Romantyzm news

Charakterystycznecechy romantyzmu

mapa myśli

Początek – lata 20. XIX w. (1822 r. – wydanie zbioru Ballady i romanse Adama Mickiewicza) Koniec – 1863 r. – powstanie styczniowe

Ramy czasowe romantyzmu w Polsce

Koniec – lata 1848–1849 – Wiosna Ludów

Początek – lata 1789–1799 – Wielka Rewolucja Francuska

Ramy czasowe w Europie

wczesny romantyzm (około 1789-1806), pełny romantyzm (około 1806-1814), późny romantyzm (około 1814-1847).

Fazy Romantyzmu:

Romantyzm

Wojna o niepodległość USA została zakończona podpisaniem traktatu pokojowego w Wersalu w 1783 r. (inaczej – traktat paryski)  Anglia uznała niepodległość USA  Francja odzyskała utracony wcześniej Senegal w Afryce zachodniej oraz kilka faktorii handlowych w Indiach  Hiszpania uzyskała Minorkę i Florydę

Rewolucja Amerykańska

-rozpowszechmienie idei rewolucyjnych (wolność, równość, braterstwo, albo śmierć-likwidacja niem. Cesarstwa Rzymskiego- radykalna zmiana dotychczasowych stosunków politycznych- polityka narodowościowa – wykorzystanie ambicji narodów przeciw innym-utworzenie nowych państw (m.in. Konfederacja Szwajcarska, Księstwo Warszawskie)upowszechnianie francuskich wzorców ustrojowych Kodeks Cywilny Napoleona” – wolność osobista i równość wobec prawa bez względu na stan, świeckie małżeństwa)

Wojny Napoleońskie

-zapoczątkowanie końca monarchii we Francji -zainicjowanie procesów demokratycznych w całej europie

Rewolucja Francuska

Najważniejsze przemiany historyczne i społeczne u progu romantyzmu

"Bitwa pod Waterloo" Jan Willem Pieneman

"Wolność wiodąca lud na barykady" - Eugène Delacroix

Najważniejsze wydarzenia w Polsce

Powstanie styczniowe

Powstanie Listopadowe

Utworzenie Królewstwa Polskiego

III Rozbiór Polski

Consectetuer adipiscing elit IV

Consectetuer adipiscing elit II

Consectetuer adipiscing elit I

Rewolucja przemysłowa to epoka, która w stosunkowo krótkim czasie zdołała zmienić niemalże każdą dziedzinę życia – głównie za sprawą szeregu przełomowych wynalazków, które odmieniły sposób produkcji i doprowadziły do urbanizacji na szeroką skalę.

Ukształtowało się wówczas społeczeństwo mieszczańskie, w którym coraz większe znaczenie zyskiwała wolna konkurencja.

Rewolucja Przemysłowa

Czasy romantyzmu także okres intesywnych zmian społecznych.Rewolucja przemysłowa objeła cała Europę i przyniosła liczne korzyści np.postęp techniczny, wzrost produkcji oraz zdecydowaną poprawę jakości życia

Romantycy głosili wyższość wszystkiego, co niepowtarzalne i osobne. Dlatego tak ważne było pojęcie narodu wspólnoty złączonej nie systemem a wspólną historią, kulturą. Dotyczyło to społeczeństw lokalnych stąd uprzywilejowanie prowincji

Orientalizm

Naród i prowincja

Bunt

Nieustanne rozdarcie między człowiekiem a światem. Skierowany był przeciw krępującej konwencji indywidualizmu, niesprawiedliwej sytuacji społecznej. Często prowadził do samobójstwa.

Młodość

Nośnik ideologii, prawd żywych takich jak uczucie wiary. Nobilitacja młodości, efekt przemiany związanej z odrzuceniem doświadczenia i mądrości życiowej na rzecz entuzjazmu. Zmniejszenie roli rodziny, na znaczeniu zyskały więzi przyjaźni.

Fascynacja Wschodem jako opozycją dla Zachodu. Rozwój filologi orientalnych. Pustynia jako obszar kojarzący się z samotnością. Wizerunek "człowieka naturalnego".

Indywidualizm

Tylko wyjątkowy człowiek miał prawo do konfliktu ze światem i nieulegania konwencjom. Stąd indywidualizm romantyczny to indywidualizm elitarny a jednostką wybraną był poeta.

Ludowość

Wprowadzenie do kultury oficjalnej, kultury zawierające silne pierwiastki pogańskie było przejawem rewolucyjnego przejścia do tradycji.

Odrodzenie średniowiecza

Pogardzana od czasów renesansu kultura średnioweicza wydawała się idealna do tego, aby ją ponownie odkryć. Obfitowała w niezwykłość przygód rycerskich, mistyczną religijność.

Irracjonalizm

Otworzenie literatury na pozazmysłowy świat, kult wyobraźni, miłość intensywną bezkompromisowej wobec, której milknie głos zdrowego rozsądku.

Romantyczna wizja świata

• Ideały i postawy romantyczne wkraczają we wszystkie dziedziny kultury: filozofię, sztukę, modę, architekturę, obyczajowość, nawet politykę.
• Jest to epoka wieszczów: Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego i Cypriana Kamila Norwida.
• Wiele istotnych dla narodu dzieł powstało z tęsknoty za utraconą ojczyzną. Podyktowane były tak ważnym wydarzeniem jak powstanie listopadowe.
• Epoka romantyzmu dała potomnym: bohatera romantycznego, spiskowca, patriotę, mesjanizm polski.
• Natura to temat szczególny dla romantyków – jest niemal istotą żyjącą, współodczuwającą emocje człowieka. Ważne przy interpretowaniu poezji.
• Fala buntu przeciw niewoli ogarnia społeczeństwa europejskie – w tym mocno Polskę.

Ramy czasowe:Początek – lata 20. XIX w. (1822 r. – wydanie zbioru Ballady i romanse Adama Mickiewicza) Koniec – 1863 r. – wybuch powstania styczniowego

Sytuacja w Polsce u progu romantyzmu:

ROMANTYZM W POLSCE

Kraj był pod zaborami. Polska jako samodzielne państwo nie istniała. Królestwo Polskie z carem Aleksandrem jako władcą było zaledwie namiastką ojczyzny, początkowy względny liberalizm ustępował stopniowo miejsca uciskowi. Świeże były jeszcze w pamięci nadzieje związane z Napoleonem i bolesne rozczarowanie po jego klęsce.Wyrosło młode pokolenie – pełne nienawiści do zaborcy i chęci do walki. Ideologia romantyzmu znalazła tu podatny grunt. Przecież podkreślała siłę wiary i uczucia, przypisywała wielkie możliwości jednostce, głosiła możliwości irracjonalne.Romantyzm sprzyjał także tajnym związkom, atmosferze spisku i tajemnicy. Gloryfikował osamotnionego bohatera walczącego o wolność i sprawiedliwość. Powstawały więc liczne organizacje, m.in. filomatów i filaretów, Wolnomularstwo Narodowe, Narodowe Towarzystwo Patriotyczne.Młode pokolenie hołdowało nowym wzorcom – romantycznych straceńców, męczenników, którzy poświęcają wszystko ojczyźnie, tak jak więziony przez przeszło 40 lat Walerian Łukasiński. W przyszłości miało to zaowocować powstaniem listopadowym 1830 r.

Dziedzictwo epoki:

1. Nowy sposób myślenia – raz podważone zaufanie do wiedzy na zawsze pozostawi miejsce dla fantastyki i tworów wyobraźni w kulturze.
2. Apoteoza uczuć, miłości i wrażliwości.
3. Typ werterowski i bajronowski w kulturze Europy – kult indywidualizmu.
4. Kult wolności – jednostki i narodu – w Polsce walka o wolność ojczyzny jako najważniejsze wyzwanie, czas powstania listopadowego.
5. W Polsce panteon dzieł narodowych; dramaty romantyczne i Pan Tadeusz, kanon poezji narodowej.
6. W Polsce mit spisku, konspiracji, kreacja tragicznego bohatera poświęcającego się za ojczyznę.
7. Apoteoza poezji i poety.

