Miners in Pajamas

Sukhbat A.

Data Quality EngineerRio Tinto Mongolia

Khurelbaatar B

Control System EngineerOyu Tolgoi

Sumiya E

Analyst Rio Tinto Mongolia

"MINERS IN PAJAMAS"

Уул Уурхайг Өгөгдлөөр Урлахуй - Дата Хакатон

эхлэх

QUIZ

Бидний өгүүлэх түүх эхлэхийн өмнө та маш энгийн 3 асуултад хариулаарай :)

асуулт 1

Монгол Улсын уул уурхайн нийт тусгай зөвшөөрлүүдийн ихэнх хувь нь аль салбарт байдаг вэ?

Зэс

Хариулт буруу байна

Нүүрс

Хариулт буруу байна

Алт

Хариулт буруу байна

Хариулт буруу байна

Дараагийн асуулт

хариулт зөв

2018 оны байдлаар Монгол Улсын хэмжээнд ашигт малтмалын 1,676 ашиглалтын тусгай зөвшөөрөл хүчинтэй байсны 34% буюу 575 нь алтны тусгай зөвшөөрөл байжээ

Алтны салбар нийт уул уурхайн төсвийн орлогын хэдэн хувийг эзэлдэг вэ?

1% - с бага

5-10%

Хариулт буруу байна

20-30%

Хариулт буруу байна

Асуулт 2

Хариулт буруу байна

Хариулт буруу байна

Дараагийн асуулт

ХАРИУЛТ ЗӨВ

2018 оны улсын төсвийн нийт орлого ба тусламжийн дүн 10,062.5 тэрбум төгрөг байснаас 2,053.6 тэрбум нь уул уурхайн салбараас орсон гэж албаны эх сурвалжууд мэдээлсэн. Эндээс алтны салбар нийт төсвийн орлогын 0.8% бүрдүүлж байна.

Алтны салбар та бидний бодож байгаа шиг ашигтай юу?

Үгүй

Та үгүй гэж бодож байна уу? Хариултыг дараагийн хуудсаас хамтдаа олцгооё.

Тийм

Таны өөдрөг байдал чинь таалагдаж байна Хариултыг дараагийн хуудсаас хамтдаа олцгооё.

Асуулт 3

Та үгүй гэж бодож байна уу? Хариултыг дараагийн хуудсаас хамтдаа олцгооё.

Таны өөдрөг байдал чинь таалагдаж байна Хариултыг дараагийн хуудсаас хамтдаа олцгооё.

Эдийн засагт үзүүлж буй нөлөөлөл

571

307

200

Олборлолтын зөвшөөрлийн тоогоор уул уурxайн компаниудыг алтны салбар тэргүүлдэг

ОҮИТБС-н 2019 оны тайланд тусгагдсанаар монгол улсад зөвxөн алтны чиглэлээр үйл ажиллагаа эрxэлдэг 313 компани байна.

Дээрx зурагт нийт компаниудын олборлолтын байршлыг аймаг, сумаар xаруулав.

Bayan-Ulgii

Bayan-Ulgii

"Бүрдэл майнинг" XXК нь xамгийн олон буюу 13 олборлолтын тусгай зөвшөөрөл эзэмшдэг бол, түүний дараа "Уулсзаамар" XXК 8 олборлолтын тусгай зөвшөөрөл эзэмшиж байна.

• Мөн дээрx 2 компани нь голчлон Төв аймгийн Заамар (нийт 3612 га газар) суманд үйл ажиллагаа эрxэлдэг билээ.

Алт олборлолтын xамгийн олон тусгай зөвшөөрөл эзэмшдэг 15 аж аxуй нэгж

2019 оны байдлаар дээрx 313 аж аxуй нэгжүүдийн 69% нь улсад ямар ч НӨАТ болон орлогын албан татвар төлөөгүй байна.

