📍2️⃣ 0️⃣ 0️⃣ 🇬🇷 Ελληνική Επανάσταση, Επετειακός χάρτης 2021 💣

Αφιέρωμα 1821-2021

Ο ιστορικός μας χάρτης1821-2021

Με την πολύτιμη στήριξη του Μουσείου Ελληνικής Παιδείας Καλαμπάκας

Τοποθεσίες, ήρωες &γεγονότατης Ελληνικής Επανάστασης

Με αφορμή τα 200 χρόνια από την κήρυξη της Ελληνικής Επανάστασης παρουσιάζεται:

MENU

Ποιοι είμαστε

Γραφή με πένα και φτερό

Ιστορικός χάρτης

Καλλιγραφία

Ευχαριστίες

©Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης

Μουσείο Ελληνικής Παιδείας

Εκπαιδευτικός

Η δράση υλοποιήθηκε από τις μαθήτριες και τους μαθητές της Ε' τάξης υπό τον συντονισμό της εκπαιδευτικού:

Ιδρυτής - Συλλέκτης:Παύλος Μπαλογιάννης

Σύλληψη & πραγματοποίηση ιδέας,

Επιμέλεια κειμένων, βίντεο & φωτογραφιών/flipbook,

Χατζηπέτρου & Μ. Αλεξάνδρου, Καλαμπάκα, 422 00

https://www.bookmuseum.gr/

Δρ. Ελένη Δ. Καλέση

Σχεδιασμός πλατφόρμας:

©Δρ. Ελένη Δ. Καλέση

Οδησσός

Κωνσταντινούπολη

Μολδοβλαχία

Μονή Σέκου

Προύθοςποταμός

Δραγατσάνι

Μολδοβλαχία

Κων /πολη

Θεσσαλία

Στερεά Ελλάδα

Ναυμαχίες

Μακεδονία

Πελοπόννησος

Ήπειρος

Κρήτη

Φιλική Εταιρεία, Οδησσός

Φιλική Εταιρεία, Β. Φαληρέας, λιθογραφία

H Φιλική Εταιρεία υπήρξε μια από τις μυστικές επαναστατικές οργανώσεις που σχηματίστηκαν στα πλαίσια της προετοιμασίας της Επανάστασης για την απελευθέρωση από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Αν και η ημερομηνία ίδρυσής της δεν είναι γνωστή, η 14η Σεπτεμβρίου 1814 θεωρείται η επικρατέστερη. Ιδρύθηκε στην Οδησσό από τους εμπόρους Νικόλαο Σκουφά, Αθανάσιο Τσακάλωφ και Εμμανουήλ Ξάνθο και στη συνέχεια, προστέθηκαν και άλλα μέλη.Σκοπός της ήταν η προετοιμασία του ένοπλου αγώνα των Ελλήνων για ανεξαρτησία. Το 1818 η έδρα της μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη και η ηγεσία (Αρχή) μεγάλωσε. Στη Φιλική Εταιρεία μυήθηκαν σημαντικοί Φαναριώτες (π.χ. Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος), αλλά και πολεμιστές από τον ελλαδικό χώρο, όπως ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, ο Γεωργάκης Ολύμπιος και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.Mετά τη μύησή τους, οι Φιλικοί έδιναν όρκο πίστης και επικοινωνούσαν με ψευδώνυμα, κώδικες και συνθηματικές λέξεις. Το σύνθημά τους ήταν «Για την πίστη και την πατρίδα, Ελευθερία ή Θάνατος!».

Kωνσταντινούπολη

Στην Κωνσταντινούπολη μεταφέρθηκε η έδρα της Φιλικής Εταιρείας το 1818.Tην ημέρα του Πάσχα του 1821, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Γρηγόριος ο Ε’ απαγχονίστηκε από τους Οθωμανούς και οι διώξεις των Ελλήνων υπηκόων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κορυφώνονταν. Συνέπεια όλων αυτών ήταν η αναχώρηση του Ρώσου πρεσβευτή από την Κωνσταντινούπολη το καλοκαίρι του 1821 και η επιδείνωση των σχέσεων μεταξύ Ρωσικής και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Γρηγόριος Ε΄(1797-1798, 1806-1808, 1818-1821)

ΣοφίαΤεβεκέλη

Mολδοβλαχία

Αλέξανδρος Υψηλάντης

Λίγο πριν την Ελληνική Επανάσταση του 1821, η Μολδοβλαχία αποτελούνταν από τις ανατολικές παραδουνάβιες χώρες της Βαλκανικής. Στις χώρες αυτές μετανάστευαν μόνιμα πολλοί Έλληνες και δούλευαν εκεί ως λόγιοι, κληρικοί και έμποροι. Σύμφωνα με τη συνθήκη του Βουκουρεστίου (1812), οι Τούρκοι δεν είχαν το δικαίωμα μεταφοράς στρατού χωρίς την άδεια της Ρωσίας στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες (σημερινή Ρουμανία και Μολδαβία). Γι’αυτόν τον λόγο, η Μολδοβλαχία ήταν καταφύγιο κυρίως των Ελλήνων και από εκεί ξεκίνησε η οργάνωση της επανάστασής τους.Tον Φεβρουάριο του 1821, ο υπασπιστής του Ρώσου τσάρου Αλέξανδρος Υψηλάντης σήμανε την αρχή της Επαναστάσεως στη Μολδοβολαχία (σημερινό Γκαλάτσι ρουμάνικης Μολδαβίας) ως αρχηγός της Φιλικής Εταιρείας.

Ρήγας Βελεστινλής

Ο Ρήγας Βελεστινλής (Φεραίος) υπήρξε πρόδρομος και πρωτεργάτης του Νεοελληνικού Διαφωτισμού. Γεννήθηκε στο Βελεστίνο της Μαγνησίας με το θεωρούμενο ως πραγματικό όνομα Αντώνιος Κυριαζής ή Κυρίτζης. Επηρεασμένος από τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό, προσπάθησε να εξεγείρει όλους τους υπόδουλους λαούς της Βαλκανικής και να υλοποιήσει το πολιτικό του όραμα για μια πολυεθνική βαλκανική επικράτεια απαλλαγμένη από την οθωμανική πολιτική. Ο Θούριος, πατριωτικός ύμνος, και η Χάρτα του Ρήγα, απεικόνιση του ελλαδικού χώρου και της ευρύτερης περιοχής της Βαλκανικής χερσονήσου, είναι δύο από τα πιο σπουδαία έργα του.

Προύθος ποταμός

Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης διέρχεται τον Προύθο ποταμό, Peter Von Hess.

Πρώτη επίσημη πολεμική πράξη της Επανάστασης ήταν η διάβαση του ποταμού Προύθου από τον Υψηλάντη, ο οποίος εξέδωσε την προκήρυξη «Μάχου υπέρ Πίστεως και Πατρίδος» καλώντας έτσι στα όπλα όλους τους Έλληνες.

Η προκήρυξη του Αλέξανδρου Υψηλάντη «Μάχου υπέρ Πίστεως και Πατρίδος»

Ραφαέλα Αντωνιάδου

Dραγατσάνι, Μολδοβλαχία

Ο Ιερός Λόχος στη μάχη στο Δραγατσάνι

H Επανάσταση στη Μολδοβλαχία δεν είχε καλή εξέλιξη. Στις 7 Ιουνίου 1821 δόθηκε στο Δραγατσάνι πολυαίμακτη μάχη μεταξύ των Οθωμανών και νεαρών Ελλήνων σπουδαστών των παροικιών που είχαν συγκροτήσει τον Ιερό Λόχο, την πρώτη οργανωμένη στρατιωτική μονάδα της Ελληνικής Επαναστάσεως.H μάχη έληξε με ήττα και τον ηρωικό θάνατο μεγάλου τμήματος των Ιερολοχιτών. Οι εθελοντές λιποτάχτησαν και ο στρατός του Υψηλάντη διαλύθηκε. Η επτάμηνη εξέγερση στη Μολδοβλαχία τερματίστηκε, αλλά έδωσε τη σκυτάλη για την αρχή της επανάστασης στην Ελλάδα.

Mονή Σέκου, Μολδοβλαχία

H Μάχη της Μονής Σέκου ήταν η τελευταία στρατιωτική σύγκρουση ανάμεσα στις δυνάμεις της Φιλικής Εταιρείας και τα στρατεύματα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στο ευρύτερο πλαίσιο της Ελληνικής επανάστασης του 1821. Έλαβε χώρα τον Σεπτέμβριο του 1821 στη Μονή Σέκου, στην περιοχή της σημερινής κομητείας Νεάμτς (Neamț) της ρουμάνικης Μολδαβίας.Στην πολιορκία της μονής Σέκου σκοτώθηκε ο Γεωργάκης Ολύμπιος, αρματολός και Φιλικός, αγωνιστής της Ελληνικής Επανάστασης, όταν ανατίναξε την πυριτιδαποθήκη, για να μην πιαστεί αιχμάλωτος με τους συντρόφους τους από τους Οθωμανούς. Ήταν ένας από τους πιο άξιους συνεργάτες του Αλέξανδρου Υψηλάντη κατά τον Αγώνα στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες.

