Szkoła pamięta

WIRTUALNE KALENDARIUM

Szkoła Pamięta

koronacja Zygmunta Starego na króla Polski

styczeń 1507 r.

luty 1746 r.

styczeń 1863 r.

luty 1767 r.

luty 1944 r.

styczeń 1793 r.

luty 1750 r.

styczeń 1573 r.

Akcja Burza

Powstanie Styczniowe

II rozbiór Polski

Ślub Cecylii Urszuli Potockiej w Radzyniu Podlaskim

Urodziny Romana Ignacego Franciszka Potockiego

Urodziny Tadeusza Kościuszko

Akt Konfederacji Warszawskiej

4 stycznia – w 1507 roku Zygmunt I Stary został koronowany na Wawelu w Krakowie na króla Polski. Zygmunt I Stary był piątym synem Kazimierza Jagiellończyka i Elżbiety Rakuszanki, córki Albrechta II Habsburga, króla Niemiec, Czech i Węgier. W 1504 roku Zygmunt został namiestnikiem Śląska i Łużyc, a po śmierci brata Aleksandra Jagiellończyka w 1506 roku został Wielkim Księciem Litewskim, zaś 24 stycznia 1507 roku koronowano go na króla Polski. Jednym z najważniejszych wydarzeń w czasie panowania Zygmunta I Starego był hołd pruski w 1525 roku. Król Polski wyraził wówczas zgodę na sekularyzację Zakonu i państwa krzyżackiego, a Albrecht Hohenzollern złożył na Rynku w Krakowie hołd polskiemu królowi. W 1526 roku po wygaśnięciu linii książąt mazowieckich Zygmunt I Stary włączył Mazowsze w granice Królestwa Polskiego. Król Polski zawarł także pokój wieczysty z Turcją w 1533 roku, tym samym odrzucając możliwość zaangażowania się w krucjatę skierowaną przeciwko Osmanom. Warto podkreślić, że Zygmunt I Stary dokonał znacznej przebudowy zamku królewskiego na Wawelu, a okres jego panowania to nie tylko rozwój kulturowy, ale również gospodarczy kraju. Czasy te określane są jako początek polskiego „złotego wieku”.

28 stycznia – w 1573 roku podpisano akt Konfederacji Warszawskiej gwarantujący tolerancję religijną w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Zawierała ona gwarancje swobody wyznania w Rzeczypospolitej i zapewniała innowiercom wśród szlachty równouprawnienie z katolikami. Treść postanowień aktu konfederacji została następnie włączona do Artykułów Henrykowskich, które regulowały podstawy ustrojowe Rzeczypospolitej – tym samym wolność religijna stała się jednym z filarów ustroju Rzeczypospolitej, a jej przestrzeganie musiał zaprzysiąc każdy nowo wybrany władca.

4 lutego 1746 roku w Mereczowszczyźnie na Polesiu, urodził się Tadeusz Kościuszko, bohater wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych oraz przywódca insurekcji kościuszkowskiej w 1794 roku. Szczególnym miejscem na Lubelszczyźnie, związanym z Tadeuszem Kościuszką, które decydująco wpłynęło na jego karierę wojskową, jest Sosnowica położona niedaleko Białki Parczewskiej. Ciekawostką związaną z naszym regionem jest, że jedną z kobiet, w której z wzajemnością był zakochany Kościuszko, była późniejsza właścicielka radzyńskiego pałacu - Anna z Zamoyskich Sapieżyna. Podobno jej matka – Konstancja Zamoyska chciała mu dać córkę za żonę. Na drodze do szczęścia stanął ks. Stanisław Staszic – wychowawca panny. Przekonał on Konstancję, że lepiej będzie dla jej córki, gdy wyjdzie za księcia niż za "ubogiego i bezrobotnego generała".

