Historia książki

Historia książki

WPROWADZENIE

START

INSTRUKCJA

HISTORIA KSIĄŻKI

WPROWADZENIE

W odległym zakątku świata archeolodzy odkryli księgę. Nie zdążyli jej zbadać i zobaczyć, co zawiera, gdy jeden z archeologów zamknął księgę na zamek numeryczny. Uznał, że odkrycie należy tylko do niego. Kod do otwacia księgi ukrył w dokumencie multimedialnym, do którego będziesz miał dostęp po klinięciu przycisku "Start". Odkryj kod i zbadaj, co znajduje się w księdze!

HISTORIA KSIĄŻKI

INSTRUKCJA

Po naciśnięciu przycisku "Start" zobaczysz dokument. Zapoznaj się ze wszystkimi zawartymi w nim informacjami (klikaj na nazwy , rysunki oraz znaczniki) i odkryj kod do księgi. PS. Kliknij na wszystkie pulsujące elementy.PS 2. Bądź uważny i nie pomiń żadnej wskazówki!

U zarania dziejów

Po pierwsze pismo

Czy wiesz, że...?

Formy książki

Witaj! Odkryj 5-cyfrowy kod do księgi!

Spróbuj jeszcze raz!

Jesteś gotowy, by zmierzyć się z zadaniem?Poznałeś już wszystkie informacje o tabliczkach glinianych, zwojach i innych materiałach piśmiennczych?

TAK

NIE

Już rozwiązałem zadanie!

Jesteś gotowy, by zmierzyć się z zadaniem?Poznałeś już wszystkie informacje o kodeksach?

TAK

NIE

Już rozwiązałem zadanie!

Dawno, dawno temu ludzie wymyślili podania i legendy. Dawno, dawno temu ludzie czuli potrzebę dzielenia się wiedzą i swoimi doświadczeniami.Dawno, dawno temu ludzie uznali, że aby się rozwijać trzeba uczyć się na cudzych błędach.

Do komunikacji międzyludzkiej służyły także:- środki mnemotechniczne (ułatwiające zapamiętywanie), np. kraby, muszelki, węzełki, które zawierały zakodowaną informację- sygnały wizualne i dźwiękowe, np. dym, bicie w bębny.Zauważ, że część tych technik przetrwała do dziś. Podaj przykłady!

Jak przekazywać informacje i legendy, gdy nie ma książek? Ba! Nie ma nawet pisma! Bardzo prosto. Wystarczy opowiadać. Można opowiadać o bogach, zjawiskach atmosferycznych, wynalazkach, odkryciach, ludziach...Osobę, która opowiada, możemy nazwać "żywą książką".Czy dziś spotykasz "żywe książki"?

Pamięć ludzka jest zawodna. Czy dokładnie pamiętasz bajkę, którą kiedyś opowiadała Ci mama? Albo wierszyk, którego nauczyłeś się w I klasie? Pisma nie ma, więc nie możesz zapisać sobie bajki Twojej mamy lub wiersza. Ale są malowidła naskalne. Ludzie malowali głównie zwierzęta i znaki geometryczne. Dla nas te rysunki są niezrozumiałe, ale dla tworzących je ludzi miały wartość artystyczną i informacyjną.

Wyobraź sobie, że Twoim zadaniem domowym z języka polskiego jest przygotowanie wypracowania na dowolny temat. Zatem masz trzy wyjścia: 1. zapamiętać wypracowanie,2. narysować i przyprowadzić nauczycielkę do Twojej jaskini,3. wymyślić pismo Co wybierasz? Kliknij na odpowiednią ikonkę.

Powstanie pisma

Klikaj na czerwone znaczniki na osi czasu, zagraj w grę, by zdobyć kolejną cyfrę kodu i przejdź do kolejnej strony.

Rozwój pisma rozpoczął się prawdopodobnie od rysunków skalnych. Pamiętasz, jak "pisałeś" swoje wypracowanie w jaskini i nauczyciel musiał przyjść do niej, by "przeczytać" Twoje wypracowanie? Ludzie rysowali cykle rysunków, pokazując co się działo. Tak samo jest w komiksach. Jeden obrazek po drugim opowiadają jakieś zdarzenie.

Pismo obrazkowe / piktograficzne Rysunki upraszczają się. Nie trzeba już wiernie oddać rysunku drzewa; wystarczy sam obrys, który jest jasny i zrozumiały dla każdego członka społeczności. Zauważ, że piktogramy (znaki przedmiotów) istnieją do dziś. Czy wiesz, co oznacza niebieski znak z białym rowerem? Skąd to wiesz?