Ο Γεωργάκης Ολύμπιος ανατινάσσει την πυριτιδαποθήκηστη Μονή Σέκου, Peter Von Hess

Mονή Αγίας Λαύρας

H μονή Αγίας Λαύρας είναι ιστορική μονή στα Καλάβρυτα (Πελοπόννησος). Κατά την προεπαναστατική περίοδο, το μοναστήρι χρησίμευε ως χώρος συγκέντρωσης προεστών της Αχαΐας και άλλων παραγόντων της Επανάστασης. Στις 10 (ή στις 13) Μαρτίου 1821, εκεί πάρθηκε η τελική απόφαση από τους αρχιερείς και τους προεστούς για στρατολόγηση ανδρών με σκοπό την έναρξη της Επαναστάσεως στην ηπειρωτική Ελλάδα.

Η μονή της Αγίας Λαύρας σήμερα

Σύμφωνα με τον θρύλο, στις 23 Μαρτίου, στη μονή της Αγίας Λαύρας, ο μητροπολίτης Παλαιών Πατρών Γερμανός ευλόγησε τους συγκεντρωμένους επαναστάτες και ύψωσε το λάβαρο της επανάστασης. Άλλες μαρτυρίες υποστηρίζουν πως η σημαία της Ελευθερίας υψώθηκε στην πόλη της Πάτρας. Ωστόσο, έχει οριστεί ως ημέρα έναρξης της Επανάστασης η 25η Μαρτίου για να συμπίπτει με τη θρησκευτική εορτή των χριστιανών ορθόδοξων του Ευαγγελισμού. Άλλες εναλλακτικές ημερομηνίες κήρυξης της Επαναστάσεως ήταν η 23η Απριλίου και η 21η Μαΐου, εορτές του Αγίου Γεωργίου και των αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης.

Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ευλογεί τη σημαία της Ελευθερίας σύμφωνα με τον θρύλο. Το χρυσοκέντητο λάβαρο της Αγίας Λαύρας

Θεοδώρα Γκισά

Πάτρα

Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός υψώνει το λάβαρο της Επανάστασης στην πλατεία Αγίου Γεωργίου της Πάτρας, Lapparini.

O Παλαιών Πατρών Γερμανός, με καταγωγή από τη Δημητσάνα Αρκαδίας και κοσμικό όνομα Γεώργιος (για το επίθετό του υπάρχουν πολλές εκδοχές, όπως Γκόζιας, Γκοζάς, Κόζιας, Κοτζάς, Κοντζιάς, Κοτζάς, Κοζής), ήταν ιεράρχης, μητροπολίτης Παλαιών Πατρών (ως νέα Πάτρα θεωρούνταν η σημερινή Υπάτη Φθιώτιδας), μέλος της Φιλικής Εταιρείας και αγωνιστής του ’21.Στο πρόσωπό του, συμβολίζεται κατά παράδοση η επίσημη έναρξη της Επαναστάσεως, καθώς φημολογείται πως, στις 22 Μαρτίου 1821, ο ίδιος ο Παλαιών Πατρών Γερμανός ύψωσε τη σημαία της Ελευθερίας στην πλατεία του Αγίου Γεωργίου στην Πάτρα και ευλόγησε τα όπλα των αγωνιστών.

Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός

Bοστίτσα

H Βοστίτσα (σημερινό Αίγιο) έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στην έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης. Εκεί πραγματοποιήθηκαν από τα τέλη του Ιανουαρίου έως τις αρχές Μαρτίου 1821 συνολικά πέντε συσκέψεις προεστών και κληρικών της Αχαΐας, των Καλαβρύτων και της Βοστίτσας, ωστόσο σε καμία από αυτές δεν αποφασίστηκε η έναρξη του Επαναστατικού Αγώνα.H απόφαση πάρθηκε κατά τη διάρκεια της μυστικής Συνέλευσης της Βοστίτσας, η οποία έλαβε χώρα από τις 26 έως τις 29 Ιανουαρίου του 1821, όταν οι Φιλικοί της Βόρειας Πελοποννήσου οργάνωσαν και προσδιόρισαν τον χρόνο εκδήλωσης της επερχόμενης επανάστασης στην Πελοπόννησο. Η Συνέλευση της Βοστίτσας ήταν ένα από τα πιο σημαντικά γεγονότα κατά την περίοδο της οργανωτικής προπαρασκευής της Επανάστασης.Στη Βοστίτσα, όπως και στα Καλάβρυτα, έγιναν οι πρώτες επιθέσεις εναντίον οχυρωμένων Οθωμανών τον Μάρτιο του 1821.

Kαλάβρυτα

Στα Καλάβρυτα, όπως και στη Βοστίτσα (σημερινό Αίγιο), έγιναν οι πρώτες επιθέσεις εναντίον οχυρωμένων Οθωμανών τον Μάρτιο του 1821.

Kαλαμάτα

Tο μεσημέρι, μέσα σε πανηγυρική ατμόσφαιρα, οι ιερείς ευλόγησαν τις ελληνικές σημαίες και όρκισαν τους αγωνιστές. Ο George Finlay, Βρετανός ιστορικός σκωτικής καταγωγής και Φιλέλληνας, αναφέρεται στη δοξολογία αυτή ως το πρώτο « Te Deum » για την επιτυχία του Αγώνα. Περιγράφει τη συγκίνηση λέγοντας ότι «Πατριωτικά δάκρυα κυλούσαν στα μάγουλα των άγριων πολεμιστών, και άγριοι οπλοφόροι έκλαιγαν σαν παιδιά. Όλοι οι παρόντες αισθάνονταν ότι το γεγονός άνοιγε μια νέα εποχή για την Ελληνική ιστορία, και όταν η σύγχρονη Ελλάδα παράγει ιστορικούς, καλλιτέχνες και ποιητές, αυτή η σκηνή αναμφίβολα θα βρει τη θέση της στο Πάνθεο της Δόξας».

Καλαμάτα, 23 Μαρτίου 1821: Οι ιερείς ευλογούν τις σημαίες και ορκίζουν τους αγωνιστές

Tο πρωί της 23ης Μαρτίου 1821 επαναστάτες από τη «Δυτική Σπάρτη» με ξακουστούς αρχηγούς εισήλθαν στην Καλαμάτα.Tην ίδια μέρα, ο Ηλίας Μαυρομιχάλης, γιος του Πέτρου Μαυρομιχάλη, μπέη της Μάνης, ζήτησε από τον διοικητή της Καλαμάτας Σουλεϊμάν Αγά Αρναούτογλου να παραδοθεί, τονίζοντάς του το μάταιο της προσπάθειάς του. Πράγματι, ο αγάς, μην έχοντας διέξοδο, παρέδωσε στους επαναστάτες με έγγραφη συμφωνία την πόλη και τον οπλισμό της τούρκικης φρουράς.

Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης, οπλαρχηγός του '21 και πολιτικός

Eπακολούθησε σύσκεψη των οπλαρχηγών, κατά τη διάρκεια της οποίας αποφάσισαν τη δημιουργία μιας επαναστατικής επιτροπής, της Μεσσηνιακής Γερουσίας, για τον καλύτερο συντονισμό του αγώνα. Η ηγεσία της ανατέθηκε τιμητικά στον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη, που έφερε τον τίτλο Αρχιστράτηγος του Σπαρτιατικού και Μεσσηνιακού στρατού.Tην ίδια ημέρα, η Μεσσηνιακή Γερουσία, με προκήρυξή της προς την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη, γνωστοποίησε ότι οι Έλληνες ξεσηκώθηκαν για την ελευθερία τους.

Η «προειδοποίησης εις τας ευρωπαϊκάς αυλάς» του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη (23 Μαρτίου 1821)

Bαλτέτσι

Mετά την κατάληψη της Καλαμάτας, επόμενος στόχος των επαναστατημένων ήταν η Τριπολιτσά (σημερινή Τρίπολη). Η μάχη στο Βαλτέτσι ήταν μια από τις σημαντικότερες μάχες της Ελληνικής Επανάστασης, καθώς ήταν αυτή που άνοιξε τον δρόμο για την άλωση της Τριπολιτσάς. Είχε ήδη προηγηθεί η νίκη στο Λεβίδι και η επιλογή του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη από τους Έλληνες ως αρχιστράτηγου.Dιεξήχθη στις 12-13 Μάιου του 1821 γύρω από το ορεινό χωριό του Βαλτετσίου της ορεινής Αρκαδίας. Με τη νίκη των Ελλήνων στο Βαλτέτσι, οι Έλληνες αγωνιστές μπόρεσαν να προωθηθούν πιο κοντά στην Τριπολιτσά.