• Ludowe podania i etyka ukazują nowe prawdy. Są źródłem kultury narodowej.
• Serce, wiara, uczucia – to najwyższe wartości i środek poznawania prawdy.
• Należy odejść od skostniałych autorytetów, wprowadzać nowe gatunki i tematykę.
• Romantyzm jako nowa tendencja w sztuce powinien być uznany za kierunek równorzędny klasycyzmowi.

• Wierzenia ludu to zabobon, nie mogą być tematem poezji.
• Najważniejsze wartości to wiedza, rozum i nauka.
• Autorytetami literatury pozostają wzorce klasyczn.
• Trzeba dbać o czystość języka, a nie zaśmiecać go nowościami.
• Twórczość romantyczna to szkoła zdrady i zarazy!

Argumenty romantyków:

Argumenty klasyków:

Walka klasyków z romantykami:

W Polsce ideologia romantyzmu pada na podatny grunt urastając do rangi jednej z najbardziej znaczących epok literackich. Polski nie ma na mapie Europy – podzielona jest między zaborców, dążenie do wolności staje się zatem podstawowym dążeniem Polaków. Jak nigdy postawa spisku i buntu, bohater walczący o ojczyznę odpowiadał polskim duszom. Jak nigdy potrzebna była wiara w cuda, w hasło „mierz siły na zamiary”, pogarda dla realizmu – bo bez nich nie można by mieć nadziei na pokonanie trzech mocarstw.Walka o polskość miała także inny wymiar – walki o kulturę, tradycję i język.I tym sposobem romantyzm zrósł się z polską kulturą nierozerwalnie i znajdujemy się w najważniejszej polskiej epoce literackiej. Dlatego, że romantyzm wpłynął na polską świadomość, ukształtował polską postawę polityczną, a nawet pewien typ psychologiczny Polaka – powstańca-romantyka (jego spadkobiercą będzie inteligent).Po upadku powstania listopadowego nastąpiło upolitycznienie romantycznego światopoglądu, poeta został uznany za narodowego przywódcę. W wielkich dramatach romantycznych (Dziady cz. III, Kordian) pojawiły się koncepcje mesjanizmu Polski uzasadniające szczególną rolę Polski w dziejach świata.Na romantyzm polski bardzo oddziałała filozofia i literatura niemiecka, a także modna u nas twórczość i osoba lorda Georga Byrona.

Specyfika polskiego romantyzmu:

Dla mężczyzn charakterystyczny był frak, cylinder, popularne było noszenie bokobrodów; kobiety nosiły suknie z wysokimi kołnierzykami (zamiast dużych dekoltów), bogato haftowane, fryzury układano w drobne loczki i spinano w wysoki węzeł, dodatkowo fryzurę często dekorowano kokardą, piórem czy grzebieniem;

MODA

Zostały wynalezione koleje i parowozy. Spowodowało to szybsze i wygodniejsze podróże.

PODRÓŻOWANIE I TRANSPORT

Mężczyźni wyjeżdżali za granicę, by tam studiować i uczyć się języków, kobiety uczyły się w domach (podstaw rysunku, robótek ręcznych, gry na instrumentach, języków)

NAUKA

• GRZYBOBRANIE
• SZKICOWANIE
• UCZTY
• POLOWANIE
• TAŃCE
• OGLĄDANIE KRAJOBRAZÓW

ROZRYWKA

ŻYCIE CODZIENNE

(Oliwia Ignatowicz)

Caspar David Friedrich ,, Dwaj mężczyzni kontemplujący księżyc"

Idealizm – głównym przedstawicielem był Johann Gottlieb Fichte, który uważał, że istnieje jedynie świadomość. Według niego jażń stanowi jedyne zródło bytu, a rzeczywistość została ukształtowana przez jej dążenie do ideału. Za pierwotną zatem uznał myśl, która tworzy rzeczy. Inni przedstawiciele: Georg Wilhelm Friedrich Hegel Filozofia czynu – istotą człowieka jest wolnośc objawiająca się w działaniu. Każdy czyn ludzki jest dobry, a zło wynika z biernościMesjanizm – koncepcja ta zakładała, że na Ziemii zapanuje Królestwo Boże. Miało to byc poprzedzone okresem katastrof i nieszczęść, a naród wybrany w rezultacie doznanych cierpień miał sie stać zbawicielem całej ludzkości..

Romantyzm - filozofia

Romantycy nie stworzyli spójnego systemu filozoficznego. Nie istniały dla nich wyrazne granice między filozofią a sztuką czy poezją. Nic więc dziwnego, że rozważania o charakterze filozoficznym miały często formę wypowiedzi literackich.

Subiektywizm – w pierwszej kolejności liczyły się prawdy jednostkowe i każdy punkt widzenia mógł zostać uznany za równoprawny. Subiektywizm wyraznie widać w estetyce romantycznej. Zgodnie z nią tematem dzieła powinien być przede wszystkim świat indywidualnych doznnań, przeżyć, a nawet objawień.Romantyczni myśliciele uważali, że istota rzeczywistości ma charakter metafizyczny, a nie materialny. Nie da się jej objąć rozumem, jednak można ją poznać za pomocą intuicjii oraz uczuć..

Georg Wilhelm Friedrich Hegel

Johann Gottlieb Fichte

Rozwój rzeczywistości - według Hegla - jest procesem dialektycznym, tzn, że składa się z trzech etapów. Istnieje jakiś stan rzeczy - teza. Następnie zostaje on zanegowany przez zasadę opozycyjna - antytezę. Z tego zaś konfliktu wyłania się nowy element pozytywny, godzący dawne przeciwieństwa, czyli synteza. Rzeczywistość materialna - zdaniem filozofa - stopniowo osąga coraz wyższy stopień organizacji i wolności. Proces ten przypomina rozwój zarodka ludzkiego, który dojrzewając, staje się powoli świadomym i wolnym człowiekiem.

Filozofia Hegla – podstawowe założenia

* Dzieje świata są procesem realizowania się rozumnej idei* Postęp w historii łączy się z rozwojem samowiedzy i rozszerzaniem się wolności * Każda forma dziejów istnieje dopóty, dopóki realizuje ideę postępu, nastepnie zostaje zanegowana przez swoje przeciwieństwo, a z konfliktu powstaje nowa forma, łącząca cechy poprzednich.

Filozofia Hegla

Filozofia Hegla jest przykłamem romantycznego idealizmu. Myślicie uważał, że świat materialny jest kształtowany przez ponadnaturalną siłę, która powoduje, że rozwija się on w sposób logiczny i uporządkowany. Tę moc kierującą rozwojem rzeczywistości filozof nawał duchem dziejów.Swoją koncepcję Hegel zastosował również w odniesieniu do historii. Twierdził, że dzieje ludzkości to logiczny proces ewolucji. Wojny bunty i rewolucje traktował więc jsko konieczne elementy rozwoju cywilizacji. Przyczyniają się one bowiem do zburzenia starej formy, aby na jej gruzach mogły powstawać formy nowoczesne, będące efektem ściślejszego połączenia ducha i bytu.

Obraz:William Turner

Katastrofa minotaura

Znane dzieła renesansu

Wolność wiodąca lud na barykady

Obraz: Johann Heinrich Füssli

Obraz: Eugène Delacroix

GENEZA

Nocna mara

MALARSTWO

Sztuka romantyczna narodziła się w Anglii i w Niemczech, a dopiero później dotarła do innych krajów Europy. Jednym z najważniejszych wyróżników romantyzmu w sztuce jest dynamika znajdująca odzwierciedlenie w pojedynczych elementach architektonicznych i malarskich oraz w całej kompozycji. Sztuka ta ma wzbudzać w odbiorcy gwałtowne emocje, jest naznaczona patosem i rozmachem. Jeżeli chodzi o architekturę, szczególnie istotną rolę odegrał tu typ ogrodu angielskiego. Jego chaotyczna organizacja, unikanie symetrii i harmonii miało podkreślać związek owej formy z naturą. Ponadto budowano w tym okresie neogotyckie zamki i wille.

W malarstwie z kolei najważniejsze stało się pokazywanie wyrazistych pejzaży, intensywna kolorystyka i inspirowanie się literaturą romantyczną, zwłaszcza dziełami lorda Byrona. Zarówno wielcy malarze angielscy (John Constable, William Turner, William Blake), jak i niemieccy (Caspar David Friedrich) uczynili naturę jednym z najważniejszych tematów twórczości.