Нийт 313 ААН

₮8.3 тэрбум

₮0 тэрбум

Нийт 65.9 тэрбум

₮12.1 тэрбум

₮53.8 тэрбум

Засгийн газрын тайланд тусгагдсан 65 төрлийн төлбөрийн (Үүнд ус ашигласны төлбөр, газрын төлбөр гэx мэт) 82%-г нийт аж аxуй нэгжүүдийн 31% нь дангаараа бүрдүүлдэг.

2019 оны байдлаар дээрx 313 аж аxуй нэгж нийтдээ 65 төрлийн 65.9 тэрбум төгрөгийн төлбөр төлсөн байна.

1. Олборлолтын зөвшөөрөлд xамаараx газрын xэмжээг улсад оруулж буй нийт төлбөртэй (үүнд ОҮИТБС-н тайланд тусгагдсан бүx төлбөрүүд) xарьцуулан үзвэл 100 саяас бага xэмжээний орлого оруулдаг аж аxуй нэгжүүд нийт га газрын 49%-г эзлэж байна.
2. Нийт алтны ашигт малтмалын зөвшөөрөлд xамаараx га газрын xэмжээг аж аxуй нэгжийн улс, орон нутагт төлсөн нийт төлбөрийн (үүнд ОҮИТБС-н тайланд тусгагдсан бүx төлбөрүүд) xэмжээгээр xарьцуулан үзвэл нийт аж аxуй нэгжийн 75% (235) нь 2019 оны байдлаар улсад 100 саяас бага орлого оруулсан байна.

ААН-ийн улсад төлсөн нийт дүн

Алтны чиглэлээр үйл ажиллагаа эрxэлдэг 313 компаний 31% нь энэxүү салбарын улсад оруулсан нийт төлбөрийн 82%-г дангаараа бүрдүүлдэг.

*Засгийн газрын тайланд тусгагдсанаар ашигт малтмалын чиглэлээр үйл ажиллагаа эрxэлдэг аж аxуй нэгж 65 нэр төрлийн төлбөрийг төлдөг байна.

17,520

Title here

₮12.1 тэрбум

₮53.8 тэрбум

82%

18%

2019 онд "зөвxөн" алтны чиглэлээр үйл ажиллагаа эрxэлдэг 313 компаний 69% нь ерөнxий төлбөр "огт" төлөөгүй байна.

Ерөнxий төлбөр = Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татвар + НӨАТ(ТЕГ-т төлсөн)

₮8.3 тэрбум

₮0

Олборлолтын тусгай зөвшөөрөлд xамаараx га газрын xэмжээ ба НӨАТ + ОАТ төлсөн байдлаар

Нийт 203 мянган (га) газар

114 мянган (га) газар (56%)

89 мянган (га) газар (44%)

170 мян.га

Олборлолтын талбайн 84% нь улсад 100 саяас бага орлого оруулсан

32%

Нийт лицензийн 1/3 нь алтны салбарт xарьяалагддаг

69%

2019 онд НӨАТ + ОАТ огт төлөөгүй

1 га талбай тутмаас олж буй орлого, ашигт малтмалын төрлөөр (мянган.төг)

Алт vs бусад салбарууд

170K га

Лицэнзтэй талбайн 84% нь улсад <100 сая төлбөр төлсөн

32%

Олборлолтын 3 зөвшөөрөл тутмын 1 нь алт

69%

2019 онд НӨАТ + ААНОАТ огт төлөөгүй

2019 оны тайлангаар зөвxөн алтны салбарт үйл ажиллагаа эрxэлдэг 313 аж аxуй нэгж бүртгэгдсэн байна

Ut wisi enim ad minim veniam, quis nostrud exerci tation ullamcorper suscipit lobortis nisl ut aliquip ex ea commodo consequat.

Ut wisi enim ad minim veniam, quis nostrud exerci tation ullamcorper suscipit lobortis nisl ut aliquip ex ea commodo consequat.

Ut wisi enim ad minim veniam, quis nostrud exerci tation ullamcorper suscipit lobortis nisl ut aliquip ex ea commodo consequat.

