Afryka -środowisko przyrodnicze

cele

Dział II Afryka

Środowisko przyrodnicze Afryki

kliknij aby otworzyć film

Film -PWN- sprawdź co już wiesz o Afryce

Skrajnymi punktami Afryki są przylądki: na płn. Ra's al-Ghiran (Biały), na wsch. Hafun, na płd. Igielny, na zach. - Almadi (Zielony).

Ponad 75% powierzchni leży na wysokości od 300 do 2000 m n.p.m. Niewiele jest gór w Afryce. Najwyższe pasma znajdują się na północy: Góry Atlas oraz na południu: góry Smocze i Przylądkowe. Najwyższym szczytem jest Kibo w masywie wulkanicznym Kilimandżaro (5895 m n.p.m.).

Afryka to kontynent wyżynny.

Wyżyny są poprzecinane rozległymi Kotlinami, czyli obniżeniami terenu oto czonymi ze wszystkich stron przez wzniesienia

Ze względu na materiał budujący wyróżnia się następujące typy pustyń: skaliste, kamieniste (hamada) (np. znaczna część Sahary) żwirowe, (serir, reg – część Sahary) piaszczyste (erg) (np. Wielka Pustynia Wiktorii i Wielka Pustynia Piaszczysta, Wielki Erg Zachodni i Wielki Erg Wschodni, Kyzył-kum i Kara-kum, Atakama, Ar-Rub al-Khali, Wielki Nefud) ilaste (kewir, takyr, playa)

1/4 obszaru zajmuje najwieksza pustynia świata- Sahara. Tworzona głównie przez powierzchnie skalne. mniejszą część stanowią piaszczyste wydmy.

Afryka to kontynent pustynny

W Afryce wschodniej na skutek ruchów tektonicznych powstał system zapadlisk zwanych Wielkimi Rowami Afrykańskimi. Wielkie Rowy Afrykańskie to gigantyczna dolina rozciągająca się na długości około 6,5 tysiąca kilometrów - od Morza Czerwonego po ujście rzeki Zambezi.

W 2018 r. w Etiopii doszło do ogromnego pęknięcia skorupy ziemskiej. Niezwykła szczelina ma dziś 60 km długości. Afryka rozpada się na część wschodnią i zachodnią. W tej dolinie, gdzie się rozstąpiła ziemia powstanie dno oceaniczne. Naukowcy uważają, że w przeciągu 50 milionów lat Kenia, Somalia, Tanzania i połowa Etiopii odłączą się od Afryki.

W strefie ryftu

Strefowość klimatyczno-roślinno-glebowa

Strefowość klimatyczno-roślinno-glebowa

Strefowość klimatyczno-roślinno-glebowa

Strefowość klimatyczno-roślinno-glebowa

Strefowość klimatyczno-roślinno-glebowa

Rzeki

Stałe np. Nil, Zambezi Okresowe – ich koryto wypełnia się podczas pory deszczowej Epizodyczne – wypełniają się wodami tylko po ulewnych deszczach, może się to odbywać nawet raz na kilka lat. Suche koryta rzeczne w krajobrazie nazywane są wadi (uedy) SZOTT – słone jezioro okresowe, które podczas suszy pokrywa się skorupami solnymi.

Szott - Szatt al-Dżarid w Tunezji

Jezioro Tanganika - Zajmuje powierzchnię 34,4 tys. km², jest najdłuższym słodkowodnym jeziorem świata. Jezioro położone na wysokości 773 m n.p.m. Średnia głębokość wynosi 570 m zaś maksymalna osiąga 1435 m

Czad

Jezioro Wiktorii- Zajmuje powierzchnię 68,8 tys. km², co sprawia, że jest to największe jezioro Afryki, największe tropikalne jezioro świata, drugie jezioro słodkowodne świata, trzecie pod względem powierzchni i ósme pod względem objętości na świecie.

Jeziora

*Położenie Afryki, ukształtowanie powierzchni oraz prądy morskie decydują o zróżnicowaniu warunków klimatycznych na kontynencie. Większość jego obszaru znajduje się w strefach klimatów równikowych i zwrotnikowych. Charakteryzuje je brak wyraźnych termicznych pór roku oraz występowanie podziału na porę suchą i deszczową. *Strefowość klimatyczno-roślinno-glebowa jest modyfikowana przez różne czynniki środowiskowe, np. wysokość nad poziomem morza, ukształtowanie powierzchni i obecność dużych zbiorników śródlądowych. Zarówno strefy klimatyczne, jak i roślinne oraz glebowe zmieniają się płynnie, wobec czego trudno zauważyć wyraźne granice między strefami w terenie. W każdej ze stref warunki życia i gospodarowania są odmienne. Na przykład na pustyniach i suchych sawannach brakuje wody, a w lasach równikowych problem stanowi nadmiar wilgoci.

Zależność między klimatem, roślinnością, glebami a życiem ludzi

Zwierzęta

*W strefie równikowej padają deszcze zenitalne, w okolicach zwrotników nie ma możliwości kształtowania się chmur. *Różnica ciśnienia między strefą równikową i strefami zwrotnikowymi powoduje powstanie stałych wiatrów – pasatów. *Dla klimatu równikowego wilgotnego charakterystyczne są wilgotne lasy równikowe rosnące na glebach czerwonych i czerwonożółtych. Nadmiar wilgoci sprzyja rozwojowi pasożytów i utrudnia gospodarowanie.

Zapamiętaj

*W warunkach klimatu podrównikowego przy udziale roślinności lasów zrzucających liście w porze suchej oraz sawanny rozwijają się czerwonoziemy i żółtoziemy. Gospodarowanie znacznie utrudniają pojawiające się długie okresy suszy. *W klimacie zwrotnikowym dominują obszary półpustynne i pustynne, na których roślinność jest skupiona w oazach, gdzie występują szaroziemy; na suchych obszarach pustynnych brak zwartej pokrywy glebowej. *Warunki życia są bardzo trudne, głównie ze względu na niedostatek wody i wysoką temperaturę. *Na północnych i południowych krańcach Afryki panuje klimat podzwrotnikowy. Rosną tam twardolistne zarośla typu makia. Występują gleby cynamonowe oraz buroziemy i szaroziemy. Warunki do życia i gospodarowania są przeważnie dobre.

Zapamiętaj

Zakres materiału z mapy Afryki

Odeślij do następnej lekcji.Kliknij na domek

Mapa fizyczna i kraje Afryki do poćwiczenia

Praca domowa

A tak jeszcze raz inaczej