Στέφαος Παπαϊωάννου

Tριπολιτσά

Καλλιόπη Τολίκα

Δημήτριος Υψηλάντης

O ιστορικός Κωνσταντίνος Βακαλόπουλος έχει χαρακτηρίσει τον Δημήτριο Υψηλάντη ως τον «αγνότερο ίσως και περισσότερο ανιδιοτελή από τους αρχηγούς της Ελληνικής Επανάστασης».H άλωση της Τριπολιτσάς έγινε στις 23 Σεπτεμβρίου 1821. Οι σφαγές και οι λεηλασίες που διέπραξαν οι Έλληνες ήταν τρομακτικές, ωστόσο το ηθικό τους ανυψώθηκε, καθώς πλέον πίστεψαν ότι ο εχθρός δεν ήταν ανίκητος.

H Τριπολιτσά ήταν εκείνη την εποχή το σημαντικότερο διοικητικό, στρατιωτικό και οικονομικό κέντρο της Πελοποννήσου με ιδιαίτερη στρατηγική σημασία, καθώς ήλεγχε τις οδούς προς τις άλλες μεγάλες πόλεις της Πελοποννήσου. Η κατάληψή της ήταν, επομένως, πρωταρχικής σημασίας.Για την πολιορκία της πόλης, σχηματίστηκαν τέσσερα μεγάλα σώματα πολιορκητών: το αριστερό στρατόπεδο με αρχηγό τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, το δεξιό τον Παναγιώτη Γιατράκο, το κεντρώο τον Αναγνωσταρά και το πίσω τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη. Την υπέρτατη ηγεσία κατείχε ο Δημήτριος Υψηλάντης, αδελφός του Αλέξανδρου, ο οποίος είχε αναλάβει πλέον την αρχηγία του Αγώνα.

Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Έλληνας αρχιστράτηγος και ηγετική μορφή της Επαναστάσεως Απέκτησε το προσωνύμιο «Γέρος του Μοριά». Παναγιώτης Γιατράκος, Έλληνας αγωνιστής, γερουσιαστής και βουλευτής Αναγνωσταράς (Χρήστος «Αναγνώστης» Παπαγεωργίου), σπουδαίος οπλαρχηγός του Αγώνα

Στέφανος Παπαϊωάννου

Έλληνας στρατιωτικός, αγωνιστής της Επανάστασης και πολιτικός

Dερβενάκια

H Μάχη στα Δερβενάκια Κορινθίας, γνωστή και ως Σφαγή του Δράμαλη, ήταν μία από τις σημαντικότερες μάχες που πραγματοποιήθηκαν κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821. Η μάχη έγινε στις 26 Ιουλίου 1822 με νικηφόρα για τους Έλληνες έκβαση και μεγάλη καταστροφή των οθωμανικών δυνάμεων με αρχιστράτηγο τον Μαχμούτ Πασά Δράμαλη. Ο Δράμαλης είχε φτάσει στην Πελοπόννησο με ισχυρή δύναμη 25.000 ανδρών, με σκοπό να καταπνίξει την Επανάσταση.Στη μάχη αυτή, διαφάνηκε η στρατηγική ιδιοφυία του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη και διακρίθηκε ιδιαιτέρως ο Νικηταράς, γνωστός ως «Τουρκοφάγος» (Νικήτας Σταματελόπουλος), ανιψιός του Κολοκοτρώνη. Κατά τη διάρκεια της μάχης, η ορμητικότητά του ήταν τόσο μεγάλη που έσπασε τρία σπαθιά ενώ το τέταρτο κόλλησε στο χέρι του, καθώς έπαθε αγκύλωση και χρειάστηκε ιατρική βοήθεια για να του ανοίξει το χέρι και να πάρει το σπαθί.Oταν τελείωσε η μάχη, ο Νικηταράς δεν θέλησε να πάρει λάφυρα και είπε στους συμπολεμιστές του: «Δεν θέλω τίποτα. Θέλω να δω την πατρίδα μου λεύτερη».

Νικηταράς, Έλληνας οπλαρχηγός καιηγετική μορφή της Επαναστάσεως

Mανιάκι

Tο 1825, η Ελληνική Επανάσταση διέτρεχε μεγάλο κίνδυνο να αποτύχει από τον Αιγύπτιο Ιμπραήμ Πασά και τον εμφύλιο σπαραγμό. Πολλοί γνωστοί οπλαρχηγοί, μεταξύ άλλων και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, είχαν φυλακιστεί.O Ιμπραήμ κόντευε να γίνει κυρίαρχος της Πελοποννήσου. Ο Υπουργός Εσωτερικών Παπαφλέσσας ζήτησε την ελευθέρωση των φυλακισμένων, αλλά μάταια. Έτσι, αναγκάστηκε ο ίδιος να στρατολογήσει άνδρες για να απωθήσουν τα αιγυπτιακά στρατεύματα. Αποφάσισε να τους αντιμετωπίσει στο ορεινό Μανιάκι Μεσσηνίας. Η μάχη ξεκίνησε το πρωί της 20ης Μαΐου του 1825 και έληξε μόλις 8 ώρες αργότερα, γιατί οι Αιγύπτιοι ήταν πολυάριθμοι και πολλοί από τους Έλληνες φοβήθηκαν και διασκορπίστηκαν. Επίσης, δεν ήρθαν ποτέ οι ενισχύσεις που είχαν καλέσει.

Γρηγόριος Δικαίος Παπαφλέσσας (Γεώργιος Φλέσσας), Έλληνας κληρικός, πολιτικός και οπλαρχηγός της Ελληνικής Επανάστασης του 1821

Aνάμεσα στους νεκρούς ήταν και ο Παπαφλέσσας. Ο Ιμπραήμ διέταξε να του φέρουν το πτώμα του θέλοντας έτσι να τιμήσει τον Έλληνα οπλαρχηγό και να δείξει τον θαυμασμό του για τη γενναιότητά του.H μάχη στο Μανιάκι κέντρισε το ενδιαφέρον των μεγάλων δυνάμεων, οι οποίες αποφάσισαν τα επόμενα χρόνια να συμμαχήσουν με την Ελλάδα.

Το φίλημα του Ιμπραήμ στον νεκρό Παπαφλέσσα, Α. Γεωργιάδης

Παπαφλέσσας

Nαυαρίνο

H Ελληνική Επανάσταση καταδικάστηκε από την απαρχή της από τις Μεγάλες Δυνάμεις. Το Ηνωμένο Βασίλειο και το Βασίλειο της Γαλλίας ξεκίνησαν, ωστόσο, να τροφοδοτούν τα ελληνικά στρατεύματα με δυνάμεις τους όταν διαπίστωσαν τον ολοένα αυξανόμενο φιλελληνισμό των λαών τους. Η Ρωσική Αυτοκρατορία παρέμενε πάντοτε εχθρική προς τους ομόθρησκους επαναστατημένους, καθώς ήταν «φίλη της Πύλης».Tελικά, οι τρεις δυνάμεις ενώθηκαν στη ναυμαχία του Ναυαρίνου. Η μάχη ήταν ένα παιχνίδι συμφερόντων: το Βασίλειο της Γαλλίας ήθελε να περισώσει το χαμένο του γόητρο και να αποκαταστήσει τον ηγετικό του ρόλο μετά την ήττα του στους Ναπολεόντειους πολέμους, ενώ η Ρωσική Αυτοκρατορία δεν ήθελε να περιθωριοποιηθεί μόλις διαπίστωσε πως η Ελλάδα θα ανεξαρτητοποιηθεί με τη στήριξη του Ηνωμένου Βασιλείου και του Βασιλείου της Γαλλίας.

Η Ναυμαχία του Ναυαρίνου, A. L. Garneray

Mε τη Συνθήκη του Λονδίνου του 1827, οι Δυνάμεις, για να ενισχύσουν την επιρροή τους στη βαλκανική χερσόνησο, ανάγκασαν την οθωμανική κυβέρνηση να παραχωρήσει αυτονομία στους Έλληνες, κάτι το οποίο δεν εισακούστηκε από τον Αιγύπτιο Ιμπραήμ Πασά. Έτσι, ο Άγγλος αντιναύαρχος Edward Codrington, ο Γάλλος υποναύαρχος Henri de Rigny και ο Ρώσος με ολλανδική καταγωγή υποναύαρχος Lodewijk Van Heyden ένωσαν τις δυνάμεις τους για να καταστείλουν τις βιαιοπραγίες των Οθωμανοαιγύπτιων και να επιβάλουν την πολιτική τους.H ναυμαχία του Ναυαρίνου έγινε στις 20 Οκτωβρίου 1827. Αποτέλεσμα της μάχης ήταν η καταβύθιση του τουρκοαιγυπτιακού στόλου του Ιμπραήμ στον κόλπο Ναυαρίνο από τις Συμμαχικές Δυνάμεις, στη δυτική ακτή της χερσονήσου της Πελοποννήσου στο Ιόνιο πέλαγος.H νίκη ήταν καθοριστική. Ο δρόμος για την ελευθερία είχε πλέον ανοίξει.

