Bajki Krasickiego klasa 7

DALEJ

"

"

Ignacy Krasicki /Monachomachia/

I śmiech niekiedy może być nauką, Kiedy się z przywar, nie z osób natrząsa

DALEJ

Bajka

Alegoria

Bajka to krótki zwięzły utwór zazwyczaj pisany wierszem. Jej bohaterami są zwięrzeta, przedmioty, rośliny bądź zjawiska przyrody obdarzone cechami ludzkimi, czasem także sami ludzie.

Bajki zawierają morał, czyli pouczenie wypowiedziane pośrednio albo wyrażone wprost na początku lub na końcu utworu.

Alegoria w utworze literackim to taki element świata przedstawionego , (zwierzę, przedmiot, zdarzenie itp.), który oprócz znaczenia dosłownego ma także znaczenie ukryte, domyślne (zwane alegorycznym).

Alegoria w przeciwieństwie do symbolu jest jednoznaczna. W bajkach najczęściej alegorią są zwierzeta, np.kruk jest alegorią pychy, mrówka - pracowitości

TO JUŻ WIESZ!

START

Lekcja

Temet: Interpretujemy Bajki Krascickiego.

DALEJ

1. Wejdź na stronę.2. Przeczytaj bajkę.3. Zpoznaj się z pytaniem - zadaniem kryjącym się za znakiem zapytania.4. Klikając cyfrę, prawdź, jak brzmi rozwiązanie.5. Jeśli trzeba, zrób stosowną notatkę.

Nie idź na łatwiznę! Sprawdź siebie i swoją umiejętność interpretowania tekstów!

DALEJ

Lis i osieł

02

Podsumowanie

04

Lis i wilk

03

Szczur i kot

01

Inne bajki

POWRÓT

,,Szczur i kot"

1

«Mnie to kadzą» — rzekł hardzie do swego rodzeństwa Siedząc szczur na ołtarzu podczas nabożeństwa. Wtem, gdy się dymem kadzidł zbytecznych zakrztusił — Wpadł kot z boku na niego, porwał i udusił.

«Mnie to okadzają» — rzekł dumnie do swego rodzeństwa Siedząc szczur na ołtarzu podczas nabożeństwa. Wtem, gdy się dymem kadzideł niepotrzebnych zakrztusił — Wpadł kot z boku na niego, porwał i udusił.

!

!

1.

!

szczur - próżny, dumny, żądny pochwał egocentryk kot - sprytny, umie wykorzystać okazję

2.

4.

3.

4

szczur - próżny, dumny, żądny pochwał egocentryk kot - sprytny, umie wykorzystać okazję

Szczur to alegoria zarozumialstwa. Kot to alegoria sprytu i drapieżności.

Szczur był tak zajęty chwaleniem się swoją wyjątkowością, że nie zauważył niebezpieczeństwa. Gdy zakrztusiła się w kościele dymem kadzidła, padł ofiarą kota, który go schwytał. kadzić komuś - fraz. przypochlebiać się, starć się przypodobać kadzidło - substancja żywiczna, wydająca wonny zapach przy spalaniu, używana do kultu w wielu religiach jako wyraz czci, uznania wielkości bóstwa.

Szczur, który przysiadł na ołtarzu, uznał, że kadzidło pali się na jego cześć. Był tak zajęty chwaleniem się swoją wyjątkowością, że nie zauważył niebezpieczeństwa. Gdy zakrztusił się dymem kadzidła, padł ofiarą kota, który go schwytał. kadzidło - substancja żywiczna, wydająca wonny zapach przy spalaniu, używana do kultu w wielu religiach jako wyraz czci, uznania wielkości bóstwa

Szczur to alegoria zarozumialstwa. Kot to alegoria sprytu i drapieżności.

Czego alegorią są szczur i kot?

szczur - próżny, dumny, żądny pochwał egocentryk kot - sprytny, umie wykorzystać okazję

Jaką historyjkę przedstawia ta bajka? Streść ją!

Morał nie został sformułowany wprost. Wynika z fabuły bajki. Pouczenie: Bądź skromny. Jeżeli pozwolisz, by pochlebstwa uśpiły twoją czujność, możesz ponieść porażkę. Zbytnie skupienie się na sobie sprawia, że traci się czujność, co może przynieść zgubę.

Morał nie został sformułowany wprost. Wynika z fabuły bajki. Pouczenie brzmi: Bądź skromny. Jeżeli pozwolisz, by pochlebstwa uśpiły twoją czujność, możesz ponieść porażkę. Zbytnie skupienie się na sobie sprawia, że traci się czujność, co może przynieść zgubę.

Czego uczy utwór ,,Szczur i kot"? Jaki morał z niego wynika?

Jakimi cechami wyróżniał się szczur, a jakimi kot?

kadzić komuś - fraz. przypochlebiać się, starć się przypodobać Mówię: "Ależ mi schlebiasz!", "Ale się podlizujesz..."

Co mam na myśli, mówiąc: ,,Ale mi kadzisz!"?

