Fonetyka - powtórzenie wiadomości- kl. 8
Anna Stasiak
Created on February 24, 2021
More creations to inspire you
MISSION SANTA: MATH BREAKOUT
Escape games
KINGDOM HEARTS ESCAPE ROOM
Escape games
POKEMON LET'S GO ENGLISH
Escape games
HARRY POTTER
Escape games
Transcript
powtórzenie wiadomości.
start
Przygotowała: Anna Stasiak
Prezentacja przygotowana w oparciu o materiały wydawnictwa WSiP,pochodzące z podręcznika "Gramatyka i stylistyka" dla kl.8 autorstwa Zofii Czarnieckiej - Rodzik.
Fonetyka z gr. phonetikos ‘brzmieniowy, głosowy’
Czym jest
Głoska i litera
Sylaba
Funkcja głoski i
Zasady przenoszenia wyrazów
Za drzwiami ukryte są ćwiczenia - rozwiążcie je.
Zastanówmy się, w jaki sposób powstaje mowa. Mówimy najczęściej w czasie wydechu. Na skutek drgań powietrza wydostającego się z płuc powstają głoski. Nie wystarczy jednak wzięcie głębokiego wdechu, a następnie wykonanie wydechu, aby powstał dźwięk mowy. Musimy jeszcze uruchomić zespół organów nazywanych narządami mowy. Przyjrzyjcie się rysunkowi.
Narządy mowy
Klasyfikacja głosek
Za drzwiami ukryte są ćwiczenia - rozwiążcie je.
z, w, dz, b, g, d
dźwięcznych
przedostające się z płuc powietrze natrafia na przeszkodę, wprowadza wiązadła w drżenie i powstaje głoska dźwięczna.
bezdźwięcznych
s, f, c, p, k, t
rozsunięte
bez przeszkód przedostaje się do jamy gardłowej.
Upodobnienia fonetyczne
[łafka], ale ławka
[butka], ale budka
ława
buda
Upodobnienia fonetyczne
wewnątrzwyrazowe
międzywyrazowe(zawsze wsteczne)
postępowe
wsteczne
Upodobnienie pod względem dźwięczności to zatem zmiana cechy głoski pod wpływem mocniejszej głoski sąsiedniej.
w zależności od kierunku przebiegu
Pod względem dźwięczności wyróżniamy
udźwięcznienia
ubezdźwięcznienia
Gdy upodobnienie zachodzi w obrębie jednego wyrazu, mamy do czynienia z upodobnieniem wewnątrzwyrazowym.
Podczas szybkiej wymowy sąsiadujących ze sobą wyrazów między końcową spółgłoską pierwszego wyrazu a spółgłoską rozpoczynającą wyraz następny mogą powstać upodobnienia międzywyrazowe, które są zawsze wsteczne.Na przykład w wyrażeniu jak dobrze głoska d może udźwięcznić głoskę k i wtedy wymawiamy [jag dobrze] – występuje udźwięcznienie międzywyrazowe wsteczne.W wielu regionach Polski także samogłoska rozpoczynająca drugi wyraz może nadać dźwięczność spółgłosce kończącej wyraz poprzedni (ponieważ wszystkie samogłoski są dźwięczne). Na przykład ktoś umie w szybkim mówieniu możemy wymówić [ktoź um’e].
Upodobnienia postępowe (do przodu), np. trzask – ubezdźwięcznienie wewnątrzwyrazowe postępowe głoski rz pod wpływem t. W wyrazie przerwa głoska p ubezdźwięczniła głoskę rz, stąd wymowa [pszerwa] – w wyrazie zaszło ubezdźwięcznienie wewnątrzwyrazowe postępowe.
Upodobnienia wsteczne (do tyłu), np. odpowiedź – ubezdźwięcznienie wewnątrzwyrazowe wsteczne głoski d pod wpływem p; liczba – udźwięcznienie wewnątrzwyrazowe wsteczne głoski cz pod wpływem b. W wyrazie mrówka głoska k ubezdźwięczniła głoskę w i wymawiamy [mrufka] – występuje ubezdźwięcznienie wewnątrzwyrazowe wsteczne.
Udźwięcznienia (głoskę bezdźwięczną wymawiamy dźwięcznie pod wpływem sąsiedniej głoski dźwięcznej), np. w wyrazie prośba głoska b nadaje dźwięczność głosce ś i wymawiamy [proźba], podobnie wyraz liczba wymawiamy [l’idżba], wyraz także wymawiamy [tagże];
Ubezdźwięcznienia (głoskę dźwięczną wymawiamy bezdźwięcznie pod wpływem sąsiedniej głoski bezdźwięcznej), np. w wyrazie krzak głoska k „zabiera” dźwięczność głosce rz i wymawiamy [kszak]. Większość spółgłosek dźwięcznych na końcu wyrazu (w wygłosie) wymawia się bezdźwięcznie, np. łeb wymawiamy [łep], miód wymawiamy [m’ut]. Takie zjawisko fonetyczne nazywamy ubezdźwięcznieniem w wygłosie. Nie dotyczy ono spółgłosek m, n, r, l, ł (ponieważ nie mają one bezdźwięcznych odpowiedników).
Za drzwiami ukryte są ćwiczenia - rozwiążcie je.
Uproszczenie grupy spółgłoskowej
Akcent wyrazowy
Akcent to mocniejsze wymówienie jednej z sylab w wyrazie. W języku polskim akcent jest stały i pada na ogół na przedostatnią sylabę, np. pro-gram, nie-po-kój, A-lek-san-dra, u-rze-czy-wist-nie-nie.Istnieje jednak w polszczyźnie duża grupa wyrazów akcentowanych inaczej.
Wyrazy nieposiadające własnego akcentu
Istnieją wyrazy, które nie mają samodzielnego akcentu i łączą się w całość akcentową z wyrazem sąsiednim, np. pod wie-czór, nie wie-dzia-łem, na przy-kład. Takie połączenie wyrazu nieakcentowanego z wyrazem akcentowanym jest wymawiane jak jeden wyraz.Do wyrazów nieposiadających samodzielnego akcentu należą:
Poprawne akcentowanie jest bardzo istotnym elementem kultury wypowiedzi i – co za tym idzie – świadczy o kulturze językowej mówiącego.