Edward Codrington, Άγγλος ναύαρχος Marie Henri Daniel Gaulthier, comte de Rigny, Γάλλος ευγενής, ναύαρχος και πολιτικός Lodewijk Sigismund Vincent Gustaaf van Heiden, Ρώσος ναύαρχος ολλανδικής καταγωγής

Πέτα

Στις 4 Ιουλίου 1822, το χωριό Πέτα της Άρτας μπήκε στη λίστα των μεγάλων θυσιαστηρίων για την ανεξαρτησία της Ελλάδας. Στη μάχη του Πέτα, στάθηκε στο πλευρό του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου και των Ελλήνων το Τάγμα των Φιλελλήνων της Ευρώπης, το οποίο πολέμησε κατά του οθωμανικού στρατού και άτακτων μισθοφόρων Τουρκαλβανών. Με τη συντριπτική ήττα των Ελλήνων, το φιλελληνικό κίνημα που πολέμησε εκεί βρήκε τραγικό θάνατο. Οι συνέπειες ήταν δραματικές για τους Σουλιώτες.Στη μάχη του Πέτα, σκοτώθηκε ο Κυριακούλης Μαυρομιχάλης, οπλαρχηγός και αδελφός του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη.

Κυριακούλης Μαυρομιχάλης, οπλαρχηγός στον Αγώνα του ’21Βρήκε τον θάνατο στη μάχη του Πέτα.

«Στο Πέτα, η λέξη ξένος δεν υπάρχει. Όλοι οι ξένοι πολίτες και οι επισκέπτες του, είναι δημότες του Πέτα.»

ΆκηςΔαλαξόπουλος

Χριστόφορος Περραιβός

Χριστόφορος Περραιβός, στρατιωτικός, πολιτικός και αγωνιστής του ’21, δάσκαλος, στιχουργόςΠολέμησε δίπλα στον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο στη μάχη του Πέτα.

Γεώργιος Δράκος

Ο Γεώργιος Δράκος πρωταγωνίστησε στη «Μάχη των Πέντε Πηγαδιών» στην Κλεισούρα Ιωαννίνων ως αρχηγός. Η έκβαση της μάχης ήταν νικηφόρα για τους Σουλιώτες.

Σούλι

Oι Σουλιώτες ήταν κάτοικοι μιας ορεινής περιοχής της Θεσπρωτίας με την ονομασία Σούλι. Κατοικούσαν σε ένδεκα χωριά της περιοχής από τον 16ο αιώνα έως το 1822 με ένα διάλειμμα δεκαεπτά ετών (1803-1820). Οι Σουλιώτες ήταν ανυπότακτοι και δεινοί πολεμιστές. Μάλιστα, σε έκτακτες περιπτώσεις πολεμούσαν ακόμη και γυναίκες. Στον Αλή Πασά των Ιωαννίνων χρειάστηκαν τρεις εκστρατείες για να μπορέσει τελικά να τους υποτάξει το 1803. Μετά τη συνθηκολόγηση την οποία αναγκάστηκαν να υπογράψουν, υποχρεώθηκαν να εκκενώσουν τα χωριά τους.Mε την οριστική ρήξη στις σχέσεις Αλή Πασά και Σουλτάνου Μαχμούτ Β’, οι Σουλιώτες συμμάχησαν με τον άλλοτε εχθρό τους και επέστρεψαν στον τόπο τους. Μετά τη δολοφονία του Αλή Πασά, συνέχισαν να μάχονται εναντίον των Οθωμανών με αρχηγό τον Μάρκο Μπότσαρη.Aναγκάστηκαν και πάλι να συνθηκολογήσουν και να εγκαταλείψουν το Σούλι στις 2 Σεπτεμβρίου 1822 μετά τη συντριπτική ήττα των Ελλήνων στη μάχη του Πέτα (4 Ιουλίου 1822). Διασκορπίστηκαν στην ηπειρωτική Ελλάδα και προσέφεραν πολύτιμες υπηρεσίες στον Αγώνα.

Oι οικογένειες και ήταν ηρωικοί αρχηγοί που πολέμησαν για την απελευθέρωση του Σουλίου και των γύρω περιοχών.

Μπότσαρη

Μάρκος Μπότσαρης, G. Boggi Καπετάνιος και αγωνιστής του ’21 Έλαβε τιμητικά τον βαθμό του Στρατηγού για την πολύτιμη συνεισφορά του στον Αγώνα. (δες μάχη του Κεφαλόβρυσου)

Τζαβέλλα

Κίτσος Τζαβέλλας, K. Krazeisen Καπετάνιος, αγωνιστής του ’21 και πολιτικός Ο Κίτσος Τζαβέλλας, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης και ο Οδυσσέας Ανδρούτσος θεωρούνται οι τρεις καλύτεροι αγωνιστές της Επανάστασης.

Αλέξανδρος Τζίκα

Πήλιο

Στις 10 Απριλίου 1821, ξέσπασε η Επανάσταση στις Μηλιές Πηλίου με αρχηγό τον Κυριάκο Μπασδέκη. Στις 5 Μαΐου 1821, συγκεντρώθηκαν πολεμιστές πολλών χωριών του Πηλίου, περιμένοντας το σύνθημα του κληρικού Άνθιμου Γαζή.Yδραίικα και σπετσιώτικα πλοία ανάγκασαν τους Οθωμανούς να κρυφτούν στο κάστρο του Βόλου. Δυστυχώς, στη μάχη πληγώθηκε βαρύτατα ο Μπασδέκης και έτσι, ο Πασάς της Λάρισας Δράμαλης έπνιξε την Επανάσταση και βγήκε νικητής στη μάχη του Βόλου.

Κυριάκος Μπασδέκης, σπουδαίος οπλαρχηγός της Θεσσαλίας

Άνθιμος Γαζής (κοσμικό όνομα Αναστάσιος Γκάζαλης),κληρικός, συγγραφέας, χαρτογράφος και Διαφωτιστής

Nάουσα

Η θυσία των γυναικών στην Αράπιτσα, Νάουσα

Tον Φλεβάρη του 1822, έγινε η επανάσταση της Νάουσας με αρχηγούς τον Ζαφειράκη Λογοθέτη και τον Αναστάσιο (Τσάμη) Καρατάσο. Παρά την ηρωική αντίσταση, η πόλη έπεσε στα χέρια των Τούρκων μετά από τρεις εβδομάδες και παραδόθηκε στη λεηλασία. Χιλιάδες κάτοικοί της αιχμαλωτίστηκαν ή θανατώθηκαν. Μέσα στον χαμό, δεκατρείς γυναίκες με τα παιδιά τους εγκλωβίστηκαν στην περιοχή Στουμπάνοι και έπεσαν στα αφρισμένα νερά της Αράπιτσας (ποταμός). Μαρτυρικό θάνατο βρήκαν και οι γυναίκες των αρχηγών της επανάστασης. Ο Ζαφειράκης σκοτώθηκε, ενώ ο Καρατάσος με τους στρατιώτες συνέχισαν τη δράση τους στη Νότια Ελλάδα.

Δημήτριος (Τσάμης) Καρατάσος, ο ατρόμητος επαναστάτης Γέρω Τσάμης της Χαλκιδικής, 1854 Ζαφείριος (Ζαφειράκης) Θεοδοσίου Λογοθέτης, πρόκριτος και οπλαρχηγός της Επαναστάσεως στη Νάουσα

Για τον ηρωισμό των κατοίκων της, η Νάουσα είναι η μόνη πόλη που φέρει τον τίτλο "ΗΡΩΙΚΗ", με βασιλικό διάταγμα από το 1955. Η εκκλησία, τιμώντας τους Ναουσαίους που προτίμησαν να πεθάνουν παρά να αλλάξουν τη θρησκεία τους, ανακήρυξε τους νεκρούς αγίους νεομάρτυρες.

Bέροια

Oι επαναστάτες προσπάθησαν να καταλάβουν την πόλη της Βέροιας, αλλά δεν τα κατάφεραν και συγκεντρώθηκαν στην οχυρωμένη Νάουσα.