SZTUKA ROMANTYZMU

Bazylika Św. Klotyldy w Paryżu/ Lukke

Zamek Kórnick

Stourhead w hrabstwie Wiltshire

Architektura romantyzmu wyrosła z fascynacji gotykiem i naturą. Co ważne, romantyzm nie jest osobnym stylem w sztuce, ale pojawia się w różnych epokach niosąc ze sobą zainteresowanie tym, co dysharmonijne, nietypowe i oddziaływające na wyobraźnię. Jeżeli chodzi zaś o architekturę romantyzmu jako konkretnej epoki historycznej, należy pamiętać, że miała ona charakter budowli przede wszystkim prywatnych, rzadziej natomiast sięgano po rozwiązania romantyczne w projektowaniu przestrzeni publicznej. Z pewnością najważniejszymi formami architektonicznymi były zamki, kościoły i ogrody, niejednokrotnie tworzące rozbudowane kompleksy parków.

ARCHITEKTURA

Fryderyk Chopin

Ludwig van Beethoven

Muzyka romantyczna narodziła się w Niemczech, a pierwszym jej reprezentantem był wielki kompozytor – Ludwig van Beethoven. Do historii sztuki przeszło jego dziewięć wspaniałych i monumentalnych symfonii. Zasłynął jako ten, który zrewolucjonizował muzykę. Zrywając z klasycznymi kanonami dawał w swoich dziełach upust swoim uczuciom i emocjom, przez co wiele z nich zyskało gwałtowny charakter. Postulował syntezę sztuki, dlatego też napisał muzykę do tekstu Ody do radości Schillera tworząc tym samym IX Symfonię. W jego utworach możemy doszukać się zamiłowania do wolności, a także buntu i gniewu skierowanego przeciwko światu. Innym wybitnym kompozytorem doby romantyzmu był Niemiec Feliks Mendelssohn, którego marsz weselny znają chyba wszyscy. W Polsce operę romantyczną jako pierwsi tworzyli Karol Kurpiński i Stanisław Moniuszko. Ten pierwszy skomponował m.in.: Jadwigę królową Polski, Zabobon, Krakowiaków i Górali, Jana Kochanowskiego w Czarnym Lesie, Wesele w Ojcowie, Warszawiankę, Bracia do bitwy. Moniuszko zasłynął z kolei jako twórca polskiej opery narodowej. Takie dzieła jak: Halka, Hrabina, Straszny dwór na zawsze zapisały się w świadomości Polaków. Bezapelacyjnie najwybitniejszym polskim twórcą muzyki doby romantyzmu (i nie tylko) był Fryderyk Chopin. Swoje najsłynniejsze kompozycje opierał na polskich ludowych motywach melodycznych. Realizował w ten sposób założenia tworzenia muzyki narodowej. Jego dzieła przesiąknięte są tęsknotą, melancholią, żalem, ale też wielką dumą z polskości. Jedną z cech twórczości Chopina jest różnorodność, poczynając od zróżnicowań rytmicznych, poprzez melodyczne, na gatunkowych kończąc. Doskonale wpasował się w założenia romantyzmu pisząc swoje ballady, mazurki, polonezy, walce, nokturny i swobodne improwizacje.

MUZYKA

Artur Grottger

Władysław Podkowiński

Julian Fałat

Henryk Siemiradzki

POLSKA

SŁYNNI MALARZE

• Sonet – jest to dość trudna forma wypowiedzi poetyckiej. Skład się z 4 strof, z których dwie pierwsze mają po 4 wersy, a dwie następne po 3 wersy. Pierwsze dwie strofy mają charakter opisowy, następnie zaś refleksyjny, np. ,,Sonety krymskie’’ Adama Mickiewicza.• Dramat romantyczny – cechujący się formą otwartą, zrywa z zasadą trzech jedności, wprowadza na scenę elementy fantastyki i ludowości. Bohater dramatu to przeważnie buntownik, indywidualista, człowiek samotny walczący o wolność ojczyzny, ,,Dziady cz. III” Adama Mickiewicza.•Powieść poetycka – narracja powieści poetyckiej łączy elementy epickie, liryczne i dramatyczne, które nadają opowiadaniu charakter subiektywny. Narrator wyraża własne uczucia, komentuje i ocenia postępowanie bohaterów, stara się wytworzyć nastrój niesamowitości i grozy. Fragmenty fabuły nie są ze sobą powiązane, narrator nie liczy się z następstwem czasowym, zakłóca układ chronologiczny wydarzeń, np.: ,,Konrad Wallenrod’’ Adama Mickiewicza.

Gatunki literackie romantyzmu:

• Ballada – gatunek literacki łączący elementy liryki, epiki i dramatu. Tematyka oparta jest na motywach fantastycznych, najczęściej pochodzenia ludowego, np. ,, Romantyczność’’ Adama Mickiewicza.• Epopeja narodowa- określenie eposu, czyli dłuższego utworu wierszowanego przedstawiającego dzieje bohaterów na tle ważnych wydarzeń z historii danej społeczności. Terminem tym nazywa się utwory o szczególnym znaczeniu dla kultury narodowej, np. ,,Pan Tadeusz’’ Adama Mickiewicza.

Hymn

utwór wierszowany, często stroficzny, sławiący wybitną postać, ważne wydarzenie, bądź wzniosłą ideę. Ma charakter pochwalny lub dziękczynny, nacechowany podniosłością stylu np.: Oda do młodości Adama Mickiewicza

oda

– utwór o smutnym, melancholijnym nastroju, poświęcony bohaterowi, znanej postaci historycznej, np. ,,Elegia o … [chłopcu polskim] Krzysztofa Kamila Baczyńskiego.

Elegia

utwór poruszający tematykę religijną bądź patriotyczną, np. ,, Hymn [Smutno mi, Boże!] Juliusza Słowackiego.

Gawęda szlachecka- gatunek epiki ukształtowany w romantyzmie. Naśladuje wypowiedź ustną, ma luźną kompozycję i zmienny tok fabuły. Obfituje we wtrącenia i zwroty do słuchaczy, np. ,, Pamiątki Soplicy” Henryka Rzewuskiego

Twórcy

Juliusz Słowacki

(ur. 4 września 1809 w Krzemieńcu, zm. 3 kwietnia 1849 w Paryżu) – polski poeta, przedstawiciel romantyzmu, dramaturg i epistolograf. Obok Mickiewicza i Krasińskiego określany jako jeden z Wieszczów Narodowych.

Adam Mickiewicz

(ur. 24 grudnia 1798 w Zaosiu lub Nowogródku, zm. 26 listopada 1855 w Stambule) – polski poeta, działacz polityczny, publicysta, tłumacz, filozof, działacz religijny, mistyk, organizator i dowódca wojskowy, nauczyciel akademicki.

Zygmunt Krasiński,właściwie Napoleon Stanisław Adam Feliks Zygmunt Krasiński

(ur. 19 lutego 1812 w Paryżu, zm. 23 lutego 1859 w Paryżu) – hrabia, jeden z trójcy wieszczów, największych poetów polskiego romantyzmu.

Cyprian Kamil Norwid

(ur. 24 września 1821 w Laskowie-Głuchach, zm. 23 maja 1883 w Paryżu) – polski poeta, prozaik, dramatopisarz, eseista, grafik, rzeźbiarz, malarz i filozof. Często uznawany za ostatniego z czterech najważniejszych polskich poetów romantycznych.

George Byron, właściwie George Gordon Noel Byron, znany również jako lord Byron

(ur. 22 stycznia 1788 w Londynie, zm. 19 kwietnia 1824 w Missolungi) – jeden z największych angielskich poetów i dramaturgów. Jego życie obfitowało w skandale obyczajowe, podróże po Europie, podboje miłosne oraz równie liczne literackie przyjaźnie.

Jahann Wolfgang von Goethe

(ur. 28 sierpnia 1749 we Frankfurcie nad Menem, zm. 22 marca 1832 w Weimarze) – niemiecki poeta przełomu XVIII i XIX wieku i najwybitniejszy przedstawiciel literatury niemieckiej, a także jeden z najbardziej znaczących w skali światowej, dramaturg, prozaik, uczony, polityk, wolnomularz.