Pismo piktograficzno-ideograficzne Piktogramy (znaki przedmiotów) są proste do narysowania. Rysunek drzewa oznacza drzewo. A co zrobisz, gdybyś chciał napisać, że zimą jest zimno. Jak narysować "zimę"? A jak "zimno"? Grupa umawiała się, że, na przykład, dwie śnieżynki oznaczają zimę, a skrzyżowane sople lodu oznaczają "zimno". Tak powstały ideogramy, czyli znaki pojęć. Pismo piktograficzne i ideograficzne nie zależy od języka. Czy znasz jakieś przykłady pisma piktograficzno-ideograficznego? Są to, np. egipskie hieroglify! Czy wiesz, że pismo japońskie i chińskie to pismo ideograficzno-wyrazowe? Czyli jeden znak oznacza jeden wyraz.

Pismo fonetyczne Znaki w piśmie fonetycznym nie przypominają już piktogramów (np. drzew) ani ideogramów (dwie śnieżynki oznaczające zimę). Znak łączy się z wyrazem w danym języku. Powtarzające się dźwięki określano tymi samymi znakami. Tak powstało najpierw pismo sylabowe, a potem pismo alfabetyczne. Przykładem pisma sylabowego jest pismo klinowe. Jakie znasz przykłady pisma alfabetycznego?

Pismo klinowe

Hieroglify

Pismo fenickie

Pismo greckie

Pismo łacińskie

Pismo chińskie

Wymyślili je Sumerowie 3 500 tysiąca lat p.n.e. na Bliskim Wschodzie.

Pismo sylabowe.

Materiał piśmienniczy: tabliczki gliniane i trzcina lub nożyk.

Pismo piktograficzno-ideograficzne.

Wymyślili je Egipcjanie, prawdopodobnie 3000 lat p.n.e.

Materiał piśmienniczy: papirus oraz pędzelki i tusze.

Pismo fenickie stworzyli Fenicjanie prawdopodobnie w XIII wieku p.n.e.

Grecy stworzyli swój własny alfabet na podstawie alfabetu fenickiego w IX wieku p.n.e.

Pismo alfabetyczne składające się z 24 liter.

Grecy pisali rylcem na tabliczkach z metalu lub drzewa, na skorupach glinianych z rozbitych naczyń, w kamieniu i na papirusie.

To modyfikacja alfabetu greckiego. Rzymianie przystosowali alfabet grecki do własnych potrzeb około VII wieku p.n.e.

Pismo alfabetyczne. Alfabet łaciński przystosowany do języka polskiego składa się z 32 liter.

Rzymianie pisali na drewnianych tabliczkach z woskiem, na skorupkach naczyń i papirusie. Na papirusie pisano piórami, a na tabliczkach rylcami.

Wymyślili je Chińczycy około roku 2 000 p.n.e.

Pismo ideograficzno-wyrazowe. Czyli każdy wyraz miał swój odpowiednik w znaku pisarskim. W słowniku chińskim znajdziesz około 50 000 znaków!

Materiały pisarskie: jedwab, później papier. Pisano pędzelkiem maczanym w tuszu.

Co to jest "książka"? Jak ją zdefiniować?Spróbuj wymyślić definicję książki i przeczytaj definicję ze Słownika Języka Polskiego. Kiedy skończysz, przejdź do kolejnej strony.

Jeśli przejrzałeś już rozdział "Po pierwsze pismo" to wiesz, że było wiele materiałów piśmienniczych. Od którego momentu zatem należy uznać, że TO jest książką? Przenieś się w czasie i sam zdecyduj!

Najstarsze formy

Tabliczki gliniane

Zwój

Inne

Kodeks

Pierwsze próby

Rękopiśmienny

Drukowany

Najnowsze formy

Ebook

Audiobook

Ludzie od zarania dziejów wykorzystywali wszystkie dostępne "pod ręką" materiały do zapisywania różnych treści.Czy zapiski na tych materiałach możemy nazwać książką?

Pisano na korze drzewnej.

Pisano na płótnie.

Pisano na tabliczkach z drewna pokrytych woskiem.

Pisano na kości słoniowej.

Greckie i łacińskie określenia książki (byblos i liber) w zasadzie oznaczają korę drzewną.

Zwój Ta forma książki powstała prawdopodobnie w Egipcie za sprawą materiału pismienniczego, jakim był papirus. Zwój składał się z długiej płachty papirusu (czasem pergaminu) i dwóch drążków drewnianych lub z kości słoniowej. Przy czytaniu zwoju trzeba było go rozwijać w ten sposób, aby pismo ukazywało się stopniowo.