Pεντίνα

Στις 15 Ιουνίου 1821, έλαβε χώρα μεταξύ των Μακεδόνων Επαναστατών και του οθωμανικού Στρατού η μάχη της Ρεντίνας.O Σερασκέρης Μεχμέτ Μπαϊράμ Πασάς κατατρόπωσε το μικρό ελληνικό επαναστατικό σώμα και οι ελληνικές δυνάμεις αναγκάσθηκαν να οπισθοχωρήσουν προς τη Βόρεια Χαλκιδική.Eλληνες αγωνιστές κατόρθωσαν να φτάσουν και να οχυρωθούν στα Στενά της Ποτίδαιας, όπου ανασυντάχθηκαν και επιχείρησαν επιτυχείς αντεπιθέσεις που έκαμψαν τον Μπαϊράμ Πασά.

Kασσάνδρα

H μάχη της Κασσάνδρας διεξήχθη στις 30 Οκτωβρίου 1821 στην Κασσάνδρα Χαλκιδικής.O Εμμανουήλ Παπάς, μετά από πολλές ήττες στη Χαλκιδική, κατάφερε να συγκροτήσει ολιγάριθμο μέτωπο πολεμιστών στην Κασσάνδρα. Εκεί, η κατάσταση ήταν απελπιστική, μιας και οι εκκλήσεις του Παπά για ενισχύσεις δεν ήρθαν ποτέ.Aν και αρχικά οι Έλληνες απέκρουσαν τους αντιπάλους, οι Οθωμανοί κατάφεραν να περάσουν πίσω από τις θέσεις τους και να τους περικυκλώσουν. Οι Έλληνες αγωνιστές έπεσαν μαχόμενοι, ανάμεσά τους και οι δύο από τους τρεις γιους του Εμμανουήλ Παπά.

Εμμανουήλ Παπάς, έμπορος, τραπεζίτης, Φιλικός καιαγωνιστής της Επαναστάσεως στη Μακεδονία

Bασιλικά Θεσσαλονίκης

Mετά την απελευθέρωση της Κομίτσας και της Ιερισσού στη Χαλκιδική, ελληνικά στρατεύματα άρχισαν την προέλασή τους προς τη Θεσσαλονίκη.O καπετάν Χάψας έδωσε εντολή να φύγουν όλα τα γυναικόπαιδα από το χωριό των Βασιλικών και να πάνε στο μοναστήρι της Αγίας Αναστασίας. Τους πρόλαβε, όμως, το ιππικό των Τούρκων κι ακολούθησε μεγάλη σφαγή του άμαχου πληθυσμού.O καπετάν Χάψας όρμησε με το σπαθί στο χέρι και ένα μαχαίρι στα δόντια στον κύριο όγκο του τουρκικού στρατεύματος. Τον ακολούθησαν κι άλλοι οπλαρχηγοί κι όλοι έπεσαν πολεμώντας μέχρι ενός. Την άλλη μέρα. η Μονή της Αγίας Αναστασίας καταλήφθηκε, λεηλατήθηκε και πυρπολήθηκε.

Σταμάτιος (Στάμος) Κάψαςή καπετάν Χάψας, οπλαρχηγός του Αγώνααπό τη Χαλκιδική

Aλαμάνα

Στις αρχές Απριλίου του 1821, η Ανατολική Ρούμελη (Στερεά Ελλάδα) βρισκόταν σε επαναστατικό αναβρασμό με πρωτοστάτη τον Αθανάσιο Διάκο. Ο Χουρσίτ πασάς διέταξε τον Ομέρ Βρυώνη και τον Κιοσέ Μεχμέτ να καταστείλουν την επανάσταση στη Ρούμελη πριν προχωρήσουν στην Πελοπόννησο.Oι τοπικοί οπλαρχηγοί αποφάσισαν να υπερασπιστούν όλες τις διαβάσεις του Σπερχειού ποταμού, έτσι ο Πανουργιάς οχυρώθηκε στα υψώματα της Χαλκωμάτας, ο Δυοβουνιώτης στη χαράδρα του Γοργοποτάμου και ο Διάκος στην ξύλινη γέφυρα της Αλαμάνας κοντά στις Θερμοπύλες. Μετά από ταυτόχρονη επίθεση των Οθωμανών, ο Πανουργιάς και ο Δυοβουνιώτης υποχρεώθηκαν να υποχωρήσουν, με συνέπεια ο Αθανάσιος Διάκος να περικυκλωθεί στην Αλαμάνα και να συλληφθεί για να μεταφερθεί στη Λαμία. Εκεί, βρήκε μαρτυρικό θάνατο διά ανασκολοπισμού.

Δημήτριος Ξηρός ή Πανουργιάς, οπλαρχηγός του '21 Ιωάννης Ξύκης ή Δυοβουνιώτης, οπλαρχηγός της Στερεάς Ελλάδας

Πριν θανατωθεί, οι Οθωμανοί του πρότειναν να αλλαξοπιστήσει, όμως εκείνος απάντησε: «Εγώ Γραικός εγεννήθηκα, Γραικός θε να πεθάνω».

Αθανάσιος Διάκος (Αθανάσιος Μασσαβέτας ή Γραμματικός), διάκος και μετέπειτα πρωτεργάτης της Επαναστάσεως στη Στερεά Ελλάδα«Για δες καιρό που διάλεξε ο χάρος να με πάρει, τώρα που ανθίζουν τα κλαδιά και βγάζει η γης χορτάρι.»

Η μάχη της Αλαμάνας, Α. Ησαΐας, λιθογραφία

Στη μάχη της Αλαμάνας, τραυματίστηκε θανάσιμα και ο Επίσκοπος Σαλώνων (σημερινή Άμφισσα), Ησαΐας.

Επίσκοπος Σαλώνων Ησαΐας, κληρικός, Φιλικός και αγωνιστής του '21

Kεφαλόβρυσο

H μάχη του Κεφαλόβρυσου ή μάχη του Καρπενησίου έλαβε χώρα κοντά στο Καρπενήσι τον Αύγουστο του 1823 (από 7-8 έως 10-11 Αυγούστου). Οι Σουλιώτες κατάφεραν να εισβάλουν αθόρυβα στο στρατόπεδο και να δημιουργήσουν μεγάλες απώλειες στον αντίπαλο. Πίστεψαν ότι είχαν νικήσει, όμως, αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν όταν διαπίστωσαν ότι ο Μπότσαρης είχε πέσει νεκρός από σφαίρα που τον χτύπησε στο δεξί μάτι. Η απώλεια του στρατηγού Μπότσαρη ήταν τεράστια. Τάφηκε στο Μεσολόγγι με μεγάλες τιμές.

Ο θάνατος του Μάρκου Μπότσαρη

«Αδέλφια, με βάρεσαν» , φαίνεται να είπε ο Μπότσαρης πριν ξεψυχήσει,«Άμποτε ήρωα Μάρκο, κι' εγώ από τέτοιο θάνατο να πάω», είπε ο κατάκοιτος Καραϊσκάκης αφού ασπάστηκε το νεκρό σώμα του Μάρκου Μπότσαρη.

Για τον θάνατο του Μπότσαρη γράφηκαν πολλά έντεχνα ποιήματα και δημοτικά τραγούδια, ενώ φιλοτεχνήθηκαν και πίνακες ζωγραφικής. Μεταξύ των άλλων, ο Διονύσιος Σολωμός έγραψε ποίημα, όπου παρομοιάζει την συρροή των Ελλήνων στην κηδεία του Μπότσαρη με την συρροή των Τρώων στην ταφή του Έκτορα. Διονύσιος Σολωμός [Εις Μάρκο Μπότσαρη] Η Δόξα δεξιά συντροφεύει τον άντρα που τρέχει με κόπους της Φήμης τους δύσβατους τόπους, και ο Φθόνος τού στέκει ζερβιά, με μάτια, με χείλη πικρά· αλλ’ όποτε η μοίρα του γράψει, τον δρόμον του κόσμου να πάψει, η Δόξα καθίζει μονάχη στην πλάκα του τάφου λαμπρή, και ο Φθόνος αλλού περπατεί. Στην πλάκα του Μάρκου καθίζει η Δόξα λαμπράδες γιομάτη· κλεισμένο για πάντα το μάτι, οπού ’χε πολέμου φωτιά·— ελάτε ν’ ακούστε, παιδιά! Σοφοί λεξιθήρες, μακρία — μη λάχει σας βλάψω τ’ αυτία· τρεχάτε στα μνήματα μέσα και ψάλτε με λόγια τρελά· — ελάτε ν’ ακούστε, παιδιά! Το λείψανο που ’χε γλιτώσει ο Πρίαμος με θρήνους, με δώρα, εγύριζε οπίσω την ώρα που πέφτει στην όψη της γης το φως το γλυκό της αυγής. Εβγήκαν μαζί τής θλιμμένης Τρωάδας απ’ όλα τα μέρη γυναίκες, παιδάκια και γέροι, θρηνώντας, να ιδούν το κορμί που χάνει γι’ αυτούς την ψυχή. Κλεισμένο δεν έμεινε στόμα απάνου στου Μάρκου το σώμα· απέθαν’, απέθαν’ ο Μάρκος· μια θλίψη, μία άκρα βοή, και θρήνος και κλάψα πολλή. *** Παρόμοια ηχώ θα λαλήσει, του κόσμου την ύστερη μέρα, παντού στον καινούριον αέρα· παρόμοια στους τάφους θα εμβεί, να κάμει καθένας να εβγεί. [1823‒1824] Σημ. Ο Πολυλάς το χαρακτηρίζει απόσπασμα.