Ballada ,,Romantyczność''Adama Mickiewicza

Bohater wiersza ma w sobie cechy zarówno wędrowcy (odbywa ciekawą podróż w celu poznania nowych miejsc), tułacza (czuje się zagubiony, nie ma własnego miejsca, nawet w otoczeniu pięknej przyrody tęskni za ojczyzną), jak i pielgrzyma (miejsca, które odwiedza, mają niemal sakralny charakter, co znajduje odbicie w jego przeżyciach)

Przeżycia bohatera lirycznego w poszczególnych częściach tekstu [I zwrotka] Wpłynąłem na suchego przestwór oceanu… = zachwyt, oczarowanie człowieka odkrywającego nowe obszary rzeczywistości, poczucie spokoju, radość, uniesienie [II zwrotka] Już mrok zapada… = niepokój, zagubienie, niepewność [III zwrotka] Stójmy! – jak cicho! – słyszę… = nadzieja na usłyszenie głosu z Litwy, pocieszenie, marzenie [IV zwrotka] Jedźmy, nikt nie woła. = rezygnacja, zwątpienie, gorycz, melancholia,

Osoba mówiąca w tekście to podróżnik i poetaJest wrażliwa na piękno przyrody zwiedza Krymoraz jest bacznym obserwatorem . W tekście przyjmuje rolę bohatera lirycznego

Moskwa

1826 rok

Cytaty: przestwór oceanu , fale łąk , powódz kwiatówśrodki stylistyczne : hiperbolafunkcja w tekście : powodują, że opisywany świat jawi się jako ogromny, monumentalny, nabiera cech nieskończoności Sonet jest przedstawieniem miasta pogrążonego w ciemności. Tajemniczości i niezwykłości obrazowi nadaje również orientalizacja, która stosowana jest przez poetę. Używa on nazw własnych, opisuje poszczególne elementy architektury, które wyróżniają się w ciemności. Niezwykła noc wydaje się być nocą niezwykle spokojną. Jedynym elementem zakłócającym spokój są pojawiające się na niebie błyskawice.

Sonety Krymskie

Agata Piasecka IIF

• ,,Pan Tadeusz"- zarówno tytuł utworu, jak i imię bohatera
• Ostatni zajazd na Litwie- podtytuł utworu, miejsce akcji
• Historia szlachecka- tematyka utworu, grupa bohaterów, przemijające tradycje szlacheckie.
• z r. 1811 i 1812- czas akcji
• we dwunastu księgach wierszem- budowa utworu, sposób napisania
• przez Adama Mickiewicza- autor
• Paryż- miejsce wydania
• 1834r.- rok wydania

Analiza strony tytułowej

Agata Piasecka IIF

• Odczuwa nieustający żal z powodu zaborów.
• Polacy nie czuli się dobrze w Paryżu, nie byli tam mile widziani.
• Wspomnienia przynosiły mu ukojenie i prowadziły do idealizacji przeszłości.
• Utwór pozwala się przenieść w czasy szczęśliwsze.

Ćwiczenie interaktywne:

Odsłuchaj epilog

Autor przedstawia tragiczne wieści z ojczyzny, wspomina, że panowały tam kłótnie i niesmaki. Próbuje uciec od bolesnej rzeczywistości poprzez wspomnienia dawnych czasów.

+ https://learningapps.org/display?v=p1kmrshat20

W Epilogu dominuje uczucie nostalgii. Jest to silna tęsknota za ojczyzną.

Epilog w ,,Panu Tadeuszu''

Adam Mickiewicz odwołuje się do czasów jemu współczesnych, opisuje okoliczności i wyjaśnia cel napisania utworu.

wierny sługa Sopliców. W utworze ma swój odpowiednik w rodzinie Horeszków w postaci Gerwazego. Jest to sympatyczny starzec, podobnie jak Sędzia wierny tradycji, a zwłaszcza prawu.

* Write a introduction here *

Wojski Hreczecha

przyjaciel domu. Pod nieobecność Sędziego pełni obowiązki gospodarza. Postać niezwykle sympatyczna i posiadająca wiele talentów: jest wodzem polowań i najlepszym graczem na rogu, marszałkiem dworu i kuchmistrzem, a także wielkim znawcą historii Polski i zapalonym gawędziarzem. Dzięki niezwykłemu sprytowi potrafi rozstrzygnąć wiele spraw – chociażby spór o Kusego i Sokoła, czy przechylenie szali zwycięstwa na korzyść Polaków podczas bitwy z Moskalami.

"bohater tytułowy. Syn Jacka z jego nieudanego i krótkiego małżeństwa. Wcześnie osierocony przez matkę i niejako opuszczony przez ojca, od wczesnego dzieciństwa wychowywany jest przez Stryja. Poznajemy go jako prawie dwudziestolatka, gdy powraca ze szkoły z Wilna. Włączony przez ojca w plan pogodzenia zwaśnionych rodów bierze za żonę Zosię, córkę dawnej miłości Jacka.

Tadeusz Soplica

przyjaciel Sędziego. Przybył do jego domu, aby rozsądzić spór o zamek. Jest przedstawicielem dość nielicznej w utworze magnaterii. Z racji pełnienia wysokiego urzędu, zawsze sadzany jest najwyżej przy stole. Równy Sędziemu w hołdowaniu obyczajom i tradycji. Jak informuje nas narrator jest to „ostatni, co tak poloneza wodzi”.

Podkomorzy

. Woźny Protazy Brzechalski

głowa rodu Sopliców, młodszy brat Jacka. Wzorowy gospodarz, który przestrzega i pilnuje dawnych obyczajów i zasad grzeczności. Dzięki temu jego Soplicowo słynie jako ostoja polskości. Jako zagorzały tradycjonalista ma wielu przyjaciół (dworek jego słynie z gościnności), ale i wrogów (szlachta z Dobrzynia, Gerwazy i Hrabia). Ostatecznie jednak udaje mu się zjednać sobie powszechną sympatię.

Sędzia

Pan Tadeusz-bohaterowie

INWOKACJA

Adam Mickiewicz „Pan Tadeusz”

Osobą mówiącą w „Inwokacji” może być osoba przebywająca na obczyźnie, tęskniąca za ojczyzną i znajdująca we wspomnieniach ukojenie. Prośby kieruje do Matki Bożej, a wyznania do Litwy. W „Inwokacji” ojczyzna zostaje porównana do zdrowia. Aluzja widoczna w tym porównaniu nawiązuje do fraszki Jana Kochanowskiego „Na zdrowie”. Poeta użył takiego określenia, aby podkreślić, że doceniamy to co mamy, dopiero wtedy, gdy to stracimy.

Litwo! Ojczyzno moja! Ty jesteś jak zdrowie, Ile cię trzeba cenić, ten tylko się dowie, Kto cię stracił. Dziś piękność twą w całej ozdobie Widzę i opisuję, bo tęsknię po tobie" Panno święta, co Jasnej bronisz Częstochowy I w Ostrej świecisz Bramie! Ty, co gród zamkowy Nowogródzki ochraniasz z jego wiernym ludem! Jak mnie dziecko do zdrowia powróciłaś cudem, (Gdy od płaczącej matki pod Twoją opiekę Ofiarowany, martwą podniosłem powiekę I zaraz mogłem pieszo do Twych świątyń progu Iść za wrócone życie podziękować Bogu), Tak nas powrócisz cudem na Ojczyzny łono. Tymczasem przenoś moją duszę utęsknioną Do tych pagórków leśnych, do tych łąk zielonych, Szeroko nad błękitnym Niemnem rozciągnionych; Do tych pól malowanych zbożem rozmaitem, Wyzłacanych pszenicą, posrebrzanych żytem; Gdzie bursztynowy świerzop, gryka jak śnieg biała, Gdzie panieńskim rumieńcem dzięcielina pała, A wszystko przepasane jakby wstęgą, miedzą Zieloną, na niej z rzadka ciche grusze siedzą.

