Romantyzm

temat:

Romantyzm

Nazwa Okresu

Ramy CZASOWE

Europa w tym okresie

Polska

STREFA IDEOWA

czyli inna nowoczesność

Romantyzm to określenie: - okres kultury europejskiej trwający od połowy XVIII do lat 40. XIX w., - prąd ideowy, literacki, artystyczny, który zdominował literaturę, sztukę i filozofię I połowy XIX w.; rozwijał się pod wpływem ideałów rewolucji francuskiej; charakteryzował się dążeniem do pełnego rozwoju ludzkiej osobowości, kultem uczucia, fantazji; wprowadzał motywy ludowe, fantastyczne, egzotyczne i historyczne; głosił idee patriotyczne i niepodległościowe, - postawy życiowej charakteryzującej się irracjonalizmem, a także niedostatecznym liczeniem się z rzeczywistością w jakimś działaniu czy poglądach; oraz nadmierną uczuciowością, marzycielstwem, zamiłowaniem do fantazji.

1. Od romantic 'malowniczy, nastrojowy, pobudzający marzenia'. 2. Od łac. romanus 'rzymski'. W średniowieczu języki narodów tubylczych w prowincjach rzymskich nazywano romańskimi, a utwory tych ludów romansami. Do tego dziedzictwa nawiązywali romantycy XIX wieku. W ten sposób utarło się określenie romantyzm.

Najważniejsze ruchy wolnościowe to: - wystąpienia rewolucyjne we Francji i we Włoszech stłumione przez Święte Przymierze, - walki Greków z Turcją o niepodległość. Grecji pomogły Wielka Brytania, Francja, Rosja. Dzięki ich pomocy Polska odzyskała niepodległość, - spisek dekabrstów w Rosji przeciwko caratowi, - obalenie Burbonów we Francji, - Wiosna Ludów - ogarnęła prawie całą Europę, rozpoczęła się we Francji, później objęła, Włochy, Prusy, Austrię i wszędzie zakończyła się niepowodzeniem. jej celem było obalenie Kongresu Wiedeńskiego. Wojny napoleońskie. Ważne: 1815 r. - Kongres Wiedeński - powstanie Królestwa Polskiego pod panowaniem cara

Najważniejsze wydarzenia: - wybuch i klęska powstania listopadowego, - fala Wielkiej Emigracji, -Wiosna Ludów, -powstanie styczniowe.

Ojcowie teorii romantycznego światopoglądu: - J. G. Fichte, -G. W. H. Hegel, -F. W. J. Schelling. GŁOSILI ONI: - nie można poznać świata za pomocą rozumu, lecz wyobraźni, intuicji, przeczucia; - świat ma naturę duchową, w hierarchii wartości należy stawiać ducha nad materią, - najważniejszym czynnikiem sprawczym poezji jest wyobraźnia, a poezja to tylko geniusz człowieka.

W Europie od lat 90. XVIII wieku do lat 40. XIX; w Polsce 1822 r.-1863 r.

Malarstwo w okresie romantyzmu reprezentują: - Francisco Goya, - William Blake, -John Constable, -Joseph William Turner. W Polsce: - Artur Grotter, -Piotr Michałowski. -Aleksander Orłowski, - Henryk Rodakowski.

Dominuje pejzaż, artyści malują w plenerze. Cechował ich nowy sposób ukazywania pejzażu, w tym również morskiego, upodobanie do stałych jego elementów, jak np. skaliste góry, głębokie rozpadliny, jak również krajobrazy pełne grozy i niesamowitości, a także oczarowanie przeszłością, snami.

Ludwik van Beethoven Ryszard Wagner Franciszek Schubert, Ryszard Strauss Fryderyk Chopin Robert Schumann

- Nowoczesna norma patriotyzmu, -Wprowadzenie normę języka narodowego, - Norma kulturowa.

Trendy w epoce romantyzmu wyznaczał Goethe i Byron.Inspiracją dla kobiet zaczęło być wszystko co jest „egzotyczne”. Ich stroje zaczęły być wygodne, dekolty zamieniono na wysokie kołnierzyki. Suknie zaczęto ozdabiać różnymi haftami. Kobiety przywiązywały dużą uwag ę do wyszukanych fryzur. Najprawdopodobniej, to "Giaur" Byrona zapoczątkował zamiłowanie do zagranicznej mody.U mężczyzn najbardziej rozpoznawalną częścią ubioru był frak. Po wydaniu książki „Cierpienia młodego Wertera” wszędzie można było spotkać ich ubranych w niebieską marynarkę i żółte spodnie. Frak stał się ubiorem uniwersalnym ponieważ nosiła go arystokracja i warstwa biedniejsza.Ubiór w epoce romantyzmu, tak jak w dzisiejszych czasach, był wizytówką człowieka, świadczył o stanie materialnym jednostki .

