieważ znajdują się na nim liczne repeptory
• przełyk
• żołądek połączony z jelitem cienkim:
• -dwunastnica
• -trzstka
• -wątroba
• -jelito ślepe
• -jelito grube
• -kloaka

Płuca gadów maja budowę gąbczastą, a ich wentylacja opiera się na pracy mięśni klatki piersiowej. Taki mechanizm jest znacznie bardziej efektywny niż mechanizm występujący u płazów. Z uwagi na silnie zrogowaciały naskóeek i jego wytwory gady nie prowadzą wymiany gazowej prez skórę. U niektórych gadów elmenty układu oddechowego służą do wydawania dźwięków.

Mechanizm wentylacji płuc

1. Nozdrza zewnętrzne 2. Jama nosowa z wykształconym podniebieniem (krokodyle maja rowiniete podniebienie wtórne, które umożliwia odddychanie z pełną jamą gębową) 3. krtań 4. Tchawica 5. Oskrzela główne 6. Płuca

Układ oddechowy

Różnice w budowie płuc u gadów

W warunkach fizjologicznych prawie nie następuje mieszanie się krwi ( tylko w lewej aorcie następuję mieszanie się krwi.)

Budowa serca gada i schemat układu krążeniia

-układ dwuobiegowy-serce trójdziałowe-dwa przedsionki i komora, w której jest częściowa przegroda. Całkowita przegroda tylko u krokodyli. -

Układ krwionośny

Węże morskie są gadami, które wtórnie przystosowały się do życia w środowisku wodnym. Potrafią spędzić pod wodą nawet do 3 godzin. Gdy nurkują, zamykają szczelnie nozdrza fałdami skórnymi-wowczas wymiana gazowa zachodzi u nich dodatkowo przez ukrwiona skórę między łuskami.

Ciekawostka

Budowa centralnego układu nerwowego u gadów

-części mózgowia nie są ułożone liniowo: -dobrze rozwinięte kresomózgowie, które zbudowane jest z dwóch półkuli mózgowych-pokryte słabo wykształconą korą mózgową -kresomózgowie całkowicie pokrywa sasiadujące z nim międzymózgowie -niewielki, ale dobrze rozwinięty móżdżek -rdzeń przedłużony, w związku ze zwiększeniem ruchomości głowy, tworzy wygięcie w kształcie litery S

Układ nerwowy

Porównanie mózgu płaza z mózgiem gada

ZMYSŁ WĘCHU-bodźce odbierane przez chemoreceptory znajdujące sie w górnej części jamy nosowej -NARZĄD JACOBSONA w jamie gębowej, reaguje na bodźce zapachowe i smakowe z otoczenia. Węże używają go do tropienia ofiar

NARZĄD SŁUCHU I RÓWNOWAGI -ucho wewnętrzne -ucho środkowe: +przykryte błoną bębęnkową +strzemiączko (-wydłużona, dwuczęściowa kosteczka słuchowa) Węże nie mają tej błony, dlatego są zupełnie głuche-wyczuwają drgania podłoża

WZROK:-oczy zaopatrzone w trzy powieki: górna, dolna i migawkowa (u węży są przeźroczyste i zrośnięte ze sobą) Podczas AKOMODACJI oka soczewka oprócz przesuwania się względem siatkówki, zmienia także swój kształt, co umożliwia gadom oglądanie przedmiotów z różnej odległości

Narządy zmysłów

Mocz gadów zawiera głównie kwas moczowy (zwierzęta urikoteliczne)-jego synteza jest bardziej kosztowna niż synteza amoniaku i mocznika, pozwala jednak na wydalanie z moczem minimalnej ilości wody, jednak umożliwia to prowadzenie bardzo oszczędnej gospodarki wodnej i przetrwanie w trudnych warunkach np. na pustyniach. Gady żyjace w wodzie (np. krokodyle oraz niektóre gatunki węży i żólwi), wydalają amoniak (-zwierzęta amonioteliczne) lub mocznik (-zwierzęta ureoteliczne).

Narządy wydalnicze: -parzyste nerki typu zanercza -parzyste moczowody -u żółwi i jaszczurek pęcherz moczowy -kloaka-wtórne ujście dla układu pokarmowego, płciowego i moczowego

Układ wydalniczy

rozwój

Gady to pierwsze kręgowce, których rozwój odbywa się całkowicie w środowisku lądowym. Istotną cechą jest wykształcenie błon płodowych (-pęcherzyka żółtkowego, owodni, omoczni i kosmówki). Z tego powodu są zaliczane do owodniowców. Dzięki temu rozwój zarodka jest uniezależniony od środowiska wodnego. U gadów nie występuje stadium larwalne - przechodzą rozwój prosty. Młode gady po wykluciu staja się szybko samodzielne i nie wymagają opieki dorosłych osobników. Wyjątkiem są krokodyle, które opiekują się zarówno jajami jak i młodymi.

