Want to make interactive content? It’s easy in Genially!

Over 30 million people build interactive content in Genially.

Check out what others have designed:

Transcript

Awangarda Krakowska, czyli w stronę konstruktywnej poezji Juliana Przybosia

Awangarda Krakowska i jej przedstawiciel

rozpad grupy

przedstawiciele

powstanie grupy

założenie programowe

AWANGARDA KRAKOWSKA (tzw. Pierwsza Awangarda) to najbardziej wpływowy kierunek polskiej poezji awangardowej okresu międzywojennego. Powstał na początku lat dwudziestych (1922), za sprawą działalności poetów skupionych wokół Tadeusza Peipera i wydawanego przez niego krakowskiego pisma "Zwrotnica" (1922-1927).

Przedstawiciele:

  • Tadeusz Peiper
  • Julian Przyboś
  • Jan Brzękowski
  • Jalu Kurek
  • Adam Ważyk

Założenia grupy opracował Tadeusz Peiper w książkach-manifestach, np. "Nowe usta" i "Tędy". Ich program to idea nowej sztuki, którą określają:

  • hasło "3xM", czyli "miasto, masa, maszyna" jako naczelne tematy poezji;
  • poezja powinna odzwierciedlać rozwój cywilizacji ubarnistyczno - technicznej (nie ograniczali się do samej fascynacji, lecz zwracali uwagę na to jak nowoczesne życie wpływa na świadomość współczesnego człowieka, jak przekształca się jego poczucie estetyczne);
  • praca nad językiem poetyckim (pozbywali się zbędnych słów, tzw. "waty słownej" -> sens tkwi w skrócie i sile metafory, w kondensacji znaczeń słowa) -> dążenie do ekonomizacji języka, czyli wyrażania maksymalnie ważnej treści przy wykorzystaniu minimalnej liczby słów;
  • bezpośredniej uczuciowości przeciwstawiali tzw. "ekwiwalenty uczuć", czyli uczucia odtwarzane po pewnym czasie od doznanych wzruszeń;
  • poeta nie jest kapłanem, nie jest beztroskim lekkoduchem, lecz poważnym rzemieślnikiem, pracującym w materiale słowa;

Grupa przestała istnieć w latach trzydziestych XX wieku, lecz nawiązywały do jej założeń inne grupy, zwłaszcza zaś Awangarda Lubelska, zwana Drugą Awangardą.

Informacje o Julianie Przybosiu:

  • Urodził się w 1901 r. w Gwoźnicy pod Strzyżowem, w chłopskiej rodzinie. Uczył się w gimnazjum w Rzeszowie, brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 r.
  • W latach 1920-1923 studiował polonistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim. Pracował jako nauczyciel języka polskiego w gimnazjach w Sokalu, Chrzanowie i Cieszynie. Zakochał się w uczennicy Marzenie Skotnicównie, pięknej, literacko utalentowanej, fantastycznej taterniczce (5 października 1929 r. odpadła ona wraz z siostrą Lidką od południowej ściany Zamarłej Turni w Tatrach. Pozostało pod wpływem tego wydarzenia wiele wierszy - z motywem spadania, np. "Z Tatr")
  • Był członkiem łódzkiej grupy awangardowej. Debiutował tomem "Śruby", opublikowanym w 1925 r.
  • W 1937 r. wyjechał na stypendium do Francji. Po wybuchu II wojny światowej przebywał we Lwowie. Był redaktorem działu prozy w piśmie "Nowe Widnokręgi", pracował też w Bibliotece Ossolińskich.
  • W 1941 r. został aresztowany przez gestapo. Po odzyskaniu wolności ukrywał się w Gwoźnicy.
  • Po wojnie był kierownikiem wydziału informacji i propagandy w Urzędzie Wojewódzkim w Rzeszowie.
  • Od 1955 roku mieszkał w Warszawie. Pracował w "Przeglądzie Kulturalnym" i "Miesięczniku Literackim". Zmarł nagle w Warszawie na międzynarodowym zjeździe tłumaczy literatury polskiej w 1970 r. Został pochowany w Gwoźnicy.

Analiza i interpretacja "Notre-Dame"

3

4

6

2

7

5

1

Notatka: Wiersz "Notre-Dame" opisuje najsłynniejszą, monumentalną paryską katedrę, jedną z najbardziej znanych katedr na świecie. Staje się ona powodem refleksji podmiotu lirycznego na temat architektury zabytku. Okazuje się, że odwiedzający gotycką katedrę będącą symbolem wspaniałości i wzniosłości, modlitwy i wiary, zostaje przytłoczony pięknem i majestatycznością tego dzieła architektonicznego. Widok i wnętrze katedry przerażają podmiot liryczny, rodzą przekonanie człowieka o własnej małości. Zwiedzający czuje swoją nicość i ulotność życia, gdy staje naprzeciw ogromnych i masywnych filarów. W obliczu wielkości katedry poeta dwukrotnie stawia pytanie o twórcę tego monumentalnego pomnika kultury, o tego genialnego budowniczego, o moc i potęgę, która wstrząsa, nagina i ogarnia ciemności tej budowli. Wiersz Przybosia nie jest tylko opisem słynnej paryskiej katedry, lecz podejmuje także problem egzystencjalno - społecznej sytuacji człowieka w świecie. Podmiot liryczny wysnuwa optymistyczną tezę o roli człowieka we wszechświecie, głosi ona, że jednostka jest najważniejszą istotą, ponieważ posiada rozum, potrafi planować, ma zmysł organizatorski oraz talent projektowania takich cudów, jak paryska budowla zapierająca dech w piersiach odwiedzającym ją milionom ludzi. Katedra Notre-Dame staje się więc w wierszu symbolem nie tylko religijnym, lecz także znakiem doskonałości myśli technicznej człowieka, jego umiejętności i talentu oraz potęgi cywilizacji.