Jankiel

Poloneza czas zacząć

Koncert Jankiela

właściciel pobliskich karczm. Jest przykładem jednego z bardziej pozytywnych przedstawień Żyda w literaturze polskiej. Jest to Żyd w dużym stopniu zasymilowany – zachowujący odrębność religijną, ale będący wielkim patriotą. Jako w pełni swiadomy obywatel robi „dla sprawy” o wiele więcej, niż niektórzy Polacy. Aktywnie współpracuje z Księdzem Robakiem. Jako jeden z nielicznych sprzeciwia się atakowi na Soplicę. W finalnej zcęści utworu jest bohaterem jednej z bardziej znanych scen poematu, nazywanej koncertem Jankiela . Poprzez dobór utworów, które wygrywa na cymbałkach przypomina wydarzenia z historii Polski.

Jankiel

sługa carski, pełniący obowiązki doradcy sędziego i komisarza nadzorującego policję. Toczy ciągły spór z Rejentem o to, który z nich jest lepszym myśliwym (jest właścicielem charta Sokoła). Postać raczej niezbyt znacząca, występując głównie w związku z budowaniem komizmu. Początkowo wielbiciel wdzięków Telimeny, w końcowych partiach utworu poślubia córkę Wojskiego Tekę Hreczeszankę.

Rejent Bolesta

gość w domu Sędziego. Jest to urzędnik odpowiedzialny za sporządzanie aktów notarialnych – być może jego obecność również związana jest ze sporem o zamek. Rejent to miłośnik polowań – właściciel charta imieniem Kusy i strzelby Sagalasówki. Toczy nieustanny spór z Asesorem, który udaje się zażegnać dopiero w końcowej części utworu. Jest przedstawiany z dużą sympatią. Ostatecznie to on pada ofiarą „łowów” Telimeny.

Asesor

• wierny sługa Horeszków, strażnik zamkowych ruin
• nieustępliwy, porywczy, skłonny do awantur
• nienawidzi Sopliców za to, że Jacek zabił jego pana
• broni honoru Stolnika i pragnie zemsty

Gerwazy Rębajło(klucznik)

Zosia

Zosia

Stolnik Horeszko

Hrabia

+info

Zosia – córka Ewy Horeszko i Wojewody. Wcześnie osierocona przez rodziców, którzy zmarli na zesłaniu na Sybirze. Zaopiekował się nią anonimowo Jacek Soplica dając w opiekę Telimenie. Powziął bowiem plan wyswatania dziewczyny z Tadeuszem, co ostatecznie udaje się wcielić w życie. Mieszka w dworku Sopliców, gdzie rozkwita i pięknieje. Nie jest postacią dynamiczna ani zbyt aktywną – narrator udziela jej głosu zaledwie cztery razy.

ostatni z Horeszków, choć, jak mawia Gerwazy, „po kądzieli”. Toczy z Sędzią spór o zamek. Jego rozchwiana natura jest w pewnej części parodią skrajnie romantycznej postawy, opartej nie na filozofii, ale na upodobaniach i modach. Wiele jego decyzji budzi się pod wpływem impulsu i jest podyktowane przez żądną wrażeń wyobraźnię. Przez innych odbierany jest niekiedy jako dziwak. Jak przystało na typ romantyka kocha się ciągle i nie zawsze stale: kolejno fascynują go Zosia, Telimena, a w końcu Podkomorzanka.

Postaci z kręgu rodu Horeszków:

Telimena

Stolnik Horeszko – nieżyjący już potomek Horeszków w prostej linii. Zginął z rąk Jacka Soplicy, którego uczynił sobie wrogiem poprzez podanie mu „czarnej polewki”. Przedśmiertnie jednak dostrzega niewłaściwość swojego postępowania i przebacza zabójcy. Z relacji Gerwazego dowiadujemy się, że był to bogaty magnat, przeciwnik konfederacji targowickiej. Zaplanował małżeństwo swojej córki, którego owocem jest Zosia – jest wiec jej dziadkiem.

daleka krewna Sopliców, ale przyjacióła rodziny Horeszków, sytuuje się pomiędzy dwoma rodami. W utworze ukazana jest jako ok. trzydziestoletnia kokietka, uwodząca kolejno, lub równocześnie, Tadeusza, Hrabiego i Asesora, aby w końcowej scenie wyjść za Rejenta. Nie jest ona jednak napiętnowana przez narratora – pokazuje on także, że potrafi współczuć, kiedy biegnie powstrzymać Tadeusza przez samobójstwem. Ostatecznie zgadza się także na małżeństwo młodzieńca z Zosią.

– W historii księdza Robaka pojawiają się wydarzenia, które nie mogły być udziałem jednego człowieka (niemożliwość przebywania w tym samym czasie w różnych miejscach), jest to jakby „kumulacja losu polskiego”. – Poeta ukazał w postaci Jacka Soplicy najpierw ujemne cechy szlachty (pycha, duma, samowola), a następnie przemianę narodowego charakteru, potrzebę zmiany, ofiarne poświęcenie się dla odzyskania utraconej ojczyzny. – Przykład Księdza Robaka, który odpokutował nad miarę, służąc ojczyźnie, który potrafił się zmienić, przywodzi myśl o możliwości zmiany całego społeczeństwa, które wolność może odzyskać tylko drogą przemian i ciężkiej służby dla narodu, „męczeństwa bez chwały”. – Przemiana Jacka Soplicy jest wyrazem wiary i otuchy poety, nadzieją dla zmian, jakie muszą być dokonane, aby Polacy odzyskali niepodległość.

wnioski na temat postaci Jacka Soplicy (czego może być symbolem – on oraz jego przemiana)

link do spowiedzi Jacka Soplicy

.https://www.youtube.com/watch?v=tb61IKyz4lg

Odmienił swoje życie, brał udział w wielu walkach, potem wstąpił do zakonu Bernardynów i jako Ksiądz Robak powrócił na Litwę, aby pomóc w przygotowaniu powstania. Był emisariuszem. Zaopiekował się Zosią – osieroconą córką Ewy. Uzyskał przebaczenie Gerwazego. Zmarł od ran postrzelony, gdy uratował Hrabiego – krewnego Horeszków.

Pokuta i chwała

Błędy i degrengolada

Młody Jacek Soplica jest typowym przedstawicielem szlacheckiego stanu, wyrazicielem szlacheckiego warcholstwa, młodzieńczego rozpasania, dla którego nie ma żadnych granic w kraju, gdzie „ szlachcic urodzony jest zarówno z panami kandydat korony”. Na jego przykładzie można obserwować niebezpieczeństwa swobody bez granic. Taki niepohamowany indywidualizm szlachty polskiej mógł zniszczyć wszelki ład prawny i moralny, przynieść anarchię i w konsekwencji utratę państwowości.

Etapy życia bohatera :

Po odrzuceniu przez Stolnika zrozpaczony Jacek postanowił zapomnieć o Ewie, ożenił się z inną szlachcianką (matką Tadeusza), która potem umarła. Jacek zaczął pić, stoczył się. Zaślepiony nienawiścią zastrzelił Stolnika. Posądzony o zmowę z Moskalami i zdradę ojczyzny wyjechał z kraju.

Jacek Soplica

Jacek, jako młody szlachcic nieprzytomnie zakochany w Ewie, często odwiedzał Stolnika. Magnat postępował obłudnie, udawał przyjaźń, gdyż zależało mu na poparciu Wąsala.

Butna młodość

Miłosne perypetie Tadeusza

,,Było cymbalistów wielu...”

Bohaterem jednego z pobocznych wątków jest zaangażowany w działalność patriotyczną żyd Jankiel. Daje koncert gry na cymbałach, oddając muzyką ważne wydarzenia z historii Polski.

Spór Asesora z Rejentem

Kłótnia w zamku

Akcję czas zacząć

Nie mogło zabraknąć tematyki miłosnej, która toczyła się wokół Tadeusza, Telimeny i Zosi. Wątek mówi o romansie Tadeusza z Telimeną, jego miłości do Zosi i intrygi Telimeny. Jest jeszcze wątek poboczny o zalotach Hrabiego i Telimeny. Jak się wszystko potoczyło?