28 lutego 1750 r . w Radzyniu Podlaskim urodził się Roman Ignacy Franciszek Potocki. Był on m.in.marszałkiem wielkim litewskim w latach 1791-94, ministrem policji w Straży Praw i członkiem Komisji Edukacji Narodowej. Ignacy Potocki miał duży udział w tworzeniu Konstytucji 3 Maja. Propagował przewagę sejmu nad władzą wykonawczą. W czasie insurekcji kościuszkowskiej w 1794 r.,był jednym z głównych przywódców.Roman Ignacy Franciszek Potocki był współautorem dzieła: „O ustanowieniu i upadku Konstytucji 3 Maja”oraz „Rozprawy o wpływie reformacji na politykę i oświatę w Polsce”. Zmarł 30 sierpnia 1809r . w Wiedniu.

W pierwszych dniach lutego 1767r.w Radzyniu Podlaskim odbył się ślub córki Eustachego i Marianny Potockich – Cecylii Urszuli ze starostą czerkaskim, księciem Hieronimem Sanguszką. Na uroczystości został zaproszony przyjaciel domu, świeżo mianowany biskup warmiński – Ignacy Krasicki. Wesele córki było świetną okazją do zaprezentowania wspaniałej siedziby, którą Potoccy przebudowywali według projektu Jakuba Fontany. Uroczystość była na tyle głośna w kraju, że opisywały ją „Wiadomości Warszawskie” z dnia 11 II 1767 r.

23 stycznia – w 1793 roku Rosja i Prusy podpisały II traktat rozbiorowy Rzeczypospolitej Obojga Narodów. 23 stycznia 1793 roku Katarzyna II i Fryderyk Wilhelm II podpisali traktat przesądzający o drugim rozbiorze Polski. Wkrótce po tym wojska rosyjskie i pruskie wkroczyły na terytorium Rzeczpospolitej. Do rozbioru doszło niedługo po przegranej dla Polski wojnie z Rosją, która wybuchła po uchwaleniu Konstytucji 3 maja. Tym razem w podziale ziem Rzeczpospolitej nie wzięła udziału Austria, która prowadziła wówczas wojnę z rewolucyjną Francją. Inicjatorem kolejnych aneksji terytorialnych był Fryderyk Wilhelm II, który jeszcze w październiku 1793 roku zażądał włączenia Wielkopolski do Prus. Żądania Rosji i Prus zatwierdził sejm w Grodnie, obradujący od czerwca do listopada 1793 roku. 22 lipca delegacja posłów podpisała traktat, zatwierdzający cesję terenów wschodnich województw na rzecz Rosji. Katarzyna II otrzymała obszar około 250 tysięcy kilometrów kwadratowych. Dwa miesiące później, w nocy z 23 na 24 września 1793 roku, sejm zgodził się także na oddanie Prusom około 57 tysięcy kilometrów kwadratowych polskiego terytorium. Zachodni sąsiad otrzymał między innymi Gdańsk i Toruń.