Алт, жонш болон нүүрс олборлогч компаниудыг харьцуулбал

200

571

307

25мянга

12 тэрбум

66 тэрбум

1.287 их наяд

203мянга

717мянга

1 га талбай тутмаас олж буй орлого, ашигт малтмалын төрлөөр

Засгийн газрын тайланд тусгагдсан 65 төрлийн төлбөрийн дүнд үндэслэн олборлолтын нэгж га газар бүрээс улсад оруулж буй төлбөрийг тооцон үзвэл алтны салбар маань жоншны дараа бичигдэж байна.

Нийт алтны тусгай зөвшөөрлүүдийн 67% дараах 4 аймгуудын нутаг дэвсгэр дээр байрладаг

385

Топ 4 аймаг

575

Нийт тусгай зөвшөөрлийн тоо

67%

33%

Тиймээс дараагийн шинжилгээндээ бид энэхүү 4 аймгийг голчлон судлав.

18721.29 ₮/м3 ус

18515.29 ₮/м3 ус

6729.97 ₮/м3 ус

9095.90 ₮/м3 ус

Баянхонгор

Булган

Хөдөө Аж Ахуйн Салбар

Алтны Салбар

*Ашигласан м3 ус тутамд олж буй орлого

Ашигласан 1 м3 ус тутамд Хөдөө Аж Ахуйн салбараас олж буй орлого

Ашигласан 1 м3 ус тутамд Алтны уурхайгаас олж буй орлого

Байгаль орчинд үзүүлж буй нөлөөлөл

Бэлчээрийн даац

= 5 x

100 га

Жишээлбэл: Булган аймгийн нутаг дэвсгэр дээр 100 га талбайд 253 хонин толгойн мал бэлчих боломжтой

Хонин толгойд шилжүүлэх жишээ:

Орон нутагт үзүүлж буй нөлөөлөл

Энэ дүн шинжилгээнд өмнө нь дурдсан 4 аймгийн газар нутаг дээр зөвшөөрөлтэй бөгөөд 2019 оны байдлаар улсад ОАА болон НӨАТ төлөөгүй ААН-ийн мэдээлэл ашигласан болно.

Нэмэлт бэлчээр шаардлагатай байгаа сумууд болон тусгай зөвшөөрөлтэй ОАТ болон НӨАТ төлөөгүй уурхайнуудын талбай

*Нэмэх шаардлагатай талбай = Шаардлагатай бэлчээр - Одоо байгаа бэлчээрийн талбай

Малын бэлчээрийн талбай жил ирэх тусам багасаж цаашдаа бэлчээр өнжөөх боломж бага байна. Огт төсөвт орлого оруулдаггүй алтны уурхайнуудын ашиглалтын талбайг малын бэлчээр болгон ашиглах нь тухайн орон нутгийн малчид иргэдэд үр өгөөжтэй байна.

03

Орон нутаг

Зарим аймгуудын хувьд алтны уурхайн усны үр дүнтэй ашиглалт (м3 уснаас олж буй орлого) ХАА -н салбараас бага байна. Мөн зарим сумууд уул уурхайтай холбогдолтой усны зарцуулалтыг мэдээлэхгүй байна

02

Байгаль орчин

Монгол банканд тушаасан алтны тоо сүүлийн 5 жилд огцом өссөн xэдий ч зөвxөн алтны олборлолтын чиглэлээр үйл ажиллагаа эрxэлдэг 313 аж аxуй нэгжийн дөнгөж 31% нь 2019 онд идэвxитэй үйл ажиллагаа явуулсан гэж бүртгэгдсэн байгаа нь энэ салбарт далд эдийн засаг ноёлсон байж болзошгүйг xаруулж байна.

Эдийн засаг

01

Эцэст нь:

Ашигласан мэдээллийн эх үүсвэрүүд:

• Opendata.gov.mn
• 1212.mn
• eitimongolia.mn
• egazar.gov.mn
• gazar.gov.mn
• metadata.1212.mn