POWRÓT

Lis i osieł

2

1

2

3

4

Lis stary, wielki oszust, sławny swym rzemiosłem, Że nie miał przyjaciela, narzekał przed osłem. «Sameś sobie w tym winien — rzekł mu osieł na to — Jakąś sobie zgotował, obchodź się zapłatą». Głupi ten, co wniść w przyjaźń z łotrem się ośmiela: Umiej być przyjacielem, znajdziesz przyjaciela.

Lis stary, wielki oszust, sławny ze swego rzemiosła, Że nie miał przyjaciela, narzekał przed osłem. «Sam sobie jesteś w tym winien — rzekł mu osioł na to — Jak sobie zasłużyłeś, otrzymasz zapłatę». Głupi ten, co rozpocząć przyjaźń z łotrem się ośmiela: Umiej być przyjacielem, znajdziesz przyjaciela.

Przedstawiony w utworze lis jest alegorią sprytu, przebiegłości.

Farbowany lis mówimy o kimś fałszywym, dwulicowym, udającym kogoś innego niż naprawdę jest; zazwyczaj myślimy o oszuście. W bajce lis narzeka na brak przyjaciół. Żali się osłu, który uświadamia mu, że taki znany oszust nie może spodziewać się czego innego. Sam jest sobie winien - tylko głupiec bratałby się z kimś, komu nie można zaufać.

Morał został wyrażony wprost: "Umiej być przyjacielem, znajdziesz przyjaciela". To przesłanie jest aktualne i dziś, ponieważ ma charakter ponadczasowy. Podstawą przyjaźni są szczerość, zaufanie, wierność. Jeśli ktoś stale oszukuje, jest kłamcą i krętaczem, nie znajdzie nikogo, kto będzie chciał wejść z nim w komitywę.

To oczywiście archaizmy! Słowa lub formy wyrazów, które wyszły współcześnie z powszechnego użycia.

Czego alegorią jest lis przedstawiony w utworze?

Odszukaj w słowniku frazeologicznym sens wyrażenia farbowany lis. Wyjaśnij, jak to znaczenie odnosi się do wizerunku lisa przedstawionego w bajce ,,Lis i osieł".

Jaki morał płynie z tej bajki? Czy Twoim zdaniem - przesłanie tego utworu jest aktualne? Uzasadnij swoje zdanie.

Czy pamiętasz jak nazywamy słowa typu sameś, czyli sam lub wnijść, czyli wejść ?

POWRÓT

Lis i wilk

3

1

2

3

4

Wpadł lis w jamę, wilk nadszedł, a widząc w złym stanie, Oświadczył mu żal szczery i politowanie. «Nie żałuj — lis zawołał — chciej lepiej ratować». «Zgrzeszyłeś, bracie lisie, trzeba pokutować». I nagroda, i kara zarówno się mierzy: Kto nikomu nie wierzył, nikt temu nie wierzy.

Wpadł lis w jamę, wilk nadszedł, a widząc go w złym stanie, Wyraził mu żal szczery i litość. «Nie żałuj — lis zawołał — chciej lepiej ratować». «Zgrzeszyłeś, bracie lisie, trzeba pokutować». I nagroda, i kara należą się tak samo: Kto nikomu nie wierzył, nikt temu nie wierzy.

Wilk odmówił pomocy uwięzionemu lisowi, ponieważ obawiał się podstępu. Jego reakcja nikogo nie dziwi, ponieważ lis jest znanym oszustem. W taki sytuacjach nieufność jest uzasadniona - pomagając przecherze, samemu można ucierpieć.

Morał: "Kto nikomu nie wierzył, temu nikt nie wierzy". Słowa te oznaczają, że za nasze winy i pomyłki spotyka nas zasłużona kara, zgodnie ze znaną prawdą, iż dobro jest nagradzane, a zło karane. Jeśli ktoś nie zna uczciwości, nie doświadczy zaufania ze strony tych, którzy go znają.

Powiedzenie Jak Kuba bogu, tak Bóg Kubie oznacza, że ktoś będzie mnie traktował tak samo, jak ja jego. W obu bajkach zarówno osioł, jak i wilk, znają lisa jako oszusta, co sprawia, że nie wierzą w jego szczerość i odmawiają mu pomocy. Osioł nie chce się z lisem zaprzyjaźnić, wilk nie pomoże wydostać się z tarapatów. Jeśli przechera ich oszukał, w obawie podstępu nie wyciągną do niego pomocnej dłoni.

W bajce Lis i kozieł narrator przedstawia podobną historię, ale tym razem lis w tarapatach ratuje się z opresji dzięki podstępowi. Polujący na gąskę lis wpadł do głębokiej beczki i nie mógł się z niej sam wydostać, dlatego, gdy zobaczył kozła, postanowił go wykorzystać. Udawał, że na dnie jest pyszna, chłodząca woda. Kozioł się połakomił i wskoczył do studni, by odgonić lisa i samemu jej skosztować. Wtedy przechera wspiął na jego grzbiet, a stamtąd bez trudu dostał się na powierzchnię i uciekł. Ta bajka uczy, że nie wolno ufać oszustom. Oni zawsze znajdą okazję, by wydostać się z tarapatów, wpędzając w kłopoty naiwnych.

