Pan Tadeusz - mapa myśli

"Pan Tadeusz"

Wątki

Rodzaj literacki

Autor

Znaczenie tytułu

Problematyka

Epoka

Gatunek literacki

Świat przedstawiony

Czas akcji

Miejsce akcji

Bohaterowie

Wydarzenia

Geneza utworu

Narracja

Miejscem akcji jest dworek szlachecki w Soplicowie na Litwie i jego najbliższa okolica: zrujnowany zamek Horeszków, karczma Jankiela, zaścianek w Dobrzynie.

Adam Mickiewicz

Romantyzm

Jacek Soplica / Ksiądz Robak Tadeusz Soplica Sędzia Hrabia Zosia Telimena Wojski Hreczecha Klucznik Gerwazy Rębajło Woźny Protazy Brzechalski

Epika

"Pan Tadeusz czyli ostatni zajazd na Litwie. Historia szlachecka z roku 1811 i 1812 we dwunastu księgach wierszem."

• "Pan Tadeusz" - wskazuje młodzieńca którego trudno uznać za głównego, ale który ma być wzorem młodego szlachcica, który kocha ojczyznę (wszak dostał na chrzcie imię po Tadeuszu Kościuszce), szanuje tradycję, ale jednocześnie idzie z duchem czasu (nadaje chłopom wolność).
• "Ostatni" - przymiotnik wskazuje na koniec pewnej epoki (Polski szlacheckiej) i tęsknotę za dawnymi czasami.
• "zajazd" - zajazd to forma zbiorowego najazdu, udziału szlachty w egzekucji praw.
• "na Litwie" - miejsce akcji (tereny na dzisiejszych Kresach, gdzie dawniej mieszkali Polacy).
• "Historia szlachecka" - wskazanie na bohatera zbiorowego - szlachtę.
• "z roku 1811-1812" - wskazanie czasu akcji (w 1812 miała miejsce wyprawa Napoleona na Rosję).
• "we dwunastu księgach wierszem" - zwrócenie uwagi na części, z których składa się utwór oraz na jego wierszowaną formę.

Utwór ukazał się w Paryżu w 1834 r. Przygnębiony klęską powstania listopadowego i udręczony nieustannymi sporami w łonie emigracji, Mickiewicz stworzył dzieło, które miało być dla polskich czytelników źródłem pociechy i wezwaniem do jedności narodowej oraz wspólnego działania na rzecz odzyskania niepodległości.

Spór między rodami. Tradycja. Przyroda. Przemiana. Historia. Miłość. Dom.

Wątek główny: Dzieje Jacka Soplicy Wątek sporu o zamek. Wątek romansowy (Tadeusz i jego miłosne perypetie). Wątek Kusego i Sokoła.

np. Spotkanie Tadeusza z Zosią Uczta na zamku Polowanie Grzybobranie Narady w Dobrzyniu Zajazd na Soplicowo Spowiedź Jacka Soplicy

Akcja rozgrywa się późnym latem roku 1811 (Księgi I - X) oraz wiosną roku następnego (XI-XII). Na zasadzie retrospekcji zostają też przywołane wcześniejsze wydarzenia historyczne: uchwalenie Konstytucji 3 maja, konfederacja targowicka, insurekcja kościuszkowska, kompanie Napoleona.

EPOPEJA NARODOWA (EPOS) Dlaczego?

• posiada cechy EPOSU: jest to obszerny utwór napisany regularnym trzynastozgłoskowym wierszem sylabotonicznym,
• odgrywa ważną rolę w kształtowaniu tożsamości narodu polskiego,
• narrator jest obiektywny i wszechwiedzący
• rozpoczyna się od inwokacji
• charakteryzuje się podniosłym wysokim stylem, rozbudowanymi porównaniami homeryckimi
• zawiera szczegółowe, realistyczne opisy, np. ważnych przedmiotów
• przedstawia dzieje bohatera zbiorowego (szlachty)

Narrator 3-osobowy wszechwiedzący, w większości utworu zachowuje dystans wobec przedstawionych zdarzeń (wyjątkiem inwokacja i epilog)