Powstanie 1863-1864 było najdłużej trwającym zrywem niepodległościowym w epoce porozbiorowej. Do walki wciągnęło wszystkie warstwy społeczeństwa, odcisnęło się silnie na ówczesnych stosunkach międzynarodowych, a wreszcie spowodowało ogromny przełom społeczny i ideowy w dziejach narodowych, co wywarło decydujący wpływ na rozwój nowoczesnego społeczeństwa polskiego Lubelszczyzna była w czasie powstania styczniowego jednym z najbardziej aktywnych rejonów kraju. W noc wybuchu Powstania Styczniowego z 22 na 23 stycznia 1863 roku stoczono bitwy w 33 miejscowościach, w tym w Radzyniu Podlaskim. Nasze miasto znalazło się wśród ważnych miejscowości, objętych planem działania podlaskiej organizacji narodowej, opracowanym 5 stycznia 1863 r. W czasie trwania insurekcji przez oddziały powstańcze przewinęły się tysiące ludzi, stoczono dziesiątki bitew i potyczek. W lecie 1863 roku w województwie lubelskim doszło do największego polskiego zwycięstwa w bitwie pod Żyrzynem. Na początku 1864 roku powstanie dogasało. Działania Romualda Traugutta, ostatniego dyktatora insurekcji styczniowej, mające na celu stworzenie jednolitej armii partyzanckiej, zawiodły. Nadzieje na otrzymanie pomocy z Zachodu skończyły się, gdy za dyplomacją Francji, Anglii i Austrii nie poszły żadne czyny. Ogromna przewaga Rosjan była widoczna na każdym kroku. Dziesiątego kwietnia policja carska rozbiła Rząd Narodowy i aresztowała Romualda Traugutta. 19 lipca 1864 roku rosyjski sąd wojskowy skazał go na śmierć przez powieszenie. Wyrok wykonano na stokach Cytadeli Warszawskiej 5 sierpnia 1864 roku o godz. 10.Ostatnim oddziałem powstańczym, który nie złożył broni była konna grupa księdza Stanisława Brzóski. Jako dowódca wykazywał się on niezwykłym poświęceniem i walecznością, uczestnicząc w bitwach od „nocy styczniowej”. Jego liczący 40 kawalerzystów oddział wciąż walczył po rozpadzie Rządu Narodowego i utrzymał się do grudnia 1864 roku. Dopiero w kwietniu 1865 roku rosyjskie wojsko wymusiło torturami na kurierce Antoninie Konarzewskiej informacje o jego kryjówce. Ranny w obławie, walcząc do końca, ksiądz Brzóska został schwytany 29 kwietnia. Sąd polowy skazał go na powieszenie. Wyrok wykonano na rynku Sokołowa w obecności dziesięciotysięcznego tłumu. Po zakończeniu powstania Polaków dotknęły liczne represje m.in. konfiskata majątków szlacheckich, kasacja klasztorów na obszarze Królestwa Polskiego, wysokie kontrybucje, a przede wszystkim aktywna rusyfikacja.

W lutym 1944 roku rozpoczęła się „Akcja Burza”, której celem było wyzwolenie wschodnich terenów Polski zanim wkroczą tam żołnierze sowieccy. Akcja została zaplanowana przez dowództwo Armii Krajowej. W lutym 1944 r. w ramach planu „Burza” walkę rozpoczęły oddziały Zgrupowania Osnowa w rejonie Włodzimierza Wołyńskiego i kontynuowały ją wraz z częścią 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK po przejściu z Polesia i Wołynia przez Bug na tereny Podlasia i Lubelszczyzny, aż do połowy czerwca 1944 r. Na początku lipca tego roku „Burzę” rozpoczęły zgrupowania partyzanckie w okręgu wileńskim i nowogródzkim. W tym czasie oddziały znajdujące się na Południowym Podlasiu wciąż czekały na sygnał do rozpoczęcia walki. Radzyńskie oddziały partyzanckie 35 pp pod dowództwem por. Władysława Bykowskiego ps. Sęp, dysponujące 250 żołnierzami, miały zdobyć Radzyń Podlaski, stację kolejową Bedlno (obecnie Radzyń Podlaski), lotnisko w Maryninie, zdobyć Międzyrzec Podlaski i stację kolejową. w nocy z 20 na 21 lipca 1944 r., odziały partyzanckie 34 pp przystąpiły do realizacji planu „Burza”, rozsyłając patrole rozpoznawcze, a już rano odziały „Zenona” i „Lecha” rozpoczęły bezpośrednie walki z cofającymi się wojskami niemieckimi. W Obwodzie AK Radzyń Podlaski jako pierwszy do akcji „Burza” wszedł oddział por. Wacława Stelmaszuka ps. Marny. Dzielnie walcząc na podlaskich drogach i w lasach, żołnierze OP 34 pp i 35 pp zaznaczali swoją obecność na Południowym Podlasiu i Polesiu Lubelskim.Pokazali, że nigdy nie porzucili myśli o odzyskaniu wolności.

22 stycznia 2021 roku minęła 158 rocznica wybuchu powstania styczniowego.

4 stycznia – w 1507 roku Zygmunt I Stary został koronowany na Wawelu w Krakowie na króla Polski.

23 stycznia – w 1793 roku Rosja i Prusy podpisały II traktat rozbiorowy Rzeczypospolitej Obojga Narodów.