Jednym z głównych wątków w ,,Panu Tadeuszu” są tragiczne dzieje tajemniczego kwestarza, emisariusza przygotowującego powstanie. Jest to tematyka narodowowyzwoleńcza - patriotyczna, a bohaterem jest były awanturnik Jacek Soplica, czyli Ksiądz Robak.

,,,Pan Tadeusz" - wątki

Kłótnia Asesora z Rejentem o to, czyj chart jest bardziej sprawny, przewija się przez karty utworu. Podczas polowania niestety oba psy się skompromitowały, jednak po interwencji Wojskiego potwierdzono sprawność Kusego i Sokoła.

Jeden z ważniejszych wątków to trwający od dawna spór między rodami Sopliców i Horeszków, których przedstawicielami są Sędzia i Hrabia. Dotyczy on własności zamku i związany jest z zabójstwem Stolnika.

Jedność człowieka z przyrodą

Koncert wieczorny

Rozrywki dawnej szlachty

Uczty sprzed lat

Gościnność - zwyczaje

Na uczcie zaręczynowej wydanej z okazji zaręczyn trzech par przewodził Wojski, który przygotował ją według przepisów zaczerpniętych ze starodawnej książki kucharskiej. Zaszczytne miejsce zajmował gen. Dąbrowski. Tadeusz z Zosią usługiwali chłopom, gdyż tak nakazywał staropolski zwyczaj. Wznoszono toasty, wiwaty, a Jankiel zagrał koncert i wszyscy tańczyli poloneza.

Czas spędzano na spacerach i przechadzkach, malowaniu czy szkicowaniu, a przy tym podziwiając uroki krajobrazu. Zebrania szlacheckie w karczmie Jankiela były nieodłączną częścią życia. Ciekawą formą spędzania wolnego czasu były polowania i grzybobrania. Bawiono się też na ucztach i tańcach.

Przyroda bohaterem oraz staropolskie obyczaje

• otwarta brama i drzwi dworku: Brama na wciąż otwarta przechodniom ogłasza, / Że gościnna i wszystkich w gościnę zaprasza;
• wielka serdeczność w traktowaniu gości w myśl zasady : „Gość w dom, Bóg w dom”;
• uroczyste powitanie przez gospodarza lub, w razie jego nieobecności, przez wyznaczoną osobę;
• troska o konie gości, których Sędzia nigdy nie odsyłał do gospody;
• sadzanie gości na pierwszym miejscu.

Przyroda i obyczaje w ,,Panu Tadeuszu”

Na uczcie była niezwykła obfitość dań. Posiłki przebiegały według ustalonego rytuału, a przy stole zbierały się całe rodziny wraz z gośćmi, których nigdy nie brakowało. Każdy zajmował należne mu miejsce przy stole. Damom usługiwano przy stole, a także wygłaszano przemowy.

Mowa Sędziego o grzeczności

Pan Tadeusz to epopeja narodowa. To utwór wielowątkowy (wątek miłosny, patriotyczny i obyczajowy), ukazuje życie narodu w ważnym okresie dziejowym (zmiany społeczne, oczekiwanie na możliwość odzyskania niepodległości, Napoleon), ma bogate tło obyczajowe (rozrywki dawnej szlachty, uczty sprzed lat, sejmik, zajazd). Jest to wzór pięknego narodowego języka( Pan Tadeusz ukazuje piękny narodowy język, bogaty w środki stylistyczne). Na początku utworu występuje inwokacja, w której poeta zwraca się do Litwy i Matki Bożej. Narrator jest wszechwiedzący, zna myśli i przeżycia bohaterów oraz ich historie.

„PAN TADEUSZ” jako NARODOWA EPOPEJA

Epopeja to:o Utwór poetycki, ale należący do epiki o Fabuła wielowątkowa o Tematem jest życie narodu w ważnym okresie dziejowym o Przedstawia bogate tło obyczajowe i ukazuje prawdziwy i wszechstronny obraz dziejów narodu o Stanowi wzór piękna narodowego języka o Nieodłączny składnik epopei, pojawiający się na początku utworu, to inwokacja o Występuje narrator wszechwiedzący o Przedstawia bohatera jednostkowego, którego losy związane są z życiem społeczeństwa, stanowiącym przykład do naśladowania.

„Pan Tadeusz” to utwór epicki. • Jest napisany wierszem, ale mówi w nim narrator • Ukazano w nim świat przedstawiony (bohaterowie i zdarzenia w określonym miejscu i czasie) • Zawiera elementy opowiadania, opisy, dialogi

Historia z opowieści więźniów z 1 sceny

Mistyczny charakter utworu Zestawienie wydarzeń dziejących się na Litwie w 1 połowie XIX w. Ze zdarzeniami biblijnymi miało na celu podkreślenia mistycznego wymiaru cierpienia młodzieży litewskiej i jego znoszenia (martyrologia) oraz ukazania ich jako ofiary, która odkupi Polskę i Europę. "

Dziady część III - utwór dramatyczny Adama Mickiewicza, powstał w 1832 w Dreźnie, a wydany został w Paryżu z IV tomem Poezji. „Dziady” były dedykowane członkom Zgromadzenia Filaretów, a tym samym przyjaciołom poety.

Dziady część 3

Dziady jako dramat romantyczny:

• zerwanie z zasadą trzech jedności - czasu, miejsca i akcji,
• luźna, otwarta kompozycja,
• brak związków przyczynowo - skutkowych,
• brak wyraźnego zakończenia utworu - wizja Konrada niczego nie wyjaśnia,
• przenikanie się dwóch płaszczyzn - rzeczywistej (wydarzenia i postacie historyczne) i metafizycznej (elementy mistyczne, w tym diabły i anioły walczące o duszę Konrada), do której bohaterowie przedostają się poprzez sen i widzenia,
• synkretyzm rodzajowy czyli połączenie epiki (występowanie opowieści), liryki (np widzenie Ewy) i dramatu (sceny dialogowe),
• mieszanie się konwencji literackich i kategorii estetycznych (tragizm, komizm, patos, groteska, satyra w jednym utworze)

Dobre i złe duchy walczące o duszę Konrada w Prologu

https://youtu.be/Lfvv52Q6TvA

Pieśń zemsty:

• podzielona na 4 strofy kończące powtarzającym się refrenem,
• wiersz sylabiczny,
• rymy:

• dramatyzm utworu podmiot z indywidualnego zmienia się w zbiorowy

W Konradzie narodziła się chęć zemsty na zaborcy. Jego planem jest najpierw zaszczepienie tej chęci w swoich rodakach, możliwym warunkiem do spełnienia jest odrzucenie własnej wiary. Następnie opisuje co by zrobili z wrogiem. Tym przekazem mówi jak gorąca jest w nim chęć zemsty, nie przewiduje on litości. Sama kara dla oprawców narodu polskiego ma charakter rytualny

Prolog: Akcja rozgrywa się w celi klasztoru-więzienia. Bohatera prologu poznajemy jako postać, o którą walczą dobre i złe duchy. Więzień zamknięty w celi pod wpływem sporu duchów przeżywa wewnętrzny przełom. Skutkiem tego przełomu jest zmiana jego osobowości z nieszczęśliwego kochanka (Gustawa z cz. IV "Dziadów") w Prometeusza chcącego wybawić naród (Konrada z cz. III „Dziadów”).

Wyczeprany Kondrad po Wielkiej Improwizacji

Wielka Improwizacja

Konrad jako wieszcz:

• ma nieograniczoną potęgę i moc, ale także jest jej świadomy,
• porównuje się do Boga,
• nazywa się prorokiem, wybrańcem spośród ludzi,
• ludzie nie są godni jego poezji, tylko Bóg i natura mają do niej prawo,
• jego dzieło unieśmiertelni go na wieki,
• ma wygórowane ego,
• buntownik,
• kieruje nim pycha

Wielka Improwizacja Konrad w swojej konfrontacji z Bogiem na początku próbuje spokojnie przekonać go do oddania władzy potwierdzając to stwierdzeniem, że byłby lepszy od Niego. Po ignorancji przez Boga jego wypowiedzi, ale także wyzwania na pojedynek zaczyna bluźnić, mówi, że miłość Boga to pomyłka, który zamiast być miłością jest tylko mądrością.Wściekły Konrad prawie wypowiada największą obelgę „Tyś nie ojcem świata, ale…”, po czym pada omdlały na posadzkę. Kapral zawiadomiony przez jednego z więźniów wzywa ks Piotra, aby dokonał egzorcyzmów.