1

2

3

4

Irracjonalizm

Ludowość

Fantastyka

Orientalizm

Irracjonalizm (łac. irrationalis - nierozumowy) - pogląd filozoficzny głoszący, że rzeczywistości nie da się poznać w racjonalny sposób, przypisujący najwyższą wartość pozarozumowym środkom poznawczym.

Ludowość w literaturze – program nawiązywania do ludowej literatury, czerpania z niej motywów i wzorców stylistycznych, a niekiedy też przyswajanie właściwych jej postaw wobec świata, sformułowany po raz pierwszy w okresie romantyzmu. Wyraził się on w zwrocie do motywów ludowych, przede wszystkim fantastycznych, w dążeniu do ukazywania świata przez pryzmat ludowego bohatera, w przywołaniu gatunków literackich, które do tej pory funkcjonowały głównie w folklorze (przede wszystkim ballada).

Fantastyka jest szczególnym ukształtowaniem świata przedstawionego, które polega na wprowadzeniu do niego zjawisk, postaci i wydarzeń powszechnie uznawanych za sprzeczne z naturalnym porządkiem rzeczywistości. Istotną cechę fantastyki stanowi jednak takie operowanie owymi elementami, że w danym utworze nie wydają się one czymś dziwnym.

Orientalizm oznacza fascynację kulturą i dorobkiem cywilizacyjnym szeroko rozumianego Wschodu, a więc krajów arabskich, Indii, Chin, Japonii itp. Z pojęciem tym wiąże się tendencja do wykorzystywania motywów zaczerpniętych z egzotycznej skarbnicy w sztuce i filozofii.

Regionalizm

01

folklorystyczny

Historyzm

02

Indywidualizm

03

Mesjanizm

04

Mistycyzm

05

Kultura ukraińska, litewska, wielkopolska, krakowska

W literaturze: zainteresowanie historią wyraźne w romantyzmie. Jego wyrazem było umieszczaniu akcji w realiach historycznych, aby móc badać dziejowe sytuacje, w jakich istnieje i działa człowiek oraz jak one na niego wpływają.

Indywidualizm romantyczny to pojęcie ściśle wiążące się z bohaterem twórczości charakterystycznej dla tej epoki. Oznacza ono postać wyjątkową, wykraczającą poza schematy narzucone przez społeczeństwo, cechującą się wielką wrażliwością, hołdującą wysokim ideom oraz gotową do poświęceń w imię wartości.

Mesjanizm to wierzenie lub raczej zespół wierzeń dotyczących zbawczej roli pośrednika (mesjasza), który, ofiarując się za ogół, odkupuje jego winę. Owym pośrednikiem może być jednostka lub grupa (np. naród czy klasa społeczna)

Mistycyzm jest typową postawą przedstawicieli epoki, zakładającą możliwość duchowego kontaktu z bóstwem, z siłami pozaziemskimi i stawiającą wyżej poznanie intuicyjne niż rozumowe.

Rewolucja francuska

Braterstwo ludów

Rozbiory Rzeczypospolitej

Powstania narodowe

Racjonalizm, empiryzm

Irracjonalizm, poznanie rozmowe

Ateizm, deizm

Metafizyka, tradycja pogańska

Sztuka uniwersalna

Sztuka narodowa

Artysta-moralista

Wieszcz-przywódca

ballada dramat romantyczny poemat dygresyjny poemat dramatyczny powieść poetycka wiersz polemiczny

1. Z jakich powodów autorka uważa, że wiek XIX to wielkie stulecie Polaków? 2. Jak autorka definiuje ,,duchowe państwo Polaków" powstałe w okresie rozbiorów? Jakie czynniki decydowały o trwałości tego państwa? 3. Za pomocą jakich wyrażeń autorka wyraża w tekście swoją ocenę XIX wieku? 4. Wyjaśnij użyte przez autorkę pojęcia państwo i ojczyzna. 5. Jakie postawy Polaków XIX wieku wydają się autorce najważniejsze?