Dlaczego wilk odmówił udzielenia pomocy? Jak oceniasz zachowanie tego bohatera? Uzasadnij swoje zdanie.

Zacytuj morał utworu i wyjaśnij jego znaczenie.

Wyjaśnij sens powiedzenia Jak Kuba Bogu, tak Bóg Kubie w kontekście bajek Lis i osieł oraz Lis i wilk.

Czy znasz treść bajki Adama Mikiewicza Lis i kozieł? Jeśli nie, odszukaj ją i powiedź w jaki sposób nawiązuje do omawianych przez nas bajek z lisem.

POWRÓT

Przypomnienie Poznanych bajek

Każde oko zaprowadzi Was do omawianej już kiedyś bajki Ignacego Krasickiego.

1. Orzeł i jastrząb 2. Orzeł i sowa 3. Komar i mucha 4. Czapla, ryby i rak 5. Kruk i lis 6. Wilczki 7. Przyjaciele 8. Wół i mrówki 9. Jagnię i wilcy

1

2

3

4

5

6

7

8

9

POWRÓT

Jakie prawa rządzą światem zwierzęcym w bajkach? Jakie refleksje na temat relacji międzyludzkich wywołują te utwory?

1

2

3

4

Przypomnij sobie poznane bajki Krasickiego. Jaki obraz człowieka się z nich wyłania?

!

Zwierzęta są ALEGORIAMI postaw ludzkich - prezentują ludzkie wady, rzadziej zalety.

Konstrukcja bajki często oparta jest na kontraście - przeciwieństwa mają podkreślić wady i wydobyć morał.

Świat bajek zazwyczaj jawi się jako niebezpieczne miejsce, gdzie na naiwnych, bezbronnych, zadufanych czyhają liczne pułapki. Pełno tu także zwierząt głupich, próżnych, leniwych, które zazwyczaj ponoszą srogie konsekwencję swoich nieprzemyślanych działań. Można powiedzieć, że światem tym rządzą prawa dżungli, czyli silniejszy, sprytniejszy, mądrzejszy wygrywa. prawa dżungli - bezwzględne zasady postępowania, prawo silniejszego, prawo pięści

Relacje międzyludzkie przedstawione w bajkach Krasickiego wymagają naprawy. Silniejsi, sprytniejsi wykorzystują słabszych i naiwnych. W bajkowym świecie brakuje miłosierdzia, współpracy, wybaczenia.

Bajki Krasickiego: Człowiek w bajkach reprezentowany przez alegorie różnych zwierząt jawi się jako istota pełna wad:

• wroga: jest sprytny, podstępny jak lis (Lis i kozieł, Kruk i lis, Lis i osieł, Lis i wilk), drapieżny jak kot czy bezwzględny jak wilk i orzeł (Szczur i kot, Wilk i jagnię, Orzeł i jastrząb), władczy niby lew (Lew pokorny), chciwy niby czapla (Czapla, ryby i rak)
• egocentryczna: jest próżny jak kruk (Kruk i Lis) i zadufany niczym szczur (Szczur i kot), przekonany o własnej wy wyższości jak komar czy orzeł (Komar i mucha, Orzeł i sowa), kłótliwy (Wilczki)
• słaba: jest naiwny jak owieczka czy ryby (Wilk i jagnię, Czapla, ryby i rak), bezradny, osamotniony w tarapatach jak zając (Przyjaciele).

Oczywiście w bajkach znajdziemy też alegorie zalet. Są ludzie pracowici jak mrówka (Wół i mrówki) oraz mądrzy niczym rak i wilczyca (Czapla ryby i rak, Wilczki).

Bajki Krasickiego: Człowiek w bajkach reprezentowany przez alegorie różnych zwierząt jawi się jako istota pełna wad:

• wroga: jest sprytny, podstępny jak lis (Lis i kozieł, Kruk i lis, Lis i osieł, Lis i wilk), drapieżny jak kot czy bezwzględny jak wilk i orzeł (Szczur i kot, Jagnię i wilcy, Orzeł i jastrząb), władczy niby lew (Lew pokorny), chciwy niby czapla (Czapla, ryby i rak)
• egocentryczna: jest próżny jak kruk (Kruk i Lis) i zadufany niczym szczur (Szczur i kot), przekonany o własnej wyższości jak komar czy orzeł (Komar i mucha, Orzeł i sowa), kłótliwy (Wilczki)
• słaba: jest naiwny jak owieczka czy ryby (Wilk i jagnię, Czapla, ryby i rak), bezradny, osamotniony w tarapatach jak zając (Przyjaciele).

DALEJ

I jeszcze dla spragnionych

wiedzy!

Wasza Polonistka

Dziękuję za lekcję!

Mam nadzieję, że zrobiliście rzetelne notatki!