Mała Improwizacja wyraża dramat samotnego poety, nie potrafiącego nadać kształtu swoim myślom, Konrad jako uosobienie Twórcy i jego potęgi, symbolika: orzeł jako siła, odwaga, godność, waleczność i kruk jako pycha

Stosunek Konrada do ludzkości Konrad to postać pełna sprzeczności - z jednej strony kocha cały naród, mówi, że współodczuwa jego cierpienia i nazywa się za reprezentanta ludzi, ale z drugiej strony pogardza nimi, uważa za bezużytecznych i niedoceniających tego co mają, podkreśla także swoją wyższość nad nimi i pragnienie tyrańskiej władzy (wynikającej z pychy).

Jedna z form represji - zesłania na Syberię

• Skutki: wyniszczenie psychiczne i fizyczne organizmu, Zmiany w wyglądzie, Popadanie w obłęd, Stany lękowe, Myśli samobójcze

• Fizyczne - zsyłanie na Sybir, zakucie w łańcuchy, nie dawanie jedzenia, dawanie opium do picia, brak możliwości snu, głodzenie, trucie, łaskotanie, podkładanie robaków

• Psychiczne - brak kontaktu z innymi, nie podawanie powodu zatrzymania, manipulacja, tajne śledztwa, fałszywe zeznania, brak możliwości obrony, zastraszanie

Uczniowie wileńscy to młodzi patrioci, pełni zapału, chętni do działania, skłonni oddać życie za wolność kraju, ale także empatyczni i wrażliwi. Rosjanie widzieli w nich zagrożenie i obawiali się tego, co mogą zrobić. Dlatego postanowili zniszczyć Polskę poprzez złamanie nadziei młodych, w tym celu wprowadzając bezpodstawne prześladowania na ludzi, a szczególnie osoby należące do Zgromadzenia Filomatów i Filaretów. Represje stosowane przez Rosjan:

Egzorcyzmy ks. Piotra

Mesjanizm - pogląd przypisujący Polsce szczególną rolę w dziejach świata; Polska – jak Chrystus – miała własnym cierpieniem okupić wolność innych.

Dziady jako dramat narodowy Dziady poruszają tematykę narodową i historyczną ukazując naród w momencie próby poprzez przedstawienie procesu filomatów i filaretów oraz ukazanie młodych, walczących z caratem i jego rządem. Opisano przedstawicieli polskiego społeczeństwa, różne postawy wobec sprawy narodowej, ale także historię narodu i jego miejsce we wspólnocie z perspektywy metafizycznej. Utwór powstał po upadku listopadowym i służył „pokrzepieniu serc” i odbudowania chęci do walki Polaków.

Widzenie księdza Piotra oprócz posiadania mesjanistycznego charakteru ma także charakter historiozoficzny. Widział on Polskę jako Mesjasza narodów, jako kraj, który odkupi świat. Polska została w niej porównana do Jezusa, która jak on miała najpierw cierpieć, ponieść swój krzyż (dręczący zaborcy), aby potem zmartwychwstać. Jest także wywyższona ponad inne kraje, jej poświęcenie ma mistyczny charakter.

recytacja utworu, aby dogłębniej zrozumieć poetę

Wiersz powstał na przełomie 1863 i 1864 roku. Bezpośrednią przyczyną jego napisania było zniszczenie fortepianu kompozytora, który należał do jego siostry. Wydarzenie to związane było z carskimi represjami po zamachu na gen. T. Berga, który miał miejsce w 1863 roku. Gdy w akcie zemsty carscy żołdacy wyrzucili z okna pałacu Zamoyskich na bruk fortepian Szopena, kompozytor już wtedy nie żył - zmarł w 1849 roku w Paryżu. W tymże właśnie roku Norwid poznał Szopena i tuż przed śmiercią artysty odwiedził go w jego paryskim mieszkaniu. Napływające później do poety doniesienia z kraju o zniszczeniu instrumentu obudziły w nim wspomnienie owego spotkania z Szopenem i były dla niego inspiracją do napisania utworu „Fortepian Szopena”.

Cyprian Norwid- „Fortepian Szopena”

tu znajdziecie cały utwór

Utwór ten ma charakter traktatu o sztuce. Właśnie ona jest jednym z dominujących w wierszu tematów. Na wieloznaczność wiersza wskazują liczne metafory („Z marmurów łona”), nawiązania do tradycji (Orfeusz, Pigmalion), słowa – klucze („Brak”), zapis graficzny („BRAK”, „D o p e ł n i e n i e”), wielokropki, myślniki, niedopowiedzenia, epitety („Pod rozpłomienioną gwiazdą”), wykrzyknienia („Ten!”, „Nie ja!”). Jego budowa jest nieregularna. Występują w nim również rymy, apostrofy, anafory. Podzielony został na dziesięć części zróżnicowanych tematycznie, z których każda ma inną ilość wersów.

Analiza utoru

Kolejne trzy części wprowadzają już innego bohatera. Jest nim nie tylko sam muzyk, ale i jego muzyka. To właśnie dzięki niej śmierć autora nie oznacza kresu jego dzieła. Jest ona wartością ponadczasową, która tworzy pomost między sztuką starożytnej Grecji a współczesnością. Posiada ona również doskonałość klasyczną połączoną z peryklejską prostotą (mowa o sztuce greckiej z czasów Peryklesa w V w. przed Chrystusem). Podmiot liryczny rozważa samą istotę sztuki. Tu odwołuje się do takich twórców jak Fidiasz – grecki rzeźbiarz, Ajschylos – tragik, czy też Dawid – psalmista biblijny, a także Szopen, którzy realizowali swą sztukę w sposób doskonały poprzez łączenie istoty i formy: „Zwiesz się razem: Duchem i Literą.” W części tej widzimy odpowiedź na pytanie, dlaczego prawdziwa sztuka jest niezrozumiała w realnym świecie. Otóż cechą takiego świata jest niedoskonałość, zaś sztuka jest czymś doskonałym, tworzącym idealną całość. Dlatego nie można na ziemi zrealizować jej ideału: „Zawsze – zemści się na tobie: BRAK!... - Piętnem globu tego – niedostatek.”

Dostrzegamy bladą twarz i alabastrowe dłonie Szopena, które zlewają się w jedno z bielą klawiatury fortepianu. Ostatnie dni życia artysty są niezwykłe: „Pełne, jak Mit, Blade, jak świt”. Zatem zbliżająca się śmierć nie oznacza dla niego końca, jedynie przejście w inny, wyższy wymiar istnienia, gdyż mit jest czymś ponadczasowym, wiecznie żywym.

Utwór ten jest wieloczęściowy. W trzech pierwszych zwrotkach poeta opisuje zapamiętaną przez niego sylwetkę gasnącego artysty. Norwid wspomina postać Szopena, podobnego do liry Orfeusza, do postaci marmurowej dłuta Pigmaliona. Nawiązanie do mitów jest celowe. Orfeusz wzruszał przyrodę swoją muzyką, Pigmalion zaś ożywił rzeźbę; życie i twórczość muzyka stają się mitem dzięki wielkości jego osoby. Norwid postrzegał proces twórczy Szopena jako pracę – zmaganie się z niedoskonałą materią, aby przekształcić ją w ideał. Struny mówią o ruchach sobie przeciwnych, czyli o uderzaniu i odpychaniu

Konwencja ta będzie kontynuowana w całym dziele i choć Szopen nie odezwie się ani słowem, to jego milczenie jest dostatecznym powodem do wygłaszania przez poetę monologu. W utworze wypowiadają się również struny, Cnota, pasje.

W pierwszym wersie podmiot liryczny zwraca się bezpośrednio do Fryderyka Chopina (Oto patrz – Fryderyku!), a także do sztuki (O Ty! – co jesteś Miłości- profilem), jest to zatem przykład liryki inwokacyjnej.