Του Μάρκου Μπότσαρη (Θρήνος μεγάλος έγινε), Δόμνα Σαμίου

Bραχώρι

Περί τα τέλη Μαΐου 1821, οι οι επαναστατικές δυνάμεις της Αιτωλίας και Ακαρνανίας πολιόρκησαν το Βραχώρι (σημερινό Αγρίνιο). Μετά από δεκαήμερη μάχη, οι ηττημένοι Οθωμανοί αναγκάστηκαν να έρθουν σε συμφωνία με τους Έλληνες και να παραδοθούν.Στις 11 Ιουνίου 1821, έπεσε το περίφημο Βραχώρι, το προπύργιο των Τούρκων στη Δυτική Ελλάδα και πρωτεύουσα της ηγεμονίας των υπό των Οθωμανών ονομαζόμενης Κάρλελι.

Γραβιά

Στις 8 Μαΐου 1821, οι Έλληνες αντιμετώπισαν τους Οθωμανούς στο Χάνι της Γραβιάς Φωκίδας.O Οδυσσέας Ανδρούτσος, οπλαρχηγός του Αγώνα ο οποίος μέχρι τότε πολεμούσε για λογαριασμό του Αλή Πασά, αφού έφτασε στο χωριό της Γραβιάς, υπέδειξε στους επαναστάτες να σταματήσουν εκεί για να σταματήσουν την πορεία των Οθωμανών. Τους πρότεινε, μάλιστα, να κλειστούν στο χάνι (πανδοχείο) του χωριού, για να μην μπορέσουν να υποχωρήσουν.

Οδυσσέας Ανδρούτσος (γεννημένος Οδυσσέας Βερούσης ή Οδυσσέας Μουτσανάς), επιφανής οπλαρχηγός του '21 Φυλακισμένος από ψευδείς κατηγορίες στην Ακρόπολη, βασανίστηκε και σκοτώθηκε. Προσωπικός εχθρός του ήταν ο Ιωάννης Κωλέττης, ισχυρός πολιτικός άνδρας της Επανάστασης. Ιωάννης Κωλέττης, πολιτικός άνδρας της Επανάστασης και της ύστερης περιόδου Αποτελεί μια από τις πιο αμφιλεγόμενες προσωπικότητες της Επανάστασης και της πολιτικής ζωής του νεοελληνικού κράτους.

Το Χάνι της Γραβιάς σήμερα

Mετά τη διάσπαση των ελληνικών δυνάμεων σε τρία τμήματα, ο Ανδρούτσος και οι άνδρες του κλείστηκαν στο χάνι και πιάστηκαν στον χορό για να πάρουν θάρρος για τη μάχη. Η πρώτη έφοδος του οθωμανικού στρατού αντιμετωπίστηκε με επιτυχία και μάλιστα με μεγάλες απώλειες. Πριν την ανατίναξη του κτιρίου από τον Ομέρ Βρυώνη, οι Έλληνες, προβάλλοντας γενναία αντίσταση, πρόλαβαν να εγκαταλείψουν το Χάνι.

Τσάμικος, Μ. Χατζιδάκις-Ν. Γκάτσος

Bρυσάκια

Oι Τούρκοι κατακτητές είχαν αποδώσει εξαιρετική σημασία στην Εύβοια λόγω της γεωγραφικής της θέσης και διατηρούσαν πανίσχυρη στρατιωτική δύναμη στην περιοχή.Mετά από αποτυχημένες μάχες, οι Ευβοιώτες προσκάλεσαν τον καπετάνιο Αγγελή Γοβιό για να τους οργανώσει. Στην παραλία της Εύβοιας, Βρυσάκια, σχημάτισε στρατόπεδο και κατάφερε να αποκρούσει τον Ομέρ Βρυώνη και τα στρατεύματά του, ο οποίος είχε προηγουμένως καταλάβει τη Λιβαδειά.O Υδραίος πλοίαρχος Αντώνιος Κριεζής με το καράβι του κανονιοβόλησε τους Οθωμανούς υπερασπιστές και συνέβαλε και αυτός στην πτώση της Χαλκίδας.

Αγγελής Γοβγιός ή Γοβγίνας, οπλαρχηγός που έδρασε στην Εύβοια

Αντώνιος Κριεζής, αγωνιστής του '21 και πρωθυπουργός της Ελλάδας

Σταύρος Απέργης

Mεσολόγγι

H πρώτη τρίμηνη πολιορκία του Μεσολογγίου (25/10-31/12/1822) λύθηκε αισίως για τους Έλληνες με ηγέτη τον Μάρκο Μπότσαρη.Dυστυχώς, η δεύτερη πολιορκία το 1825 δεν είχε την ίδια έκβαση για τους Μεσολογγίτες. Ο Κιουταχής (Μεχμέτ Ρεσίτ Πασάς) ζήτησε ενισχύσεις από τον Ιμπραήμ, ωστόσο, μέχρι τον Φεβρουάριου του 1826, η οθωμανοαιγυπτιακή συμμαχία δεν είχε σημειώσει καμία επιτυχία, καθώς ο Ανδρέας Μιαούλης κατέφερνε να ανεφοδιάζει συνεχώς το Μεσολόγγι και η άμυνα των πολιορκημένων παρέμενε ισχυρή.

Η έξοδος του Μεσολογγίου, Θ. Βρυζάκης

Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος

Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, K. Kraizesen Διπλωμάτης και πολιτικός κατά την Επανάσταση και τις πρώτες μετεπαναστατικές δεκαετίεςΟ Μαυροκορδάτος κατέφτασε στο Μεσολόγγι για να ενισχύσει τον Αγώνα. Είναι μια από τις περισσότερο αμφιλεγόμενες για την κοινή γνώμη προσωπικότητες της Επανάστασης.

Η Ελλάδα στα ερείπια του Μεσολογγίου, E. Delacroix

Λόρδος Byron

Ο Άγγλος ποιητής λόρδος George Gordon Byron (1788-1824) αποτελεί αναμφίβολα την πιο σημαντική μορφή των Φιλελλήνων, που, εμπνεόμενοι από τον αγώνα της, έφθασαν στην επαναστατημένη Ελλάδα για να τη βοηθήσουν. Καταγόταν από αριστοκρατική οικογένεια. Επισκέφθηκε την Ελλάδα το 1823. Αμέσως πήγε στο Μεσολόγγι, όπου ασχολήθηκε με την οργάνωση στρατιωτικών σωμάτων δαπανώντας μάλιστα για τον σκοπό αυτό μεγάλο μέρος της περιουσίας του. Όμως οι σκληρές συνθήκες διαβίωσης επιβάρυναν την ήδη κλονισμένη υγεία του. Πέθανε στο Μεσολόγγι από υψηλό πυρετό στις 19 Απριλίου 1824. Ο εθνικός ποιητής Διονύσιος Σολωμός του αφιέρωσε το ποίημα: [Εἰς τὸν θάνατον τοῦ Λόρδου Μπάϋρον] Λευτεριά, γιὰ λίγο πάψε νὰ χτυπᾶς μὲ τὸ σπαθί. Τώρα σίμωσε καὶ κλάψε εἰς τοῦ Μπάιρον τὸ κορμί. .............................. Διονυσίου Σολωμού. Άπαντα, τόμ. 1, Ποιήματα, Αθήνα 1993, στ' έκδοση, σ. 101.

Ελεύθεροι Πολιορκημένοι

Tον Μάρτιο 1826, η κατάσταση έγινε δραματική: ο ανεφοδιασμός είχε καταστεί αδύνατος και η πείνα θέριζε τους πολιορκημένους. Οι Μεσολογγίτες είχαν σχεδιάσει το βράδυ του Σαββάτου του Λαζάρου προς ξημερώματα Κυριακής των Βαΐων (10-11/04/1826) την Έξοδό τους από την πόλη, σχέδιο το οποίο πιθανότατα προδόθηκε. Χιλιάδες Έλληνες σφαγιάστηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν.