ROZMNAŻANIE

Gady to zwierzęta rozdzielnopłciowe. Wiele gatunków cechuje dymorfizm płciowy. U wszystkich przedstawicieli wystepuje zapłodnienie wewnętrzne poprzez wykształcone narządy kopulacyjne. Większość gatunków (w tym krokodyle, żółwie i sfenodonty) jest żyworodna. Samice składają jaja zawsze na lądzie w dobrze nasłonecznionych miejscach, czasem norach lub gniazdach.U gatunków jajożyworodnych (m.in. jaszczurki żyworodnej czy żmii zygzakowatej), cały rozwój jaja zachodzi w jajowodach. Wówczas samice wygrzewają się na słońcu, aby zapewnić zarodkom odpowiednią temperaturę.

Rozmnażanie się i rozwój

Gąbczaste płuca zapewniają wydajniejszą wymianę gazową.

Nerki ostateczne i wydalanie kwasu moczowego oszczędzają gospodarkę wodną

Niepełna przegroda komory serca ogranicza mieszanie się krwi utlenowanej z odlenowaną, przez co transport substancji odżywczych jest wydajniejszy

Szkielet klatki piersiowej i mięśnie międzyżebrowe zwiększają efektywność wentylacji płuc

Sucha skóra, pokryta wielowarstwowym naskórkiem i jego wytworami, ogranicza utratę wody

Przystosowania do życia na lądzie

Wykształcenie błon płodowych jest najważniejszą adaptacją do środowiska lądowego

OWODNIA- tworzy komorę, w której znajduje się płyn zapewniający zarodkowi środowisko wodne OMOCZNIA- ma zdolność zwrotnego wchłaniania wody, przez co woda może być wielokrotnie wykorzystywana przez zarodek PĘCHERZYK ŻÓŁTKOWY- jest wypełniony żółkiem, z którego zarodek pobiera substancje odżywcze potrzebne do rozwoju i wzrostu KOSMÓWKA- pośredniczy w wymianie gazowej zarodka, pobierając powietrze przenikające przez skorupkę jaja

Błony płodowe

ŻÓŁWIE - nie mają zębów (zamiast tego mają rogowe listwy w jamie gębowej) - są anapsydami (nie mają dołów skroniowych) - ciało ma schowane w kostnym pancerzu pokrytym rogowymi płytkami

KROKODYLE - prowadzą wodno-lądowy tryb życia - wykształcają podniebienie wtórne - mają całkowitą przegrodę międzykomorową w sercu jako jedyne gady

Różnorodność gadów

SFENODONTY - są najstarszymi ewolucyjnymi gadami - są żywymi skamieniałościami (ponieważ nie mają bliskich przodków) - są endemitami ( występują tylko na jednym obszarze- Nowej Zelandii) -są reliktami (ich zasięg występowania zmalał od dawnych epok geologicznych)

ŁUSKONOŚNE - całą powierzchnię ich ciała pokrywają łuski pochodzenia naskórkowego - większość prowadzi lądowy tryb życia (nieliczne gatunki morski) - należą do nich jaszczurki i węże

Różnorodność gadów

Gady należą do zwierząt zmiennocieplnych, przez co temperatura ich ciała zależy od temperatury otoczenia. dlatego wykształciły mechanizmy termoregulacyjne:

1.HIBERNACJAstan ten polega na obniżeniu temperatury ciała oraz zmniejszeniu natężenia procesów metabolicznych (np. u żmii zygzakowatej przed zimą) 2.ESTYWACJA tzw. sen letni, spowodowany brakiem wody i pokarmu ( np. u żółwi pustynnych) 3.POCHŁANIANIE I ODDAWANIE CIEPŁA PRZEZ POWŁOKI CIAŁA dzięki temu powiększają lub obniżają temperaturę ciała (np. u jaszczurek i węży)

Inne cechy gadów

ZAGROŻENIE DLA ZDROWIA CZŁOWIEKA Niektóre jadowite gatunki (np. kobra) stanowią zagrożenie dla życia i zdrowia człowieka. Jad węży służy np. do produkcji surowic, które są podawane w przypadku ukąszeń, chroniąc przed ich śmiertelnymi skutkami

PRODUKCJA GALENTERII SKÓRZANEJ Skóry węży ikrokodyli służą do wyrobu m.in. torebek, portweli i butów, co zwiększa intensywność polowań na te gatunki i stwarza zagrożenie dla liczebności ich populacji

ŹRÓDŁO POKARMU Jaja, młode osobniki oraz niewielkie gatunki gadów stanowia ważny składnik pożywienia dla zwierząt. Ludzie spożywają mięso oraz jaja węży, krokodyli czy żółwi

SKŁADNIKI SIECI TROFICZNYCH Gady regulują liczebność zwierząt, głównie gryzoni (np. węży) i owadów (np. jaszczurki), a także większych zwierząt (np,krokodyle)

Znaczenie gadów

W Polsce występuje niewiele gatunków gadów i wszystkie są objęte ochroną. To żółw błotny, trzy gatunki jaszczurek (zwinka, żyworódka i padalec) oraz węże (gniewosz plamisty, wąż Eskulapa, zaskroniec i jadowita żmija zygzakowata)

Gady w Polsce

Thanks!