Interpretacja utworu

zapraszam do wysłuchania utworu Fryderyka Chopina Polonez As-dur op. 53

Ostatnia, dziesiąta część, to refleksja podmiotu lirycznego na temat muzyki Szopena oraz poezji samego Norwida. Łączy je fakt, iż obydwie nie były zrozumiane przez współczesnych. W swej twórczości wykraczali oni poza swój czas, dlatego też ludzkość musiała dojrzeć, aby w pełni zrozumieć i zaakceptować ich twórczość. Jednak aby to się wydarzyło, sztuka musi być kompletnie odrzucona, „Ideał musiał sięgnąć bruku”. Dopiero wtedy nastąpić może jej zmartwychwstanie i zrozumienie.

W części ósmej przenosimy się do Warszawy na plac Starego Miasta, który oglądamy z lotu ptaka. Krajobraz stolicy widzimy jakby oczami Szopena, gdyż jego duch jest tam wciąż obecny. Zniszczenie fortepianu mistrza, który jest symbolem sztuki, jest wyrazem odrzucenia przez ludzi muzyki Szopena. Moment wyrzucenia przez okno fortepianu opisany został z dużą dozą emocji. Momentem kulminacyjnym jest odgłos upadającego na bruk fortepianu: „I znów widzę, acz dymem oślepian, jak przez ganku kolumny Sprzęt podobny do trumny Wydźwigają... runął... runął... Twój fortepian!”

Winkelriedyzm – postawa bohatera poświęcającego życie dla wolności ojczyzny; określenie to utworzono od imienia legendarnego szwajcarskiego rycerza (Arnold Winkelried) ze średniowiecza, spopularyzowane w literaturze polskiej dzięki wzmiance w “Kordianie” Słowackiego.

Lektura monologu Kordiana na szczycie Mont Blanc. Wyodrębnienie w tekście trzech części. Część 1 – Opis przestrzeni metafizycznej, transcendentnej, w której potęga przyrody wynosi go ponad cały świat i zbliża się do Boga. Część 2 – Dochodzi do przemiany bohatera, z 15-letniego chłopca w człowieka o nieograniczonych możliwościach: “Jam jest posąg człowieka na posągu świata”. Część 3 – Wielka myśl, która pcha bohatera do wielkich czynów - winkelriedyzm.

Etapy w życiu Konrada

Po wysłuchaniu prezentacji, przedstaw kreację bohatera romantycznego w kontekście wypowiedzi o bohaterze romantycznym, który ma duszę rapera i utworu Taco Hemingwaya “Nostalgia”.

Wyjaśniamy, co oznacza imię tytułowego bohatera dramatu J. Słowackiego.Kordian – człowiek serca Określamy wiek Kordiana i formułujemy hipotezę dotyczącą jego charakteru: Kordian jest młody, ma 15 lat, jest samotny, wrażliwy, jest apatyczny, odczuwa niechęć do życia. Przeżywa nieszczęśliwą miłość. Analiza pierwszej wypowiedzi Kordiana otwierającej akt I dramatu. Scharakteryzowanie nastroju tego fragmentu. Nastrój grozy, niepokoju – wymowa pesymistyczna. Taki nastój budują sformułowania: truje, gnicie, zwiędły, cicho, zimno, odludnie, opadłe kwiaty…

Bohater romantyczny – cechuje się indywidualizmem, kieruje się sercem, nie rozumem. Bohater romantyczny widział sens w miłości, cierpieniu i w buncie.

"Kordian" - pomiędzy głosem serca a głosem rozumu

Podsumowanie Czy Kordian to bohater romantyczny? Kordian to typowy bohater romantyczny, jest jednostką wybitną, mierzy się ze światem, ale też z samym sobą. Jest indywidualistą, czuje się wyobcowany, niezrozumiany a przez to samotny. Przeżywa wewnętrzne rozdarcie, jest sprzeczny sam ze sobą. Gotowy jest do poświęceń, oddania życia za swoją ojczyznę.

Dodatkowe pytania do zastanowienia....

Określ, jaką rolę odgrywa w życiu Kordiana rozmowa z doktorem. 1)Napisz, jaką ideę romantyczną zaatakował w podanym cytacie Doktor. Odp. Zaatakował ideę, że poeta jest przewódcą narodu. Może naród poprowadzić do walki. Żądać od narodu całkowitego poświęcenia. Poeta nie jest dowódcą ani żołnierzem. Jak się okazało jest zbyt wrażliwy (próba zabicia cara) 2) Wyjaśnij, dlaczego Doktor porównuje Kordiana do wariatów zamkniętych w szpitalu psychiatrycznym. Odp. Wariaci reprezentują w prześmiewczy sposób ideę mesjanizmu i prometeizmu. Jak sam Kordian mówi, to “wariaci oba”. Ale także jego idea winkelriedyzmu także zostaje poddana krytyce. Poświęcenie siebie, samotna walka do ratowania ludzkości to także szaleństwo.

Planowany przez Kordiana zamach na życie cara:a) Wyjaśnij, jaki związek ma decyzja o działaniu w pojedynkę z ideologią romantyczną. Bohater romantyczny to samotnik i indywidualista, dlatego podejmuje walkę w pojedynkę. b) Określ, z jakim typem bohatera romantycznego można skojarzyć Kordiana. Uzasadnij swoją odpowiedź. Kordian przypomina bohatera bajronicznego – samotnego, skłóconego ze światem mściciela, który działa wbrew otoczeniu. c) Odpowiedz, jak planowany czyn Kordiana wpisuje się w koncepcję winkelriedyzmu. Zamach cara miał być czynem na miarę Winkelrieda. Byłby to czyn samobójczy, zamachowiec tak jak Winkelried ryzykował życiem.

Dziękujemy za uwagę :)

"W Weronie"I Nad Kapuletich i Montekich domem, Spłukane deszczem, poruszone gromem, Łagodne oko błękitu.II Patrzy na gruzy nieprzyjaznych grodów, Na rozwalone bramy do ogrodów -- I gwiazdę zrzuca ze szczytu;III Cyprysy mówią, że to dla Julietty, Że dla Romea -- ta łza znad planety Spada... i groby przecieka;IV A ludzie mówią, i mówią uczenie, Że to nie łzy są, ale że kamienie, I -- że nikt na nie... nie czeka!

• Budowa wiersza "W Weronie" jest oparta o zasadę aluzji literackiej. ALUZJA LITERACKA – według słownika terminów literackich jest to odwołanie się do innego tekstu, stylu lub zjawiska literackiego za pomocą określonych sygnałów, rozpoznawalnych dla odbiorcy. Sygnałem takim może być nawiązanie do któregokolwiek elementu przywoływanego utworu, np. tytułu, sformułowań wyrazowych, motywów. Stanowi ona komentarz do utworu, instrukcję do jego interpretacji.

Cyprian Norwid "W Weronie"

• Norwid historię nieszczęśliwych kochanków potraktował symbolicznie. Swą uwagę skierował głównie na ciszę i spokój, które nastąpiły po nieszczęściach. Skontrastowane ze sobą zostały przemijalność tego, co stworzył człowiek („Patrzy na gruzy nieprzyjaznych grodów, Na rozwalone bramy do ogrodów”) z trwałością sfery uczuć, która przejawia się we współczuciu okazywanym człowiekowi przez naturę.
• Wiersz składa się z czterech zwrotek trzywersowych. Występują w nim rymy, np. „domem – gromem”, epitety „łagodne oko”, wykrzyknienie „Że nikt na nie czeka”, personifikacja „cyprysy mówią”.

• Wiersz ten napisany został w 1847 bądź 1848 roku. Jest on rozmową między cyprysami a ludźmi uczonymi, czyli między rozumem człowieka a uczuciem przyrody. Dyskusja ta ma miejsce w Weronie, mieście, w którym rozegrała się szekspirowska tragedia „Romeo i Julia”. Widzimy, jak w tym legendarnym miejscu niebo, będące symbolem stałości i nieprzemijalności, zadumało się nad losem człowieka, nad jego tragedią oraz nad potęgą miłości. Naszym oczom ukazuje się obraz spadającej gwiazdy, która wynurza się z cichego, niepozornego błękitu nieba.
• Podmior liryczny w wierszu przetacza opinie i relacjonuje wydarzenia, Rozumie mowę roślin i interpretuje zjawiska.