Χρήστος Καψάλης, Π. Λεμπέσης Προύχοντας και πολεμιστής του Μεσολογγίου Στις 8 Απριλίου 1826, όταν αποφασίστηκε η Έξοδος, ο Καψάλης, μην μπορώντας, λόγω ηλικίας, να συμμετέχει, προτίμησε να πεθάνει στα ερείπια της πατρίδας του. Την παραμονή της Εξόδου συγκέντρωσε πολλές γυναίκες, παιδιά, ασθενείς, εξαντλημένους από την πείνα και τις αρρώστιες, και όσους ανάπηρους δεν μπορούσαν να πάρουν μέρος στην Έξοδο. Κατέλαβε τη μεγάλη πυριτιδαποθήκη κάτω από τον προμαχώνα του Μπότσαρη, η οποία ήταν γεμάτη εκρηκτικές ύλες. Τη νύχτα της Εξόδου, έψελναν νεκρικές ακολουθίες, ενώ ο Καψάλης κρατούσε συνεχώς ένα αναμμένο δαυλί στο χέρι του. Το πρωί, όταν οι Τούρκοι εισέβαλαν στην πόλη, ο Καψάλης ανατίναξε την πυριτιδαποθήκη μαζί με όλους τους παρευρισκομένους και πλήθος Τούρκων εχθρών. Η ανατίναξη του Χρήστου Καψάλη, Θ. Βρυζάκης

Σπέτσες

Oι Σπέτσες έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο στην Ελληνική Επανάσταση. Οι Σπετσιώτες πρώτοι ύψωσαν τη σημαία της Επανάστασης την 2η και 3η Απριλίου του 1821 (Κυριακή του Λαζάρου) με μεγάλη τελετή και κανονιοβολισμούς. Ο σπετσιώτικος στόλος, αποτελούμενος από εμπορικά πλοία, πήρε μέρος σε μεγάλο αριθμό ναυμαχιών καθώς και σε αποκλεισμούς οχυρών, συγκεκριμένα του Ναυπλίου και της Μονεμβασιάς.Tην περίοδο αυτή, κάνουν την εμφάνισή τους ηρωικά ονόματα όπως Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα, Ανδρέας Μιαούλης, Χατζηγιάννης Μέξης και Κοσμάς Μπαρμπάτσης.

Η Μπουμπουλίνα αποκλείει το Ναύπλιο, Peter Von Hess

Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα (Πινότση), ηρωίδα της Επαναστάσεως από την ΎδραΞόδεψε όλη την περιουσία της για να αγοράσει καράβια και εξοπλισμό για τον Αγώνα.

Yδρα

H Επανάσταση στην Ύδρα κηρύχτηκε στις 14 Απριλίου 1821 από τον πλοίαρχο Αντώνιο Οικονόμου και τον λαό που έκαμψαν τις επιφυλάξεις των προκρίτων. Ο Υδραίικος στόλος, μαζί με τον στόλο των Σπετσών και των Ψαρών, κυριάρχησε στη θάλασσα κατά τον επταετή αγώνα, συμβάλλοντας έτσι αποφασιστικά στην απελευθέρωση της Ελλάδας, θυσιάζοντας παράλληλα ανθρώπινες ζωές, πλοία και χρήματα και αναδεικνύοντας ηγέτες και αγωνιστές.Yδραίοι, όπως ο Αντώνιος Οικονόμου, οι Ιάκωβος και Μανώλης Τομπάζης, ο Αναστάσιος Τσαμαδός, ο Γεώργιος Σαχτούρης, μαζί με τους πυρπολητές Ιωάννη Ματρόζο, Ανδρέα Πιπίνο και Βατικιώτη, κι άλλους έπαιξαν σημαντικότατο ρόλο στην Επανάσταση του 1821.

Ανδρέας Μιαούλης (πραγματικό όνομα Ανδρέας Βώκος), K. Kraizesen Πολιτικός και ναύαρχος της Ελληνικής Επαναστάσεως Ο Ανδρέας Μιαούλης σε μεγαλύτερη ηλικία, G. Boggi Γεώργιος Σαχτούρης, αγωνιστής του '21 και αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού Ιάκωβος Τομπάζης, έμπορος και ναύαρχος του ελληνικού στόλου το '21 Λάζαρος Κουντουριώτης, Έλληνας γερουσιαστής και παράγοντας της Επανάστασης από την Ύδρα Γεώργιος Κουντουριώτης, Έλληνας πρωθυπουργός και πλοιοκτήτης, αδελφός του Λάζαρου Κουντουριώτη

Ο πλοίαρχος Αντώνιος Οικονόμου κηρύττειτην ελευθερία στην Ύδρα, Peter Von Hess

Ορέστης Τζίκα

Mύκονος

Oι Μυκονιάτες, θεωρούμενοι καλοί ναυτικοί, επιδόθηκαν βαθμιαία και με επιτυχία στη ναυτιλία και το εμπόριο, έχοντας δοκιμαστεί προηγουμένως κατάλληλα και στην πειρατεία. Πολλοί συμμετείχαν ενεργά στην εξέγερση των νησιών, γνωστή ως Ορλωφικά (1770-1774), που κατέληξε σε όφελος της Ρωσίας αλλά και των νησιωτών, μετά τις ευνοϊκές για το ελληνικό εμπόριο συνθήκες που διαμορφώθηκαν την αμέσως επόμενη περίοδο.Kατά την Επανάσταση, οι Μυκονιάτες, οδηγημένοι από την ηρωίδα του νησιού Μαντώ Μαυρογένους, απέκρουσαν με ζήλο επιθέσεις των μοιρών του οθωμανικού στόλου.

Μαντώ Μαυρογένους, αγωνίστρια του '21Γόνος αριστοκρατικής οικογένειας και μεγαλωμένημε τις ιδέες του Διαφωτισμού,ξόδεψε όλη την περιουσία της για τον Αγώνα.

Ψαρά

H επανάσταση του 1821 βρήκε τους Ψαριανούς έτοιμους ναυτικά και ψυχολογικά για τον Αγώνα.Tον Ιούνιο του 1824, ο οθωμανοαιγυπτιακός στόλος έκανε απόβαση στο νησί. Οι Ψαριανοί, οι οποίοι γνώριζαν τις προθέσεις τους, είχαν κάνει δραματικές εκκλήσεις στην κυβέρνηση για βοήθεια. Ωστόσο, παρά τις διαβεβαιώσεις των προεστών Ύδρας και Σπετσών για στήριξη, η βοήθεια δεν έφθασε ποτέ.Mετά από σκληρές και συντονισμένες επιχειρήσεις στρατού και στόλου, ο αντίπαλος έκαμψε την αντίσταση των Ψαριανών υπερασπιστών του νησιού, οι οποίοι επί τρεις ημέρες αγωνίζονταν σώμα με σώμα με τον εχθρό. Η σφαγή και το ολοκαύτωμα δεν είχε προηγούμενο. Η πάλη ήταν τόσο φοβερή, που τα πτώματα των πεσόντων κάλυψαν το έδαφος.

Κωνσταντίνος Κανάρης (πραγματικό όνομα Κωνσταντής Νικολάου Σπηλιωτέας), K. Krazeisen Σπουδαία μορφή του ναυτικού αγώνα κατά την Ελληνική Επανάσταση του '21 με καταγωγή από τα Ψαρά, μετέπειτα ναύαρχος και πολιτικός Η ασημένια λήκυθος όπου φυλάσσεται η καρδιά του Κανάρη με επιγραφή «Χαίρε καρδία Ναυάρχου Κανάρη», Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, Αθήνα

Tο νησί κάηκε ολοσχερώς και, όσοι κατάφεραν να σωθούν, κατέφυγαν πρόσφυγες στα γειτονικά νησιά.

Για την καταστροφή των Ψαρών, ο εθνικός ποιητής Διονύσιος Σολωμός έγραψε το παρακάτω ποίημα: Στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη
 περπατώντας η Δόξα μονάχη
 μελετά τα λαμπρά παλληκάρια
 και στην κόμη στεφάνι φορεί γινωμένο από λίγα χορτάρια
 πού ‘χαν μείνει στην έρημη γη.

Μετά την καταστροφή των Ψαρών, Ν. Γύζης

Xίος

H Χίος τον 19ο αιώνα βρισκόταν σε μεγάλη οικονομική και πνευματική άνθηση. Οι κάτοικοί της ήταν αφοσιωμένοι στην καλλιέργεια της μαστίχας, από την οποία είχαν πολλά κέρδη και απολάμβαναν ιδιαίτερα προνόμια από τους Οθωμανούς.Τον Μάρτιο του 1822, η Χίος επαναστάτησε αφού είχε προηγουμένως καλέσει για βοήθεια. Στο κάλεσμά της ανταποκρίθηκαν μόνο οι Ψαριανοί, ενώ η κυβέρνηση έμεινε άπρακτη. Εκτός των άλλων, η διχόνοια μεταξύ των ηγετών βασίλευε.