W delcie Nilu rosła bujnie roślina, którą nazywana papyros. Jej łodyga dorasta nawet do kilku metrów. Krajano ją na paski, które podsuszano i układano rzędami obok siebie tak, aby brzegi pasków trochę na siebie nachodziły. Na to kładziono w poprzek drugi rząd pasków i obie warstwy sklejano w jedną całość.Tak powstawała długa na kilka metrów płachta papirusu.

PERGAMIN Już w dawnych czasach używano skór zwierząt jako materiału piśmienniczego. Lecz dopiero w III wieku p.n.e. zaczęto wyprawiać skórę w specjalny sposób.Brano najczęściej skóry owcze, cielęce i kozie. Usuwano sierść, skrobano, zanurzano w wodzie wapiennej, suszono i gładzono. W ten sposób powstawał pergamin.Pergamin był trwalszy od papirusu i można było z niego usunąć stary tekst.

Po wynalezieniu pergaminu, czasem papirus był zastępowany i powstawały zwoje pergaminowe.

Palimpsest - rękopis, z którego zeskrobano pierwotny tekst i wpisano nowy.

PERGAMIN Już w dawnych czasach używano skór zwierząt jako materiału piśmienniczego. Lecz dopiero w III wieku p.n.e. zaczęto wyprawiać skórę w specjalny sposób.Brano najczęściej skóry owcze, cielęce i kozie. Usuwano sierść, skrobano, zanurzano w wodzie wapiennej, suszono i gładzono. W tan sposób powstawał pergamin.Pergamin był trwalszy od papirusu i można było z niego usunąć stary tekst.

Po wynalezieniu pergaminu, czasem papirus był zastępowany i powstawały zwoje pergaminowe.

Palimpsest - rękopis, z którego zeskrobano pierwotny tekst i wpisano nowy.

Tabliczki glinianeZ gliny formowano tabliczkę. Przystępujac do pisania, wyciskano na miękkiej glinie znaki przy pomocy trójściennego narzędzia z kości słoniowej, metalu i drzewa. Właśnie to narzędzie odpowiadało za klinowy kształt znaków pisarskich. (Pamiętacie jeszcze o piśmie klinowym?)Tabliczki po zapisaniu suszono na słońcu lub wypalano.

Weź najbliżej leżącą książkę. Sprawdź, ile ma stron. A teraz wyobraź sobie, że Twoja książka nie jest wykonana z papieru, że każda strona to jedna tabliczka gliniana. Jak gruba byłaby Twoja książka?

Pierwsze "kodeksy"Od pradawnych czasów Grecy używali małych tabliczk z drewna, pociągniętych woskiem, na których można było pisać metalowym rylcem. Dwie albo więcej takich tabliczek łączono razem. Takich notatników używali kupcy.

KODEKS

Kodeks to zbiór kart, początkowo pergaminowych, później także papierowych, połączonych ze sobą z jednej strony.

Początkowo kodeks był formą mniej cenioną niż zwój. Kodeks pergaminowy był także tańszy od papirusowego zwoju.

Kodeksy wykonywano z pergaminu, który można było zapisać z obu stron. W niewielkim kodeksie można było zmieścić tekst, który wymagałby długiego zwoju.

Rewolucja! Wynaleziono papier! Tylko gdzie? Zaznacz na mapie.

PAPIERPoczątkowo Chińczycy używali do pisania jedwabiu, ale ten materiał był drogi. W 105 roku n.e. Cai Lun wynalazł papier. Użył on kory roślinnej i bawełnianych rybackich sieci. Wszystkie materiały namoczył w wodzie i rozdrobnił. Następnie wyciągnął z wody pulpę na formie. Pulpę suszono na słońcu. W ten sposób powstał papier czerpany.

Chińczycy strzegli "przepisu" na papier i nie dzielili się nim chętnie. Dlatego papier zawitał do Europy dopiero w XII wieku. Co ciekawe, kapłani i mnichowie niechętnie przyjęli nowy wynalazek.

Kodeks rękopiśmiennyMamy zatem kodeks z pegaminu i papieru. A co z tekstem w kodeksie?Druku nie ma.Należy więc książki pisać i przepisywać ręcznie.Przepisywaniem ksiąg zajmowali się skrybowie - najczęściej byli to mnisi. Pracowali oni w skryptorium.

Zobacz, jak wyglada rękopis!

Słowo "manuskrypt" pochodzi od dwóch słów łacińskich: "manus" i "scriptum", co znaczy "ręka" i "pisanie" i oznacza tekst przepisany ręcznie.