Kim jest podmiot liryczny?

  • zwiedzający świątynię
  • zafascynowany jej ogromem
  • znawca sztuki
  • kruchy, słaby człowiek wobec ogromu świątyni i wielkości Boga: Co znaczę ja żywy o krok od filarów! (czuje własną małość - przeciwstawia ją wielkości katedry)

Jakie uczucia, emocje budzi w podmiocie lirycznym gotycka katedra?

  • świątynia poraża ogromem, jest monumentalna
  • budzi grozę, ale zarazem fascynację
  • sprawia, że człowiek staje w obliczu wieczności, czuje się kruchy i słaby (gdy staje naprzeciw ogromnych posągów, masywnych filarów - czuje swoją nicość i ulotność życia)

Co podmiot liryczny sądzi o budowniczych katedry?

  • "Kto wstrząsnął tą ciemnością, nagiął i ogarnął?"
  • "Kto pomyślał tę przepaść?"
Podmiot liryczny wskazuje swoimi pytaniami, na twórcę inteligentnego, genialnego budowniczego, który nagina i ogarnia ciemności tej budowli.

Jak poeta opisuje katedrę? Wyszukaj metafory i wyjaśnij je.

  • "z miliona złożonych do modlitwy palców wzlatująca przestrzeń"
  • "Te mury z odrąbanych skał zmartwychwstają z sarkofagu"
  • "Hurgot głazów szybujących coraz wyżej i wyżej"
  • "Dwie wieże, urwane dna"
  • "Katedra - przepaść odrzucona w górę"
Opis wskazuje na patos, wielkość i monumentalność wnętrza. Mamy wrażenie, że czytelnik niemalże bierze udział w procesie budowania katedry.

Dlaczego wznoszono w średniowieczu tak wysokie katedry, tak pięknie zdobione? Czym była katedra, jakie miała znaczenie?

  • dom Boga, zapowiedź nieba
  • Brama nieba
  • by być bliżej Boga
  • miała potęgować uczucia religijne
  • słaby, kruchy człowiekwchodząc do katedry miał niejako "wprost do nieba odlecieć"

Jaki problem porusza dzieło Przybosia?

  • "Notre-Dame" nie jest tylko opisem słynnej paryskiej katedry, lecz podejmuje także problem egzystencjalno - społecznej sytuacji człowieka w świecie.
  • Człowiek, jednostka jest najważniejszą istotą, ponieważ posiada rozum, potrafi planować, ma zmysł organizatorski oraz talent projektowania takich cudów, jak paryska budowla zapierająca dech w piersiach odwiedzającym ją milionom ludzi.

Czego symbolem okazuje się w wierszu katedra?

  • staje się w wierszu symbolem nie tylko religijnym (modlitwy i wiary), lecz także znakiem doskonałości myśli technicznej człowieka, jego umiejętności i talentu oraz potęgi cywilizacji, która wychowała taką jednostkę i czekała na wybudowanie katedry prawie 170 lat (od 1163 do 1330 r.)
  • jest więc symbolem wspaniałości i wzniosłości, potęgi ludzkiej oraz piękna architektonicznego

Co oznacza tytuł Notre Dame? Notre Dame (Nasza Pani) - to katedra poświęcona Maryi

Cechy świątyni w stylu gotyckim:

  • plan na jakim wznoszono katedrę - krzyż łaciński
  • materiał - czerwona cegła, czasami ciosany kamień
  • charakterystyczne elementy architektoniczne - wieże zazwyczaj dwie z przodu świątyni
  • sklepienia krzyżowo-żebrowe, łuki przyporowe, ostrołuki, smukłe filary
  • okna - wysokie, ostre, strzeliste, u góry zakończone manswerkiem
  • rozety (z fr. róża) - okrągłe okna
  • drzwi - portale bogato zdobione, wimpregi - trójkątne kompozycje z manswerkiem lub płaskorzeźbami umieszczonymi nad łukami okien i portali
  • ogólne wrażenie budowli - wysoka, monumentalna - nawa główna ok. 50m tj. wysokość 15 pięter, lekka, strzelista (liczył się tzw. pion)

Ćwiczenie maturalne

Zadanie: Jaki wpływ na interpretację dzieła może mieć jego tytuł? Odpowiedz na podstawie rzeźby Auguste’a Rodina "Katedra" oraz wybranych utworów literackich.

Dziękujęza spotkanie!