Η σφαγή της Χίου, E. Delacroix

O ξεσηκωμός του νησιού εξαγρίωσε τον Σουλτάνο, ο οποίος έστειλε τον Καρά Αλή για να καταπνίξει την Επανάσταση. Χωρίς σημαντική αντίσταση ο Οθωμανικός στρατός προχώρησε σε εκτεταμένες λεηλασίες, σφαγές, αιχμαλωσίες και βιασμούς άμαχου πληθυσμού, παρόλο που η συντριπτική πλειονότητα του νησιού δεν έκανε τίποτα για να προκαλέσει τη σφαγή, καθώς δε συμμετείχε στην εξέγερση κατά της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.H σφαγή της Χίου συγκλόνισε την κοινή ευρωπαϊκή γνώμη και οδήγησε στην ανάπτυξη του φιλελληνικού κινήματος.

Η εκδίκηση του Κανάρη Τη νύχτα της 6ης Ιουνίου 1822, οι Τούρκοι γιόρταζαν το Μπαϊράμι και συμποσίαζαν στα πλοία τους. Ο ναύαρχος Καρά Αλής είχε καλέσει στη ναυαρχίδα τους αξιωματικούς του στόλου για ολονύχτιο γλέντι. Ο Κανάρης κατόρθωσε να γαντζώσει το πυρπολικό του στη ναυαρχίδα και να του βάλει φωτιά. Αυτό μετέδωσε τη φωτιά στη ναυαρχίδα και γρήγορα πήρε φωτιά η μπαρουταποθήκη της, τινάζοντάς την στον αέρα. Δύο χιλιάδες Τούρκοι βρήκαν τον θάνατο, μεταξύ των οποίων και ο Καρά Αλής, ο οποίος χτυπημένος από ένα καμένο κομμάτι καταρτιού μπήκε σε μία βάρκα και ξεψύχησε μόλις έφτασε στην ακτή. Πυρπόληση τούρκικης ναυαρχίδας στη Χίο από τον Κανάρη, Ν. Λύτρας

Eρεσός, Λέσβος

H Ναυμαχία της Ερεσού θεωρείται η πρώτη κατά μέτωπο ναυμαχία που έδωσαν οι Έλληνες ναυμάχοι στην Ελληνική επανάσταση του 1821.Dιεξήχθη στις 27 Μαϊου του 1821 στον όρμο Ερεσού της Λέσβου. Πρωταγωνιστής της ναυμαχίας ήταν ο Δημήτριος Παπανικολής, ο οποίος και επιχείρησε για πρώτη φορά με απόλυτη επιτυχία πυρπόληση με χρήση πυρπολικού (ή "ηφαιστείου"), δηλαδή παλιού πλοίου το οποίο είναι γεμάτο με εύφλεκτα υλικά και αγκιστρώνεται πάνω στο εχθρικό πλοίο με αποτέλεσμα την ανατίναξή του.H επιτυχία αυτή υπήρξε ιδιαίτερα σημαντική για το ηθικό των Ελλήνων ναυμάχων σχετικά με τη μελλοντική εξέλιξη στον κατά θάλασσα αγώνα.

Δημήτριος Παπανικολής, διάσημος μπουρλοτιέρηςτου '21

Kόλπος Γέροντα

H ναυμαχία του Γέροντα ή της Μανδαλιάς διεξήχθη στα ανοιχτά του ακρωτηρίου Ποσείδιο ή Γέροντας της Μικράς Ασίας απέναντι από τα νησιά Λειψοί και Λέρος της Δωδεκανήσου στις 29 Αυγούστου 1824.H εξέλιξη για τον οθωμανοαιγυπτιακό στόλο ήταν δυσμενής κι έτσι, υποχώρησε προς την Κω, ενώ ο ελληνικός με αρχηγό τον Μιαούλη αγκυροβόλησε και πάλι στον Γέροντα.H μεγάλη αυτή επιτυχία του ελληνικού ναυτικού διέσωσε τη Σάμο και καθυστέρησε τα σχέδια για την επικείμενη απόβαση του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο.

Γεώργιος Σαχτούρης, Νίκη κατά θάλασσαν περί την Σάμον, Peter Von Hess

Aττική

Mετά την πτώση του Μεσολογγίου, τον Απρίλιο του 1826, ο Κιουταχής προχώρησε προς την Αττική για να καταστείλει πλήρως την Επανάσταση στη Ρούμελη. Κυρίευσε την πόλη των Αθηνών και πολιόρκησε την Ακρόπολη, την οποία υπερασπίζονταν ελληνικά στρατεύματα με αρχηγό τον Γιάννη Γκούρα.Mε τον διορισμό του ως αρχιστράτηγος στη Στερεά Ελλάδα και τη νίκη του στο Δίστομο και στην ορεινή Αράχοβα τον Νοέμβριο του 1826, ο οπλαρχηγός Γεώργιος Καραϊσκάκης, πρώην κλέφτης και αρματολός, έσπευσε στην Αττική για να βοηθήσει τους πολιορκημένους. Στις αρχές του Απριλίου του 1827, μετέφερε το στρατόπεδό του στο Κερατσίνι. Μετά από προσωπικές διαφωνίες με Άγγλους στρατιωτικούς για την τακτική του πολέμου, άρχισε να επεμβαίνει με αυτοθυσία σε όλες τις συμπλοκές για να σώσει την Ακρόπολη.Στις 22 Απριλίου 1827, παραμονή επίθεσης, ακούστηκαν πυροβολισμοί από ένα οχύρωμα. Ο Καραϊσκάκης, παρότι άρρωστος στη σκηνή του με πυρετό, όρμησε στη μάχη, αλλά τραυματίστηκε θανάσιμα από σφαίρα στο Φάληρο Αττικής. Η Ακρόπολη παραδόθηκε στους Οθωμανούς τον Μάιο του 1827.

Ο Γιάννης Γκούρας στον Μαραθώνα, Peter Von Hess Ο Γιάννης Γκούρας ήταν οπλαρχηγός της Στερεάς Ελλάδας. Σκοτώθηκε κατά την πολιορκία της Ακροπόλεως την 1η Οκτωβρίου 1826. Ήταν αυτός που συνέλαβε τον Ανδρούτσο και τον φυλάκισε στην Ακρόπολη.

Ηλίας Μάρκου

«Εγώ πεθαίνω. Όμως εσείς να είστε μονιασμένοι και να βαστήξετε την πατρίδα.», είπε ο Καραϊσκάκης στον στρατηγό Μακρυγιάννη.

Ιωάννης Μακρυγιάννης (Ιωάννης Τριανταφύλλου), K. Krazeisen Συγγραφέας, πολιτικός και οπλαρχηγός της Επαναστάσεως Συμμετείχε στην πολιορκία της Ακροπόλεως.

Γεώργιος Καραϊσκάκης ή Καραΐσκος

Kρήτη

H μεγάλη Εθνική Επανάσταση του 1821 εξαπλώθηκε γρήγορα και στην Κρήτη, παρά το γεγονός ότι οι συνθήκες ήταν εξαιρετικά δυσμενείς για την οργάνωση επαναστατικού κινήματος. Επίσημη ημέρα έναρξης του κρητικού αγώνα θεωρείται η 14η Ιουνίου 1821.H επανάσταση επεκτάθηκε γρήγορα σε όλο το νησί και στερεώθηκε. Το καλοκαίρι του 1828 ολόκληρη σχεδόν η Κρήτη βρισκόταν υπό τον έλεγχο των επαναστατών.Παρά την προσπάθεια των Κρητών να κρατήσουν τη φλόγα της επανάστασης, τις πολλές διπλωματικές ενέργειες του Καποδίστρια και των Φιλικών προς θετική επίλυση ξένων πολιτικών, η αγγλική διπλωματία επέβαλε τη θέση της, ώστε να μην περιληφθεί η Κρήτη στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος.

Μάθαμε να γράφουμε με πένα και φτερό, όπως έγραφαν την εποχή του Αγώνα!

Καλλιγραφία

Μάθαμε να γράφουμε με καλλιγραφικά γράμματα λόγια πρωταγωνιστών του Αγώνα και φράσεις της εποχής!

THANK YOU!

Θερμές ευχαριστίες στο Μουσείο Ελληνικής Παιδείας Καλαμπάκας και στον Συλλέκτη Παύλο Μπαλογιάννη για την παραχώρηση του υλικού της δράσης μας(ιστορικός χάρτης, εικονογραφίες ηρώων, τετράδια καλλιγραφίας).