Praca skryby Gdy mnich zabierał się do pisania księgi, przycinał najpierw pergamin, następnie wygładzał powierzchnię pergaminu i liniował kartki (rysował linie, by łatwiej mu się pisało). Skryba siadał przy skośnym pulpicie. Miał do dyspozycji dwa kolory atramentu: czarny i czerwony. Czerwonym atramentem wpisywał tytuły rozdziałów i malował pionowe kreski na początkowych literach.

Ilustracje w kodeksach

• Aż do XII wieku do najbardziej zdobionych ksiąg należały ewangeliarze ilustrowane wizerunkiem Chrystusa i apostołów.
• Inicjały - początkowe litery akapitów były bogato ilustrowane.
• Miniatury - ilustracje w manuskryptach malowane farbami.
• Iluminacje - ilustracje w manuskryptach malowane złotem.

REWOLUCJAWynaleziono druk!Dzięki niemu nie musisz miesiącami lub nawet latami przepisywać książki. Nie musisz kaligrafowaćani mieć talentu plastycznego, by ozdobić ilustracjami książki. Wystarczy wydrukować!

DRUK ​KSYLOGRAFICZNYto wytwarzanie odbitek, prototypu drukarstwa. W płycie drzewnej żłobiono całe stronice tekstu w odbiciu lustrzanym - były to matryce.Następnie matrycję pokrywano tuszem i odbijano tekst na tkaninach, pergaminie lub papierze. Najczęściej były to odbitki jednostronicowe.

Najstarszą znaną drukowaną książką jest zwój chiński - Diamentowa Sutra. Została ona wydrukowana w IX wieku n.e. za pomocą drewnianej matrycy.

By http://www.sru.edu/depts/cisba/compsci/dailey/217students/sgm8660/Final/, Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=31396

2. Ruchoma czcionka

Gdy czcionki były już gotowe, Gutenberg układał je w słowa i zdania na ruchomym blacie.

1. Aparat do odlewania dowolnej liczby czcionek

Jan Gutenberg wkładał matryce do aparatu odlewniczego i zalewał je szybko krzepnącym stopem metalowym - tak uzyskiwał czcionki. Czcionki to słupki zakończone wypukłym zarysem litery. Czcionki Gutenberga przypominały pieczątki z wypukłym znakiem. Takie pieczątki macza się w tuszu i odbija rysunek.

3. Prasa

Ułożone na ruchomym blacie czcionki Gutenberg smarował farbą, nakładał arkusz papieru i przyciskał drewnianą prasą.

3 kroki do druku:

Jan Gutenberg (ok. 1400-1468) był złotnikiem i szlifierzem kamieni. Uważa go się za wynalazcę druku.

Biblia Gutenberga Jan Gutenberg, w 1455 roku, opublikował pierwszą drukowaną Biblię. Biblia ta składała się z dwóch 600-stronicowych tomów. Wydrukowano 160 egzemplarzy Biblii. Ilustracje i kolorowe zdobienia dodano ręcznie.

Inkunabuł to umowne określenie pierwszych druków wydanych do 1500 roku.

Co było dalej?- do 1457 roku książki kolorowano ręcznie. Później wymyślono sposób na pokrywanie niektórych czionek odmiennym kolorem. W roku 1719 odkryto, że ze zmieszania czerwonego, żółtego i niebieskiego można uzyskać dowolny kolor.- 1800 rok - Frecerick Koenig ulepszył ręczną prasę Gutenberga. Zastosował silnik parowy.- 1845 rok - Richard Hoe wynalazł pierwszą prasę obrotową.- lata 80. XIX wieku - wynaleziono maszyny, które automatycznie składały czcionkę - nie musiał już tego robić ręcznie człowiek. Obecnie czcionki składa się komputerowo.

Ebookto książka elektroniczna, zapisana w odpowiednim formacie. Można ją odczytać na komputerze, telefonie komórkowym, tablecie lub specjalnym czytniku ebooków. Ebooki, tak jak i inne książki, należy kupić.Istnieje jednak wiele miejsc w internecie, gdzie legalnie i za darmo możesz pobrać ebooka.Sprawdź je!

Ułożone na ruchomym blacie czcionki Gutenberg smarował farbą, nakładał arkusz papieru i przyciskał drewnianą prasą.

Audiobookto książka mówiona i jest przeznaczona do słuchania. Treść książki jest czytana przez lektora. Książka ta zapisana jest w formacie mp3 do pobrania lub na płytach CD.

