K.K. Baczyński - Z głową na karabinie

Z głową na karabinie

Krzysztof Kamil Baczyński - głos straconego pokolenia

1. Wysłuchaj wzorcowego odczytu wiersza K.K. Baczyńskiego.

Krąg jak nożem z wolna rozcina, przetnie światło, zanim dzień minie, a ja prześpię czas wielkiej rzeźby z głową ciężką na karabinie. Obskoczony przez zdarzeń zamęt, kręgiem ostrym rozdarty na pół, głowę rzucę pod wiatr jak granat, piersi zgniecie czas czarną łapą; bo to była życia nieśmiałość, a odwaga - gdy śmiercią niosło. Umrzeć przyjdzie, gdy się kochało wielkie sprawy głupią miłością. 4 grudnia 1943

Nocą słyszę, jak coraz bliżej drżąc i grając krąg się zaciska. A mnie przecież zdrój rzeźbił chyży, wyhuśtała mnie chmur kołyska. A mnie przecież wody szerokie na dźwigarach swych niosły płatkibzu dzikiego; bujne obłoki były dla mnie jak uśmiech matki. Krąg powolny dzień czy noc krąży, ostrzem świszcząc tnie już przy ustach, a mnie przecież tak jak innym ziemia rosła tęga - nie pusta. I mnie przecież jak dymu laska wytryskała gołębia młodość; teraz na dnie śmierci wyrastam ja - syn dziki mego narodu.

Krzysztof Kamil Baczyński należy do pokolenia 1920 r., które często jest nazywane także pokoleniem Kolumbów. Wysłuchaj utworu Tadeusza Wożniaka, a następnie spróbuj scharakteryzować "dzieci" tego pokolenia.

2. Tym razem zacznijmy dość nietypowo, bowiem od końca. Zwróć uwagę na datę powstania utworu.Z jakim wydarzeniem ją kojarzysz?

3. Pochylmy się nad tytułem utworu- co można powiedzieć na jego podstawie o podmiocie lirycznym?- w jakim jest stanie? - co charakteryzuje jego działania?

4. Weź do ręki kolor niebieski i czerwony. Kolorem niebieskim zaznacz te fragmenty utworu, które mają wymowę optymistyczną. Pokazują duże możliwości człowieka. Kolorem czerwonym zaznacz te fragmenty utworu, które mają wymowę pesymistyczną. Podszyte są lekiem, rozczarowaniem, niepokojem.

5. Twoja kartka wygląda w tej chwili jak czerwono-niebieska mozaika. Z pewnością nie jest to przypadkowe. Zastanów się, z czego wynikają wahania nastrojów u podmiotu lirycznego i który typ uczuć ostatecznie dominuje.

piersi zgniecie czas czarną łapą

głowę rzucę pod wiatr jak granat

a ja prześpię czas wielkiej rzeźby

syn dziki mego narodu

na dnie śmierci wyrastam

drżąc i grając krąg się zaciska

6. Skoro już wiemy, że głos poety jest głosem całego pokolenia Polaków, dla których początek wojny stanowił kres ich marzeń oraz możliwości, przyjrzyjmy się językowi utworu.

Słowa poety niestety okazały się prorocze. Baczyński zginął 4 sierpnia 1944 r. podczas powstania warszawskiego. Jeśli zainteresowała Cię postać tego wyjątkowego człowieka, możesz wzbogacić swoją wiedzę, klikając w poniższy materiał.

7. Przyjrzyj się ostatnim wersom utworu. Co Twoim zdaniem kryje się pod wyrażeniem "wielkie sprawy"?

A teraz wybierz temat swojej pracy. 1. "Umrzeć przyjdzie, gdy się kochało wielkie sprawy głupią miłością" - dla których bohaterów literackich słowa Baczyńskiego mogłyby stanowić motto? 2. "Jakże słodko i zaszczynie jest umrzeć za ojczyznę" - rozwiń myśl Horacego, odwołując się do odpowiednich utworów literackich. 3. Napisz w imieniu poety list pożegnalny do ukochanej Basi.