Wietrzenie skał

Wietrzenie skał

Wietrzenie

Jest to proces niszczenia skał pod wpływem czynników fizycznych, chemicznych i biologicznych.

Organizmy żywe

Promieniowanie słoneczne

Zwązki chemiczne

Temperatura

Woda

Zwietrzelina - efekt procesów wietrzenia

Zwietrzelina, która akumuluję się w miejsce powstania

Saprolit

Zwietrzelina, która została przetransportowana, np. przez wiatr

Regolit

Zwietrzelina - efekt procesów wietrzenia

Wietrzenie fizyczne (mechaniczne)

Niszczenie skał (rozpad mechaniczny) pod wpływem procesów fizycznych. Wyróżnia się:-insolacje - wietrzenie pod wpływem promieniowania świetlnego, -wietrzenie mrozowe (zamróz) - niszczenie skał pod wpływem zmian stanu skupienia wody.-wietrzenie solne (eksudacja) - skały ulagają rozszadzeniu przez krystalizująca sól.-wietrzenie skał ilastych (deflokulacja) - rozpad skał pod wpływem pęcznienia przy udziale wody.

Sól ulega ługowaniu przez wodę, pozostaione komory zapadają się - klimat wilgotny lub krystalizująca sól rozsadza skałe - klimat suchy.

Wietrzenie solne (eksudacja)

Woda wnika w sczeliny skalne i zamarzająć rozszadza je. Występuję najczęsciej w klimacie umiarkowanym, przy częstym przechodzeniu temperatury przez próg 0 stopni C.

Wietrzenie mrozowe

Skały o jednolitej barwie - łuszczą się (eksfoliacja) pod wpływem nagrzania i rozszerzenia się tylko wierzchniej warstwy. Skały zbudowane z minerałów o róznej barwie ulegaja rozpadowi ziarnistemu na skutek różnej rozszerzalności cieplnej.

Wietrzenie termiczne (insolacja)

Skały ilaste są zbudowane z bardzo drobnych frakcji o silnych właściwościach higroskopijnych (chłoną wodę). Na skutek wchłaniania i wyparowywania wody - skały ulegają spękaniu na poligony.

Wietrzenie skał ilastych (deflokulacja)

Wietrzenie chemiczne

Proces niszczenia skały (np. rozpuszcania) na skutk działania związków chemicznych. Wyróżniamy:-rozpuszczanie (solucja) - przechodzanie minerału do roztworu wodnego.- uwodnienie (hydratacja) - łącznie minerąłu z wodą-utlenienie (oksydacja) - łączenie minerału z tlenem -uwęglanowienie (karbonatyzacja) - ługowanie skał wapiennych przez wodę z CO2-hydroliza - rozkład minerałów pod wpływem wody na jony.

Karbonatyzacja (krasowienie)

Skały węglanowe i gipsowe łatwo ulegają erozji pod wpływem wody z rozpuszczonym dwutlenkiem węgla (odczyn kwaśny). Węglan wapnia przechodzi do roztworu tworząc wodorowęglan wapnia.

Kaolinit

Ortoklaz

Hydratacja

Minerły łącząc się z wodą, zmieniają swoje właściwości i stają się bardziej kruche i podatne na erozję. Przykłady: ortoklaz → kaolinithematyt → limonitanhydryt → gips

Anglezyt

Galena

Oksydacja

Łączenie minerału z tlenem skutkuje jego zwiększoną podatnością na procesy niszczenia (przejście siarczków w siarczany)Przykłady: galena→ anglezyt piryt→limonit

Gips

Halit

Solucja

Niektóre minerały są bardzo łatwo rozpuszczalne w wodzie. Woda po kontakcie ze skałą tworzy rozrwór, w którym wystepuję zawiesina skały. Podatne na rozpuszczanie są:-skąły węglanowe (kalcyt)-halit-gips-

Hydroliza

Rozkład minerału pod wpływem wody na część zasadową i kwaśną. -

Wietrzenie biologiczne

Polega na niszczeniu skały przez organizmy żywe:- korzenie roślin (szczególnie drzew)- mikroorganizmy glebowe (edafon), które rozdrabniają cząsteczki gleby-bakterie - wydzielają związki chemiczne reagujące ze skałami szczególnie osadowym- roślinny pionierskie (mchy i porosty) kruszące skały lite-zwierzęta ryjące (krety, lisy, jenoty, borsuki)