Pierwszy e-czytnik powstał w 1935 roku. Jego autor to Bob Brown. Urządzenie nazwał „The Readies”. Sprzęt nie przypominał współczesnych urządzeń do czytania. Wyglądał raczej jak filmowy rzutnik.

Pierwszy e-book prawdopodobnie powstał pod koniec lat 40. Był to elektroniczny index zawierający notatki z prac Tomasza z Akwinu. Tego nietypowego e-booka stworzył włoski jezuita Roberto Busa.

E-booki zaczęto sprzedawać masowo od 2002 roku. Czołowymi dystrybutorami e-książek były dwa wielkie wydawnictwa, Random House i Harper Collins.

Stephen King udostępnił w internecie w 2000 roku swoje opowiadanie „Jazda na kuli”(„Riding the Bullet”). W ciągu pierwszych 24 godzin pobrano ponad 400 tysięcy kopii pliku.

Puk,puk

Czy wiesz, że najmniejsza książka świata wydrukowana została w Japonii? Mierzy ona zaledwie 3/4 milimetra.

Czy wiesz, że w Dubaju znajduje się największa książka na świecie? Mierzy ona 8,6 metra i jest szeroka na 5 metrów książka. Książka waży aż 1500 kilogramów.

Czy wiesz, że najstarszą biblioteką na świecie była Biblioteka Aleksandryjska w starożytnym Egipcie. Zawierała ona całą ówczesna wiedzę o świecie. Niestety z niewyjaśnionych przyczyn spłonęła.

Czy wiesz, że w Japonii do dziś wydaje się książki w formie zwojów?

Czy wiesz, że strony w książkach zaczęto numerować w XVI wieku, a przecinki pojawiły się na przełomie XV i XVI wieku?

Czy wiesz, że literatura dla dzieci i młodzieży zaczęła powstawać dopiero w XVIII wieku? Wcześniej nie istniała, a najmłodsi czytali te same książki co dorośli.

Czy wiesz, że pierwszą książką napisaną na maszynie (a nie odręcznie) były „Przygody Tomka Sawyera”? Mark Twain swoje urządzenie kupił w Bostonie za 125 dolarów.

Czy wiesz, że pierwsze książki w języku polskim powstały w XIV wieku?

Wpisz hasło!

OK

0

9

1

3

4

5

6

7

8

2

Wpisz hasło!

OK

0

9

1

3

4

5

6

7

8

2

4

Wpisz hasło!

OK

0

9

1

3

4

5

6

7

8

2

4

8

Wpisz hasło!

OK

0

9

1

3

4

5

6

7

8

2

4

8

7

Wpisz hasło!

OK

0

9

1

3

4

5

6

7

8

2

4

8

7

1

Wpisz hasło!

OK

0

9

1

3

4

5

6

7

8

2

4

8

7

1

2

GRATULUJĘ!odkryłeś kod do księgi!

DZIĘKUJĘ

Otwórz księgę i zobacz, co się w niej kryje. Spróbuj odczytać tekst.PS. Tak, tekst jest po polsku.

BIBLIOGRAFIA

HISTORIA KSIĄŻKI

DZIĘKUJĘ

Dziękuję za wspólną podróż przez wieki i kontynenty. Mam nadzieję, że gra Ci się podobała.Do zobacznia w bibliotece!

HISTORIA KSIĄŻKI

BIBLIOGRAFIA

Bibliografia:1. Bieńskowska, Barbara, Hamerska, Halina: Zarys dziejów książki. Warszawa: Centrum Ustawicznego Kształcenia Bibliotekarzy, 1987. ISBN 83-209-0557-52. Brookfield, Karen: Pismo, Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1996. ISBN 83-213-3767-83. Dahl, Sevend: Dzieje książki. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1965. 4. Fabisińska, Liliana: Halo. Historia komunikowania się. Warszawa: Nasza Księgarnia, 2020. ISBN 978-83-10-13219-25. Ganeri, Anita. Od pióra trzcinowego do edytora tekstu. Historia pisma i druku. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1998. ISBN 83-10-10308-56. Houston, Keith: Książka. Najpotężniejszy przedmiot naszych czasów zbadany od deski do deski. Kraków: Karakter, 2017. ISBN 978-83-65271-36-57. Ciekawostki o ksiażkach - od Gutenberga do e-booka. Gandalf Blog: Łódź, 2021. https://www.gandalf.com.pl/blog/ciekawostki-o-ksiazkach-od-gutenberga-do-e-booka/ 8. Książkowe rekordy Guinnessa. Instytut Książki: Warszawa, cop. 2017. http://wielki-czlowiek.pl/ksiazkowe-rekordy-guinnessa/